55
Kobiety uprawiają dziś większość dyscyplin i konkurencji
sportowych, przez tysiÄ…clecia tradycyjnie i niepodzielnie
uprawianych przez mężczyzn.
Tomasz Sahaj
Kobiety
we współczesnym sporcie
Artykuł traktuje o niezwykłym zjawisku społecznym, jakim jest udział we współ-
czesnym sporcie kobiet, uprawiajÄ…cych dziÅ› niemal wszystkie dyscypliny i konku-
rencje sportowe, także takie, jak boks, skok o tyczce czy podnoszenie ciężarów,
dotąd powszechnie i tradycyjnie uznawane za  męskie . Dziś podział na  dam-
skie i  męskie dyscypliny sportowe nie jest już adekwatny do rzeczywistości.
Kobiety niezwykłą determinacją i dużym uporem doprowadziły do całkowitego
równouprawnienia płci w uprawianiu sportu.
SA
OWA KLUCZOWE: sport  równouprawnienie płci  kobiety w sporcie.
i konkurencji sportowych, przez tysiÄ…c-
Wprowadzenie
lecia tradycyjnie i niepodzielnie upra-
We współczesnym sporcie mamy do wianych przez mężczyzn.
czynienia z wieloma ciekawymi zjawis- Nie stało się to nagle i nieoczekiwa-
kami. Jednym z nich jest proces, w wy- nie, zmiany następowały stopniowo, ale
niku którego doszło do sytuacji, że ko- nadzwyczaj konsekwentnie. Niełatwa
biety uprawiają dziś większość dyscyplin była droga kobiet do zajmowanego dziś
 Sport Wyczynowy 2004, nr 1-2/469-470
56 Tomasz Sahaj
przez nie miejsca w sporcie  wybrukowa- do sportu wyłącznie amatorów i męż-
na wieloma przeciwnościami; trudnościa- czyzn. Zarówno Coubertain, jak i pierwsi
mi, wydawałoby się, nie do przezwycię- działacze MKOl rygorystycznie prze-
żenia. Swoje zwycięstwo kobiety zawdzię- strzegali wprowadzonych przez siebie
czają uporowi, ogromnej determinacji zasad. Starożytny świat był światem pa-
oraz nadzwyczaj silnej motywacji. triarchalnym; nie tylko zdominowanym,
Tadeusz Olszański uważa, że:  Nie ale i rządzonym przez mężczyzn. W kró-
ma już sportu  włącznie z maratonem, lestwie sportu nie było miejsca dla ko-
podnoszeniem ciężarów, zapasami czy biet, podobnie jak i w pierwszych nowo-
boksem  którego nie uprawiałyby ko- żytnych igrzyskach olimpijskich. Sto lat
biety. W zasadzie mamy pełne równo- póz
niej sytuacja w sporcie wyglądała już
uprawnienie. W XXI wieku dojdzie we- diametralnie inaczej.
dług wszelkiego prawdopodobieństwa do Teresa Socha, autorka książki  Sport
pierwszych, bezpośrednich pojedynków kobiet , tak ujęła tę zasadniczą przemia-
między kobietami i mężczyznami .1 nę:  Na przełomie XX i XXI wieku świa-
Jeżeli jeszcze nie ma to miejsca we towy sport zdominowały dwa główne
współczesnym sporcie, to można się spo- zjawiska. Jednym z nich jest jego profe-
dziewać, że będzie miało w najbliższej sjonalizacja, a drugim wywalczony przez
przyszłości. I myślę, że żadna siła nie kobiety dostęp do uprawiania wszystkich
jest w stanie przeszkodzić temu trendo- dyscyplin sportu. Te dwa nurty współcze-
wi. Mamy bowiem do czynienia z potęż- snego sportu są całkowitym zaprzecze-
ną i niepowstrzymaną falą, której nie niem tych idei, które głosili i realizowa-
powstrzyma żadna tama. Kobiety są żąd- li w praktyce pod koniec XIX stulecia
ne sukcesów i jednocześnie świadome twórcy nowożytnego olimpizmu .2
ogromu kosztów, jakie należy w związ- Podyktowaną przez praktykę nową
ku z tym ponieść. I mimo to decydują się politykę, czy też filozofię, olimpizmu
na to. Zresztą niejedne badania (a prze- zaakceptował i upowszechniał prezy-
cież i praktyka) wykazały, że sportowcy dent MKOl Juan Antonio Samaranch.
