Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
Moje pierwsze SMD
2377
W numerze 12/98 oraz 1/99 EdW za-
W
n
u
m
e
r
z
e
1
2
/
9
8
o
r
a
z
1
/
9
9
E
d
W
z
a
mieszczone były dwie części artykułu na t r z e b
m
i
e
s
z
c
z
o
n
e
b
y
Å‚
y
d
w
i
e
c
z
Ä™
Å›
c
i
a
r
t
y
k
u
Å‚
u
n
a
temat technologii i elementów do mon- S M D .
t
e
m
a
t
t
e
c
h
n
o
l
o
g
i
i
i
e
l
e
m
e
n
t
ó
w
d
o
m
o
n
tażu powierzchniowego (SMD). W EdW W sklepach
t
a
ż
u
p
o
w
i
e
r
z
c
h
n
i
o
w
e
g
o
(
S
M
D
)
.
W
E
d
W
2/99 ogłoszony był konkurs związany baterią litową i na bazarach
2
/
9
9
o
g
Å‚
o
s
z
o
n
y
b
y
Å‚
k
o
n
k
u
r
s
z
w
i
Ä…
z
a
n
y
z wprowadzeniem do oferty AVT zesta- o napięciu nomi- można kupić pro-
z
w
p
r
o
w
a
d
z
e
n
i
e
m
d
o
o
f
e
r
t
y
A
V
T
z
e
s
t
a
wów startowych SMD. Duże zaintereso- nalnym 3V. Baterie nie ste lutownice do-
w
ó
w
s
t
a
r
t
o
w
y
c
h
S
M
D
.
D
u
ż
e
z
a
i
n
t
e
r
e
s
o
wanie ta tematyką i wielka liczba listów, wchodzą w skład kitów. Mo- słownie za kilka złotych.
w
a
n
i
e
t
a
t
e
m
a
t
y
k
Ä…
i
w
i
e
l
k
a
l
i
c
z
b
a
l
i
s
t
ó
w
,
które napłynęły do Redakcji zaowocowa- dele pokazane na fotografiach Grot takiej lutownicy nale-
k
t
ó
r
e
n
a
p
Å‚
y
n
Ä™
Å‚
y
d
o
R
e
d
a
k
c
j
i
z
a
o
w
o
c
o
w
a
łą nie tylko pojawieniem się nowych ze- były podczas testów zasilane bate- ży spiłować, uzyskując deli-
Å‚
Ä…
n
i
e
t
y
l
k
o
p
o
j
a
w
i
e
n
i
e
m
s
i
Ä™
n
o
w
y
c
h
z
e
stawów startowych z elementami SMD, riami o oznaczeniu CR2032. Baterie ta- katne narzędzie specjalnie dla
s
t
a
w
ó
w
s
t
a
r
t
o
w
y
c
h
z
e
l
e
m
e
n
t
a
m
i
S
M
D
,
ale też powstaniem serii projektów z uży- kie są obecnie powszechnie dostępne, miniaturowych elementów.
a
l
e
t
e
ż
p
o
w
s
t
a
n
i
e
m
s
e
r
i
i
p
r
o
j
e
k
t
ó
w
z
u
ż
y
ciem tych elementów. nie będzie kłopotów z ich zdobyciem. Za- Ponieważ nie da się wykluczyć
c
i
e
m
t
y
c
h
e
l
e
m
e
n
t
ó
w
.
