Co warto badać??

Seminarium empiryczne II

-1-

Czy warto się wtrącać do nauki?

• Bill Clinton - „Gospodarka, głupcze!”
• Jerzy Owsiak - „Róbta co chceta!”
• Prof. dr hab. inż. Michał Kleiber ...

Nigdy nie wiadomo…

Każdy zwycięzca Nagrody Ig Nobla zrobił coś, co
najpierw wzbudza u ludzi śmiech, a potem
zmusza ich do myślenia.

Zwycięzcy 2004

psychologia

• Daniel Simons
• Christopher Chabris

• Za pokazanie, że gdy

ludzie zwracają
szczególną uwagę na
COŚ, bardzo łatwo
przeoczyć WSZYSTKO
poza tym - nawet
faceta w stroju goryla

Złap goryla

Zwycięzcy 2004

zdrowie publiczne

Jillian Clarke

za badania nad
„Regułą 5 sekund”

(w Polsce - „5 minut nie

leżało”)

5 minut nie leżało…

• „Jeśli jedzenie spadnie na podłogę i leży ni dłużej niż 5

sekund - można je podnieść i bezpiecznie zjeść.”

• po raz pierwszy sformułował Czyngis-Han - ok. 12 godz.
• Najważniejsze wnioski:

– 70% kobiet i 56% mężczyzn zna tą regułę
– większość z nich ją stosuje
– uniwersyteckie podłogi są wyjątkowo czyste, jeśli chodzi

o mikroby

– kobiety częściej niż mężczyźni jedzą z podłogi
– ciastka i cukierki podnoszone są z podłogi i zjadane

znacznie częściej niż kalafiory i brokuły

– jeśli upuścisz coś na podłogę, na której są bakterie, to

może ono ulec zakażeniu w 5 sekund lub mniej

Zwycięzcy 2003

psychologia

Zwycięzcy 2003

psychologia

• Gian Vittorio Caprara
• Claudio Barbaranelli
• Philip Zimbardo

• za odkrycie, że

politycy mają
wyjątkowo prostą
osobowość

Zwycięzcy 2003

badania interdyscyplinarne

• Stefano Ghirlanda
• Liselotte Jansson
• Magnus Enquist

• za dowiedzenie, że kury

wolą ładnych ludzi

Obserwowanie rzeczywistości

• Obserwowanie innych
• Obserwowanie siebie, bliskich
• Obserwowanie zwierząt: Czy zawsze pies i kot żyją jak

przysłowiowy pies z kotem?

• Podpatrywanie pracy innych

• Gazety - codzienne, popularne i „branżowe” - różnych

„kolorów”

• Telewizja - kopalnia pomysłów
• Tramwaj, centrum handlowe i inne skupiska…

Źródła hipotez i pytań badawczych

• Przeczytaj literaturę w interesującej Cię dziedzinie
• Wyprowadź hipotezy z istniejących teorii
• Zastosuj starą teorię do nowej dziedziny zjawisk
• Przeprowadź intensywne studium przypadku

osoby lub grupy

• Odwróć kierunek istniejącej zdroworozsądkowej

zależności

Credo

badania podstawowe

Wzajemne powiązania

afekt - zachowanie

Istnieje dwustronny związek między wzorcem reagowania

afektywnego i kierunkiem ruchu typu dążenie – unikanie

Automatyczna ewaluacja wywołuje ruch typu dążenia – unikania

Ruch typu dążenie - uniknie wywołuje afekt

pierwotny afekt

(-)

(+)

oddalanie

zbliżanie

Nieuświadomiony charakter powiązań:

podstawy w

literaturze

• przejawy aktywacji systemów dążenia - unikania na skutek jawnie

eksponowanych bodźców

Lang i in. 1990; Solarz 1960; Bargh 1997; Chen, Bargh 1999; Newhagen 1998; Cacioppo i in. 1993; Wells, Petty 1980; Forster, Strack

1996; Forster 2003, Pochwatko w przygotowaniu; Neumann, Strack 2000

• paradygmat afektywnego poprzedzania

poprzedzanie semantyczne - przegląd: Hollender 1986; zastrzeżenia: Abrams, Greenwald 2000
poprzedzanie obrazami - Murphy, Zajonc 1993; Ohme, Pochwatko, Błaszczak 1999; Kobylińska, Kobyliński 1999; Ohme, Błaszczak,

