Zach canie do samodzieIno ci DLA PRZEWODNIKA GRUPY SESJA IV Zach canie do samodzieIno ci Przewodniku: Materia y potrzebne do tej sesji Karty Na str. 4/B otrzymasz polecenie, aby rozda pi kart, których tre uczestnicy odczytaj na g os. Karty do tego wiczenia znajdziesz na ko cu ksi ki, na stronie zatytu owanej Karty do sesji IV . Przed rozpocz ciem zaj wytnij karty wzd u przerywanych linii, u ó je w kolejno ci numerów i zepnij, aby by y gotowe do rozdania. Je li masz zamiar u ywa tego zestawu po raz drugi, nie zapomnij o zebraniu kart i przechowaj je do przysz ych zaj . 1. Powiedz: Na ostatniej sesji mówili my o tym, jakie s alternatywy wymie- rzania kary. Czy w tym tygodniu mieli cie w domu tak sytuacj , w której mo na by zastosowa kar , ale zamiast niej u yli cie nowej metody? Jakie sposoby zastosowali cie? (Udziel g osu ka demu uczestnikowi). 2. Powiedz: Pami tacie, e zamiast stosowania kary mo emy te usi wspól- nie z dzieckiem, kiedy pojawi si jaki problem, wys ucha , jakie s odczu- cia dziecka, powiedzie , co sami czujemy, i wymy li wspólnie rozwi zanie, na które zgodz si obie strony. Naszym zadaniem domowym by o zastoso- wanie tej metody w domu i opowiedzenie pozosta ym uczestnikom, co si zdarzy o. Kto chcia by zacz ? 3. Kiedy uczestnicy podziel si w asnymi wra eniami, zapytaj: Jakie pomys y zawarte w ksi kach wyda y wam si interesuj ce lub pomocne? (Zach jak najwi cej osób do zabrania g osu). 4. Po dziesi ciu minutach dyskusji w cz odtwarzacz. SESJA 4/A DLA PRZEWODNIKA GRUPY Przewodniku: 1. Rozdaj ochotnikom karty. Daj im troch czasu na zapoznanie si z tre ci , a nast pnie powiedz: Przeczytacie teraz karty w kolejno ci numerów. 2. Powiedz do grupy: Prosz s ucha tre ci ka dej karty tak, jakby cie byli uzale nionym od drugiej osoby dzieckiem lub osob doros , do której kierowane s te s owa. Nast pnie powiemy sobie, jakie by y nasze reakcje. 3. Kiedy grupa b dzie dzieli si wra eniami, zapisuj wszystkie wyra ane uczucia (np. Nienawidz jej... Roz alenie... Odwal si ! ). 4. Kiedy przeczytacie i przedyskutujecie tre wszystkich kart, dokonaj podsumo- wania, mówi c: Streszcz teraz, co czuli cie, gdy traktowano was jak osoby pozostaj ce w zale no ci od innych. 5. W cz odtwarzacz. SESJA 4/B POZWÓL DZIECKU DOKONA WYBORU SESJA IV 48 SESJA IV 49 OKA SZACUNEK DLA DZIECI CYCH ZMAGA ZAMIAST OKA SZACUNEK ZAMIAST OKA SZACUNEK ZAMIAST OKA SZACUNEK NIE ZADAWAJ ZBYT WIELU PYTA ZAMIAST ZAMIAST SESJA IV 50 NIE SPIESZ Si Z DAWANIEM ODPOWIEDZI ZAMIAST ZAMIAST SESJA IV 51 ZACH DZIECKO DO KORZYSTANIA Z CUDZYCH DO WIADCZE SESJA IV 52 SESJA IV 53 NIE ODBIERAJ NADZIEI Zamiast przygotowywa dzieci na mo liwo pora ki, pozwól im na w asne poszukiwania i do wiadczenia. DLA PRZEWODNIKA GRUPY Przewodniku: 1. Zatrzymaj odtwarzacz. 2. Powiedz: Otwórzmy teraz ksi ki na str. 54 i przeczytajmy do powszechne wypowiedzi rodziców, które utrzymuj dziecko w zale no ci; nast pnie zapiszmy w asn wersj tych wypowiedzi, poprawion tak, aby zach ci dziecko do samodzielno ci. SESJA 4/C SESJA IV 54 POPRAW WYPOWIEDZI Poprawione zdanie, które zach ca Rodzice zwykle mówi : do samodzielno ci: 1. We teraz k piel. 1. (Zaproponuj wybór). 