nauka o administracji calosc


NAUKA O ADMINISTRACJI  SKRYPT DLA I ROKU ADMINISTRACJI UNIWERSYTETU GDACSKIEGO
I. Administracja publiczna.
1. Administracja - najogólniej administracja to wszelka zorganizowana działalność zmierzająca do
osiągania pewnych celów. Jest to działalność trwała, celowa i planowa. (np. administracja domu,
przedsiębiorstwa, zakładu).
2. Administracja publiczna  łac. ministrare = służyć, wykonywać, kierować, przedrostek  ad =
 ku wzmacnia w wyrazie znaczenie celowości działania. Pojęcia administracji publicznej nie
sposób zdefiniować, lecz tylko opisać. Można tego dokonać z różnych aspektów:
a) podmiotowy - to ogół podmiotów (jednostek administr.) spełniających funkcję
administracyjne
b) przedmiotowy  to działalność polegająca na wykonywaniu czyichś ustaleń na rzecz
innych ludzi, organizowanie i kierowanie
c) formalny - to cała działalność wykonywana przez podmioty adm., bez względu na to czy
ma ona charakter adm., czy nie
d) socjologiczny  to ogół ludzi, którzy na stanowiskach wykonują działalność adm.
e) ergologiczno-techniczny  to ujęcie z punktu widzenia procesu pracy: sposobu,
warunków, techniki
Z punktu widzenia instytucji, jaką jest państwo, administracja publiczna:
" to ogół działań w państwie zmierzających do zorganizowania życia publicznego za pomocą
ludzi i jednostek adm.
" jest sprawowana przez państwo (jego organy, jednostki samorządowe i in. podmioty adm.)
" jest związana prawem- działa na podstawie i w granicach prawa (legalność administracji).
3. Cechy współczesnej administracji publicznej:
ć% jest zjawiskiem społecznym  zajmuje się sprawami wspólnoty i jej członkami, jest
ukierunkowana na interes publiczny: działa pro publico bono - wykonuje interes
publiczny z poszanowaniem int. indywidualnych
ć% aktywność  wykonuje ustawy
ć% inicjatywa (inteligencja)  nie ogranicza się tylko do wykonywania ustaw, ale również
zadań w nich nie zawartych, ale wynikających ogólnie z zadań adm. (np. budowa dróg,
popieranie kultury)
ć% prospektywność  jest ukierunkowana na przyszłość, wpływa na to, jak będzie ona
wyglądała
ć% sprawność
ć% wydaje decyzje mające charakter konkretny i indywidualny  cecha ta odróżnia adm.
publ. od ustawodawstwa, nie jest to stwierdzenie absolutne, gdyż zdarzają się sprawy
bardzo ogólne i abstrakcyjne, ale generalnie adm. prowadzi i rozpatruje konkretne
sytuacje.
4. Czynniki kształtujące administrację publiczną:
"' kształt państwa (= ustrój, ideologie)  w zależności od ustroju państwa, inaczej wygląda
jego administracja (np. większa będzie jej ingerencja w życie publiczne w państwie
absolutnym, niż w liberalnym)
"' konstytucja i wynikające z niej zasady konstytucyjne (np. zasada praworządności,
demokratyzacja administracji)
"' ogólne poglądy na świat (czynnik kulturowy, religijny), doktryna ustrojowa
1 Piotr Kłosowski, Gdańsk 2010
"' postęp techniczny (komputeryzacja)
"' globalizacja i europeizacja
"' czynnik normatywny (prawo) .
5. Budowa administracji publicznej.
Podmioty administracji publicznej
Administracja
Upoważnione podmioty
Administracja rzÄ…dowa
zdecentralizowana
prawa prywatnego
Samorząd Samorząd Zakłady
Fundacje
terytorialny specjalny publiczne
SamorzÄ…d SamorzÄ…d
Administracja
województwa zawodowy
centralna
SamorzÄ…d
SamorzÄ…d
powiatowy
gospodarczy
SamorzÄ…d
Terenowa administracja
gminny
rzÄ…dowa
Administracja
Administracja
niezespolona
zespolona
" administracja zespolona  wojewoda oraz oraz podległe mu organy, np. Wojewódzki
Inspektor Ochrony Środowiska, Kurator Oświaty, Komendant Wojewódzki Policji
' wojewoda:

przedstawiciel Rady Ministrów w województwie (wykonuje jej politykę)

powoływany przez Prezesa RM na wniosek ministra właściwego

zwierzchnik i organ adm. zespolonej w woj.

organ nadzoru nad jedn. samorządu teryt. pod względem legalności

kontroluje samorząd pod względem legalności, gospodarności i rzetelności
wykonywania zadań z zakresu adm. rządowej realizowanych na podst. ustawy
lub porozumienia
" administracja niezespolona  nie podlegają wojewodzie, a jedynie składają mu roczne
informacje o swojej działalności, są to terenowe organy administracji rządowej
podporządkowane właściwemu ministrowi lub centralnemu organowi adm. publ.,
kierownicy państwowych osób prawnych i kierownicy innych państwowych jednostek org.
wykonujących zadania z zakresu adm. rządowej w województwie (np. dyrektorzy izb
celnych, dyrektorzy izb skarbowych, dyrektorzy urzędów morskich, dyrektorzy u.