Pochwatko 1999, Godlewska, Ohme 2001; Pochwatko, Ohme 2001

• przejawy aktywacji systemów dążenia - unikania na skutek

ekspozycji bodźców utajonych

Pochwatko, 2003; Pochwatko (w przygotowaniu)

Badanie Kronos I:

pozycja ciała - utajone sygnały złości i wstrętu - tempo reagowania

Średnie czasy reakcji w warunkach
poprzedzania sygnałami złości i wstrętu
Pozycja ciała x rodzaj emocji F=3,71 p<,05

zadanie:

naciśnij przycisk jak najszybciej

bodziec poprzedzający

16 ms

złość / wstręt

maska

„szary szum”

bodziec docelowy:

Heksagram

pozycja ciała:

ramię zgięte / wyprostowane

Badanie Kronos II:

utajone sygnały radości i wstrętu a motoryczna czynność oceniania

bodziec poprzedzający

17 ms

radość / wstręt

maska

„kolorowy szum”

bodziec docelowy

Ideogram

zadanie

ruch

dążenie / unikanie

(-)

(+)

(-)

(+

)

Średnie oceny ideogramów poprzedzanych zdjęciami
w warunkach zgodności motoryczno ewaluacyjnej.

χ2 = 6,45 p<0,05

Średnie oceny ideogramów poprzedzanych zdjęciami
w warunkach braku zgodności motoryczno ewaluacyjnej.
n.i.

Badanie Kronos II:

utajone sygnały radości i wstrętu a motoryczna czynność oceniania

bodziec poprzedzający

17 ms

radość / wstręt

maska

„kolorowy szum”

bodziec docelowy

Ideogram

zadanie

ruch

dążenie / unikanie

(-)

(+)

(-)

(+

)

Średnie oceny ideogramów poprzedzanych rysunkiem
w warunkach zgodności motoryczno ewaluacyjnej.

χ2 = 9,72 p<0,01

Średnie oceny ideogramów poprzedzanych rysunkiem
w warunkach braku zgodności motoryczno ewaluacyjnej.
n.i.

Badanie Kronos II a

jawna prezentacja neutralnych bodźców

współwystępujących ze zdjęciami afektywnymi w fazie utajonej

bodziec poprzedzający

17 ms

radość / wstręt

maska

„kolorowy szum”

bodziec docelowy

Ideogram

zadanie

ruch

dążenie / unikanie

(-)

(+)

(-)

(+

)

gr 1

gr 2

gr 3

Badanie Kronos II a

jawna prezentacja neutralnych bodźców

współwystępujących ze zdjęciami afektywnymi w fazie utajonej

odległość od obrazu – średnie rangi

χ2 = 13,37 p<0,001

Dyskusja

1.

Możliwe jest wzbudzanie systemów dążenia i unikania

poza świadomością podmiotu

[Kronos I i II, Ares]

2.

Można zarejestrować powiązanie funkcjonalne:

recepcja bodźca - afekt - reakcje typu dążenia-unikania

oraz

ruch dążenia-unikania - afekt

[Kronos I i II]

3.

Można zaobserwować odroczone efekty behawioralne

(utajone warunkowanie)

[Kronos IIa]

Credo

badania stosowane

Badania nad sprzężeniem zwrotnym

AFEKT - ZACHOWANIE

Solarz 1960
Wells, Petty 1980

Lang, Bradley, Cuthbert 1990

Cacioppo i in. 1993

Foerster, Strack 1996
Bargh 1997
Newhagen 1998
Chen, Bargh 1999
Neumann, Strack 2000

Foerster 2003

Pochwatko 2003
Pochwatko, Sweklej 2003

Pochwatko w przygotowaniu

Pochwatko, Nowak w

przygotowaniu

Badania nad sprzężeniem zwrotnym

AFEKT - ZACHOWANIE

Credo

?

Co dalej?

• Przegląd psychologiczny
• Czasopismo psychologiczne
• Studia psychologiczne
• Psychologia jakości życia
• Psychologia - etologia - genetyka

• Polish Psychological Bulletin
• Journal of Personality and Social Psychology
• Personality and Social Psychology Bulletin
• European Journal of Experimental Psychology

Co dalej?

• badania podstawowe - pantomimiczne sprzężenie

zwrotne

• badania stosowane - warunkowanie postaw
• badania niestandardowe - guerilla advertising