pragną osiągać najwyższe laury nawet za Wspierał profesjonalizację współczesne-
cenę swojego zdrowia i życia. Czy moż- go sportu, nie miał też nic przeciwko
na się spodziewać, by z kobietami było uczestnictwu kobiet w igrzyskach olim-
inaczej? pijskich. Ale też i czasy były już zdecy-
Zdecydowanie przeciwny uczestnic- dowanie inne niż wtedy, gdy de Couber-
twu kobiet w sporcie był baron Pierre tain był animatorem neoolimpizmu.
de Coubertain. Wskrzeszając starożytną Europa przełomu XX i XXI wieku to
ideę olimpizmu i dając jej nowożytny zupełnie inny świat, niż sto lat wcześniej.
wyraz, jak przez kalkę skopiował antycz- Świat, w którym wiele grup społecznych
ne zasady i wartości. Dopuszczał więc
2
T. Socha, Sport kobiet. Historia, teoria, prak-
1
T. Olszański, Rekordy przyszłości.  Kultura tyka. Warszawa 2002. Centralny Ośrodek
Fizyczna 2001, nr 1-2, s. 2. Sportu. Biblioteka Trenera, s. 5.
Kobiety we współczesnym sporcie 57
wyemancypowało się i posiadło znacz- czyzn. Założenie to zostało potwierdzone
ne zasoby wolnego czasu. W tym świe- w praktyce sukcesami, z których najbar-
cie do uprawiania sportu wiedzie szereg dziej spektakularne należały do repre-
bardzo zróżnicowanych motywacji, nie zentantek byłej NRD .4 Odnosiły one
zawsze możliwych do pogodzenia ze efektowne zwycięstwa na letnich igrzy-
sobą. Należy do nich choćby chęć zwycię- skach olimpijskich w Helsinkach (1952),
żania, pokonywania naturalnych barier Montrealu (1976) i Seulu (1988). W lek-
psychofizycznych, zachowania zdrowia, koatletyce kobiety z Niemiec wschod-
kształtowania ciała, ciekawego spędza- nich były prawdziwą cudowną bronią,
nia czasu, czerpania radości z aktywne- dzięki której NRD dominowała nad ta-
go życia. Jak zauważył Klaus Heine- kimi gigantami, jak reprezentacje ZSRR
mann, w postmodernistycznych społe- i USA. Ówcześni socjalistyczni decyden-
czeństwach europejskich do sportu zde- ci zachowali się nadzwyczaj wytrawnie,
cydowanie wkraczajÄ…  ludzie w star- zgodnie z jednÄ… z najbardziej podstawo-
szym wieku, kobiety, przedstawiciele wych zasad marketingu: kto pierwszy  ten
niższych klas społecznych, mniejszości lepszy. Podobną jak wówczas ideologicz-
etnicznych, cudzoziemscy robotnicy, nÄ… rolÄ™ odgrywa dziÅ› sport w Chinach
niepełnosprawni itd. (...). Sport staje się i obu Koreach.
częścią stylu życia indywidualnego kon- Kolejnym czynnikiem, który wywarł
sumenta .3 duży wpływ na aktywność sportową ko-
biet, było dojście do głosu wpływowego
nurtu społecznego, jakim jest feminizm.