2. Dlaczego tak si m czysz z wk a- 2. (Oka szacunek dla dzieci cych daniem tych butów? Dalej, podnie Zmaga ). nog do góry! W o ci buty. 3. Dobrze si dzisiaj bawi a na pó - 3. (Nie zadawaj zbyt wielu pyta ). kolonii? P ywa a ? Czy polubi a inne dzieci? Jaka jest wasza pani? SESJA IV 55 Poprawione zdanie, które zach ca Rodzice zwykle mówi : do samodzielno ci: 1. Dziecko: Dlaczego tatu musi co- 4. (Nie spiesz si z dawaniem dziennie pracowa ? odpowiedzi). Matka: Tatu musi codziennie cho- dzi do pracy, eby my mogli mie ten adny dom, dobre jedzenie, ad- ne rzeczy i... 2. Nastolatek: Jestem za gruby. Wy- 5. (Zach dziecko do korzystania my l mi jak kuracj odchudzaj c . z cudzych do wiadcze ). Co powinienem je ? Matka: Stale ci powtarzam, eby nie jad tyle ciastek i cukierków, tylko owoce i warzywa. 3. Dziecko: Tato, chc by nauczycie- 6. (Nie odbieraj nadziei). lem, kiedy dorosn . Ojciec: Nie licz na to. Wy sze uczel- nie zape nione s przysz ymi nauczy- cielami, którzy po sko czeniu stu- diów nie mog dosta pracy. DLA PRZEWODNIKA GRUPY Przewodniku: 1. Kiedy uczestnicy poprawi wypowiedzi, zapytaj: Jak poprawili cie zdanie We teraz k piel ? Popro kilka osób o odpowied . Nast pnie zadaj to samo pytanie do kolejnych zda wiczenia. Pami taj, aby za ka dym razem przeczyta zwyk wypo- wied rodziców. 2. Kiedy przytoczycie wszystkie poprawione wypowiedzi, w cz odtwarzacz. SESJA 4/D DLA PRZEWODNIKA GRUPY Przewodniku: 1. Wy cz odtwarzacz. 2. Powiedz: Dobierzemy si teraz w pary i spróbujemy znale zaciszny k cik. Kiedy zdecydujecie, jaka jest wasza odpowied , zanotujcie j w podr czniku. By mo e zechcecie si do niej odwo a przy innej okazji. SESJA 4/E SESJA IV 56 ZACH CANIE DO SAMODZIELNO CI 1. Co mog powiedzie lub zrobi , aby utrzyma dziecko w zale no ci od siebie? 2. Co mog powiedzie lub zrobi , aby zach ci dziecko do samodzielno ci? Zastosuj podany ni ej sposób (jeden lub kombinacj ): Zaakceptuj uczucia dziecka. Nie zadawaj zbyt wielu pyta . Opisz, co czujesz. Nie spiesz si z odpowiedzi . Udziel informacji. Zach dzieci do korzystania z cudzych Spróbuj rozwi za problem. do wiadcze . Oka szacunek dla zmaga dziecka. Nie odbieraj nadziei. RANO Dziecko: Spó ni em si dzisiaj do szko y. Jutro musisz mnie wcze niej obudzi . Rodzice: (utrzymuj c dziecko w zale no ci) Rodzice: (zach caj c do samodzielno ci) Dziecko: Nie lubi ju p atków. I mam do jajek. Nie b d wi cej jad niadania. Rodzice: (utrzymuj c dziecko w zale no ci) Rodzice: (zach caj c do samodzielno ci) SESJA IV 57 Dziecko: Jak jest na dworze? Czy mam wzi sweter? Rodzice: (utrzymuj c dziecko w zale no ci) Rodzice: (zach caj c do samodzielno ci) Dziecko: O rany! Nigdy mi si nie udaje równo zapi guzików! Rodzice: (utrzymuj c dziecko w zale no ci) Rodzice: (zach caj c do samodzielno ci) Zauwa y a , e twoje dziecko zapomnia o zabra drugie niadanie. Rodzice: (utrzymuj c dziecko w zale no ci) Rodzice: (zach caj c do samodzielno ci) SESJA IV 58 PO PO UDNIU Twoje dziecko wraca do domu w ponurym nastroju, rzuca ksi ki i nic nie mówi. Rodzice: (utrzymuj c dziecko w zale no ci) Rodzice: (zach caj c do samodzielno ci) Dziecko: Dlaczego codziennie musz chodzi do szko y? Rodzice: (utrzymuj c dziecko w zale no ci) Rodzice: (zach caj c do samodzielno ci) WIECZOREM Dziecko: Zobacz, jakie grzyby znalaz em, wracaj c ze szko y. Sk d wiadomo, czy s truj ce, czy nie? Rodzice: (utrzymuj c dziecko w zale no ci) Rodzice: (zach caj c do samodzielno ci) SESJA IV 59 Dziecko: Czy musz strzyc trawnik? Mam tyle lekcji. Rodzice: (utrzymuj c dziecko w zale no ci) Rodzice: (zach caj c do samodzielno ci) Dziecko: Wiesz co? Mam zamiar odk ada kieszonkowe na konia. Rodzice: (utrzymuj c dziecko w zale no ci) Rodzice: (zach caj c do samodzielno ci) DLA PRZEWODNIKA GRUPY Przewodniku: 1. Kiedy wszyscy zako cz wpisywanie odpowiedzi, powiedz: Odczytam teraz zdania wypowiadane przez dzieci, a ka dy po kolei przytoczy swoje odpo- wiedzi: pierwsz , która utrzymuje dziecko w zale no ci, oraz drug , która zach ca do samodzielno ci. (Dopilnuj, eby do ka dego zdania odczytano kilka odpowiedzi). 