CZĘŚĆ 1

UOKiK

PRZEPISY PRAWA KRAJOWEGO

PRZEPISY PRAWA UNIJNEGO

UOKiK –

historia

UOKiK powstał w 1990 roku jako Urząd

Antymonopolowy. Po przełomie politycznym w
roku 1989, kiedy gospodarka oparta została na
mechanizmach wolnego rynku, 24 lutego 1990
roku uchwalono ustawę o przeciwdziałaniu
praktykom monopolistycznym.

 

Istotna zmiana miała miejsce w 1996 roku, kiedy

po reformie administracji centralnej UA otrzymał
swą obecną nazwę – Urząd Ochrony Konkurencji i
Konsumentów (UOKiK)

UOKiK -

historia

• W 2000 roku Urząd rozpoczął monitorowanie pomocy

publicznej udzielanej przedsiębiorcom oraz nadzorowanie

ogólnego bezpieczeństwa produktów.

• W 2002 roku UOKiK podjął działania mające na celu stworzenie

systemu nadzoru rynku dla wyrobów podlegających

dyrektywom wspólnotowym oraz sytemu monitorowania jakości

paliw.

• Z dniem 1 maja 2004 roku Urząd działa w ramach Europejskiej

Sieci Konkurencji (ECN)

• 16 lutego 2007 roku uchwalono nową ustawę o ochronie

konkurencji i konsumentów.

• Prezes UOKiK reprezentuje Polskę w ramach sieci

Consumer Protection Cooperation (CPC)

UOKiK

-

kompetencje

Główne zadanie Urzędu:
• przeciwdziałanie zawieraniu

antykonkurencyjnych porozumień

• przeciwdziałanie nadużywaniu

pozycji dominującej na rynku

• kontrola koncentracji przedsiębiorców
• ochronę interesów konsumentów  

UOKiK -

misja

• Misją jest podnoszenie dobrobytu

konsumentów poprzez ochronę i
tworzenie warunków dla
funkcjonowania konkurencji. 

• Dzięki tym działaniom wzmocniona

zostaje konkurencyjność przedsiębiorstw
działających na terytorium RP, a poprzez
to Urząd przyczynia się do rozwoju
gospodarczego Polski.

UOKiK -

wizja

• Wizją jest cieszący się

powszechnym autorytetem i
zaufaniem wśród konsumentów i
przedsiębiorców organ ochrony
konkurencji i konsumentów, którego
praca przyczynia się do sukcesu
gospodarczego Polski oraz Unii
Europejskiej.

UOKiK –

schemat

organizacyjny

UOKiK -

kierownictwo

• Prezes UOKiK - od 4 VI 2008 r.

Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel

• Wiceprezes UOKiK - od 15 III 2005 r.

Jarosław Król

• Wiceprezes UOKiK - od 2 VII 2008 r.

Małgorzata Kozak

• Dyrektor Generalny UOKiK - od 21 VIII

2008  r. Monika Bronkau – Ługowska

UOKiK -

departament

y

Departament Prawny
• Zadania: przygotowywanie i opiniowanie projektów

aktów normatywnych dotyczących ochrony

konkurencji i konsumentów oraz reprezentowanie

Prezesa UOKiK w postępowaniach sądowych.

Departament Ochrony Konkurencji
• Zadania: przeciwdziałanie porozumieniom

antykonkurencyjnym oraz praktykom nadużywania

dominującej pozycji rynkowej przez przedsiębiorców;

odpowiada za prowadzenie postępowań, a także

przygotowuje decyzje i postanowienia w tym zakresie.

UOKiK -

departament

y

Departament Analiz Rynku
• Zadania: analizowanie informacji o stanie

konkurencji na poszczególnych rynkach krajowych

Departament

 

Kontroli Koncentracji

• Zadania: monitorowanie poziomu koncentracji na

poszczególnych rynkach krajowych, prowadzenie

postępowań antymonopolowych, przygotowanie i

opiniowanie aktów prawnych, decyzji w sprawach

koncentracji lub podziału przedsiębiorców oraz kar

pieniężnych. 

UOKiK -

departament

y

Departament Monitorowania Pomocy

Publicznej

• Zadania: dokonuje wstępnej oceny zgodności z

prawem unijnym projektów programów

pomocowych oraz przypadków pomocy

indywidualnej, wyraża stanowisko wobec

obowiązku ich notyfikacji do Komisji Europejskiej. 

Departament  Polityki Konsumenckiej
• Zadania: kształtowanie i realizowanie rządowej

polityki konsumenckiej

UOKiK -

departament

y

Departament Nadzoru Rynku

•

Zadania: monitoruje poszczególne sektory w celu

eliminowania z rynku produktów niebezpiecznych oraz

wyrobów konsumenckich niespełniających zasadniczych

wymagań  

Departament  Współpracy z Zagranicą i

Komunikacji Społecznej

•

Zadania: inicjowanie i przeprowadzanie kampanii

społecznych, realizacja projektów wydawniczych i

promocyjnych, współpraca ze środkami masowego

przekazu oraz zarządzanie serwisami internetowymi

Urzędu

UOKiK -

departament

y

Departament Budżetu i Administracji

• Zadania: zajmuje się prowadzeniem zamówień

publicznych oraz bieżącą obsługą Urzędu,

sprawami administracyjno-gospodarczymi  

Departament  Inspekcji Handlowej

• Zadania: planowaniem, koordynowaniem oraz

analizą wyników kontroli prowadzonych

przez Wojewódzkie Inspektoraty Inspekcji

Handlowej w zakresie artykułów

żywnościowych, nieżywnościowych, paliw i

usług. 

UOKiK -

departament

y

Laboratoria

• Zadania: prowadzanie badań produktów  

Sekretariat Prezesa UOKiK

• Zadania: czuwa nad prawidłowym obiegiem

korespondencji kierowanej do Urzędu, przygotowuje

materiały dla kierownictwa UOKiK na posiedzenia Rady

Ministrów i jej organów pomocniczych oraz koordynuje

wykonywanie przez komórki organizacyjne zadań

zleconych

Biuro Dyrektora Generalnego

• Zadania: obsługi kancelaryjnej i administracyjno-biurowej

Dyrektora Generalnego oraz realizacji spraw

pracowniczych, w tym zatrudniania, awansowania,

szkolenia oraz organizowania staży i praktyk studenckich

UOKiK -

delegatury

• Wrocław

• Łódź

• Kraków

• Gdańsk

• Poznań

• Bydgoszcz

• Lublin

• Warszawa

• Katowice

UOKiK –

współpraca

międzynarodowa

• Kompetencje Prezesa UOKiK w

zakresie

współpracy

międzynarodowej

• Współpraca dwustronna

• Współpraca wielostronna

• Unia Europejska

• OECD

• ICPEN

• ICN

• CECI

• PROSAFE

• Inicjatywa Bałtycka

Konkurencja - definicja

• Konkurencja (z łaciny concurrentia

– współzawodnictwo) proces, w którym uczestnicy

rynku dążą do realizacji swoich interesów poprzez

przedstawienie jak najkorzystniejszej oferty.

