(Wpisuje zdajÄ…cy przed Miejsce rozpoczÄ™ciem pracy) na naklejkÄ™ z kodem KOD ZDAJÄ„CEGO MCH-W2A1P-021 EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII ARKUSZ II Arkusz II Czas pracy 120 minut MAJ ROK 2002 Instrukcja dla zdajÄ…cego 1. ProszÄ™ sprawdzić, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 14 stron. Ewentualny brak należy zgÅ‚osić przewodniczÄ…cemu zespoÅ‚u nadzorujÄ…cego egzamin. 2. ProszÄ™ uważnie czytać wszystkie polecenia i informacje do zadaÅ„. 3. RozwiÄ…zania i odpowiedzi należy zapisać czytelnie w miejscu na to przeznaczonym przy każdym zadaniu. 4. W rozwiÄ…zaniach zadaÅ„ rachunkowych trzeba przedstawić tok rozumowania prowadzÄ…cy do ostatecznego wyniku oraz pamiÄ™tać o jednostkach. 5. W trakcie obliczeÅ„ można korzystać z kalkulatora. 6. ProszÄ™ pisać tylko w kolorze niebieskim lub czarnym; nie pisać ołówkiem. 7. Nie wolno używać korektora. 8. BÅ‚Ä™dne zapisy trzeba wyraxnie przekreSlić. 9. Brudnopis nie bÄ™dzie oceniany. 10. Obok każdego zadania podana jest maksymalna liczba punktów, którÄ… można uzyskać za jego poprawne rozwiÄ…zanie. 11. Do ostatniej kartki arkusza doÅ‚Ä…czona jest karta odpowiedzi, Za rozwiÄ…zanie którÄ… wypeÅ‚nia egzaminator. wszystkich zadaÅ„ można otrzymać Å»yczymy powodzenia ! Å‚Ä…cznie 60 punktów (Wpisuje zdajÄ…cy przed rozpoczÄ™ciem pracy) PESEL ZDAJÄ„CEGO 2 Egzamin maturalny z chemii Arkusz II Zadanie 22. (1 pkt) Ustal, w którym jonie metal Me ma najwyższy stopieÅ„ utlenienia: - A. MeO 4( aq ) 2- B. Me2O 7(aq ) 2- C. MeO 4( aq ) 2- D. MeO 2( aq ) Zadanie 23. (1 pkt) - 2- 2- 2+ Które z podanych jonów: NO3 , SO , S , Cl- , Fe , Cu+ mogÄ… w reakcjach redoks peÅ‚nić 4 rolÄ™: utleniacza, reduktora oraz utleniacza i reduktora? utleniacza utleniacza reduktora i reduktora 2- - 2- 2+ A. S , NO3 Cu+ , SO Fe , Cl- , 4 2- 2- - 2+ B. SO , S NO3 , Fe Cl- , Cu+ 4 - 2- 2- 2+ C. NO3 , SO Cl- , S Fe , Cu+ 4 - 2- 2+ 2- D. NO3 , SO Fe , Cu+ Cl- , S 4 Zadanie 24. (1 pkt) Wybierz wzory czÄ…steczek zwiÄ…zków, które sÄ… homologami benzenu: CH3 CH3 CH3 CH3 CH=CH2 C2H5 I II III IV V A. I i II, B. II i III, C. IV i V, D. II i V. Egzamin maturalny z chemii 3 Arkusz II Zadanie 25. (1 pkt) Wskaż główne produkty (X,Y, Z) reakcji przebiegajÄ…cych wedÅ‚ug schematu: +NaOH X +HBr CH2 COOH Y NH2 +C2H5OH Z X Y Z A. CH2 COOH CH2 COOH CH2 COOC2H5 NHNa NH3Br NH2 CH2 COONa CH2 COOBr CH2 COOC2H5 B. NH2 NH2 NH2 CH2 COONa CH2 COOH CH2 COOCH2CH3 C. NH2 NH3Br NH2 CH2 COONa CH2 COOH CH2 COOCH3 D. NH2 NH2Br NH2 Zadanie 26. (1 pkt) Freony (mieszane fluorochlorowÄ™glowodory) nie powinny być stosowane jako rozpuszczalniki i gazy noSne w aerozolach, gdyż: A. sÄ… toksyczne dla czÅ‚owieka, B. przedostajÄ…c siÄ™ do atmosfery, niszczÄ… warstwÄ™ ozonowÄ…, C. sÄ… Å‚atwopalne, D. przyczyniajÄ… siÄ™ do powstawania kwaSnych deszczów. 4 Egzamin maturalny z chemii Arkusz II Informacja do zadaÅ„ 27. 28. i 29. Wodór jest gazem, który tworzy poÅ‚Ä…czenia z różnymi pierwiastkami. PrzykÅ‚adami takich zwiÄ…zków sÄ… metan i amoniak (CH4 i NH3). Zadanie 27. (2 pkt) OkreSl charakter wiÄ…zaÅ„ w czÄ…steczkach wodoru i amoniaku. .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... Zadanie 28. (1 pkt) WyjaSnij, dlaczego amoniak dobrze rozpuszcza siÄ™ w wodzie, a metan jest w niej praktycznie nierozpuszczalny? .