W tym numerze EdW prezentujemy miast nich można wykorzystać jakiekol- uszkodzenia elementów przy pierw-
W
t
y
m
n
u
m
e
r
z
e
E
d
W
p
r
e
z
e
n
t
u
j
e
m
y
trzy proste projekty, które znakomicie wiek baterie o napięciu 3V, dowolne lito- szych próbach, we wszystkich prezento-
t
r
z
y
p
r
o
s
t
e
p
r
o
j
e
k
t
y
,
k
t
ó
r
e
z
n
a
k
o
m
i
c
i
e
nadają się dla wszystkich, którzy chcą we o średnicy 20mm, czyli oznaczone wanych zestawach przewidziano podwój-
n
a
d
a
j
Ä…
s
i
Ä™
d
l
a
w
s
z
y
s
t
k
i
c
h
,
k
t
ó
r
z
y
c
h
c
Ä…
bez ryzyka porażki zapoznać się z monta- CR20XX. Czym większe dwie ostatnie cy- ną ilość elementów SMD, tak na wszelki
b
e
z
r
y
z
y
k
a
p
o
r
a
ż
k
i
z
a
p
o
z
n
a
ć
s
i
Ä™
z
m
o
n
t
a
żem powierzchniowym. Wprawdzie ze fry wyrażające wysokość baterii w dziesia- wypadek. Dodano też kawałek cienkiej
ż
e
m
p
o
w
i
e
r
z
c
h
n
i
o
w
y
m
.
W
p
r
a
w
d
z
i
e
z
e
strony elektronicznej wszystkie zapre- tych częściach milimetra, tym lepiej -  cyny o średnicy 0,5mm, bo prawdopo-
s
t
r
o
n
y
e
l
e
k
t
r
o
n
i
c
z
n
e
j
w
s
z
y
s
t
k
i
e
z
a
p
r
e
zentowane układy są bardzo proste, nie- większa bateria przy niemal jednakowej dobnie nie wszyscy takową mają w swej
z
e
n
t
o
w
a
n
e
u
k
Å‚
a
d
y
s
Ä…
b
a
r
d
z
o
p
r
o
s
t
e
,
n
i
e
mniej jednak okażą się przydatne nie tyl- cenie ma większą pojemność, mniejszą pracowni.
m
n
i
e
j
j
e
d
n
a
k
o
k
a
ż
Ä…
s
i
Ä™
p
r
z
y
d
a
t
n
e
n
i
e
t
y
l
ko do zabawy i pochwalenia się znajo- rezystancję wewnętrzną i lepszy stosunek Warto wypróbować różne sposoby
k
o
d
o
z
a
b
a
w
y
i
p
o
c
h
w
a
l
e
n
i
a
s
i
Ä™
z
n
a
j
o
mym, ale także można je wykorzystać ceny do pojemności. montażu, a przede wszystkim przyzwycza-
m
y
m
,
a
l
e
t
a
k
ż
e
m
o
ż
n
a
j
e
w
y
k
o
r
z
y
s
t
a
ć
praktycznie. Zamiast baterii litowej można wykorzy- ić się do operowania pincetą.
p
r
a
k
t
y
c
z
n
i
e
.
Płytki i elementy do wszystkich trzech stać dwie dowolne baterie o napięciu 1,5V. Montaż wbrew pozorom nie jest wcale
P
Å‚
y
t
k
i
i
e
l
e
m
e
n
t
y
d
o
w
s
z
y
s
t
k
i
c
h
t
r
z
e
c
h
projektów wchodzą w skład jednego ze- trudny. Trzeba tylko dobrze przygotować
p
r
o
j
e
k
t
ó
w
w
c
h
o
d
z
Ä…
w
s
k
Å‚
a
d
j
e
d
n
e
g
o
z
e
stawu AVT-2377. Wskazówki montażowe stanowisko pracy i umocować płytkę.
s
t
a
w
u
A
V
T
2
3
7
7
.
Początkujący z pewnością będą się oba- Przed właściwym lutowaniem warto na-
wiać, czy posiadany przez nich sprzęt po- nieść troszkę cyny na jedno z pól lutowni-
Warto zacząć od pierwszego projektu - zwoli zmontować tak małe elementy. Nie czych danego elementu. Następnie przylu-
 Uniwersalnego generatora . Zestaw trzeba się bać! Wszystkie modele pokazane tować tylko to wyprowadzenie, a dopiero

U
n
i
w
e
r
s
a
l
n
e
g
o
g
e
n
e
r
a
t
o
r
a
AVT-2377 zawiera identyczne płytki i co na fotografiach zostały zmontowane przy potem, gdy element będzie równo ułożo-
najmniej dwa komplety elementów. Te pomocy niewielkiej pincety lekarskiej oraz ny - resztę wyprowadzeń.