• W skład oferty wchodzi nie tylko cena, ale także

np. jakość wyrobu, serwis gwarancyjny i

pogwarancyjny.

• Kupujący konkurują, chcąc zdobyć ograniczoną

ilość dóbr na rynku, natomiast sprzedający walczą

o pieniądze kupujących.

Konkurencja - podział

Konkurencję dzielimy na:

- cenową, czyli związaną z ilością dóbr, które

są w stanie kupić nabywcy za określoną

kwotę

- konkurencję pozacenową, która określa

jakość produktu, styl, cechy wyrobu, jego

parametry użytkowe, trwałość udzielanej

gwarancji, marki, serwisu czy ewentualnego

kredytu.

Konkurencja - elementy

Ważnym narzędziem współczesnej konkurencji

jest:

REKLAMA

 

rozpowszechnianie pewnych informacji za pomocą np.

napisów, plansz (plakaty, tablice), ogłoszeń w środkach

masowego przekazu.

PROMOCJA

obejmujące różne rodzaje czynności podejmowanych

przez przedsiębiorstwo w celu poinformowania o cechach

merytorycznych produktu i przekonania docelowych nabywców

do jego zakupu.

MARKETING

wyszukiwanie i ocena szans rynkowych związanych

z zaspokojeniem potrzeb określonych nabywców oraz

rekomendacja działań umożliwiających wykorzystanie tych szans

Konkurencja – akty prawne

polskie

• Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji

i konsumentów (Dz. U. 2007 r. Nr 50, poz. 331 ze zm.)

• Ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo

telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 171, poz. 1800, ze zm.)

• Ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie

kolejowym (tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. Nr 16, poz. 94)

• Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (Dz. U. Nr

130, poz. 1112 ze zm.)

• Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne

(Dz. U. 2004 r. Nr 53, poz. 533 ze zm.)

• Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu

nieuczciwej konkurencji (Dz. U. 2003 r. Nr 153, poz.

1503 ze zm.)

• Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji

(Dz. U. 2004 r. Nr 253, poz. 2531 ze zm.)

Konkurencja – akty prawne

polskie

• Rozporządzenie Rady Ministrów  z dnia 30 marca 2011 r. w

sprawie wyłączenia niektórych rodzajów porozumień

wertykalnych spod zakazu porozumień ograniczających

konkurencję (Dz. U. z 2011 r. Nr 81, poz. 441)

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 8 października 2010 r. w

sprawie wyłączenia określonych porozumień wertykalnych w

sektorze pojazdów samochodowych spod zakazu porozumień

ograniczających konkurencję (Dz.U. 2010 nr 198 poz. 1315)

• Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie trybu postępowania w

przypadku wystąpienia przedsiębiorców do Prezesa Urzędu

Ochrony Konkurencji i Konsumentów o odstąpienie od

wymierzenia kary pieniężnej lub jej obniżenie (Dz. U. 2009 Nr 20,

poz. 109)

• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie właściwości

miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i

Konsumentów (Dz. U. 2009 r. Nr 107, poz. 887)

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 listopada 2007 r. w

sprawie wyłączenia określonych porozumień specjalizacyjnych i

porozumień badawczo-rozwojowych spod zakazu porozumień

ograniczających konkurencję (Dz. U. z 2007 nr 230 poz. 1692)

Konkurencja – akty prawne

polskie

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 listopada 2007 r. w sprawie

wyłączenia określonych porozumień wertykalnych spod zakazu

porozumień ograniczających konkurencję (Dz. U. z 2007 nr 230 poz. 1691)

• Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów

porozumień dotyczących transferu technologii spod zakazu porozumień

ograniczających konkurencję (Dz. U. 2007 r. Nr 137, poz. 963)

• Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie zgłoszenia zamiaru koncentracji

przedsiębiorców (Dz. U. 2007 r. Nr 134, poz. 937)

• Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie sposobu obliczania obrotu

przedsiębiorców uczestniczących w koncentracji (Dz. U. 2007 r. Nr 134,

poz. 935)

• Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wyłączenia niektórych rodzajów

porozumień, zawieranych pomiędzy przedsiębiorcami prowadzącymi

działalność ubezpieczeniową, spod zakazu porozumień ograniczających

konkurencję (Dz.U. Nr 67, poz. 355)

• Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 grudnia 1998 r. w

sprawie utworzenia sądu antymonopolowego, (Dz. U. 1998 Nr 166, poz.

1254)

Konkurencja – akty prawne

unijne

• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej - wersja skonsolidowana

• Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej - Wspólne reguły w

dziedzinie konkurencji, podatków i zbliżenia ustawodawstw

• Dyrektywa Komisji 2002/77/WE z dnia 16 września 2002 r. w sprawie

konkurencji na rynkach sieci i usług łączności elektronicznej 3 2002 L

0077, Dz. U. UE L 249, 17/09/2002

• Dyrektywa Komisji 80/723/EWG z dnia 25 czerwca 1980 r. w sprawie

przejrzystości stosunków finansowych między Państwami

Członkowskim a przedsiębiorstwami publicznymi 3 1980 L 0723, Dz.

U. UE L 195, 29/07/1980

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 772/2004 z dnia 7 kwietnia 2004 r. w

sprawie stosowania art. 81 ust. 3 Traktatu do kategorii porozumień o

transferze technologii - 3 2004 R 0772, Dz. U. UE L 123, 27/04/2004

• Rozporządzenie Komisji (WE) NR 773/2004 z dnia 7 kwietnia 2004 r.

odnoszące się do prowadzenia przez Komisję postępowań zgodnie z

art. 81 i art. 82 Traktatu WE - 3 2004 R 0773, Dz. U. UE L 123,

27/04/2004

Konkurencja – akty prawne

unijne

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 358/2003 z dnia 27 lutego 2003 r.

w sprawie stosowania art. 81 ust. 3 Traktatu do niektórych kategorii

porozumień, decyzji i praktyk uzgodnionych w sektorze

ubezpieczeniowym 3 2003 R 0358, Dz. U. UE L 210, 20/08/2003

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1400/2002 z dnia 31 lipca 2002 r. w

sprawie stosowania art. 81 ust. 3 Traktatu do kategorii porozumień

pionowych i uzgodnionych praktyk w sektorze motoryzacyjnym - 3

2002 R 1400, Dz. U. UE L 203, 01/08/2002

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2659/2000 z dnia 29 listopada

2000 r. w sprawie stosowania art. 81 ust. 3 Traktatu do kategorii

porozumień o badaniach i rozwoju - 3 2000 R 2659, Dz. U. UE L

304, 05/12/2000

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2658/2000 z dnia 29 listopada