2. Po odczytaniu wszystkich odpowiedzi w cz odtwarzacz. SESJA 4/F DLA PRZEWODNIKA GRUPY Przewodniku: 1. Zatrzymaj odtwarzacz. 2. Powiedz: W kolejnym wiczeniu odegramy dwukrotnie t sam scenk . Po owa z nas zagra rol dzieci, po owa rodziców. 3. Podziel grup na rodziców i dzieci . 4. Powiedz: Polecenia dla dzieci znajduj si na str. 60, a dla rodziców na str. 61. Przeczytajmy teraz polecenia. 5. Kiedy grupa przejrzy materia , powiedz: Prosz , aby ka dy znalaz sobie teraz dziecko lub rodzica , z którym b dzie wspó pracowa , a tak e zaciszny k cik do odegrania scenki. 6. Gdy wszyscy uczestnicy odegraj scenki, poszukaj dalszych polece na str. 4/H. SESJA 4/G SESJA IV 60 DZIECKO Cz I Masz dwana cie lat. Dobra przyjació ka zaprosi a ci na przyj cie. Nie jeste pewna, czy masz ochot pój , bo nie znosisz niektórych zaproszonych dzieci. Wszyscy nale do jednej paczki i wybieraj , kogo do niej przyj , a kogo nie. Razem szepcz , miej si z dowcipów niezrozumia ych dla reszty i lekcewa ci , kiedy próbujesz z nimi rozmawia . Nadaj poni aj ce przezwisko ka demu, kto nie nale y do ich kliki. Z drugiej strony obawiasz si , e twojej przyjació ce b dzie przykro, je li nie przyjdziesz na jej przyj cie. A poza tym jest jedna nowa dziewczyna, która wydaje si mi a i na pewno przyjdzie. Chcesz porozmawia o tym z rodzicami, ale wahasz si , poniewa obawiasz si , e uznaj ci za przewra liwion albo niem dr . Zacznij odgrywanie scenki od s ów: Mary zaprosi a mnie na przyj cie, ale nie wiem... Co, twoim zdaniem, po- winnam zrobi ? Kiedy dialog dobiegnie ko ca, odpowiedz na nast puj ce pytanie: Co czu a , kiedy próbowa a porozmawia z rodzicami? Cz II Sytuacja jest dok adnie taka sama, tylko e tym razem rodzice odpowiadaj w inny sposób. Rozpocznij odgrywanie scenki od s ów: Mary zaprosi a mnie na przyj cie, ale nie wiem... Co, twoim zdaniem, powinnam zrobi ? Kiedy dialog dobiegnie ko ca, odpowiedz na nast puj ce pytania: Co czu a , kiedy próbowa a porozmawia z rodzicami? Jaka by a twoja decyzja w sprawie przyj cia? SESJA IV 61 RODZICE Cz I Twoje dwunastoletnie dziecko mówi, e nie mo e si zdecydowa , czy pój na przyj cie do dobrej przyjació ki, czy nie. Podczas pierwszej scenki przekonaj dziec- ko, aby posz o. Bez wzgl du na to, jakie s powody czy uczucia dziecka, nalegaj, by posz o na przyj cie. Oto przyk ady: Och, id . Zobaczysz, e b dziesz si wietnie bawi . Nie b d taka przewra liwiona . Nie b d niem dra. Chcesz siedzie w domu i przegapi tak zabaw ? Twoje dziecko rozpocznie scenk s owami: Mary zaprosi a mnie na przyj cie, ale nie wiem... Co, twoim zdaniem, powinnam zrobi ? Kiedy dialog dobiegnie ko ca, odpowiedz na nast puj ce pytanie: Co czu a , próbuj c przekona dziecko, by posz o na przyj cie? Cz II Sytuacja jest dok adnie taka sama, ale tym razem twoja odpowied b dzie empatyczna. Twoje dziecko znowu rozpocznie scenk s owami: Mary zaprosi a mnie na przyj cie, ale nie wiem... Co, twoim zdaniem, powinnam zrobi ? Mo esz roz- pocz swoj odpowied od zdania: Widz , e nie masz pewno ci, czy chcesz pój , czy nie . Kiedy twoje dziecko b dzie kontynuowa