Uwarunkowania
Jego oddziaływanie przypomina skutki
uczestnictwa kobiet
puszczenia długo trzymanej na uwięzi,
we współczesnym sporcie
naprężonej do granic wytrzymałości, sprę-
Do szerszego i bardziej aktywnego żyny, rezonującej z dużą energią i impe-
uczestnictwa kobiet w sporcie drugiej tem. Determinacja, z jakÄ… kobiety wy-
połowy XX wieku paradoksalnie przy- zwalają się z pęt stereotypów społecz-
czyniło się istnienie  żelaznej kurty- nych, przypomina tę, z jaką na począt-
ny .  ZapoczÄ…tkowany okres «zimnej ku XX wieku emancypowali siÄ™ uciska-
wojny i podział świata na dwa przeciw- ni czarnoskórzy mieszkańcy południo-
stawne obozy sprawił, że sport stał się wych stanów USA. Podobnie nie moż-
ważnym elementem walki politycznej. na było w żaden sposób powstrzymać
W krajach socjalistycznych przyjęto feminizmu. Stąd kobiety uprawiają dziś
założenie, że w rywalizacji sportowej sport na każdym poziomie: amatorskim,
z krajami kapitalistycznymi łatwiej bę- zawodowym, profesjonalnym. Choć
dzie o sukcesy w sporcie kobiet niż męż- wydaje nam się to dziś zupełnie oczy-
wiste i naturalne, warto jednak pamiÄ™-
tać, że jeszcze niedawno wcale takim
3
K. Heinemann, Sport w społeczeństwie post-
modernistycznym.  Sport Wyczynowy 1999,
4
nr 3-4, s. 81. T. Socha, Sport kobiet, s. 13.
58 Tomasz Sahaj
nie było. I nadal nie dla wszystkich jest wpływowe media mocno podsycają to
to oczywiste. pragnienie nowości. Miernikiem atrak-
Zdecydowanie nie do zaakceptowa- cyjności danej dyscypliny sportowej jest
nia jest ta sytuacja dla fundamentalistów stopień jej oglądalności, a co za tym
islamskich, rządzących się swoimi pra- idzie  bezpośrednio z nim związany
wami.  Jaskrawym przykładem religij- zysk z transmisji. Wojciech Zabłocki
nej nietolerancji było wydanie wyroku zauważył, że:  Filozofowie chętnie po-
śmierci przez radykalnych islamistów równują dzisiejsze zauroczenie społe-
algierskich na reprezentantkę swojego czeństw sportem do nowej religii i kla-
kraju H. Bulmerkę, mistrzynię olimpij- syfikują sport jako aktywność społeczną
ską z Barcelony w biegu na 1500 m, za para-sakralną .6 Jeżeli jest tak, jak za-
to, że występowała publicznie w stroju kłada autor cytowanego zdania, to w tej
sportowym .5 religii kapłankami są kobiety. Ich zada-
Dla kobiet uczestnictwo w sporcie niem jest nie tylko podtrzymywanie
było jednym z wielu sposobów pozy- wiecznego ognia olimpijskiego, ale tak-
skiwania dla siebie praw w nowocze- że podsycanie napięcia i niegasnących
snym świecie. Sport jest szczególnie nigdy wrażeń sportowych.
atrakcyjnym polem manifestacji kobie- Uczestnictwo kobiet w sporcie zosta-
cości, ponieważ jest widowiskowy i ak- ło wykorzystane w sposób mistrzowski
ceptowalny dla znacznego, głównie mę- dla merkantylnych celów rynkowych.
skiego, grona odbiorców. Dlatego kobie- Zresztą, tak jak wszystko, co musi się
ty mimo silnej dezaprobaty ze strony dziś w sporcie opłacać, zwrócić z na-
opinii publicznej i znacznej części śro- wiązką, przynieść zysk. Andrzej Domi-
dowiska naukowego tryumfalnie wkra- niak jest zdania, że nie sposób już uciec
czały do coraz to nowych dyscyplin od surowych praw rynkowych, rządzą-
sportowych. Bardzo szybko zadamawia- cych szczególnie we współczesnym spo-
ły się w nich i rychło zaczęły osiągać rcie.  Skoro otoczenie sportu jest jednym
znaczące sukcesy. wielkim rynkiem, to i sport nie może się
Realia zmieniającej się rzeczywisto- ostać jako relikt i skansen przeszłości .7
ści społecznej ostatnich kilkunastu lat Par excellence istnieją więc te dyscypli-
stały się dla nich nadzwyczaj korzyst- ny sportowe, które są najchętniej oglą-
ne. Kobiety znakomicie wpasowały się dane. Istnieje szereg zabiegów zwiększa-
w szereg dynamicznych przemian spo- jących oglądalność pożądanych dyscy-
łecznych. Pojawiło się bowiem silne za- plin sportowych. Jednym z nich była
potrzebowanie (sterowane niewidzial- wymiana kobiecych strojów sportowych
ną ręką rynku) nie tylko na nowe kon- w siatkówce i lekkoatletyce. Zamienio-
kurencje i dyscypliny sportowe, ale no wcześniejsze luz
ne kostiumy na bar-
także na uatrakcyjnienie i rewitalizo-
6
W. Zabłocki, Sport u progu XXI wieku.  Kul-
wanie starych. Telewizja oraz inne
tura Fizyczna 2000, nr 9-10, s. 19.