2 Piotr Kłosowski, Gdańsk 2010
statystycznych) + ambasady
" samorząd  związek publicznoprawny sprawujący administrację w sposób samodzielny,
jedynie pod nadzorem państwa. Cechy samorządu:
- korporacyjny charakter- wspólnota ludzi powiązanych obszarem zamieszkania
- obligatoryjna przynależność
- osobowość prawna
- podmiotowość publiczno-prawna  uprawnienia władcze
- samodzielność (pod nadzorem państwa)
- ochrona sądowa  możliwość obrony przed nadzorem państwa (WSA->NSA)
ą samorząd województwa:
' organami są sejmik województwa (o. stanowiący i kontrolny) oraz zarząd
województwa (o. kontrolny na czele z marszałkiem województwa)
' zarząd woj. wykonuje zadania woj. przy pomocy urzędu marszałkowskiego i woj.
samorządowych jednostek organizacyjnych (zakłady, agencje samorządowy) lub
woj. osób prawnych
' nadzoruje go Prezes RM, wojewoda oraz regionalna izba obrachunkowa
Ä… sam. powiatu:
' organami sÄ… rada powiatu (o. stanowiÄ…cy i kontrolny) oraz zarzÄ…d powiatu (o.
kontrolny na czele ze starostÄ… powiatowym)
' zarzÄ…d pow. wykonuje zadania pow. przy pomocy starostwa pow. oraz jedn. org.
powiatu (szkoły średnie, domy pomocy społecznej), w tym powiatowego urzędu
pracy
' nadzoruje go Prezes RM, wojewoda oraz RIO
' miasto na prawach powiatu (100 tys. mieszkańców w dn. 31.05.1998r.): rada miasta
+ prezydent miasta
Ä… sam. gminy:
' organami są rada gminy (o. stanowiący i kontrolny) oraz wójt/burmistrz/prezydent
miasta (o. wykonawczy)
' wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy oraz jedn. org. gminy (zakłady
komunalne, ośrodki zdrowia)
' nadzoruje go Prezes RM, wojewoda oraz RIO
ą samorząd specjalny  zawodowy (oparty na wspólnocie zawodowej, np. radców
podatkowych, notariuszy, lekarzy) i gospodarczy (wspólne interesy  Izby Rolnicze)
ą zakład publiczny  jednostka organizacyjna nie będąca organem państwowym, ani org.
samorządu, która została powołana do wykonywania zadań publicznych i jest
uprawniona do nawiązywania stosunków administracyjnoprawnych (szkoły,
przedszkola, uniwersytety, zakłady opieki zdrowotnej, biblioteki publiczne, muzea itp.)
ą fundacja  instytucja oparta na majątku przeznaczonym przez jej założyciela na
określone, niegospodarcze cele, zazwyczaj naukowe, kulturalne, oświatowe bądz
dobroczynne.
' fundacje prawa publicznego  uzyskują kapitał od państwa w celu wykonania zadań
publicznych i są wyposażone we władztwo państwowe (Polska Akademia Nauk,
CBOS, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich)
ą inne podmioty wykonujące zadania adm. publ. - organizacje społeczne, państwowe,
komunalne jedn. org. nie będące org. adm. rządowej bądz sam. teryt. (np. ochotnicze
straże pożarne, Polski Czerwony Krzyż, Polski Związek Aowiecki)
Organ administracji publicznej  jest to wyodrębniona organizacyjnie część określonego
podmiotu (np. adm. rządowej, samorządowej), działająca w imieniu i na rachunek tego
3 Piotr Kłosowski, Gdańsk 2010
podmiotu (np. państwa, samorządu), uprawniona do korzystania ze środków władczych
i działająca w zakresie swoich kompetencji.
Ministerstwo  to zespół pracowników państwowych, kierowanych przez ministra i
powołanych do pomocy ministrowi w wykonywaniu jego zadań. W jego skład wchodzą
departamenty, biura i sekretariaty.
Urząd  to zorganizowany zespół pracowników państwowych lub samorządowych,
przydzielony do pomocy organowi adm. i powołany do merytorycznej i technicznej obsługi
tego organu.
6. Przedmiot administracji publicznej (=co robi adm. publ.?).
Ze względu na to, czym adm. publ. się zajmuje, możemy wyróżnić:
" adm. władczą  ingeruje przy użyciu środków władczych w sferę prywatną obywatela,
ogranicza jego wolność lub własność, nakłada na niego obowiązki (np. regulacja ruchu
drogowego, obowiÄ…zek podatkowy)
" adm. świadczącą  zapewnia obywatelowi określone świadczenia lub inne korzyści (pomoc
społeczna, drogi, place publiczne)
" adm. wykonującą uprawnienia właścicielskie i zarządzające (w odniesieniu do majątku
publicznego, służącego wykonywaniu podst. funkcji publicznych, jak i gospodarczego 
akcje, papiery wartościowe)
Wyróżnia się również różne działy adm. publ.: adm. budownictwa, oświaty, ochrony
zdrowia, rolnictwa...