2000 r. w sprawie stosowania art. 81 ust. 3 Traktatu do kategorii

porozumień specjalizacyjnych - 3 2000 R 2658, Dz. U. UE L 304,

05/12/2000

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 823/2000 z dnia 19 kwietnia 2000

r. w sprawie stosowania art. 81 ust. 3 Traktatu do określonych grup

porozumień, decyzji i praktyk uzgodnionych między towarzystwami

żeglugi liniowej (konsorcja) 3 2000 R 0823, Dz. U. UE L 100,

20/04/2000

Konkurencja – akty prawne

unijne

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2790/1999 z dnia 22 grudnia 1999

r. w sprawie stosowania art. 81 ust. 3 Traktatu do kategorii

porozumień wertykalnych i praktyk uzgodnionych - 3 1999 R 2790,

Dz. U. UE L 336, 29/12/1999

• Rozporządzenie Rady (WE) nr 139/2004 z dnia 20 stycznia 2004 r. w

sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw (rozporządzenie WE w

sprawie połączeń) 3 2004 R 0139, Dz. U UE L 024, 29/01/2004

• Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w

sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w

art. 81 i 82 Traktatu - 3 2003 R 0001, Dz. U. UE L 001, 04/01/2003

• Rozporządzenie Rady (EWG) nr 479/92 z dnia 25 lutego 1992 r. w

sprawie stosowania art. 85 ust. 3 Traktatu do pewnych kategorii

porozumień, decyzji i praktyk uzgodnionych pomiędzy

towarzystwami żeglugi liniowej (konsorcja) 3 1992 R 0479, Dz. U.

UE L 05, 29/02/1992

• Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1534/91 z dnia 31 maja 1991 r. w

sprawie stosowania art. 85 ust. 3 Traktatu do niektórych kategorii

porozumień, decyzji i praktyk uzgodnionych w sektorze

ubezpieczeniowym - 3 1991 R 1534, Dz. U. UE L 143, 07/06/1991

Konkurencja – akty prawne

unijne

• Rozporządzenie Rady (EWG) nr 3976/87 z dnia 14 grudnia 1987 r. w

sprawie stosowania art. 85 ust. 3 Traktatu do pewnych kategorii

porozumień i praktyk uzgodnionych w sektorze transportu lotniczego - 3

1987 R 3976, Dz. U. UE L 374, 31/12/1987

• Rozporządzenie Rady (EWG) nr 4056/86 z dnia 22 grudnia 1986 r.

ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. 85 i 86 Traktatu do

transportu morskiego - 3 1986 R 4056, Dz. U. UE L 378, 31/12/1986

• Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2988/74 z dnia 26 listopada 1974 r.

dotyczące okresów przedawnień w postępowaniach i wykonywaniu

sankcji zgodnie z regułami Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej

dotyczącymi transportu i konkurencji - 3 1974 R 2988, Dz. U. UE L 319,

29/11/1974

• Rozporządzenie Rady (EWG) nr 19/65 z dnia 2 marca 1965 roku w

sprawie stosowania art. 85 ust. 3 Traktatu do pewnych kategorii

porozumień i praktyk uzgodnionych - 3 1965 R 0019, Dz. U. UE L 036,

06/03/1965

• Obwieszczenie Komisji w sprawie definicji rynku właściwego do celów

wspólnotowego prawa konkurencji - 3 1997 Y 1209(01), Dz. U. UE C 372,

09/12/1997

• Obwieszczenie Komisji w sprawie porozumień o mniejszym znaczeniu,

które nie ograniczają odczuwalnie konkurencji na mocy art. 81 ust. 1

Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (de minimis) (2001/C

368/07)

Konsument - definicja

• Wg kodeksu cywilnego – Konsument to osoba

fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej

bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub

zawodową

• Po pierwsze konsumentem może być wyłącznie

osoba fizyczna. Takie postępowanie wyłącza zatem

sytuacje, w których osoba fizyczna dokonuje co

prawda transakcji, ale działa nie w imieniu własnym,

a na rachunek własnej działalności gospodarczej.

Innymi słowy zawiera umowę „na firmę”.

• Po drugie wreszcie konsumentem nie będzie osoba

fizyczna, która dokonuje czynności prawnej w

związku z prowadzoną działalnością gospodarczą i

zawodową.

Konsument – akty prawne

polskie

• Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w

postępowaniu grupowym

• Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym

praktykom rynkowym (Dz U 2007, nr 171, poz. 1206)

• Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i

konsumentów (Dz. U. 2007 r. Nr 50, poz. 331 ze zm.)

• Ustawa z dnia 28 lipca 2005 o zmianie Ustawy Kodeks

Postępowania Cywilnego w art. 1154 do art. 1217. (Dz.U. Nr 178,

poz. 1478 ze zm.)

• Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach

sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu Cywilnego (Dz.

U. Nr 141, poz. 1176, ze zm.)

• Ustawa z dnia 5 lipca 2002 r. o ochronie niektórych usług

świadczonych drogą elektroniczną opartych lub polegających na

dostępie warunkowym (Dz. U. Nr 126, poz. 1068 ze zm.)

• Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą

elektroniczną (Dz.U. 2002 Nr 144, poz. 1204)

Konsument – akty prawne

polskie

• Ustawa z dnia 20 lipca 2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz.

U. Nr 100, poz.1081 ze zm.)

• Ustawa z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz.U. Nr 97 Poz.

1050)

• Ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw

konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę

wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz.

271 ze zm.)

• Ustawa z dnia 13 lipca 2000 r. o ochronie nabywców prawa

korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w

oznaczonym czasie w każdym roku oraz o zmianie ustaw

Kodeks cywilny, Kodeks wykroczeń i ustawy o księgach

wieczystych i hipotece (Dz. U. 2000 Nr 74, poz. 855 ze zm.)

• Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (Dz. U.

2004 r. Nr 223, poz. 2268. ze zm.)

• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania

cywilnego, (wyciąg, Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.)

Konsument – akty prawne

polskie

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (wyciąg, Dz.

U. Nr 16, poz. 93 ze zm.)

• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie właściwości

miejscowej i rzeczowej delegatur Urzędu Ochrony Konkurencji i

Konsumentów (Dz. U. 2009 r. Nr 107, poz. 887)

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej

z dnia 30 stycznia 2003 r. w sprawie terminów zawiadomienia

sprzedawcy o stwierdzeniu niezgodności towaru

żywnościowego z umową (Dz. U. Nr 31, poz. 258)

• Regulamin Organizacji i Działania Stałych Polubownych Sądów

Konsumenckich, stanowiący załącznik do rozporządzenia

Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 września 2001 r. w sprawie

określenia regulaminu organizacji i działania stałych

polubownych sądów konsumenckich (Dz. U. Nr 113, poz.1214).