7
A. Dominiak, Prawa rynku sportowego i sza-
5
Ibidem, s. 6. leńcy.  Sport Wyczynowy 1999, nr 3-4, s. 3.
Kobiety we współczesnym sporcie 59
dzo oszczędne i mocno podkreślające, standardów kobiecości. Jeśli wygląd
wręcz eksponujące, kobiece kształty. zostanie zaakceptowany, oznacza to, że
Zabieg okazał się nadzwyczaj skuteczny. kobieta jest pociągająca i odpowiednio
Sam polubiłem wcześniej obojętną mi będzie traktowana. (...). Wygląd nie jest
siatkówkę. po prostu jej cechą, jak w przypadku
O telewizji mówimy, że jest naszym mężczyzny; ona jest swoim wyglądem.
oknem na świat. I przez to okno bar- Praktycznie każdy aspekt powierzchow-
dzo chętnie temu światu się przygląda- ności kobiety mówi o tym, kim ona jest
my. Zwłaszcza, gdy jest on interesujący. i jak należy ją traktować .9
A dzięki kobietom bez wątpienia takim Kobiety biorące udział we współcze-
jest. Znająca się na sprawach kobiet snym sporcie muszą wyglądać  ładnie .
Ellyn Kaschack, w książce  Nowa Szczególnie podczas transmisji tele-
psychologia kobiety. Podejście femini- wizyjnych, których odbiorcami potrafią
styczne stwierdziła, że:  W środkach być miliony, a w trakcie inauguracji
masowego przekazu kobiece ciało ozna- letnich igrzysk olimpijskich  miliardy
cza pożądanie, głód, pragnienie .8 Na- odbiorców. Podkreśleniu atrakcyjności
pisała również, że telewizor jest dziś lu- kobiet służą nie tylko obcisłe i wielo-
strem, w którym przegląda się współcze- barwne uniformy z nadrukami reklamo-
sny człowiek. Telewizja nie tylko mani- wymi, ale także spektakularne gesty ra-
puluje rzeczywistością, ale też ją w pe- dości i szczęścia, czasem nieco wymu-
wien sposób kreuje. Poprzez reklamy szone uśmiechy. Kamery skrzętnie uni-
telewizja staje się utrwalaczem stereoty- kają  przegranych zawodników, bo są
pów dotyczących kobiet. Potrafi również medialnie mało interesujący i z
le siÄ™ ko-
te stereotypy zmieniać, modyfikować, jarzą, chyba że w jakiś dramatyczny
wzbogacać. Widać to w reklamach tele- sposób dają się zauważyć i zapamiętać.
wizyjnych, w których występują już nie Zabiegi eksponujące pewne wyselek-
tylko tradycyjne gospodynie domowe cjonowane aspekty sportu, ignorujÄ…c
w ich naturalnym otoczeniu, ale również lub nawet skrywając inne, są tej samej
aktywne, dynamiczne i wysportowane proweniencji, co  efektowny, opatrzony
kobiety.  Uważa się, że każdy aspekt kolorowym nadrukiem reklamowym kar-
ciała kobiety mówi coś o jej wartości. tonowy pojemnik z baru McDonald`s.