7. Oceny administracji publicznej:
' ocena emocjonalna
' doktrynalna
' polityczna
' legalności
' celowości
' rzetelności
' gospodarności.
4 Piotr Kłosowski, Gdańsk 2010
II. Administracja publiczna jako przedmiot badań naukowych.
1. Ewolucja badań nad administracją:
" o racjonalizacji działań człowieka można mówić od najdawniejszych czasów. Mojżesz
grupował ludność w setki z setnikami na czele, Karol Wielki podzielił państwo na hrabstwa
z hrabiami. Na podstawie praktyki organizacyjnej gromadzona była wiedza dotycząca
organizacji. Do powstania nauki potrzebne jeszcze było sformułowanie metodologii
badawczej oraz kryteriów ocennych. Wykształciły się 2 zakresy badawcze:
ć% prakseologia  ogólna teoria sprawnego działania
ć% teoria organizacji  teoretyczne badanie zorganizowanych działań ze względu na ich
formy organizacyjne
" widoczna refleksja dotycząca technik rządzenia miała miejsce w XVI w. w pracach N.
Machiavellego ( Książę )
" XVIII w. - pojawia się kameralistyka (policystyka), która zajmowała się problematyką
usprawniania administracji, obejmując różne dziedziny wiedzy (prawo, ekonomię, politykę)
" Lorenzo von Stein  XIX w., pojmował administrację jako realizację konstytucji przez
państwo, sformułował nazwę  nauka administracji , która miała ukazywać ideę
administracji, formułuje założenia tzw. triady nauk administracyjnych:
ć% nauka prawa administracyjnego  bada normy prawa regulujące działalność adm.
ć% nauka polityki adm. - cele, zadania i sposoby ich osiągania
ć% nauka adm. - rzeczywista adm., jej struktury, działalność, metody usprawniania
" XIX wiek  powstaje teoria organizacji Taylor'a, która bada prawidłowości i relacje
międzyludzkie w strukturze org.
" współcześnie administracja badana jest kompleksowo  zarówno pod względem
teoretycznym, jak i praktycznym przez nauki administracyjne, socjologiÄ™, psychologiÄ™... (J.
Starościak -  Elementy nauki administracji )
2. Współczesne płaszczyzny badań nad administracją:
ć% płaszczyzna historyczna
ć% filozoficzno-ideologiczna (ontologia, aksjologia, epistemologia)
ć% polityczna (cele, zadania, potrzeby społeczne)
ć% prakseologiczna (sprawność działania)
ć% ergologiczno-techniczna
ć% socjologiczno-psychologiczna
ć% ekonomiczno-finansowa
ć% porównawcza (budowa do funkcji, adm. w różnych państwach)
ć% normatywna (badania prawa)
" metody badawcze n. o adm. - są zapożyczone z innych nauk, np. statystyczne, ankiety
eksperymenty itp.
3. Miejsce nauki o administracji w systemie badań nad administracją publiczną:
Tradycyjne dyscypliny (socjologia, teoria organizacji) nie są w stanie dać wystarczającego
obrazu administracji publicznej, fragmentaryczne badania powodują rozproszenie wysiłków
badawczych i nie pozwalają na uchwycenie całości skomplikowanej wiedzy.
"' Nauka administracji to nauka kompleksowa, można ją określić jako naukę społeczną,
opierającą się na metodach empirycznych, której przedmiotem jest wiedza o istniejącej
w danym ustroju adm. publ.
5 Piotr Kłosowski, Gdańsk 2010
4. Cechy nauki o administracji:
' nauka kompleksowa, syntetyczna  bada rzeczywisty obraz adm. we wszechstronnym jej
uwarunkowaniu
' humanistyczna, społeczna  przedmiotem jej zainteresowań są określone przejawy kultury
ludzkiej
' empiryczna  jej twierdzenia sÄ… prawdziwe tylko wtedy, gdy znajdujÄ… potwierdzenie na
określonym wycinku rzeczywistości
' realna  zderza stan faktyczny z prawnym
' opisowa  konkretny opis sytuacji
' postulatywna  tworzy wnioski, dyrektywy
' teoretyczna  syntetyzuje, uogólnia
' praktyczna, wdrożeniowa  bada konkretne struktury i proponuje reformy
6 Piotr Kłosowski, Gdańsk 2010
III. Czynniki wpływające na sprawność administracji publicznej.
(duży problem, jak to ugryzć, ze względu na ubogość notatek...)
