Prezentację wykonała:

Grupa F

Akademia Obrony Narodowej

Wydział Bezpieczeństwo Narodowe

Temat:

Wojskowe środki budowy

zaufania - model europejski
KBWE/OBWE.

Zagadnienie:

1. Środki budowy zaufania i

bezpieczeństwa.

Literatura:

1. Bloed. A,, DWADZIEŚCIA LAT

PROCESU KBWE: od konfrontacji do
współpracy’’.

2. BIULETYN, Redakcja: Sławomir

Dębski, Łukasz Adamski, Mateusz
Gniazdowski ,,Wojskowe środki
budowy zaufania i bezpieczeństwa w
Europie’’.

Środki budowy zaufania i bezpieczeństwa

są

częścią

składową

środków

zmniejszających ryzyko niespodziewanej
napaści, zmniejszania nieufności i
niepewności wynikającej z braku wiedzy
co do intencji partnerów (państwa,
grupa państw) podejmujących działania
wojskowe podczas pokoju.

Wynikają one z działalności OBWE
(Organizacji

Bezpieczeństwa

i

Współpracy w Europie)

Służą one:

- właściwej interpretacji i zrozumieniu
poczynań innych członków społeczności

-eliminują poczucie zagrożenia zrodzonego z
nieuzasadnionej podejrzliwości.

Są stosowane w celu:

- eliminowania, ograniczania zagrożeń,
- obniżania poziomu rywalizacji wojskowej,
- likwidacji źródeł napięć i konfliktów
międzynarodowych

Zagadnienie środków budowy zaufania i

bezpieczeństwa było tematem obrad
KBWE od pierwszych chwil jego istnienia
(początkowo pod nazwą „środki budowy
zaufania”).

Wprawdzie,

aż

do

końca

lat

osiemdziesiątych

problematyka

rozbrojeniowa

znajdowała

się

poza

formalnymi

ramami

KBWE,

niemniej

jednak Konferencja zawsze poświęcała
wiele

uwagi

polityczno-wojskowym

aspektom środków budowy zaufania i
bezpieczeństwa.

KBWE może się poszczycić znacznymi

sukcesami w tej dziedzinie. Stosowane
obecnie

środki

budowy

zaufania

i

bezpieczeństwa są określone w kilku
kolejnych dokumentach, z których część
wypracowano

na

konferencjach

specjalistycznych KBWE.

Podstawy do rokowań KBWE na temat środków

budowy zaufania i bezpieczeństwa zostały
sformułowane w

Błękitnej księdze

. Jej

zalecenie 23 określa środki budowy zaufania i
bezpieczeństwa jako narzędzia, które należy
stworzyć,

„aby

wzmocnić

zaufanie,

równowagę i bezpieczeństwo”. Wyszczególnia
się tu np. wcześniejsze powiadomienie o
większych ćwiczeniach wojskowych i wymianę
obserwatorów na takich manewrach.

Pierwsze

środki

budowy

zaufania

i

bezpieczeństwa zostały ujęte w helsińskim
Akcie końcowym; miały one przeważnie
charakter

dobrowolny.

W

latach

osiemdziesiątych nastąpił postęp w tej
dziedzinie. Madrycki Dokument końcowy z
1983 r. zawiera nie tylko obszerne
omówienie już istniejących środków budowy
zaufania, lecz udziela także mandatu
specjalnej Konferencji nt. Środków Budowy
Zaufania i Bezpieczeństwa oraz Rozbrojenia
w Europie, która odbyła się w Sztokholmie.

Nowa runda konferencji, nazywana często CDE-bis lub
CDE-IA, rozpoczęła się w Wiedniu po spotkaniu
wiedeńskim, w listopadzie 1990 r., kilka dni przed
Szczytem Paryskim.
Rokowania w ramach konferencji CDE-bis przyniosły
pierwszy rezultat – Dokument wiedeński z 1990 r. na
temat środków budowy zaufania i bezpieczeństwa.
Ostateczne wyniki rokowań przedstawiono w marcu
1992 r. w Dokumencie wiedeńskim na temat środków
budowy zaufania i bezpieczeństwa, kilka dni przed
rozpoczęciem rozmów poprzedzających konferencję
przeglądową w Helsinkach.

Ważnym aspektem jest strefa stosowania środków
budowy zaufania i bezpieczeństwa,
która terytorialnie może nie odpowiadać regionowi
KBWE. Zgodnie z helsińskim Aktem
końcowym, ograniczała się ona do Europy; na
terytorium ZSRR obejmowała pas szerokości 250
mil od jego zachodniej granicy, czyli poza strefą
znalazła się część azjatycka i znaczny obszar części
europejskiej ZSRR. Na spotkaniu w Madrycie strefę
stosowania rozszerzono na całą Europę, czyli aż do
Uralu, łącznie z odpowiednimi obszarami mórz i
obszarem

powietrznym.

Nadal

jednak

nie

obejmowała ona części azjatyckiej ZSRR oraz
państw Ameryki Północnej.

Sytuacja ta zmieniła się dopiero po rozpadzie
Związku Radzieckiego. Do tego czasu pięć
obecnie niepodległych państw Azji Środkowej
pozostawało poza strefą stosowania środków. W
świetle dotychczasowych zasad mogłoby to
oznaczać, że państwa Azji Środkowej nie są
związane żadnymi postanowieniami KBWE w
dziedzinie wojskowej. Dla państw europejskich
stan ten był nie do zaakceptowania. Wszystkie
dawne republiki radzieckie musiały zatem
oficjalnie uznać poszczególne zobowiązania
KBWE, zwłaszcza w dziedzinie środków budowy
zaufania i bezpieczeństwa.

Regulacje przyjęte w Akcie Końcowym podzielone zostały na tzw.

koszyki. Koszyk I stanowiły Zagadnienia bezpieczeństwa w
Europie, na które składały się: Deklaracja zasad rządzących
stosunkami między państwami uczestniczącymi oraz Dokument
w sprawie środków budowy zaufania oraz niektórych aspektów
bezpieczeństwa i rozbrojenia. Za kluczową część koszyka I
uważa się katalog zasad obowiązujących w stosunkach
międzynarodowych.

W drugiej części tego „koszyka” przedstawiono pierwsze środki

budowy zaufania. Bardzo skromny zakres porozumień w
„wojskowej” części Aktu końcowego wynikał nie tylko z oporu
państw KBWE, lecz także z faktu, że jednocześnie w Wiedniu
toczyły się rokowania na temat wzajemnej zrównoważonej
redukcji zbrojeń.

Zawarte w Akcie końcowym środki budowy zaufania mają, w dużej

mierze, charakter dobrowolny, gdyż państwa KBWE nie były
jeszcze gotowe do podejmowania zobowiązań w tym zakresie.

Dziękuje za uwagę