Ona po prostu jest swoim ciałem i twa- Podobnie jak ów potencjalny papierowy
rzą. Osądowi podlega jednak jej wygląd, śmieć, nasze ciało ma przede wszystkim
a nie siła, zdrowie czy zdolność efektyw- wyglądać ładnie, tak aby zachęcało in-
nego działania. Ocenia się nie szybkość nych do nawiązania z nami społecznych
czy zręczność ciała, lecz jego wielkość relacji .10 Porównanie to wydaje mi się
i kształt oraz to, na ile pasuje do męskich dobre ze względu na to, jaki los spotyka
8 19
E. Kaschack, Nowa psychologia kobiety. UjÄ™- Ibidem, s. 77.
10
cie feministyczne, przeł. J. Węgrodzka. M. Jakubczak, Cielesna tożsamość człowie-
Gdańsk 1996. Gdańskie Wydawnictwo Psy- ka współczesnego.  Sztuka Leczenia 1999,
chologiczne, s. 96. nr 4, s. 84.
60 Tomasz Sahaj
wyeksploatowanych i  zużytych za- szym odczuciu  znalez
ć się na tej liście.
wodników po zakończeniu ich kariery (...) Za niezbyt stosowne dla kobiet uwa-
sportowej. A zawodnicza kariera w wie- żamy ćwiczenia charakteryzujące się
lu dyscyplinach kończy się już w wieku znacznymi wysiłkami siłowymi. Niepożą-
dwudziestu paru lat. dane dla ustroju kobiecego może być
stosowanie również wszelkich zrywów
i silnych wstrząsów, ponieważ sprzyjają
Sport kobiet
one rozluz
nieniu słabszych niż u męż-
w opinii teoretyków sportu
czyzn więzadeł trzewiowych. Dalej są
Gorąca i niczym nieposkromiona także przesłanki, aby ćwiczenia o cha-
chęć kobiet, by uprawiać sport, nie znaj- rakterze wybitnie wytrzymałościowym
dowała wcześniej i nie znajduje dziś były uprawiane przez kobiety z o wiele
zbyt szerokiego poparcia wśród teore- większym umiarem i ograniczeniami
tyków sportu. Jak donosi T. Socha, odnośnie do czasu trwania i intensywno-
 raport zespołu ekspertów Królewskiej ści, niż to się czyni w przypadku męż-
Akademii Nauk w Londynie «O ciele- czyzn .12 Podobne opinie pochodzÄ… od
snym wychowaniu dziewcząt, opubliko- innego autora z tego samego ośrodka
wany w roku 1922 w «British Medical naukowego, z którego zresztÄ… piszÄ…cy te
Journal ,11 dostarczaÅ‚ mnóstwo argu- sÅ‚owa również pochodzi:  wymiar «mÄ™-
mentów przeciwko uczestnictwu kobiet ski aktywności fizycznej może być po
w sporcie. Raport ten oddziaływał dłu- prostu niepotrzebny, a nawet biologicz-
go i mocno, ponieważ opracowały go nie niekorzystny dla kobiet .13
ówczesne autorytety naukowe. Ale i dziś
wielu naukowców jest zdania, że kobie-
Negatywne skutki
ty powinny trzymać się z dala nie tyle
uprawiania sportu
od sportu w ogóle, co od niektórych,
przez kobiety
najbardziej zagrażających ich zdrowiu
dyscyplin. Dobrze rozumiem intencje autorów
Wiesław Osiński przedstawił to sta- powyższych cytatów. Jako teoretycy
nowisko w jednym ze swoich podręcz- i praktycy sportu nie chcielibyśmy, aby
ników.  Uprawianie niektórych sportów sportsmenkom działa się krzywda. Nie
w ogóle dla kobiet nie jest wskazane. chcielibyśmy tego nawet wówczas, gdy
Z całą pewnością zaliczymy do nich zawodniczki dobrowolnie i świadomie
boks, podnoszenie ciężarów, rzut mło-
12
tem, skok o tyczce, a także po pewnym
W. Osiński, Zarys teorii wychowania fizycz-
zastanowieniu rzut dyskiem i pchnięcie nego, wyd. II uzupełnione. Poznań 2002.