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 lipca 2000 r. w

sprawie wzoru rejestru postanowień wzorców umowy uznanych

za niedozwolone (Dz. U. Nr 62, poz. 723)

Konsument – akty prawne

unijne

• Dyrektywa 2002/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z

7.03.2002 r. w sprawie usługi powszechnej i związanych z sieciami i

usługami łączności elektronicznej praw użytkowników (dyrektywa o

usłudze powszechnej) 3 2002 L 0022, Dz. U. UE L 108, 24/04/2002

• Dyrektywa 2002/58/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z

12.07.2002 r. dotycząca przetwarzania danych osobowych i ochrony

prywatności w sektorze łączności elektronicznej (dyrektywa o

prywatności i łączności elektronicznej) 3 2002 L 0058, Dz. U. UE L

201, 31/07/2002

• Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2081/92 z 14.07.1992 r. w sprawie

ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia dla

produktów rolnych i środków spożywczych 3 1992 R 2081, Dz. U. UE

L 208, 24/07/1992

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2400/96 z 17.12.1996 r. w sprawie

wpisu niektórych nazw do "Rejestru chronionych nazw pochodzenia

i chronionych oznaczeń geograficznych przewidzianego w

rozporządzeniu Rady (EWG) nr 2081/92 w sprawie ochrony

oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia dla produktów rolnych

i środków spożywczych 3 1996 R 2400, Dz. U. UE L 327, 18/12/1996

Konsument – akty prawne

unijne

• Rozporządzenie (WE) nr 1830/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z

22.09.2003 r. dotyczące możliwości śledzenia i etykietowania

organizmów zmodyfikowanych genetycznie oraz możliwości śledzenia

żywności i produktów paszowych wyprodukowanych z organizmów

zmodyfikowanych genetycznie i zmieniające dyrektywę 2001/18/WE 3

2003 R 1830, Dz. U. UE L 268, 18/10/2003

• Dyrektywa Rady 88/378/EWG z 3.03.1988 r. w sprawie zbliżenia

ustawodawstw Państw Członkowskich dotyczących bezpieczeństwa

zabawek 3 1988 L 0378, Dz. U. UE L 187, 16/07/1988

• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 746/2004 z 22.04.2004 r.

dostosowujące niektóre rozporządzenia dotyczące produkcji

ekologicznej produktów rolnych oraz odnośnego znakowania

produktów rolnych i środków spożywczych w następstwie

przystąpienia Republiki Czeskiej, Estonii, Cypru, Łotwy, Litwy, Węgier,

Malty, Polski, Słowenii i Słowacji do Unii Europejskiej 3 2004 R 0746,

Dz. U. UE L 122, 26/04/2004

• Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z

11.02.2004 r. ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy

dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo

odwołania lub dużego opóźnienia lotów oraz uchylające

rozporządzenie (EWG) nr 295/91 - 3 2004 R 0261, Dz. U. UE L 046,

17/02/2004

Konsument – akty prawne

unijne

• Dyrektywa 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z

20.05.1997 r. w sprawie ochrony konsumentów w przypadku

umów zawieranych na odległość, 3 1997 L 0007

• Dyrektywa 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z

23.09.2002 r. dotycząca sprzedaży konsumentom usług

finansowych na odległość oraz zmieniająca dyrektywę Rady

90/619/EWG oraz dyrektywy 97/7/WE i 98/27/WE, 3 2002 L 0065

• Dyrektywa 81/102/EWG z 22.12.1986 w sprawie zbliżenia

przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych

państw członkowskich dotyczących kredytu konsumenckiego, Dz.

Urz. WE L 42, 12/02/1987

• Dyrektywa 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z

11.05.2005 o nieuczciwych praktykach handlowych 149 2005 L

22

• Rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i

Rady z 27.10.2004 r. w sprawie współpracy między organami

krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa

w zakresie ochrony konsumentów

Konsument – akty prawne

unijne

• Dyrektywa 2006/114/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12

grudnia 2006 r. dotycząca reklamy wprowadzającej w błąd i

reklamy porównawczej – 3 2006 L 0114, Dz. U. UE L 376,

27/12/2006

• Dyrektywa 2008/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23

kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz

uchylająca dyrektywę Rady 87/102/EWG – 3 2008 L 0048, Dz. U. UE

L 133, 22/05/2008

• Dyrektywa 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25

maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów

konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji – 3 1999 L 0044, Dz.

U. UE L 171, 07/07/1999

• Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie

nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich – 3 1993 L

0013, Dz. U. UE L 95, 21/04/1993

• Dyrektywa Rady 85/577/EWG z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie

ochrony konsumentów w odniesieniu do umów zawartych poza

lokalem przedsiębiorstwa – 3 1985 L 0577, Dz. U. UE L 372,

31/12/1985

Konsument – akty prawne

unijne

• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/122/WE z

dnia 14 stycznia 2009 r. w sprawie ochrony konsumentów w

odniesieniu do niektórych aspektów umów timeshare,

umów o długoterminowe produkty wakacyjne, umów

odsprzedaży oraz wymiany, 3 2008 L 0122, Dz. U. UE L 33,

03/02/2009

• Dyrektywa Rady 90/314/EWG z dnia 13 czerwca 1990 r. w

sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek – 3

1990 L 0314, Dz. U. UE L 158, 23/06/1990

• Dyrektywa 98/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia

16 lutego 1998 r. w sprawie ochrony konsumenta przez

podawanie cen produktów oferowanych konsumentom - 3

1998 L 0006, Dz. U. UE L 80, 18/03/1998

Konsument – akty prawne

unijne

• Dyrektywa 98/27/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z

dnia 19 maja 1998 r.

w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w

celu ochrony interesów konsumentów - 3 1998 L 0027, Dz.

U. UE L 166, 11/06/1998

• Dyrektywa 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z

dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów

prawnych usług społeczeństwa informacyjnego,

w szczególności handlu elektronicznego w ramach rynku

wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym) – 3

2000 L 0031, Dz. U. UE L 178, 17/07/2000

• Dyrektywa 2001/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z

dnia 3 grudnia 2001 r. w sprawie ogólnego bezpieczeństwa

produktów – 3 2001 L 0095, Dz. U. UE L 11, 15/01/2002

CZĘŚĆ 2

PRAKTYKI

OGRANICZAJĄCYCH

KONKURENCJĘ

Praktyki ograniczające

konkurencję są to:

• Regulacje prawne zawarte w ustawie

o ochronie konkurencji i
konsumentów stanowią one
podstawowe przepisy, na podstawie
których dokonywana jest kontrola
stosowania praktyk ograniczających
konkurencję. Regulacje te zostały
zawarte w dziale II ustawy.

Zgodnie z przepisami ustawy, za

praktyki ograniczające

konkurencję uznaje się:

• zawieranie porozumień ograniczających

konkurencję, których celem lub skutkiem jest
wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w
inny sposób konkurencji na rynku właściwym, oraz

• nadużywanie pozycji dominującej na rynku

Porozumienia

ograniczające

konkurencję

Przybliżając tę problematykę, w

pierwszej kolejności należy uściślić
dwa kluczowe pojęcia:

• POROZUMIENIE oraz
• RYNEK WŁAŚCIWY  

POROZUMIENIE

• Definicja porozumienia na potrzeby ustawy o ochronie konkurencji i

konsumentów została uregulowana w art. 4 pkt 5 aktu. Przepis ten,
implementując założenia prawodawstwa europejskiego, wprowadza
bardzo szeroki zakres przedmiotowy tej definicji, gdyż obejmuje ona
zarówno ustalenia w formie czynności prawnych (umowy), jak i działania
faktyczne (uzgodnienia). Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, przez
porozumienie rozumie się:

• umowy zawierane między przedsiębiorcami, między związkami

przedsiębiorców oraz między przedsiębiorcami i ich związkami - albo
niektóre postanowienia tych umów,  

• uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej

przedsiębiorców lub ich związki,  

• uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów

statutowych.