1. Sprawność działania administracyjnego oraz kierunki usprawniania administracji.
Sprawność - dobre zorganizowanie, zdolność do działania. Sprawność adm. publ. to
realizacja w prawnych formach zadań w sposób skuteczny, zgodnie z oczekiwaniami społecznymi;
jest ona wypadkową sposobu budowy systemu i czynnika ludzkiego. Usprawniać można w 3
zasadniczych kierunkach:
a) efektywność  stopień realizacji założonych celów
b) ekonomiczność  stosunek wyniku działania do kosztów
c) etyczność  zgodność działania z powszechnie akceptowanymi wartościami
2. Stanowiska pracy w administracji publicznej.
Stanowisko pracy - podstawowy, pojedynczy i niepodzielny element struktury org., który
posiada zakres obowiązków oraz kompetencji w celu realizowania wyznaczonych zadań.
Podział stanowisk pracy:
a) w ujęciu przestrzennym ( funkcjonalnym) -> miejsce pracy (odpowiednio wyposażona część
przestrzeni, gdzie wykonuje siÄ™ zadania administracyjne
b) w ujęciu hierarchicznym-> miejsce pracy w strukturze organizacyjnej innych stanowisk
ą kierownicze (mają udział w podejmowaniu decyzji, ciągle je podejmują)
Ä… niekierownicze (przygotowawcze, pomocnicze, kancelaryjne)
ą pośrednie
Stanowiska pracy o różnych nazwach są połączone w komórki organizacyjne (jednostki),
np. departamenty :
a) komórki zarządu - zarządzanie daną instytucją, praca konceptualna, decyzyjna mająca na
celu sprawne realizowanie zadań, celów instytucji
b) komórki ruchu - bezpośrednio i praktycznie wykonują działania instytucji (obsługa
społeczeństwa)
c) komórki działalności pozamerytorycznej : obsługa techniczna
" służba publiczna  to wszyscy wyłaniani w wyniku wyborów, powołania, nominacji
i umowy o pracę pracownicy realizujący ustawowe zadania poszczególnych władz,
nazywani w prawie urzędnikami, funkcjonariuszami, pracownikami adm.
państwowej i samorządowej itp., pełniący funkcje:
 członków organów kolegialnych
 członków społecznych organów kol.
 pracowników urzędów,
którzy prezentując walory zawodowe (wiedzę, doświadczenie, autorytet), zatrudnieni
lub powołani zostali do wykonywania we wszystkich władzach państwa w sposób
fachowy i ciągły zadań publicznych za odpowiednim wynagrodzeniem.
" stanowiska w adm. publ. mogą powstać poprzez:
 wybór  w adm. państwowej pochodzi z niego Prezydent, w adm. rządowej żaden
organ, zaś w adm. samorządowej wszystkie, z wyj. organów z mocy prawa
 powołanie  zindywidualizowana decyzja administracyjna o władczym charakterze,
wydana na podst. ustawy, pochodzą z niego organy o najważniejszym znaczeniu
w państwie; czas powołania jest z góry ograniczony. Z powołania pochodzą:
 w gminie: kierownik urzędu stanu cywilnego, sekretarz gminy, skarbnik gminy
 w pow.: sekretarz powiatu, skarbnik powiatu
 w woj.: skarbnik woj., dyrektor woj. urzędu pracy, dyr. woj. instytucji kultury
7 Piotr Kłosowski, Gdańsk 2010
 mianowanie  dokonywane jest przez organ państwowy, na podst. prawa, akt
mianowania jest skuteczny w przypadku zgody strony, tworzy szczególną ochronę
prawną, odpowiedzialność i przywileje. Mianowani są np. pracownicy urzędów
państwowych, dyplomatycznych, konsularnych, prokuratorzy, komornicy, pracownicy
szkół wyższych
 umowę  zwykła umowa o pracę, nie jest stosowana obecnie, gdyż nie sprzyja trwałości
stosunku pracy (była stosowana w okresie PRL)
 z mocy prawa  kiedy dany organ jest zarazem innym organem  np. starosta wybierany
przez radÄ™ powiatu staje siÄ™ z mocy prawa przewodniczÄ…cym zarzÄ…du powiatu i
jednocześnie zwierzchnikiem powiatowej adm. zespolonej
3. Struktury organizacyjne:
Struktura organizacyjna  układ stanowisk i składających się z nich komórek org.
wewnątrz organizacji. Struktury prowadzą działalność wewnętrzną, aby przygotować dz.
zewnętrzną (dla obywatela)
" ujęcie statyczne: przestrzenne rozmieszczenie elementów org. (np. stanowisk pracy)
" u. dynamiczne: sposób uporządkowania procesów zachodzących w org.
Czynniki tworzÄ…ce strukturÄ™ org.:
" podstawÄ… jest statut i regulamin org.