AWF, s. 153.
kulą, piłkę nożną, a chyba i kilka innych,
13
R. Szeklicki, Aktywność fizyczna a samooce-
mniej czy bardziej oficjalnie aprobowa-
na zdrowia, sprawności fizycznej, osiągnięć
nych dyscyplin sportu, powinno  w na-
sportowych oraz zadowolenie z życia u dzieci
i młodzieży w Polsce.  Wychowanie Fizycz-
11
T. Socha, Sport kobiet, s. 11. ne i Sport 1997, nr 3, s. 33.
Kobiety we współczesnym sporcie 61
podejmują nadmierne ryzyko. Ale czy W niektórych konkurencjach spor-
rzeczywiście tak dużo niebezpieczeństw towych młode zawodniczki z premedy-
czyha na kobiety uprawiajÄ…ce sport wy- tacjÄ… manipulujÄ… swoim dojrzewajÄ…cym
czynowy? i zmieniającym się w kobiece ciałem po
Oczywiście zależy to od rodzaju upra- to, by dłużej utrzymać wygląd fizycz-
wianych dyscyplin oraz ryzyka z nimi ny w obowiązującym szablonie. Sędzio-
związanego, stopnia intensywności ćwi- wie w sporcie są przecież w większości
czeń itp. W przypadku dyscyplin o najbar- mężczyznami i w podejmowanych decy-
dziej ekstremalnych obciążeniach i dużej zjach postrzegają świat jako mężczyz
ni.
urazowości w świetle licznych badań na- K. Antosiak-Cyrak jest nawet zdania,
ukowych odpowiedz
jest, niestety, twier- że odbija się to negatywnie na ocenia-
dząca. Wydaje się, że ze względu na nych zawodniczkach. Według niej spor-
swoją psychofizyczną konstrukcję ko- tsmenki w akrobatyce, łyżwiarstwie czy
biety mają po prostu znacznie więcej pływaniu oceniane są  nie tylko za po-
do stracenia niż mężczyz
ni.14 ziom przygotowania technicznego, ale
Kobiety uprawiajÄ…ce sport poddawa- także za tzw. «wrażenia artystyczne,
ne są bardzo dużej presji społecznej wła- które mimo zachowania wszelkich reguł,
śnie dlatego, że są kobietami. W przewa- są subiektywną oceną sędziego. Dotyczą
żającej większości widownia sportowa one gracji, elegancji ruchów, a także
jest tradycyjnie męska. Widownia po- idealnych, zdaniem sędziów, kształtów
strzega więc zawodniczkę przez pod- ciała. Dziewczęta o zaokrąglonych kształ-
wójny filtr: nie tylko jako sportowca, tach i nieproporcjonalnej budowie prze-
ale i jako kobietę. Szczególnie w takich grywają rywalizację ze smuklejszymi,
dyscyplinach, w których kobiece ciało zgrabniejszymi koleżankami. A zatem
jest mocno wyeksponowane, a jego charakter tych dyscyplin sportu może być
kształty są doskonale widoczne, na przy- przyczyną ciągłego niezadowolenia za-
kład w pływaniu synchronicznym, gim- wodniczek ze swojej dojrzewającej
nastyce artystycznej czy łyżwiarstwie sylwetki .15 Niektóre dziewczęta głodzą
figurowym. Podobnie jest w dyscypli- się właśnie po to, aby zaburzyć i  jeśli
nach wagowych, zwłaszcza sportach to tylko możliwe  opóz
nić procesy
walki, które do niedawna były dome- związane z dojrzewaniem płciowym, bo
ną wyłącznie mężczyzn. W tych spor- w sposób konieczny wiąże się z nim
tach masa ciała jest istotnym elementem zmiana wyglądu ciała.
zakwalifikowania się do poszczególnej Krzysztof Sas-Nowosielski przy-
(i pożądanej przez zawodniczkę) kate- tacza standardowe objawy, występujące
gorii wagowej. w tzw.  triadzie sportsmenki (The Fe-
male Athlete Triad):  zaburzenia odży-
14
Więcej na ten temat pisałem w artykule: Czy
15
sport to zdrowie. Refleksje filozoficzne.  Sport K. Antosiak-Cyrak, Przyczyny redukowania
Wyczynowy 2001, nr 5-6, oraz w książce: masy ciała u zawodniczek uprawiających gim-
Człowiek  istota śmiertelna. Filozofia. Reli- nastykę artystyczną i pływanie.  Wychowanie
gia. Medycyna. Sport (w druku). Fizyczne i Sport 2002, nr 1, s. 90.
62 Tomasz Sahaj
wiania, osteoporoza i rozregulowanie
cyklu menstruacyjnego (z jego całkowi- Dlaczego kobiety wybierają
tym zastopowaniem włącznie). Kulmina-
dyscypliny niebezpieczne,
cją dramatycznych zmian w osobowości
dotychczas uprawiane
trenujÄ…cych kobiet sÄ… wynikajÄ…ce z nich
tylko przez mężczyzn?
zachowania prowadzące nawet do śmier-
ci. Jako przykład tak dramatycznych Dziś kobiety uprawiają nie tylko te
skutków restrykcyjnej diety służyć mogą dyscypliny, co do których uprawiania
zgony Chumg Se-hoon, Christy Hen- teoretycy sportu mieli poważne zastrze-
rich czy Karen Carpenter. Badania żenia. Kobiety z zapałem biorą już
wskazują, iż występowanie tego typu udział w znacznie bardziej niebezpiecz-
zaburzeń koreluje z rodzajem uprawia- nych konkurencjach sportowych. Przy-
nej dyscypliny sportu .16 kładem są choćby sporty motorowodne,
Zwłaszcza bulimia i anoreksja niosą ze żużel (choć nadal nie mogą startować
sobą poważne niebezpieczeństwa, na które w zawodach, ale biorą udział w trenin-
narażone są współczesne sportsmenki. gach), alpinizm (Wanda Rutkiewicz
Nietrudno popaść w niebezpieczną spira- była pierwszą Europejką i trzecią na
lę niekontrolowanej redukcji przyjmowa- świecie kobietą, która zdobyła Mount
nia pożywienia. Anoreksja i bulimia czę- Everest, a potem większość ośmioty-
sto okazują się dla kobiet równią pochy- sięczników). Można do nich zaliczyć
łą, a negatywne następstwa obejmują również kick boxing w wersji full con-
uszkodzenia nerek, serca i mózgu, rozre- tact, gdzie nie ma żadnych ograniczeń co
gulowanie ciśnienia krwi i temperatury do uderzeń i ciosy mogą być zadawane
ciała, zmniejszoną masę mięśni, przy wszystkimi kończynami. I gdzie bezspor-
zwiększonej podatności kości na złama- nym sukcesem jest knock aut przeciw-
nie. W książce Melvina H. Williamsa niczki. Mamy znakomite (i atrakcyjne)
 Granice wspomagania znalez
ć można przedstawicielki kick boxingu: bardzo
takie zdanie:  Specjaliści z zakresu me- utytułowaną i niemal niezwyciężoną
dycyny sportowej donoszą, że niektóre Agnieszkę Rylik (zawodową mistrzynię
20-letnie zawodniczki mają gęstość mine- świata) oraz Iwonę Guzowską (mistrzy-
ralną kości kobiet 60-letnich! .17 ni świata z Atlanty w wadze do 50 kg
w wersji full contact). Ich specyficznÄ…
16
K. Sas-Nowosielski, Pogrążanie Antygony 
cechą jest to, że walczą do upadłego.
sport kobiet jako czynnik sprzyjajÄ…cy patolo-
Odpowiedzi na postawione wyżej
gizacji wyobrażeń na temat własnego ciała.
pytanie może być wiele i mogłyby stać
 Sport Wyczynowy 2000, nr 3-4, s. 121.
17
M. H. Williams, Granice wspomagania, przeł. się one pretekstem do napisania nie-
W. Gawroński i Z. Szyguła. Kraków 1999.
jednej obfitej pracy naukowej. Może ko-
Biblioteka Medicina Sportiva, s. 77. Więcej
biety robią to, po prostu, z ciekawości?
na ten temat piszÄ… E. Chabros i inni, Aktyw-
A może dlatego, że nowa dyscyplina
ność fizyczna a gęstość mineralna kości dziew-
sportu to terra incognita, w której stan-
cząt w wieku pokwitania i młodych kobiet.
dardy dla kobiet nie są jeszcze wyśrubo-
 Wychowanie Fizyczne i Sport 1999, nr 4.
Kobiety we współczesnym sporcie 63
wane do granic ludzkich możliwości? Są niami naukowymi, zwyciężają determi-
to powody czysto praktyczne, bo liczą- nacją, samozaparciem i silną wolą. Uży-
cy się wynik na europejskim, a nawet wając sformułowania nienaukowego:
światowym, poziomie możliwy jest jesz- taka jest chyba  słowiańska natura .
cze do osiągnięcia. Niewykluczone, że Gromadząc materiały do tego artyku-
z tego właśnie powodu przeszły do sko- łu, przeglądałem ponad tysiącstronicową
ku o tyczce i do rzutu młotem dziew-  Kronikę sportu . Zwrócił moją uwagę
częta, będące w reprezentacji Polski na znamienny fakt, poparty wieloma donie-
paryskich lekkoatletycznych mistrzo- sieniami, rycinami, rysunkami, a w koń-
stwach świata. Mimo młodego wieku cu fotografiami. Otóż kobiety zawsze
dziewczęta te są już bardzo utytułowa- garnęły się do jego uprawiania z nie
ne. Wiele zawodniczek przeszło z dżu- mniejszą ochotą i zapałem niż męż-
do do bardziej  męskich zapasów, cho- czyz
ni. Tyle tylko, że mężczyz
ni  za-
ciaż na początku nie było dla nich nawet pewne z wielu różnych powodów natu-
odpowiednich strojów. ry społecznej  skrupulatnie i skutecz-
Z wywiadów ze sportsmenkami, któ- nie im to uniemożliwiali. Dziś nie bę-
re wybrały  męskie dotąd dyscypliny, dzie to już takie łatwe. Tym bardziej,
wynika, że wiele z nich zdecydowało się że kobiety swoimi dokonaniami wielo-
na to, aby sprawdzić się w nowej dla krotnie zadawały w praktyce kłam na-
nich dziedzinie sportu. I co ciekawe, rzucanym im przez teoretyków sportu
robiły to nawet wtedy, gdy ich dotych- ograniczeniom.
czasowa dyscyplina wcale nie była po- E. Kaschack w  Nowej psychologii
krewna nowo wybranej, jak również kobiety przypomina casus sprinterki
wtedy, gdy ich budowa ciała wcale nie Florence Griffith-Joyner. Na Igrzy-
predestynowała do uprawiania tej wła- skach Olimpijskich 15 lat temu osiągnęła
śnie, a nie innej, dyscypliny. K. Socha wyniki znacznie przekraczające to, co od
w  Sporcie kobiet zwróciła uwagę na wielu lat było uznawane za nieosiągal-
to, że polskie zawodniczki w nowo wy- ne dla kobiety. Takich przypadków
branych konkurencjach nieco odbiegają dziś są setki. Za przykładem pionierek
budową ciała od europejskich standar- natychmiast szły następne sportsmen-
dów. Zawodniczki w Europie Zachodniej ki. Dlatego w wielu konkurencjach pań
i Stanach Zjednoczonych są bardzo sta- dynamika osiąganych rekordów jest
rannie wyselekcjonowane. A mimo to większa niż u mężczyzn. Czy jednak
nasze zawodniczki wygrywają! Choć ich rzeczywiście natura kobiet popchnie je
decyzje przejścia do nowych konkuren- do rywalizacji z mężczyznami? Czas
cji były spontaniczne i nie poparte bada- pokaże.