 

RYNEK WŁAŚCIWY

• Natomiast definicja rynku właściwego, w którego kontekście

należy oceniać zachowanie uczestników obrotu gospodarczego,
została zawarta w art. 4 pkt 9 ustawy. Zgodnie z jego treścią, przez
rynek właściwy rozumie się rynek towarów, które ze względu na swe
przeznaczenie, cenę oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane
przez nabywców za substytuty (tzw. rynek produktowy, np. rynek
telewizorów LCD o wielkości 42 cali) oraz są oferowane na obszarze,
gdzie, ze względu na rodzaj i właściwości produktów, istnieją bariery
dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i
koszty transportu, panują jednolite warunki konkurencji (rynek
geograficzny, np. rynek obejmujący obszar gminy, powiatu,
województwa).

RYNEK WŁAŚCIWY

•

Art. 6 ustawy wprowadza zakaz zawierania
pomiędzy przedsiębiorcami lub związkami
przedsiębiorców wszelkiego rodzaju porozumień:

•

umów,

•

uchwał,

•

uzgodnień w jakiejkolwiek formie),

•

które nie tylko skutkują ograniczeniem lub
naruszeniem konkurencji na rynku, lecz także
mają to właśnie na celu.

Przepis ten wymienia przykłady tego

rodzaju porozumień. Polegają one w

szczególności na:

• ustalaniu bezpośrednio lub pośrednio cen i innych warunków zakupu lub

sprzedaży towarów (tzw. zmowy cenowe);

• ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz postępu

technicznego lub inwestycji;  

• podziale rynków zbytu lub zakupu;  
• stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi uciążliwych lub

niejednolitych warunków, stwarzających zróżnicowane warunki
konkurencji;  

• uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez drugą

stronę innego świadczenia, które nie ma ani rzeczowego, ani
zwyczajowego związku z przedmiotem umowy;  

• ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z niego przedsiębiorców

nieobjętych porozumieniem;  

• uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do przetargu lub przez

tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę będącego organizatorem przetargu
warunków składanych ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny.

ZMOWY CENOWE

• Najbardziej popularne są zmowy

cenowe, na podstawie których
przedsiębiorcy działający na jednym
rynku wspólnie ustalają ceny.
W konsekwencji konsument traci
możliwość skorzystania z rywalizacji
cenowej pomiędzy sprzedawcami.

ZMOWY CENOWE

Przykład:       
• Producent telewizorów LCD o wielkości 42 cali, uznanej

na rynku marki, chcąc ustalić minimalne ceny swoich
produktów, zaproponował swoim dystrybutorom
specjalne bonusy za sprzedaż telewizorów po cenie nie
niższej niż określona kwota. Pomiędzy przedsiębiorcami
nie został podpisany konkretny dokument, jednakże
producent wprowadził specjalny regulamin promocji, w
której brali udział wszyscy dystrybutorzy na rynku w
danym województwie. Takie działanie należy uznać za
praktykę ograniczającą konkurencję.  

• Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów

wymienia także sytuacje, w których zakaz zawierane
przez przedsiębiorców porozumienia, mające
negatywny wpływ na konkurencję, nie są uznawane za
praktyki ograniczające konkurencję. Muszą one jednak
zostać zawarte przez określone podmioty lub pełnić
określone funkcję. Takie przesłanki zostały
wymienione w art. 7 i 8 ustawy. Zgodnie z ich treścią,
zakaz zawierania porozumień ograniczających
konkurencję nie będzie obowiązywał wobec:

• porozumień zawieranych między konkurentami, których łączny udział w rynku

w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie porozumienia nie przekracza
5%;  

• porozumień zawieranych między przedsiębiorcami, którzy nie są

konkurentami, jeżeli udział w rynku któregokolwiek z nich w roku
kalendarzowym poprzedzającym zawarcie porozumienia nie przekracza 10%;
oraz

• porozumień, które jednocześnie (przesłanki muszą zostać spełnione łącznie):  

– przyczyniają się do polepszenia produkcji, dystrybucji towarów lub do

postępu technicznego lub gospodarczego (tzw. podniesienie efektywności
działania),  

– zapewniają nabywcy lub użytkownikowi odpowiednią część wynikających z

porozumień korzyści;  

– nakładają na zainteresowanych przedsiębiorców tylko takie ograniczenia,

które są niezbędne do osiągnięcia tych celów tj.  podniesienia efektywności
działania, jak i do zapewnienia nabywcom odpowiednich korzyści

– nie stwarzają tym przedsiębiorcom możliwości wyeliminowania konkurencji

na rynku właściwym w zakresie znacznej części określonych towarów.     

• W razie zawarcia takich porozumień to przedsiębiorca musi udowodnić, że ww.

przesłanki oraz okoliczności wystąpiły.  

• Dodatkowo Rada Ministrów została upoważniona

do stosowania tzw. wyłączeń grupowych.
Uprawnienie to pozwala wskazać, w drodze
rozporządzenia, jakie rodzaje porozumień zostają
wyłączone z zakazu i po spełnieniu jakich
warunków do tego dochodzi. Wówczas legalność
zawarcia porozumienia, które na pierwszy rzut
oka może ograniczać konkurencję, ale znajduje
się w katalogu porozumień zawartym w
rozporządzeniu wydanym przez Radę Ministrów,
nie musi być udowadniana przez przedsiębiorcę.

 

Współzawodnictwo

podmiotów gospodarczych

na rynku.

Firmy konkurują m.in. jakością towarów i usług,

ceną, stosowaniem nowych technologii itp.
Konkurencja na rynku jest chroniona
ustawowo – za jej naruszenie Prezes Urzędu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów może
nakładać dotkliwe kary, sięgające nawet
równowartości 50 mln euro. 

PRZYKŁAD

Trzy firmy farmaceutyczne produkują ten tam
lek. Ustalają, że, aby mieć równe szanse zbytu,
będą sprzedawawać go w tej samej cenie.
Przedsiębiorcy umawiają się, że każdy z nich
będzie sprzedawał lek na umówionym
obszarze Polski. Takie działanie stanowi
porozumienie ograniczające konkurencję –
zakazane jest bowiem dokonywanie przez
przedsiębiorców rynku zbytu i ustalanie ceny
sprzedaży oferowanych przez nich produktów.