płytki i zapas elementów przewidziano klasycznej, dużej lutownicy Weller TCP-50. Nie należy nadmiernie bać się uszko-
z dwóch powodów: Płytki podczas montażu były mocowa- dzeń elementów. Owszem, należy zacho-
- w przypadku fatalnego błędu czy ne w uchwycie  trzeciej ręki , doskonale wać ostrożność, lutować szybko i nie prze-
uszkodzenia płytki lub elementów, nawet znanej Czytelnikom EdW. Taka  trzecia rę- grzewać części. Ale bez przesady! W środ-
niewprawny elektronik z pewnością zmon- ka (nawet bez szkła powiększającego) ku, w tranzystorach czy układach scalo-
tuje przynajmniej jeden działający układ, jest w tym przypadku wręcz niezbędna, nych tkwią takie same struktury, jak w kla-
- moduły można łatwo łączyć w  kanap- bo płytkę trzeba koniecznie zamocować, sycznych, dużych obudowach. Ryzyko ich
kę , uzyskując nowe możliwości i funkcje. by mieć wolne obie ręce: jedną dla lutow- uszkodzenia jest tylko trochę większe ze

P
r
z
e
Å‚
Ä…
c
z
n
i
k
s
e
n
s
o
r
o
Drugi projekt pt.  Przełącznik sensoro- nicy, drugą dla pincety. względu na mniejsze rozmiary obudów.
wy ma nie tylko walory dydaktyczne, ale Przy montażu elementów SMD dobra W przypadku, gdy trzeba wylutować
w
y
z powodzeniem może być wykorzystany pinceta to połowa sukcesu. Warto wypróbo- element SMD można posłużyć się dobrym
jako moduł w większym urządzeniu. wać różne posiadane pincety i ewentualnie odsysaczem i odessać cynę z końcówek.

T
r
ó
j
k
o
l
o
r
o
w
a
m
r
y
Kolejny projekt pt.  Trójkolorowa mry- zakupić specjalną (jest w ofercie AVT). Dobrym sposobem odessania cyny jest
gałka będzie znakomitą ozdobą. Nasi Jeśli chodzi o lutownicę, to na pewno wykorzystanie plecionki (oplotu) kabla
g
a
Å‚
k
a
młodzi Czytelnicy dobrze wiedzą, jak go nie jest zalecana transformatorówka (choć ekranowanego.
wykorzystać. niektórzy zapewne zechcą takiej używać).
Wszystkie układy zaprezentowane Warto rozważyć, czy nie kupić małej taniej Ciąg dalszy na stronie 20
w tym numerze sÄ… zasilane pojedynczÄ… lutownicy o mocy 15...20W tylko dla po-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/99 15
Projekty AVT
P
r
o
j
e
k
t
y
A
V
T
Montaż Układ zmontowany bezbłędnie ze dwustopniowy. Gdyby przypadkiem układ
sprawnych elementów nie wymaga uru- nie chciał  ruszyć , należy po prostu
i uruchomienie
chomiania i od razu będzie pracował po- dotknąć palcem płytki - tak wprowadzone
Układ można zmontować na płytce po- prawnie. Pobór prądu przy zasilaniu napię- zakłócenie pobudzi układ do pracy.