dialog, nadal okre laj jego uczucia. Na przyk ad: A wi c czujesz si zak opotana, kiedy inne dzieci... Naprawd nie podoba ci si , e oni... Wola aby , eby... Jednak z drugiej strony uwa asz, e Mary mog oby by przykro... To trudna sprawa . Nie obawiaj si momentów milczenia. Twoje dziecko ma wtedy czas, by si za- stanowi . Po zako czeniu dialogu odpowiedz na nast puj ce pytanie: Jakie by y twoje odczucia, gdy uwa nie s ucha a dziecka? DLA PRZEWODNIKA GRUPY Przewodniku: 1. Kiedy wszyscy zako cz odgrywanie scenek, usi d cie ponownie w kole. Zadaj nast puj ce pytania: a) Pytanie do tych, którzy grali rodziców: Jakie by y wasze odczucia pod- czas odgrywania pierwszej scenki, kiedy starali cie si przekona dziecko , eby posz o na przyj cie? (Zbierz jak najwi cej odpowiedzi). b) A teraz prosz o odpowied dzieci : Co czu y cie, próbuj c porozma- wia z rodzicami ? (Zbierz jak najwi cej odpowiedzi). c) Rodzice , jakie odczucia towarzyszy y wam podczas drugiej scenki, kiedy s uchali cie dziecka ? (Zbierz jak najwi cej odpowiedzi). d) Dzieci , co czu y cie podczas drugiej scenki? (Zbierz jak najwi cej odpowiedzi). e) Jak podj y cie decyzj w sprawie przyj cia? 2. Kiedy zako czycie dyskusj , w cz odtwarzacz. SESJA 4/H DLA PRZEWODNIKA GRUPY Przewodniku: 1. Zatrzymaj odtwarzacz. 2. Przeznacz na kolejne wiczenie mniej lub wi cej czasu, w zale no ci od tego, ile pozosta o do ko ca zaj . Nie ma potrzeby odczytywa na g os odpowiedzi. 3. Nast pnie powiedz: A teraz po wi cimy jeszcze minutk na przejrzenie za- dania domowego ze str. 63. 4. Przeczytaj na g os ca e zadanie. UWAGA Przypomnij nast pnej osobie, aby przed prowadze- niem kolejnej sesji przeczyta a List do przewodni- ka grupy (zamieszczony na pocz tku). SESJA 4/I SESJA IV 62 ZACH CANIE W ASNEGO DZIECKA DO SAMODZIELNO CI 1. Czy jest co , co twoje dziecko mog oby zacz robi samo, bez twojej pomocy? 2.Jak móg by przerzuci odpowiedzialno za to na dziecko, tak by nie poczu o si ono przyt oczone? (Wi kszo dzieci nie reaguje dobrze na stwierdzenia w ro- dzaju: Jeste ju du ym ch opcem/dziewczynk . Mo esz ju sam/sama si ubiera , je , przygotowa sobie k piel, odrobi lekcje, wysprz ta w asny pokój, zrobi sobie kolacj etc. ). SESJA IV 63 ZADANIE DOMOWE 1. Zastosuj w praktyce przynajmniej dwie metody zach caj ce twoje dziecko do postrzegania samego siebie jako odr bnej osoby, która sama potrafi zrobi wiele rzeczy i na której mo na polega . 2. Jakich metod u y e ? Jaka by a reakcja dziecka? 3. Przeczytaj cz II rozdzia u 4. ksi ki Jak mówi , eby dzieci nas s ucha y. Jak s ucha , eby dzieci do nas mówi y. Przeczytaj rozdzia V ksi ki Wyzwoleni rodzice, wyzwolone dzieci. 4. Przygotuj si do przedstawienia grupie przynajmniej jednego pomys u, zaczerp- ni tego z lektury, który wyda ci si interesuj cy lub pomocny. SESJA IV 64 SZYBKIE PRZYPOMNIENIE Aby zach ci dziecko do samodzielno ci... 1. Pozwól dziecku dokona wyboru. Czy dzisiaj wolisz w o y szare spodnie czy czerwone? 2. Oka szacunek dla dzieci cych zmaga . S oik trudno otworzy . Czasami wystarczy postuka y eczk w wieczko . 3. Nie zadawaj zbyt wielu pyta . Witaj w domu! Mi o ci widzie . 4. Nie spiesz si z dawaniem odpowiedzi. To ciekawe pytanie. A co ty o tym my lisz? 5. Zach dziecko do korzystania z cudzych do wiadcze . By mo e w a ciciel sklepu zoologicznego co poradzi . 6. Nie odbieraj nadziei. A wi c my lisz o sprawdzeniu swoich umiej tno ci aktorskich! To dopiero b dzie do wiadczenie .