" cel organizacji
" otoczenie
" kultura pracowników
" formalizacja
" departamentalizacja (grupowanie podobnych lub logicznie powiÄ…zanych prac)
" centralizacja-decentralizacja
" rozpiętość kierowania
" spiętrzenie kierowania
" podział pracy
" można wyróżnić różne typy s. org:
ª% hierarchiczne
ª% szeregowe
ª% równolegÅ‚e
ć% ze względu na spiętrzenie (liczbę szczebli zarządzania) i rozpiętość kierowania:
ª% struktury pÅ‚askie  duża liczba szczebli kierowania, maÅ‚e spiÄ™trzenie kierowania
ª% struktury smukÅ‚e  maÅ‚a l. szczebli i spiÄ™trzenie kierowania
ć% ze względu na więzi organizacyjne:
ª% struktura liniowa (prosta)  scentralizowana wÅ‚adza, 1 pracownik ma tylko 1
przełożonego, trudność w przekazie informacji
ª% struktura funkcjonalna  podziaÅ‚ na dziaÅ‚y kierowane przez ekspertów, 1 pracownik
może mieć kilku przełożonych (możliwa sprzeczność poleceń)
ª% struktura sztabowo-liniowa  dziaÅ‚y z ekspertami, ale podporzÄ…dkowane
kierownikom
4. Więzi organizacyjne  stosunki występujące pomiędzy poszczególnymi częściami instytucji:
" więz służbowa (hierarchiczna) - zależność podwładnego od przełożonego
" więz funkcjonalna  zróżnicowanie kompetencji zawodowych
" więz techniczna - wzajemne uzależnienie członków zespołu w działalności związanej
z wymianą zasileń i informacji (podział pracy)
8 Piotr Kłosowski, Gdańsk 2010
" więz informacyjna - jednostronne lub wzajemne obowiązek informowania się o wszelkich
stanach rzeczy i ich zmianach
5. Działalność wewnętrzna w administracji.
To stosunki prawne pomiędzy organami, jednostkami organizacyjnymi, jak również
pracownikami (wertykalne) oraz między organem zwierzchnim a podporządkowanym
(hierarchiczne). Obejmuje:
' kierowanie  powodowanie, by działalność podległego zespołu zgodna była z wolą
kierującego (np. polecenie służbowe)
' kontrolę  porównanie stanu faktycznego z wzorcowym, upoważnienie do oceny działania
organu kontrolowanego przez kontrolujÄ…cy
' nadzór  kontrola zawężona do aspektu legalności i uzależniona od nastąpienia określonego
stanu faktycznego (podjęcia jakiegoś rozstrzygnięcia przez podmiot nadzorowany); organ
nadzorujący może wkroczyć w kompetencje o. nadzorowanego
' koordynację  pozyskiwanie informacji, ich transformacja, formułowanie dyspozycji
i przekazywanie ich podmiotom kontrolowanym przez organ koordynujący (występuje
pewna nadrzędność)
' współdziałanie  niezależna, wspólna, równorzędna współpraca w realizacji celów
6. Działalność zewnętrzna administracji.
To działania w stosunku do podmiotów niepodporządkowanych organizacyjną, służbową
podległością danemu organowi administracji. Jest to sfera stosunków z obywatelami, organizacjami
społecznymi, samorządowymi itp., a także z jednostkami państwowymi i niepaństwowymi nie
podlegającymi danemu organowi. Zasadnicza sfera to stosunek do społeczeństwa. Obejmuje 3
główne formy:
' stanowienie prawa (akty prawa miejscowego  rozporządzenia wojewody, uchwały
sejmików, rady gminy)
' stosowanie prawa  wydawanie aktów administracyjnych, postanowień, aktów nadzoru,
czynności informacyjne, planistyczne, propagandowe
' przestrzeganie prawa  kontrola jego przestrzegania
Dodatkowo:
' zawieranie umów cywilnoprawnych w celu realizacji zadań publicznych
' niektóre organy adm. publ. mogą karać grzywną w formie mandatu  np. Państwowa
Inspekcja Sanitarna, Inspekcja Pracy
7. Proces kierowania  nie jest jednorodnym aktem, lecz rodzajem interakcji społecznej
podporządkowanej celowi działania oraz dążeniu do jego urzeczywistnienia.
Funkcje kierownicze:
" planowanie, organizowanie
" zatrudnianie
" motywowanie
" kontrolowanie
" ponoszenie odpowiedzialności i ryzyka
" mediacja w sporach
" zapewnianie równowagi
" współpraca z ludzmi
9 Piotr Kłosowski, Gdańsk 2010
Style kierowania (czyli sposób pracy kierownika z podwładnymi):
 autokratyczny  samodzielne kierowanie bez udziału podwładnych
 demokratyczny  kierownik pełni funkcje koordynatora zespołu, pobudzanie samodzielności
pracowników
 uchylajÄ…cy siÄ™ od ingerencji  w zasadzie brak kierowania
Rozpiętość kierowania  liczba osób (komórek) bezpośrednio podporządkowanych 1 kierownikowi
Spiętrzenie kierowania  ogólna liczba osób podporządkowanych 1 kierownikowi
8. Kultura administrowania  wiąże się z etyką administracji (:-D), zagadnienie dość proste do
ogarnięcia, chodzi np. o rzetelność urzędników, bezstronność, pomoc w załatwianiu spraw, należyta
informacja, indywidualne podchodzenie do spraw itd.