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... Zadanie 29. (3 pkt) W warunkach normalnych 1 objÄ™toSć wody rozpuszcza 702 objÄ™toSci gazowego amoniaku. Oblicz, jaka w tych warunkach jest rozpuszczalnoSć amoniaku w wodzie? (gÄ™stoSć amoniaku d = 0,76g · dm-3, gÄ™stoSć wody d = 1,0 kg · dm-3). Egzamin maturalny z chemii 5 Arkusz II Zadanie 30. (2 pkt) OkreSl liczbÄ™ atomowÄ… pierwiastka, powstajÄ…cego w wyniku rozpadów promieniotwórczych 223 izotopu radu Ra, w czasie których emitowane sÄ… 4 czÄ…stki á i 2 czÄ…stki â- i podaj symbol 88 tego pierwiastka. .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................... Zadanie 31. (5 pkt) Oblicz skÅ‚ad procentowy mieszaniny dwóch izotopów galu, wiedzÄ…c, że masa atomowa galu wynosi 69,72 u, a jÄ…dra atomowe tych izotopów zawierajÄ… 38 neutronów i 40 neutronów. 6 Egzamin maturalny z chemii Arkusz II Informacja do zadania 32. W czterech zamkniÄ™tych probówkach znajdujÄ… siÄ™ gazy: tlen amoniak tlenek siarki(IV) tlenek azotu(IV) Zadanie 32. (4 pkt) W celu wykrycia tych gazów zbadano ich zapach i barwÄ™ oraz wykorzystano tlÄ…ce siÄ™ Å‚uczywko i zwilżony papierek uniwersalny. Zapisz po jednym spostrzeżeniu potwierdzajÄ…cym obecnoSć danego gazu w probówce i pozwalajÄ…cym odróżnić go od pozostaÅ‚ych. Tlen ............................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................... Amoniak ....................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Tlenek siarki(IV) .......................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Tlenek azotu(IV) .......................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Informacja do zadaÅ„ 33. i 34. Glin jest jednym z najczÄ™Sciej wystÄ™pujÄ…cych w przyrodzie pierwiastków chemicznych. Zajmuje trzecie miejsce wSród pierwiastków wchodzÄ…cych w skÅ‚ad skorupy ziemskiej. Do ważnych zwiÄ…zków glinu należy wodorotlenek glinu. Zadanie 33. (6 pkt) Zaprojektuj doSwiadczenie, za pomocÄ… którego zbadasz charakter amfoteryczny wodorotlenku glinu. W tym celu przedstaw: a) rysunek schematyczny, b) przewidywane spostrzeżenia, c) równania rekcji w formie jonowej. Egzamin maturalny z chemii 7 Arkusz II a) b) ................................................................................................................................................. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... c) ................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 34. (4 pkt) W krajach Unii Europejskiej norma zawartoSci glinu w wodzie pitnej wynosi 0,3g w 1m3. Zbadano, że stężenie procentowe glinu w badanej próbce wody wynosi 0,00001%. DokonujÄ…c obliczeÅ„ stwierdx, czy badana woda nadaje siÄ™ do picia. Przyjmij, że gÄ™stoSć wody pitnej wynosi 1g . cm-3. 8 Egzamin maturalny z chemii Arkusz II Informacja do zadaÅ„ 35. i 36. Apteczka w pracowni chemicznej powinna być wyposażona miÄ™dzy innymi w 5% roztwór wodorowÄ™glanu sodu (NaHCO3). Stosuje siÄ™ go w przypadku oparzeÅ„ kwasami, np. kwasem octowym. Zadanie 35. (1 pkt) Napisz równanie reakcji przebiegajÄ…cej miÄ™dzy wodorowÄ™glanem sodu i kwasem octowym (etanowym). ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 36. (1 pkt) Jaka wÅ‚aSciwoSć kwasu octowego decyduje o przebiegu tej reakcji chemicznej? ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Informacja do zadania 37. Jednym ze sposobów chemicznego oczyszczania Scieków z jonów metali jest strÄ…canie trudno rozpuszczalnych soli tych metali, a nastÄ™pnie sedymentacja powstaÅ‚ych osadów. Zadanie 37. (2 pkt) 2+ 2+ 2+ W pobranej próbce Scieku wystÄ™pujÄ… kationy metali: Pb , Ba , Zn . KorzystajÄ…c z tabeli rozpuszczalnoSci: a) zaproponuj substancjÄ™, której można użyć w celu usuniÄ™cia tych jonów, ................................................................................................................................................ b) napisz równanie reakcji wytrÄ…cania osadu w formie jonowej, oznaczajÄ…c jon metalu 2+ symbolem Me . .............................................................................................................................................. .............................................................................................................................................. Egzamin maturalny z chemii 9 Arkusz II Zadanie 38. (4 pkt) PÅ‚ytkÄ™ miedzianÄ… o masie 8g zanurzono w roztworze azotanu(V) srebra. Po pewnym czasie pÅ‚ytkÄ™ oczyszczono z osadu srebra, osuszono i zważono. Masa pÅ‚ytki wyniosÅ‚a 6,5g. Zapisz równanie zachodzÄ…cej reakcji i oblicz masÄ™ wydzielonego srebra. Zadanie 39. (2 pkt) WykorzystujÄ…c podane w tabeli (szereg elektrochemiczny metali) wartoSci potencjałów standardowych elektrod, zaprojektuj ogniwa, w których miedx speÅ‚niać bÄ™dzie rolÄ™: a) katody, b) anody. Przedstaw schematy tych ogniw. a) ..................................................................................................................................... b) ..................................................................................................................................... 10 Egzamin maturalny z chemii Arkusz II Informacja do zadania 40. Substratem do otrzymywania PCV (polichlorku winylu) jest substancja, która powstaje w wyniku reakcji dwóch gazów. Jeden tworzy siÄ™ podczas reakcji karbidu (CaC2) z wodÄ…, drugi w wyniku reakcji chlorku sodu ze stężonym kwasem siarkowym(VI). Zadanie 40. (4 pkt) Napisz równania reakcji, które ilustrujÄ… ciÄ…g przemian prowadzÄ…cych do otrzymania tego polimeru. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 41. (1 pkt) ZnajdujÄ…cy siÄ™ w stanie równowagi ukÅ‚ad: A + B C + D jest ogrzewany. W wyniku tego równowaga reakcji przesuwa siÄ™ w lewo. Czy reakcja A + B C + D jest procesem egzotermicznym czy endotermicznym? ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z chemii 11 Arkusz II Zadanie 42. (4 pkt) PoÅ‚Ä…cz w pary wyrażenia z kolumny I, przedstawiajÄ…ce zanieczyszczenia Srodowiska, z wyrażeniami z kolumny II, które sÄ… ich skutkami. I II 1. Tlenek wÄ™gla(IV). A. Dziura ozonowa. 2. Wysypiska odpadów B. Efekt cieplarniany. komunalnych i przemysÅ‚owych. C. Zanieczyszczenia chemiczne 3. Tlenek siarki(IV), tlenki azotu, i biologiczne atmosfery, wód tlenek wÄ™gla(IV). powierzchniowych 4. Freony. i gÅ‚Ä™binowych oraz gleby. D. KwaSne deszcze. Odpowiedx: I II 1 2 3 4 Informacja do zadania 43. Przez trzy pÅ‚uczki przepuszczono gazy: eten, chlorek winylu i metan. gazy NaOH(aq) HNO3(aq) KMnO4(aq) Zadanie 43. (1 pkt) Który z gazów nie przereagowaÅ‚ z substancjami zawartymi w pÅ‚uczkach? ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... 12 Egzamin maturalny z chemii Arkusz II Zadanie 44. (2 pkt) Narysuj wzory grupowe (półstrukturalne) zwiÄ…zków chemicznych zawierajÄ…cych w swym skÅ‚adzie trzy atomy wÄ™gla. aldehyd keton Zadanie 45. (6 pkt) Zaproponuj doSwiadczenie pozwalajÄ…ce odróżnić propanal od propanonu, przedstawiajÄ…c: a) rysunek schematyczny, b) przewidywane spostrzeżenia, c) równanie reakcji chemicznej. a) b) ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. c) ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Egzamin maturalny z chemii 13 Arkusz II BRUDNOPIS1 1 Nie podlega ocenie 14 Egzamin maturalny z chemii Arkusz II BRUDNOPIS - ciÄ…g dalszy