Poznań, 30 XI 2006 Agresja wśród nauczycieli Dr Grażyna Poraj Instytut Psychologii Uniwersytet Aódzki Agresja nauczycieli wobec uczniów 30 Dziewczęta Chłopcy 25 20 % 15 10 5 0 Szkoły Podsatwowe Gimnazjum Szkoły Ponadgimnazjalne Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006 Agresja uczniów wobec nauczycieli 18% 16% 14% 12% 10% Dziewczęta 8% Chłopcy 6% 4% 2% 0% Gimnazja Szkoły ponadgimnazjalne Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006 Determinanty agresji nauczycieli Motywy wyboru zawodu nauczycielskiego Charakterystyka nauczycieli o wysokim syndromie agresji: - niska samoocena ( niezadowolenie z siebie ) - brak odporności na sytuacje trudne - niska wrażliwość na potrzeby innych - niska potrzeba afiliacji ( tendencja do izolowania się ) - koncentracja na sobie - sztywność, konfliktowość = brak szans na samorealizację zawodową Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006 Stresory zawodowe nauczycieli podstawowa sprzeczność pomiędzy nauczycielem a uczniem konfrontacje stresowe z rodzicami napięcia i rywalizacje w radzie pedagogicznej niski status społeczny i ekonomiczny duże oczekiwania społeczne nieustanna kontrola nieracjonalne wymagania przełożonych braki techniczne i materialne patologie społeczne w szkole Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006 Szkoła jako środowisko agresogenne Szkoła jako instytucja - przymus, ograniczenie samodzielności - anonimowość uczniów, rzeczowe stosunki z nauczycielami - przeciążenie uczniów, niewłaściwy proces oceniania Nieprawidłowe relacje pomiędzy uczniami a nauczycielami - brak poszanowania godności uczniów - stosowanie presji dydaktycznej - krytykowanie, ośmieszanie - brak uznania dla osiągnięć uczniów Nieprawidłowe relacje pomiędzy uczniami - manieryzm, agresja fizyczna, słowna, pośrednia - role agresora i ofiary Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006 Rodzina a zachowanie uczniów Krzywdzenie Zaniedbanie Średnia liczba 6,00 Kontrola 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 0,00 -1,00 -2,00 -3,00 -4,00 Agresja Zachowania prospołeczne Wycofanie Wykres 1. Wpływ przemocy rodzicielskiej, zaniedbania i kontroli na zachowania prospołeczne, wycofanie i poziom agresji dzieci ( Prino i Reyrot za: Krahe 2005 ) Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006 Podstawowa sprzeczność relacji nauczyciel - uczeń Rodzic Nauczyciel Uczeń Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006 Pożądany model relacji: Rodzic Uczeń Nauczyciel Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006 Oczekiwane zmiany Profesjonalny wychowawca w szkole Zmniejszenie liczebności klas Budowanie systemów oparcia społecznego w środowisku szkolnym Odbudowywanie autorytetu nauczycieli Zmodyfikowany system kształcenia nauczycieli Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006 Bibliografia Poraj G. ( 2002). Agresja w szkole. Przyczyny, profilaktyka, interwencje. Aódz: Oficyna Wydawnicza Edukator Poraj G. ( 2002 ). Wybrane determinanty agresji nauczycieli. W: T. Rostowska, J. Rostowski ( red. ). Rodzina rozwój praca. Aódz: Wyd. Wyższa Szkoła Informatyczna. Poraj G. ( 2003 ). Agresja u nauczycieli uwarunkowania i praktyczne implikacje. W: T.Sołtysiak ( red. ). Zjawiskowe formy patologii społecznej oraz profilaktyka i resocjalizacja. Wydawnictwo: Akademia Bydgoska Poraj G. ( 2006 ). Agresja w szkole: niewłaściwi ludzie na niewłaściwych miejscach. Psychologia w Szkole 2. Kielce: Wydawnictwo Charaktery Poraj G. ( 2006 ). Agresja w szkole: Szkoła chora na agresję. Psychologia w Szkole 3. Kielce: Wydawnictwo Charaktery Zapobieganie agresji w szkole Poznań, 30 XI 2006