9. Kontrola administracji.
Kontrola - ustalenie stanu faktycznego i porównanie rzeczywistości z zamierzeniami, ustalenie
różnic i wprowadzenie zaleceń w celu usunięcia zjawisk niepożądanych. Kontroli poddawane są
w granicach określonych w prawie w zasadzie wszystkie organy adm. rządowej, samorz., podmioty
społ., gosp., jak również obywatele. Wyróżniamy kontrolę:
" zewnętrzną (kiedy podmiot kontrolujący znajduje się poza strukturą p. kontrolowanego)
" wewnętrzną
" podejmowaną z urzędu
" na wniosek (instancyjnÄ…)
" wstępną, faktyczną i następczą
" parlamentarnÄ…, prezydenckÄ…, sÄ…dowÄ…, prokuratorskÄ…
" kontrolÄ™ NIK, Rzecznika Praw Obywatelskich
" TK
" społeczną (w tym medialną)
Typy kontroli:
" inspekcja  naoczne stwierdzenie jakiegoś faktu, bezpośrednia obserwacja danego podmiotu
" lustracja  ocena stanu rzeczywistego lub wyników określonego działania
" rewizja  sprawdzenie słuszności dokonanych już czynności (najczęściej finansowa)
" wizytacja  ocena całokształtu działalności kontrolowanego podmiotu
" nadzór - prawo wydawania poleceń i dyrektyw mających na celu zmianę kierunku
działania, pojęcie szersze, niż kontrola
Kryteria kontroli:
 legalności
 celowości  ocena działań podjętych do osiągnięcia zamierzonego efektu
 rzetelności  ocena staranności, dobrej woli, uczciwości, solidności... (w tym ocena
pracowników)
 gospodarności  stosunek poniesionych kosztów do efektów
Cechy kontroli:

bezstronna  jednostka kontrolująca nie powinna ponosić odpowiedzialności za działania j.
kontrolowanej

fachowa  kontrolujący powinien być ekspertem w dziedzinie przez niego kontrolowanej

efektywna
Koniec :-)
PS. Nie zapewniam , że lektura tego skryptu pozwoli na zdanie egzaminu, ale na pewno w tym nie przeszkodzi.
10 Piotr Kłosowski, Gdańsk 2010
IV. Eseje
(z forum)
1. Dlaczego w opisie i analizie administracji publicznej można wyróżnić różne płaszczyzny
badawcze?
W opisie i analizie administracji publicznej można wyróżnić wiele płaszczyzn badawczych bo
administracja jest pojęciem złożonym i wiele różnych czynników wpływa na jej kształt. Dodatkowo
sam w sobie proces analizowania jest metodą polegającą na wyodrębnieniu z całości elementów,
badaniu każdego z osobna i rozpatrywaniu z różnych stron i w wielu aspektach. Natomiast opis jest
efektem analiz zebranego materiału; w opisie korzystanie z różnych płaszczyzn badawczych
pomaga stwierdzić co jest przedmiotem, celem badań oraz daje możliwość łatwiej dojść do
wniosków. Uwzględnienie płaszczyzn badawczych pomaga patrzeć na administrację kompleksowo,
z wielu perspektyw co pozwala na jej pózniejsze ulepszanie w poszczególnych aspektach. Wyróżnia
się wiele płaszczyzn: płaszczyzna filozoficzna  ułatwia spojrzenie na administrację publiczną
ontologicznie, aksjologicznie czy epistemologicznie; płaszczyzna polityczna  analizująca
administrację pod kątem polityki i sposobów sprawowania władzy; historyczna  możemy dzięki
niej opisać ewolucję administracji publicznej; organizacyjna (prakseologiczna)  czyli taka w której
rozpatruje się problem skutecznego dotarcia do celu; socjologiczna (tzw. tradycyjna)  będąca
opisem  rzeczywistej administracji i sprawozdaniem tego jak działa; płaszczyzna psychologiczna
 badanie administracji ze względu na funkcję jaką spełnia w życiu i działalności jednostki i grup
społecznych; płaszczyzna prawnicza (tetyczna)  analiza organizacji i funkcjonowania administracji
z punktu widzenia norm prawnych; płaszczyzna porównawcza  polega na zestawieniu
obserwowanych zjawisk polskiej administracji publicznej z administracjÄ… w innych krajach.