Zakaz porozumień

ograniczających

konkurencję

• zakazane są porozumienia, których

celem lub skutkiem jest wyeliminowanie,
ograniczenie lub naruszenie w inny
sposób konkurencji na rynku, które
polegają na:

• ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków

zakupu lub sprzedaży towarów,

• ograniczaniu lub kontrolowaniu produkcji lub zbytu oraz

postępu technicznego lub inwestycji,

• podziale rynków zbytu lub zakupu,
• stosowaniu w podobnych umowach z osobami trzecimi

uciążliwych lub niejednolitych warunków umów, stwarzających
tym osobom zróżnicowane warunki konkurencji,

• uzależnianiu zawarcia umowy od przyjęcia lub spełnienia przez

drugą stronę innego świadczenia, niemającego rzeczowego ani
zwyczajowego związku z przedmiotem umowy,

• ograniczaniu dostępu do rynku lub eliminowaniu z rynku

przedsiębiorców nieobjętych porozumieniem,

• uzgadnianiu przez przedsiębiorców przystępujących do

przetargu lub przez tych przedsiębiorców i przedsiębiorcę
będącego organizatorem przetargu warunków składanych
ofert, w szczególności zakresu prac lub ceny.

Sąd Apelacyjny i Sąd Ochrony

Konkurencji i Konsumentów

potwierdziły trzy decyzje Prezesa

Urzędu Ochrony Konkurencji i

Konsumentów

•

Pierwszy z wyroków dotyczy spółki Tikurilla Polska. W
grudniu 2007 roku Prezes UOKiK stwierdził, że w latach
2003-2006 producent farb i lakierów wraz ze swoimi
hurtowymi odbiorcami stosował praktyki ograniczające
konkurencję.

•

Stosując niekorzystne postanowienia w umowach Tikkurila
Polska zobowiązywała 84 kontrahentów do sprzedaży
swoich wyrobów po cenach nie niższych niż ceny zakupu,
podwyższonych jedynie o narzuconą z góry marżę
minimalną. Zdaniem Prezesa Urzędu producent oraz
hurtownicy przekroczyli dozwolone formy współpracy
podejmując działania mające na celu ograniczenie bądź
wyeliminowanie konkurencji z rynku.

•

Na spółkę Tikurilla Polska została nałożona kara finansowa
w wysokości ponad 2 mln. zł. Przedsiębiorca odwołał się
od decyzji w zakresie nakładającym karę wskazując na jej
niewspółmierność. W wydanym 27 października br.
wyroku Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
oddalił odwołanie spółki uznając, że nie zasługuje
ono na uwzględnienie, gdyż ustalenie i ocena
prawna zawarte w decyzji są prawidłowe, a kara
nałożona na przedsiębiorcę nie jest wygórowana.

• Drugi z wyroków dotyczy Przedsiębiorstwa Państwowego

Porty Lotnicze. W wydanej w sierpniu 2008 roku decyzji
Prezes UOKiK uznał, że przedsiębiorca nadużył swojej
pozycji dominującej związanej z udostępnianiem
infrastruktury lotnisk na terenie portów lotniczych
Warszawa/Okęcie, Rzeszów/Jasionka, Zielona
Góra/Babimost. W decyzji została nałożona także kara w
wysokości 200 tys. zł. Sąd Ochrony Konkurencji i
Konsumentów potwierdził, że opłaty lotniskowe i
nawigacyjne za loty krajowe i międzynarodowe były
różnicowane bez uzasadnienia. Sąd uznał również
zasadność nałożenia kary jak i jej wysokość.

• W kolejnym wyroku wydanym 21 października Sąd

Apelacyjny oddalił apelację Stowarzyszenia Autorów
ZAiKS od wyroku SOKiK, który utrzymał w mocy
decyzję Prezesa UOKiK z czerwca 2008 roku. W
wydanej decyzji Urząd nałożył na ZAiKS karę w wysokości
ponad 1,5 mln zł za opóźnienie w wykonaniu innego
prawomocnego rozstrzygnięcia. Sprawa miała swój
początek w lipcu 2004 roku, kiedy po przeprowadzeniu
postępowania antymonopolowego wszczętego na wniosek
członków zespołu muzycznego „Brathanki” Prezes UOKiK
wydał decyzję, w której uznał, że ZAiKS wymuszał na
twórcach udzielanie wyłącznego upoważnienia do
zarządzania prawami do utworów w zakresie publicznego
wykonania oraz nagrywania. Pomimo tego, że decyzja się
uprawomocniła ZAiKS nie zmienił w pełni
zakwestionowanej praktyki. W związku z tym UOKiK
wszczął postępowanie w sprawie nałożenia kary za
niewykonanie decyzji.

Wyjaśnienia w sprawie kar

•

Zgodnie z

ustawą o ochronie konkurencji i konsumentów

Prezes UOKiK ma możliwość nakładania na
przedsiębiorców kar finansowych za praktyki
ograniczające konkurencję, czyli za nadużywanie
pozycji dominującej i zawieranie niedozwolonych
porozumień antykonkurencyjnych.

•

Maksymalna wysokość sankcji nie może przekroczyć
10 proc. przychodów przedsiębiorcy w roku
poprzedzającym wydanie decyzji.

CZĘŚĆ 3

NADUŻYWANIE

POZYCJI

DOMINUJĄCEJ

Nadużywanie pozycji

dominującej

Kto posiada pozycję dominującą?

Pozycję dominującą posiada podmiot, który:

-

posiada możliwość działania w znacznym zakresie niezależnie od swoich konkurentów, partnerów

handlowych oraz konsumentów;
- dzięki dużej sile rynkowej może on skutecznie oddziaływać na rynek i tym samym ograniczać

istniejącą na nim konkurencję.

Zasada domniemania

(wprowadzona przez ustawę antymonopolową), dzięki której możliwe jest

określenie pozycji rynkowej przedsiębiorcy. Przedsiębiorca, który jest najsilniejszym podmiotem.

Dominant -

podmiot gospodarczy, którego

udział w rynku przekracza 40 proc.

, prowadzący

działalność na danym rynku (silniejszy od każdego ze swoich konkurentów).

 Samo przekroczenie progu 40 proc. nie przesądza automatycznie o posiadaniu pozycji

dominującej. Każdorazowo przeprowadzana jest analiza ogółu czynników funkcjonowania

przedsiębiorcy na rynku.

 Pozycję dominującą może posiadać jeden lub kilku przedsiębiorców łącznie. W tym drugim

przypadku mamy do czynienia z

kolektywną pozycją dominującą

.

 Nie mamy natomiast do czynienia z pozycją dominującą w przypadku, gdy w danym stosunku

prawnym jeden kontrahent jest silniejszy od drugiego.

 Aby mieć pewność, w jakich okolicznościach dojdzie do naruszenia pozycji dominującej, istotne

jest ustalenie dwóch elementów:

definicji pozycji dominującej

oraz

rynku właściwego

Nadużywanie pozycji

dominującej

Kto posiada pozycję dominującą?

RYNEK WŁAŚCWY



Aby ustalić, czy dany przedsiębiorca posiada pozycję dominującą, konieczne jest

wyznaczenie rynku właściwego, na którym prowadzi on swoją działalność

gospodarczą. W tym celu dokonuje się analizy trzech aspektów rynku:

1) produktowego

– gdy udział w rynku ustalany jest w odniesieniu do towarów,

które ze względu na ich przeznaczenie, cenę i właściwości uznawane są przez
ich nabywców za substytuty (np. rynek sprzedaży samochodów napędzanych
benzyną);

2) terytorialnego

– w odniesieniu do towarów oferowanych na obszarze, na

którym – ze względu na ich rodzaj i właściwości, bariery wejścia na rynek,
preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu – panują
zbliżone warunki konkurencji (np. rynek obejmujący obszar całego kraju,
województwa czy gminy).