r
y
s
u
n
k
u
1
0
kazanej na rysunku 10. Fotografia pokazuje ciem 3V może wynosić nawet 30mA. Przy
P
i
o
t
r
G
ó
r
e
c
k
i
umieszczenie baterii i zespołu diod LED - zasilaniu z baterii napięcie zasilające i prąd Piotr Górecki
Z
b
i
g
n
i
e
w
O
r
Å‚
o
w
s
k
i
muszą być umieszczone po przeciwnych będą niższe. Zbigniew Orłowski
stronach płytki. Przed zmontowaniem ele- W razie kłopotów należy przede wszyst-
mentów SMD na podstawie rysunku 10 kim dokładnie obejrzeć płytkę przez szkło po-
Wykaz elementów
oraz fotografii należy wykonać trzy zwory. większające i skontrolować poprawność
trójkolorowej mrygałki
Montaż należy przeprowadzić według montażu. Czy nie zostały pomylone tranzy-
wskazówek podanych wcześniej. story PNP i NPN? Gdy wszystko wygląda
C1-C3 1...2,2µF SMD (6szt)
dobrze, należy sprawdzić, czy wszystkie dio- D1 LED żółta 3mm
D2LED zielona 3mm
dy świecą. Jeśli nie, trzeba skontrolować od-
D3 LED czerwona 3mm
powiednią gałąz
. W każdym przypadku war-
R1,R4,R7 100k&! SMD (6szt)
to kontrolnie zwierać do masy kolejno bazy
R2,R3,R5,R6,R8,R9 10k&! SMD (12szt)
tranzystorów T4...T6. Diody powinny ga-
R10 zwora
snąć, a po rozwarciu bazy układ powinien za- T1-T3 tranzystor PNP SMD (6szt)
T4-T6 tranzystor NPN SMD (6szt)
czynać pracę. Gdy cykl pracy zatrzymuje się
PÅ‚ytka drukowana
zawsze w tej samej gałęzi, właśnie tam trze-
stop lutowniczy (cyna) o średnicy 0,5mm
ba szukać błędu.
Trzeba też dodać, że taki trzystopniowy
Uwaga! Bateria CR2032nie wchodzi
U
w
a
g
a
!
B
a
t
e
r
i
a
C
R
2
0
3
2
n
i
e
w
c
h
o
d
z
i
układ trudniej rozpoczyna pracę, niż układ
w skład kitu AVT-2377
w
s
k
Å‚
a
d
k
i
t
u
A
V
T
2
3
7
7
Rys. 10. Schemat montażowy
R
y
s
.
1
0
.
S
c
h
e
m
a
t
m
o
n
t
a
ż
o
w
y
Komplet zawierający podwójną ilość podzespołów i płytek do wszystkich trzech projektów wchodzi w skład jednego
K
o
m
p
l
e
t
z
a
w
i
e
r
a
j
Ä…
c
y
p
o
d
w
ó
j
n
Ä…
i
l
o
Å›
ć
p
o
d
z
e
s
p
o
Å‚
ó
w
i
p
Å‚
y
t
e
k
d
o
w
s
z
y
s
t
k
i
c
h
t
r
z
e
c
h
p
r
o
j
e
k
t
ó
w
w
c
h
o
d
z
i
w
s
k
Å‚
a
d
j
e
d
n
e
g
o
zestawu, dostępnego w sieci handlowej AVT jako kit AVT-2377.
z
e
s
t
a
w
u
,
d
o
s
t
Ä™
p
n
e
g
o
w
s
i
e
c
i
h
a
n
d
l
o
w
e
j
A
V
T
j
a
k
o
k
i
t
A
V
T
2
3
7
7
.
CiÄ…g dalszy ze strony 15
AVT wprowadza do oferty
Miedzianą plecionkę zdjętą z kabla
dwa zestawy startowe SMD
ekranowanego należy nasycić kalafonią.
Z
e
s
t
a
w
s
t
a
r
t
o
w
y
A
V
T
7
1
3
Potem dotknąć do rozlutowanego Zestaw startowy AVT-713 zawiera
połączenia i rozgrzać lutownicą - plecionka rezystory SMD:
wciÄ…gnie cynÄ™. Po 20 sztuk - 10-22-47-k10-k22-k47-
Praktycy majÄ… jeszcze inne, ciekawe 1k5-2k2-3k3-4k7-6k8-15k-22k-33k-
sposoby wylutowania elementów SMD, 47k-68k-220k-470k-1M
zwłaszcza układów scalonych. Na przykład Po 50 sztuk - 1k-10k-100k
Połączenia Schemat zastępczy
P
o
Å‚
Ä…
c
z
e
n
i
a
S
c
h
e
m
a
t
z
a
s
t
Ä™
p
c
z
y
używają jednego cienkiego drutu Cena 11 zł netto.
przeciągniętego pod układem scalonym.