2. Jakie cechy decydujÄ… o tzw. dobrej administracji?
Według Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji (2001 Parlament europejski), każdy z nas ma
prawo do dobrej administracji, co oznacza że podmioty administracji publicznej powinny potrafić
służyć i działać w granicach i na podstawie prawa. Jest to stwierdzenie ogólnikowe. Cechami które
powinny decydować o dobrej administracji i zarazem wynikają z Europejskiego Kodeksu Dobrej
Administracji są: bezstronne i zgodne z prawem rozpatrzenie każdej sprawy, unikanie zbędnej
zwłoki, brak jakiejkolwiek dyskryminacji, tzw. zasada współmierności (urzędnik ma pilnować aby
działania pozostawały współmierne do obranego celu), zakaz nadużywania uprawnień, uczciwość,
uprzejmość, stosowne terminy podjęcia decyzji oraz uzasadnienie tych decyzji, ochrona danych
osobowych. Dodatkowo urzędnicy powinni działać zgodnie z kodeksem służby cywilnej oraz
doskonalić swoje umiejętności sztuki administrowania.
3. Który z czynników kształtujących współczesną administrację publiczną ma twoim zdaniem
największy wpływ na organizację i działanie?
(Zbigniew Leoński  Nauka administracji  str. 27 Rozdział III  Czynniki kształtujące
administracjÄ™ publicznÄ…)
Na ukształtowanie się administracji publicznej ma wpływ wiele czynników. Są to bardzo różne
rzeczy. Administracja jest zależna m. in. Od terenu swego działania, poziomu kultury
społeczeństwa, uwarunkowań historycznych, panujących poglądów na świat, postępu technicznego
itd. ale wg mnie najistotniejszym czynnikiem  jak pisze Zbigniew Leoński  jest ustrój państwa. W
zależności od zmian ustroju następują też zmiany w administracji wykonującej funkcje publiczne.
Widać to na przestrzeni historii i ewolucji ustrojowych. Zbigniew Leoński za punkt wyjścia bierze
absolutyzm, ponieważ właśnie wtedy powstał zalążek współczesnej administracji. W absolutyzmie
11 Piotr Kłosowski, Gdańsk 2010
nastąpiło umocnienie władzy panującego która opiera się na wojsku, skarbie i ZAWODOWYM
APARACIE URZDNICZYM. Następuje też rozdział władz sądowych i administracyjnych dzięki
czemu władze administracyjne mogły działać niezależnie od sądów. Kolejnym etapem było
państwo liberalne gdzie administracja staje się z racji trójpodziału władzy, wymiarem wykonywania
prawa. Dodatkowo zdobyczą społeczną państwa liberalnego jest samorząd terytorialny i samorządy
specjalne. Ostatnim etapem jest współczesny okres w którym wzrasta aktywna rola administracji
publicznej i dochodzÄ… zadania w zakresie zaspokajania potrzeb jednostki w dziedzinie socjalnej,
oświatowej itp.
Można by dodać że obok ustroju również istotny wpływ na kształtowanie administracji publicznej
ma prawo i jego ewolucja, gdyż to właśnie w granicach i na podstawie prawa muszą działać organy
administracji publicznej oraz to prawo jest głównym regulatorem kompetencji, kontroli i
wzajemnych zależności.
4. Co można i należy twoim zdaniem we współczesnej polskiej administracji publicznej usprawnić?
(list Janusza Kochanowskiego  o dobrÄ… administracje )
Jak wielokrotnie pan profesor wspominał można odpowiedzieć:  Wszystko . Jest to jednak
odpowiedz zbyt ogólnikowa. Według mnie w Polsce powinno się zlikwidować kilka urzędów (np.
prokurator generalny). Redukcja w zasadzie niepotrzebnych organów pozwoliłaby na zmniejszenie
kosztów oraz skrócenie  łańcucha postępowania w wielu sprawach. Bardzo ważne jest to aby tak
zmienić istniejące przepisy prawne, żeby procedury administracyjne zachodziły szybciej. Można by
też bardziej korzystać z postępu technicznego, zinformatyzować administrację, dzięki czemu dostęp
do niektórych informacji dla petentów byłby prostszy i łatwiejszy. Warto też wprowadzić większą
rotację pracowników, aby młode wykształcone osoby miały szeroki dostęp do administracji
publicznej. Kolejnym dobrym posunięciem byłoby zrekonstruowanie czasu pracy i dostosowanie go
do rzeczywistej ilości spraw do rozpatrzenia przez urzędnika. Reasumując, należałoby po prostu
pozmieniać wiele rzeczy w prawie administracyjnym, jak pisze Janusz Kochanowski  rzecznik
praw obywatela w swoim liście  o dobrą administrację .
5. W jaki sposób mogę jako pracownik administracji publicznej doskonalić swoje umiejętności i
wpływać na rozwój własnej kariery?
Przede wszystkim należy pamiętać że doskonalenie swoich umiejętności zależy tylko od nas
samych i od tego jak dużo serca w to włożymy. Trzeba chcieć rozwijać się i swoją karierę. Można
to robić np. przez udział w kursach doszkalających, kształcenie się w szkołach wyższych, branie
udziału w konferencjach, robienie różnych certyfikatów  MBA, jednak najefektywniejszym
sposobem jest bycie odważnym w podejmowaniu decyzji, działań, aby w ten sposób zdobywać
doświadczenie. Nie wolno zapominać że jest to okupione ryzykiem i trzeba ponosić konsekwencje
za swoje czyny, ale tylko to może rozwijać naszą karierę i nas samych jako administratywistów.