Prawidłowe ustalenie granic rynku właściwego przez organ antymonopolowy

umożliwia określenie siły ekonomicznej przedsiębiorcy. Ma to na celu wskazanie,

jakie podmioty działają na rynku oraz na obliczeniu ich udziałów.



Po przeprowadzeniu postępowania Prezes UOKiK może nakazać

zaprzestania nadużywania pozycji dominującej i nałożyć karę tylko

wówczas, gdy w postępowaniu zostanie mu udowodnione, że na rynku dla

niego właściwym zajmuje pozycję dominującą i ją wykorzystuje do

ograniczenia lub wyeliminowania konkurencji.



Na Prezesie UOKiK ciąży szczególny obowiązek dogłębnego

przeanalizowania sytuacji, ponieważ nadużycie pozycji dominującej odnosi

się zawsze do konkretnych zachowań rynkowych. Należy przy tym odróżnić

zabronione przez prawo postępowanie od zachowań czysto rynkowych,

które coraz częściej stosują różne przedsiębiorstwa



Samo posiadanie pozycji dominującej nie jest zakazane, natomiast

niedozwolone jest jej nadużywanie,

czyli praktyka przynosząca szkody

innym uczestnikom rynku. Z punktu widzenia przepisów prawa konkurencji

nie ma przy tym znaczenia, czy przedsiębiorca działał w sposób

zamierzony, czy też niezamierzony. Jednocześnie za nadużycie może być

uznane zarówno aktywne działanie podmiotu gospodarczego, jak i

zaniechanie przez niego pewnych działań

.

Nadużywanie pozycji

dominującej

Nadużywanie pozycji dominującej

Nadużywanie pozycji

dominującej

Czego nie wolno dominantowi?

Najczęściej spotykane praktyki nadużywania pozycji dominującej to:

• praktyki cenowe, polegające na bezpośrednim lub pośrednim narzucaniu
nieuczciwych cen lub warunków umów (np.cen rażąco niskich, odległych terminów
płatności);
• sztuczne ograniczanie wielkości produkcji lub podaży produktu, ze szkodą dla
partnerów handlowych i konsumentów;
• dyskryminacja, czyli stosowanie w umowach z par-tnerami handlowymi uciążliwych

lub

niejednolitych postanowień, stwarzających im zróżnicowane warunki konkurencji;
• stosowanie umów wiązanych, uzależniających zawarcie umowy od przyjęcia lub
spełnienia przez drugą stronę innego świadczenia;
• ograniczanie rozwoju konkurencji polegające na przeciwdziałaniu kształtowaniu

się

warunków niezbędnych do powstania bądź rozwoju konkurencji;
• narzucanie uciążliwych warunków umów przynoszących przedsiębiorcy
nieuzasadnione korzyści;
• podział rynku według kryterium terytorialnego, asortymentowego lub

podmiotowego.

Nadużywanie pozycji

dominującej

Pozycja dominująca a pozycja monopolistyczna

W sytuacji, gdy na rynku właściwym przedsiębiorca nie spotyka się z żadną

konkurencją

lub jedynie w bardzo ograniczonym zakresie, mamy do czynienia z

monopolem.

• Monopol naturalny istnieje wówczas, gdy ze względu na specyfikę usługi

lub towaru funkcjonowanie na rynku więcej niż jednego przedsiębiorcy
staje się nieopłacalne (np. na rynku zaopatrzenia w wodę lub
elektryczność).

• Monopol prawny to sytuacja, gdy przepisy prawne przyznają podmiotowi

gospodarczemu wyłączność na prowadzenie działalności (np. usługi
loteryjne).

Nadużywanie pozycji

dominującej

Konsekwencje nadużywania pozycji

dominującej

Przedsiębiorca nadużywający pozycji dominującej musi liczyć się z poważnymi
konsekwencjami wynikającymi z prawa ochrony konkurencji. Do podstawowych
należy postępowanie administracyjne wszczynane z urzędu przez Prezesa
Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Ustawa antymonopolowa przewiduje dwa rodzaje postępowań
administracyjnych:

•

postępowanie wyjaśniające –

wszczynane w przypadku zaistnienia

podejrzenia, że zostały naruszone przepisy prawa antymonopolowego.
Prowadzone jest „w sprawie”, co oznacza, że nie jest skierowane przeciwko
konkretnemu przedsiębiorcy, lecz ma na celu zbadanie sytuacji na danym
rynku. Powinno się ono zakończyć w ciągu 30 dni, a w sprawach szczególnie
skomplikowanych – w ciągu 60 dni od dnia wszczęcia;

• postępowanie antymonopolowe –

prowadzone przeciwko konkretnemu

przedsiębiorcy; trwa do 5 miesięcy od dnia wszczęcia.

Nadużywanie pozycji

dominującej

Konsekwencje nadużywania pozycji

dominującej



Postępowania wyjaśniające i antymonopolowe wszczynane są wyłącznie z urzędu.



Jednak każdy podmiot może złożyć do Prezesa UOKiK zawiadomienie o podejrzeniu

stosowania działań antykonkurencyjnych wraz z uzasadnieniem.

Prezes UOKiK kończy postępowanie antymonopolowe wydaniem decyzji

administracyjnej:

• o uznaniu danej praktyki za ograniczającą konkurencję i nakazującej zaniechanie jej
stosowania; decyzji może towarzyszyć nałożenie na przedsiębiorcę kary finansowej;
• o uznaniu danej praktyki za ograniczającą konkurencję i stwierdzającej zaniechanie jej
stosowania, jeśli przedsiębiorca zaprzestał działań sprzecznych z prawem przed

wydaniem

decyzji; decyzji może towarzyszyć nałożenie na przedsiębiorcę kary finansowej;
• nakładającej określone zobowiązania, gdy przedsiębiorca, któremu Prezes UOKiK
udowodnił nadużywanie pozycji dominującej, zobowiąże się w toku postępowania do
zaniechania praktyk antykonkurencyjnych.



W przypadku, gdy dana praktyka nie stanowi naruszenia konkurencji na rynku, Prezes UOKiK

wydaje decyzję o umorzeniu postępowania na podstawie przepisów kodeksu postępowania

administracyjnego.



Od decyzji Prezesa UOKiK stronie postępowania przysługuje odwołanie do Sądu Okręgowego w

Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Nadużywanie pozycji

dominującej

Sankcje finansowe

1.Na przedsiębiorcę, który naruszył zakaz nadużywania pozycji dominującej, Prezes

UOKiK może nałożyć

karę finansową

w wysokości

do 10 proc.

Przychodu

osiągniętego w roku poprzedzającym jej nałożenie. O wysokości kary decyduje

każdorazowo Prezes UOKiK, stosując się w tym zakresie do zasad określonych w

obowiązujących od 1 stycznia 2009 r. Wyjaśnieniach w sprawie ustalania wysokości

kar pieniężnych za stosowanie praktyk ograniczających konkurencję.