Z
e
s
t
a
w
s
t
a
r
t
o
w
y
A
V
T
7
1
4
Rozgrzewanie kolejnych wyprowadzeń Zestaw startowy AVT-714 zawiera
układu scalonego z jednoczesnym ciągnię- kondensatory SMD:
ciem drutu powoduje uwalnianie kole- Po 10 sztuk - 100p-220p-470p-1n-2n2-
jnych nóżek. 4n7-10n-22n-47n-100n-220n
Trochę trudności może być związanych Po 5 sztuk - 1u/16V-10u/16V
z identyfikacją elementów. Rezystory Cena 16 zł netto.
SMD oznaczane są kodem, w którym
dwie pierwsze cyfry są znaczące, trzecia Zestawy te można zamawiać w Dziale
Połączenia Schemat zastępczy
P
o
Å‚
Ä…
c
z
e
n
i
a
S
c
h
e
m
a
t
z
a
s
t
Ä™
p
c
z
y
określa ilość zer. Przykładowo oznaczenie Handlowym AVT.
223 to rezystancja 22000&! czyli 22k&!
Rys. A. Tranzystory SMD
R
y
s
.
A
.
T
r
a
n
z
y
s
t
o
r
y
S
M
D
102 to 1000&! czyli 1k&!
474 to 470000&! czyli 470k&!
Podobnie jest z kondensatorami stały- Tak samo w przypadku wątpliwości, KONKURS SMD
mi. O ile są oznaczone, pojemność wyra- czy jest to tranzystor NPN czy PNP, można
żana jest w pikofaradach, np.: go zmierzyć omomierzem, jak każdy inny Na drugą część konkursu SMD, ogło-
r
y
s
u
n
k
u
A
101 to 100pF tranzystor. Na rysunku A pokazano szkic szonym w EdW 2/99 napłynęło wiele li-
224 to 220000pF czyli 220nF obudowy tranzystora w widoku z góry, za- stów z propozycjami dotyczącymi zesta-
Wyjątkiem jest ostatnia cyfra 9, która znaczono wyprowadzenia i złącza. wów startowych SMD i układów zreali-
oznacza nie dziewięć zer, tylko mnożnik W prezentowanych układach zastoso- zowanych z elementami SMD.
x0,1, na przykład: wano zwykłe diody LED o średnicy 3mm, Najciekawsze listy i propozycje
B
a
r
t
Å‚
o
m
i
e
j
G
r
o
s
s
569 to 56 x 0,1 czyli 5,6pF a nie diody LED w wersji SMD. Jest to nadesłali: Bartłomiej Gross z Malborka,
M
a
c
i
e
j
C
i
e
c
h
o
w
s
k
i
W
i
e
s
Å‚
a
w
W razie wątpliwości, czy to jest rezy- związane z większym ryzykiem przegrza- Maciej Ciechowski z Gdyni, Wiesław
K
u
s
e
k
H
u
b
e
r
t
P
a
t
y
n
a
stor, kondensator, a może dławik, dany nia miniaturowych  pchełek . Kusek z Mielca, Hubert Patyna z Kielc
M
a
r
c
i
n
K
o
r
y
t
o
w
s
k
i
element można zmierzyć - wystarczy i Marcin Korytowski z Mławy.
omomierz.
Piotr Górecki Wymienieni koledzy otrzymują nagrody
P
i
o
t
r
G
ó
r
e
c
k
i
Zbigniew Orłowski w postaci elementów SMD.
Z
b
i
g
n
i
e
w
O
r
Å‚
o
w
s
k
i
20 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 8/99