6. Na co będę zwracał szczególną uwagę jako osoba na stanowisku kierowniczym w administracji?
Bardzo trudno jest wyobrazić siebie samego na stanowisku kierowniczym i odpowiedzieć na co
zwracałbym uwagę, nie będąc nigdy w takiej sytuacji, aczkolwiek wydaje mi się iż zwracałbym
uwagę przede wszystkim na kwalifikacje i wiedzę podwładnych. Równie ważne byłoby to, aby w
swoim zawodzie nie popaść w rutynę, rozpatrywać każde sprawy osobno oraz przestrzegać etyki
zawodowej o przepisów prawnych. Dodatkowo będąc na stanowisku nadrzędnym w stosunku do
innych ludzi, należało by pamiętać o tym aby zwracać uwagę na swoje zachowanie, tak aby zawsze
dawać przykład podwładnym ale również posiadać wzajemny szacunek, gdyż jest on podstawą
12 Piotr Kłosowski, Gdańsk 2010
współpracy. Co również ważne, zwracałbym uwagę na zadowolenie petentów, gdyż administracja
publiczna jest między innymi dla nich stworzona. Jeżeli świadczone usługi nie posiadałyby
akceptacji ze strony interesantów, to w takim przypadku administracja publiczna traci wiarygodność
i ufność obywateli.
7. Jak można tłumaczyć termin "europeizacja polskiej współczesnej administracji publicznej"?
Od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej można zaobserwować proces europeizacji
polskiej współczesnej administracji publicznej. Jest to powolne wprowadzanie i przyswajanie w
polskich standardach administracyjnych, prawa europejskiego i europejskich wyznaczników
administrowania i zarządzania jednostkami administrującymi. Wynika to z tego że po prostu prawo
europejskie jest inne i dąży się do jak największego ujednolicenia, aby kraje UE tworzyły jedną
wielką jedność, kolektyw, tak aby wszelkie procesy administracyjne były we wszystkich krajach
podobne i równie łatwe i klarowne.
8. Jakie elementy są najważniejsze w doskonaleniu kultury administrowania?
Rozpatrując zagadnienie kultury administrowania, rzeczą która jako pierwsza przychodzi na myśl
jest relacja: administratywista  petent, czyli tak naprawdę umiejętność obcowania między ludzmi.
Wg mnie obywatel udający się do urzędu administracyjnego jest osobą która jest najważniejsza. To
petentowi powinna służyć administracja, a nie na odwrót, dlatego też wymaga się od pracowników
administracji publicznej przede wszystkim wysokiej kultury osobistej, uczciwości oraz grzeczności.
Oczywiście działa to w obie strony i również interesant powinien zachowywać się przyzwoicie.
Równie ważnym elementem kultury administrowania jest ubiór i prezencja. To w jaki sposób petent
zostaje przyjęty świadczy o szacunku do niego. Myślę tu również o stanie samej instytucji urzędu.
Nie powinna to być ruina, ale z drugiej strony też nie obiekt wybudowany z przesadnym
przepychem, jak ma to miejsce chociażby w bankach czy placówkach ZUS u.
9. Jaka jest współzależność między wewnętrzną a zewnętrzną sferą działania podmiotów
administracji publicznej?
Działania w sferze wewnętrznej determinują zewnętrzne - administracja wewnątrz organu
przygotowuje pole do działania zewnętrznego. Można nawet powiedzieć, że działanie zewnętrzne
składa się z 2 etapów: działania wewnętrznego oraz właściwego działania zewnętrznego. Jeśli
administracja wewnątrz jest niesprawna - występuje zaburzenie koordynacji jej działań,
pozbawiona jest współdziałania organów, jest niewłaściwie kierowana, brakuje kontroli oraz
odpowiedniego nadzoru, to niestety na zewnątrz także widać tego efekty w postaci licznych
uchybień, powolności, czy nawet sprzeczności działania.
10. Uzasadnij z jakimi materiałami (zródła prawa, dokumenty) chciałbyś zapoznać się w pierwszej
kolejności podejmując pracę w wybranym podmiocie administracji publicznej albo innej jednostce
administracji?
PodejmujÄ…c pracÄ™ w podmiocie administracji publicznej albo innej jednostce administracyjnej,
najważniejsze jest aby zapoznać się przede wszystkim z aktami normatywnymi jak statut czy
regulamin wewnętrzny albo zestaw informacji które dotyczą kompetencji stanowiska na które
zostaje się przyjętym. To właśnie zakres naszych obowiązków powinien nas najbardziej
interesować na początku, aby odnalezć się w nowym miejscu i wiedzieć co robić. Dzięki
zapoznaniu się z dokumentem przedstawiającym zakres czynności na naszym stanowisku możemy
również unikać nadużyć w stosunku do siebie przez innych współpracowników.
13 Piotr Kłosowski, Gdańsk 2010


Wyszukiwarka