2.Prezes UOKiK ma również możliwość nałożenia

kary porządkowej

w sytuacji, gdy

przedsiębiorca nie współpracuje z Urzędem w ramach prowadzonego postępowania –

nie udziela informacji, nie współdziała w trakcie kontroli, przeka-zuje nieprawdziwe lub

wprowadzające w błąd dane. Wysokość kary w tym przypadku może wynosić do 50 mln

euro. Przedsiębiorca powinien się również liczyć z możliwością otrzymania

kary za

niewykonanie decyzji

Prezesa UOKiK

lub wyroku sądu.

Wynosi ona do 10 tys. euro

za każdy dzień zwłoki.
3.

Osoba pełniąca funkcję kierowniczą lub wchodząca w skład organu

zarządzającego

przedsiębiorcy lub związku przedsiębiorców, która umyślnie lub

nieumyślnie nie wykonała decyzji Prezesa UOKiK lub wyroku sądu, nie udzieliła

informacji czy też udzieliła informacji nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd,

może być ukarana sankcją finansową w wysokości do pięćdziesięciokrotności

przeciętnego wynagrodzenia.

Nadużywanie pozycji

dominującej

Sankcje wynikające z prawa cywilnego

Czynności prawne będące przejawem nadużywania pozycji
dominującej są w całości lub w odpowiedniej części nieważne i w
konsekwencji nie wiążą osób trzecich. Co więcej, polskie prawo daje
możliwość dochodzenia odszkodowania na drodze cywilnej od
przedsiębiorcy łamiącego zakaz stosowania praktyk
antykonkurencyjnych (instytucja private enforcement).

Nadużywanie pozycji

dominującej

Orzecznictwo Prezesa

UOKiK

Przykłady nadużywania pozycji dominujacej

•

Praktyki spółki PZU na Życie w zakresie grupowych

ubezpieczeń pracowniczych naruszają konkurencję - Sąd

Ochrony Konkurencji i Konsumentów potwierdził decyzję

UOKiK.
Utrzymana została również kara 50 mln złotych

nałożona na przedsiębiorcę.

Spółka PZU na Życie, (PZU Życie) wykorzystując swoją pozycję

na rynku grupowych ubezpieczeń pracowniczych na życie,

utrudnia pracodawcom skorzystanie z oferty jej konkurentów. 
Jedna z praktyk dotyczyła wymogu wyrażenia zgody na

wypowiedzenie umowy ubezpieczenia przez co najmniej 75

proc. pracowników, pomimo że nie byli oni stroną umowy.

Ponadto spółka traktowała rezygnację z umowy większości

pracowników jako wypowiedzenie kontraktu przez pracodawcę

i obciążała go kosztami regulowania należności z tytułu

składek za trzymiesięczny okres wypowiedzenia

.

Nadużywanie pozycji

dominującej

Orzecznictwo Prezesa

UOKiK

Zasady sprzedaży drewna stosowane przez Lasy

Państwowe mają charakter antykonkurencyjny. Sąd

Ochrony Konkurencji i Konsumentów potwierdził

decyzję Prezes UOKiK. . Na Państwowe Przedsiębiorstwo

Lasy Państwowe nałożona została sankcja finansowa w

wysokości 1,5 mln zł.

Państwowe Przedsiębiorstwo Lasy Państwowe blisko 80

proc. posiadanego drewna sprzedawało poprzez rokowania

internetowe. Mogli do nich przystąpić wyłącznie

dotychczasowi kontrahenci Lasów Państwowych. Ilość

drewna, jaką można było nabyć w ten sposób, była również

ograniczona – wynikała z historii zakupowej i nie mogła

przekroczyć ilości drewna nabytego rok wcześniej. W

związku z tym, w trybie rokowań internetowych surowca

drzewnego nie mogli nabyć ani dotychczasowi kontrahenci

planujący rozwój swojego przedsiębiorstwa, ani nowi.

Nadużywanie pozycji

dominującej

Orzecznictwo Prezesa

UOKiK

Prezes UOKiK uznała, że Lasy Państwowe

uzależniając przystąpienie do rokowań

internetowych – głównego kanału dystrybucji

drewna – od posiadanej historii zakupowej oraz jej

przebiegu, nadużywają pozycji dominującej na

krajowym rynku hurtowej sprzedaży drewna.

Stosowana praktyka prowadziła do ograniczenia

konkurencji pomiędzy przetwórcami drewna i

przede wszystkim dyskryminowała podmioty

wchodzące na rynek i mające krótką historię

zakupów.

Nadużywanie pozycji

dominującej

Orzecznictwo Prezesa

UOKiK

•EnergiaPro nadużyła pozycji dominującej,

narzucając gminie Opole uciążliwe warunki

umowy dotyczącej usług oświetlenia ulicznego

- uznała Prezes UOKiK. To już trzecia w ciągu

pięciu lat decyzja stwierdzająca naruszenie

prawa ochrony konkurencji przez spółkę.

W styczniu 2010 roku UOKiK wszczął postępowanie

antymonopolowe, w trakcie którego sprawdzał, czy

doszło do nadużycia pozycji dominującej przez

EnergięPro. Spółka jest właścicielem całej sieci

oświetleniowej w gminie Opole. Posiada pozycję

dominującą – na tym terenie brak jest

alternatywnych instalacji i przedsiębiorców

świadczących podobne usługi.

Nadużywanie pozycji

dominującej

Orzecznictwo Prezesa

UOKiK

Do końca 2008 roku EnergiaPro i gmina związane były

umową o świadczenie usług oświetlenia ulic, dróg

publicznych i placów. Po upływie tego terminu, z uwagi na

przedłużające się negocjacje, strony zawarły umowę

tymczasową w brzmieniu narzuconym przez

przedsiębiorstwo energetyczne.

EnergiaPro bezprawnie zobowiązała w niej gminę do

ponoszenia wszelkich kosztów utrzymania i usuwania

awarii instalacji oświetlenia ulicznego.

W świetle obowiązujących przepisów gmina -poza kosztami

energii- ma obowiązek ponosić jedynie te związane z

budową i utrzymaniem opraw oświetleniowych (tzw.

punktów świetlnych) oraz usuwaniem ich awarii.

Nadużywanie pozycji

dominującej

Orzecznictwo Prezesa

UOKiK

Finansowanie innych usterek w infrastrukturze

energetycznej, niezbędnych do jej prawidłowego

funkcjonowania np. uszkodzenia słupów oświetleniowych

czy kabli sterowniczych, powinny obciążać

przedsiębiorstwo energetyczne. 

Prezes Urzędu uznała, że EnergiaPro nadużyła pozycji

dominującej obciążając gminę kosztami, które sama

powinna ponieść.
Na spółkę została nałożona kara w wysokości 84 591 zł.
Prezes Urzędu nakazała ponadto zaniechanie stosowania

niedozwolonej praktyki.
Decyzja nie jest ostateczna - spółce przysługuje od niej

odwołanie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów