2015-05-10
Inne choroby skóry Choroby łojotokowe
Sylwia Krzętowska
Choroby Å‚ojotokowe  Å‚ojotokowe
Choroby łojotokowe  wiadomości wstępne zapalenie skóry
}ð Jako czynniki sprawcze choroby wymieniane sÄ…: Å‚ojotok, zakażenie
}ð Wszystkie choroby
grzybicze Pityrosporum ovale, zaburzenia równowagi hormonalnej,
Å‚ojotokowe rozwijajÄ… siÄ™ na
niewłaściwa pielęgnacja skóry. Choroba rzadko rozwija się przed okresem
tym samym podłożu, dojrzewania. Dotyczy zwykle osób w wieku 18-40 lat. Rozwojowi zmian
sprzyjają: zima (nasilona produkcja łoju), stresy, zakażenia bakteryjne
którym jest stan zapalny
(osłabienie organizmu przyczynia się do rozwoju infekcji grzybiczej) oraz
skóry wywołany
drażniące czynniki fizyczne (wiatr, mróz) i chemiczne (mydła, detergenty)
Å‚ojotokiem, czyli
}ð Skóra osoby chorej ma tÅ‚usty
nadmierną aktywnością
wygląd, występują na niej
gruczołów łojowych i
rumieniowe ogniska, dla których
związaną z nią wzmożoną charakterystyczne jest
drobnopłatowe złuszczanie, czasem
produkcjÄ… Å‚oju
w obrębie ognisk pojawiają się
}ð SkÅ‚onność do Å‚ojotoku jest
nawarstwienia wysyconych Å‚ojem
cechÄ… dziedzicznÄ…, w
żółtawych łusek. Stan zapalny skóry
głowy może powodować
niewielkim stopniu zależy
przerzedzenie włosów, ale po
także od wpływu
leczeniu (jeśli mieszki włosowe nie
hormonów płciowych
zostały trwale uszkodzone)
zaczynają one odrastać
1
2015-05-10
Choroby łojotokowe  łojotokowe Choroby łojotokowe  trądzik zwykły
zapalenie skóry (pospolity)
}ð Rozwojowi choroby sprzyjajÄ… zaburzenia hormonalne, dlatego
}ð Typowa lokalizacja
dotyczy ona osób w wieku dojrzewania i dorosłych. Gruczoły
opisywanych zmian to:
łojowe pobudzane przez androgeny (męskie hormony płciowe)
owłosiona skóra głowy, niektóre
wytwarzają duże ilości łoju o zmienionym składzie i proporcjach
część twarzy (np. skóra za
między składnikami. Dodatkowo w gruczołach łojowych występuje
uszami, czoło, brwi, fałdy
nadmierne rogowacenie przewodów wyprowadzających. Zlepione
nosowo-wargowe), okolica
łojem zrogowaciałe komórki zamykają ujścia gruczołów łojowych,
mostka i między łopatkami
co sprzyja namnożeniu się bakterii Propionibacterium acnes,
wzdłuż kręgosłupa. Znacznie
bytujących na skórze. Enzymy wydzielane przez bakterie
rzadziej ogniska umiejscowione
rozkładają łój, a drażniące działanie produktów rozkładu powoduje
są w fałdach pachowych,
stan zapalny. Zmiany mogą ulec nadkażeniu bakteryjnemu
pachwinowych i w okolicy
powodowanemu przez paciorkowce i gronkowce bÄ…dz

szpary pośladkowej. W
grzybiczemu powodowanemu przez np. Pityrosporum ovale.
przypadku zajęcia okolic uszu
Przebieg choroby ma charakter przewlekły
choroba czasem rozszerza siÄ™
na zewnętrzne przewody
słuchowe, zdarza się też, że
zmiany dotyczą brzegów
powiek i skóry brody
Choroby łojotokowe  trądzik zwykły Choroby łojotokowe  trądzik zwykły
(pospolity) (pospolity)
}ð Rozróżnia siÄ™ dwa typy zaskórników:
" otwarte  małe, czarne punkciki, które są
}ð W trÄ…dziku zwykÅ‚ym
ujściami drobniutkich torbielek rogowych
występuje tylko dla niego
(skutek zwyrodnienia mieszków włosowych)
charakterystyczny rodzaj
" zamknięte  są drobne i białe, tu ujście
wykwitów. Jest to zaskórnik, mieszka włosowego jest niewidoczne,
zamknięte naskórkiem, a wokół mieszka
do powstania którego
pojawia siÄ™ wyraz
ny stan zapalny
dochodzi w następstwie
}ð Poza zaskórnikami wystÄ™pujÄ… także
nadmiernego rogowacenia
wykwity grudkowo-krostkowe i torbiele
mieszków włosowych i
ropne, które powstają wtórnie do
póz
niejszych nadkażeń
zaskórników zamkniętych z powodu ucisku
lub stanu zapalnego
}ð Charakterystyczna dla trÄ…dziku pospolitego
jest lokalizacja zmian. Najczęściej
występują na twarzy, głownie w tzw. strefie
T, która obejmuje czoło, nos i brodę, nieco
rzadziej w okolicy mostka i między
Å‚opatkami
Etapy rozwoju zaskórnika
2
2015-05-10
Choroby łojotokowe  trądzik zwykły Choroby łojotokowe  trądzik zwykły
(pospolity) (pospolity)
}ð W zależnoÅ›ci od rodzaju " bliznowcowy  jego cechÄ…
dominujących zmian wyróżnia się charakterystyczną są przerosłe
trÄ…dzik: blizny i bliznowce (keloidy)
pozostajÄ…ce po wygojeniu
" zaskórnikowy  przeważają zaskórniki
wykwitów
otwarte ze słabo wyrażonym stanem
zapalnym; ta postać trądziku pojawia
siÄ™ w okresie dojrzewania i zwykle
" z objawami ogólnymi, o
zanika samoistnie po kilku latach
ostrym (gwałtownym) i
" grudkowo-krostkowy  poza dość ciężkim przebiegu  dla tej
licznymi zaskórnikami pojawiają się postaci trądziku
zmiany zapalne, czyli grudki i krostki, charakterystyczne jest
które dominują w obrazie chorobowym; występowanie poza zmianami
jest to najczęściej spotykana forma skórnymi objawów ogólnych:
trądziku wysokiej temperatury, złego
samopoczucia, bólów
" guzkowo-cystowy  oprócz
stawowych i podwyższonej
zaskórników występują zapalne guzy i
liczby krwinek białych; dotyczy
guzki, pomiędzy którymi tworzą się pod
wyłącznie młodych mężczyzn i
skórą kanały i ropne przetoki; po
wymaga hospitalizacji
wygojeniu zamian pozostają głębokie,
zwykle zanikowe blizny
Choroby łojotokowe  trądzik zwykły Choroby łojotokowe  trądzik zwykły
(pospolity) (pospolity)
}ð Ze wzglÄ™du na czynniki zewnÄ™trzne, " niemowlÄ™cy  jest on
które wyzwalają zmiany, można
związany z działaniem
wyróżnić kilka podtypów trądziku:
hormonów przekazywanych
" polekowy  spowodowany jest dziecku przez matkę w życiu
przyjmowaniem przede wszystkim
płodowym albo wynika ze złej
glikokortykosteroidów, ale również
pielęgnacji
preparatów przeciwgruz
liczych i
" martwiczy  dotyczy skóry
przeciwpadaczkowych (np. fenytoiny),
głowy, nazywany jest inaczej
litu (stosowanego w niektórych
trÄ…dzikiem zgorzelinowym,
zaburzeniach psychicznych), witamin z
grupy B, związków bromu (jako środków wykwity ulegają martwicy i
uspakajających), androgenów goją się z pozostawieniem
zapadniętej blizny
" zawodowy  wynika z zawodowego
kontaktu z różnymi substancjami, m.in. z
" z samouszkodzenia 
chlorem, smarami, olejami, smołami,
dotyczy osób młodych; ten
klejami
trÄ…dzik spowodowany jest
" kosmetyczny  wywołują go preparaty,
uporczywym drapaniem zmian
które zmykają ujścia mieszków
skórnych
włosowych  pudry i podkłady
3
PRZEBIEGU
BLIZNOWCOWY
TR
DZIK O OSTRYM
TR
DZIK
TR
DZIK
TR
DZIK
TR
DZIK
CYSTOWY
KROSTKOWY
GUZKOWO-
GUDKOWO-
ZASKÓRNIKOWY
TR
DZIK
TR
DZIK
MARTWICZY
NIEMOWL
CY
TR
DZIK
TR
DZIK
TR
DZIK
TR
DZIK Z
KOSMETYCZNY
ZAWODOWY
POLEKOWY
SAMOUSZKODZENIA
2015-05-10
Choroby łojotokowe  trądzik różowaty Choroby łojotokowe  trądzik różowaty
}ð Hipoteza naczynioruchowa  jej
}ð Przyczyny wystÄ™powania tej choroby nie sÄ… jednoznacznie
zwolennicy uważają, że na rozwój
stwierdzone. IstniejÄ… tylko hipotezy dotyczÄ…ce etiologii
trądziku mają wpływ zaburzenia
naczynioruchowe spowodowane
trądziku różowatego. Najprawdopodobniej u różnych chorych
nadwrażliwością układu
decydują o tym inne przyczyny, a u niektórych osób mogą się
nerwowego na bodz
ce
one na siebie nakładać
zewnętrzne. Wśród tych bodz
ców
wymieniane sÄ…: promieniowanie
}ð Wyróżnia siÄ™ cztery główne hipotezy zwiÄ…zane z czynnikami
ultrafioletowe (działanie słońca i
wyzwalającymi trądzik różowaty:
solarium), wysoka temperatura
(gorÄ…ce kÄ…piele, sauna), zmienne
" Hipoteza naczynioruchowa
warunki atmosferyczne (zmiany
temperatury, duża wilgotność,
" Hipoteza zaburzeń hormonalnych
wiatr, mróz), niektóre pokarmy
" Hipoteza zaburzeń żołądkowo-jelitowych
(pikantne potrawy, alkohol),
kosmetyki, które zawierają
" Hipoteza infekcyjna
alkohol, mentol, aceton,
miejscowo stosowane leki
(kortykosteroidy), stres
Choroby łojotokowe  trądzik różowaty Choroby łojotokowe  trądzik różowaty
}ð Hipoteza zaburzeÅ„
}ð Hipoteza zaburzeÅ„
żołądkowo-jelitowych 
hormonalnych  za wpływem
takÄ… przyczynÄ™ potwierdza
hormonów na powstanie
fakt, że osoby chorujące na
trądziku różowatego
trądzik różowaty mają
przemawia to, że zmiany
często kłopoty z
występują lub nasilają się
trawieniem pokarmów,
wskutek stosowania środków
przewlekły nieżyt żołądka,
antykoncepcyjnych
długo utrzymujące się
zawierajÄ…cych gestageny,
zaparcia, a zmiany
oraz to, że objawy zmieniają
chorobowe nasilajÄ… siÄ™ po
się w zależności od fazy cyklu
błędach dietetycznych. U
miesiączkowego i często
wielu osób stwierdza się
Objawy skórne zakażenia bakterią
nasilajÄ… siÄ™ albo pojawiajÄ… w
obecność w przewodzie
Helicobatre pylori
okresie przekwitania
pokarmowym bakterii z
gatunku Helicobacter pylori
4
2015-05-10
Choroby łojotokowe  trądzik różowaty Choroby łojotokowe  trądzik różowaty
}ð Zmiany w trÄ…dziku różowatym umiejscawiajÄ… siÄ™ na
}ð Hipoteza infekcyjna 
czole, policzkach, grzbiecie nosa, szyi i dekolcie. Zwykle
jej zwolennicy uważają,
występują symetrycznie
że stan zapalny nasila
się wskutek zarażenia
nużeńcem ludzkim
(Demodex folliculorum) 
pasożytniczym
roztoczem, które często
znajdowane jest u
chorych
Zmiany skórne na twarzy wywołane
przez Demodex folliculorum
Choroby łojotokowe  trądzik różowaty
Choroby łojotokowe  trądzik różowaty
}ð Można wyróżnić kilka stadiów choroby:
" staduim przedtrądzikowe  występują przemijające rumienie; zmiany te
często określane są jako  cera naczyniowa
" stadium pierwsze  charakteryzuje się gwałtownymi zaczerwienieniami
skóry wywołanymi przez emocje, zmiany temperatury, pod ich wpływem
naczynia krwionośne rozszerzają się, a towarzyszy temu uczucie
pieczenia, świądu, gorąca; napady trwają około 10 min. i ustępują
samoistnie
" stadium drugie  to utrwalenie zmian naczyniowych, w konsekwencji
powstajÄ… zlewne rumienie i towarzyszÄ…ce im teleangiektazje; trwale
rozszerzone naczynia krwionośne nie powracają już do pierwotnego
kształtu
" stadium trzecie  w tym okresie na rumienie nakładają się grudki i krosty,
pojawia się też przewlekły obrzęk; często towarzyszą temu zmiany o
charakterze przewlekłego zapalenia spojówek, zapalenia brzegów
powiek, zapalenia rogówki
}ð stadium czwarte  polega na przeroÅ›cie tkanki Å‚Ä…cznej twarzy 
najczęściej nosa, na którym występują charakterystyczne grudki
( słoniowaty nos ); w przeciwieństwie do poprzednich stadiów, które
dotyczą obu płci, to występuje prawie wyłącznie u mężczyzn
5
STADIUM TRZECIE
STADIUM PIERWSZE
STADIUM CZWARTE
STADIUM DRUGIE
2015-05-10
Choroby łojotokowe  trądzik różowaty
}ð Poszczególne stadia nie muszÄ… nastÄ™pować kolejno po sobie
i nie muszą się na siebie nakładać. Ze względu na
przeważające u chorego zmiany wyróżnia się kilka postaci
trądziku różowatego: rumieniową (stadium pierwsze i
drugie), grudkowo-krostkowÄ… (stadium trzecie),
przerostowo-naciekowÄ… (stadium czwarte), ocznÄ… (uczucie
suchości, bólu i nadwrażliwość na światło, przekrwienie
spojówek, stan zapalny powiek i spojówek) i piorunującą
(dotyczy przede wszystkim kobiet, charakteryzuje siÄ™ licznymi
wykwitami guzowatymi, gorÄ…czkÄ… i stanem zapalnym)
Choroby grudkowo-złuszczające
Choroby grudkowo-złuszczające - łuszczyca Choroby grudkowo-złuszczające - łuszczyca
}ð Zmiany pojawiajÄ… siÄ™ do 40. roku
}ð To jedna z najczÄ™stszych chorób skóry, wystÄ™puje u okoÅ‚o 3%
życia, najczęściej w okresie
ludzi. Jest przewlekła i nawracająca. Jej przyczyny nie są do końca
znane, prawdopodobnie ma podłoże genetyczne, na co wskazuje dojrzewania (75% zachorowań).
Wykwitem pierwotnym sÄ…
występowanie rodzinne. Prawdopodobieństwo zachorowania
charakterystyczne
dziecka, jeżeli choruje jedno z rodziców, sięga 30%, a w przypadku
czerwonobrunatne grudki pokryte
gdy chorujÄ… oboje rodzice, ryzyko wzrasta do 75%. Niejasny jest
srebrzysta Å‚uskÄ…. WysiewajÄ…ce
również mechanizm powstawania choroby, przypuszcza się, że jest
się grudki wykazują skłonność do
to schorzenie autoimmunologiczne
obwodowego poszerzania siÄ™ i
}ð Czynnikami, które powodujÄ…
zlewania ze sobÄ…, mogÄ…
pierwsze objawy lub nasilają już
przyjmować różne kształty
istniejące, są m.in. stres, niedobór
snu, zmiany hormonalne, promienie }ð Charakterystyczne dla Å‚uszczycy
słoneczne, niektóre leki i pokarmy jest zjawisko parakeratozy, czyli
silnie uczulające, a także nadwaga, obecność resztkowych jąder w
częste infekcje dróg oddechowych, komórkach warstwy rogowej
nadużywanie alkoholu, powtarzające naskórka oraz skrócenie do 3-5
się urazy mechaniczne, zapalne dni czasu przejścia komórek od
choroby skóry warstwy podstawnej do rogowej
6
2015-05-10
Choroby grudkowo-złuszczające - łuszczyca Choroby grudkowo-złuszczające - łuszczyca
}ð W diagnozowaniu Å‚uszczycy bierze
}ð Lokalizacja zmian w Å‚uszczycy jest różnorodna, u poszczególnych
się pod uwagę m.in. następujące
chorych mogą one występować wielomiejscowo lub dotyczyć
objawy:
jednej okolicy. Najczęściej jednak pojawiają się na łokciach,
}ð objaw Köbnera - polega na
kolanach, owłosionej skórze głowy i w okolicy lędz
wiowo-
wysiewnie zmian skórnych wzdłuż
krzyżowej. W przebiegu choroby występują też zmiany dotyczące
linii zadrapania, pojawia siÄ™ w ciÄ…gu
paznokci. Na płytce pojawiają się punkcikowo zagłębienia, pod 6-12 dni po uszkodzeniu naskórka
pÅ‚ytkÄ… dochodzi do nadmiernego rogowacenia, pÅ‚ytki matowiejÄ… i }ð objaw Å›wiecy stearynowej 
polega na tym, że po zdrapaniu
staja się kruche, pojawia się onycholiza  płytka paznokciowa
Å‚uski z grudki Å‚uszczycowej
oddziela się od łożyska
pozostają  wiórki podobne do
efektu drapania świecy
}ð objaw Auspitza  wystÄ™puje
punktowe krwawienie po zdrapaniu
Objaw świecy stearynowej
grudki (mocniejszym niż w
przypadku objawu świecy
stearynowej)
}ð papillomatoza  jest to przerost
brodawek skórnych
Choroby grudkowo-złuszczające  liszaj Choroby grudkowo-złuszczające  liszaj
płaski płaski
}ð Nie wiadomo, co jest przyczynÄ… tej }ð Charakterystycznym dla liszaja pÅ‚askiego wykwitem pierwotnym jest
różowa lub sinofioletowa, rzadziej czerwonobrunatna grudka, na
choroby. Istnieje podejrzenie, że to
powierzchni której pojawiają się białawe linie  siateczka Wickhama.
schorzenie o podłożu
Zmiany wykazujÄ… dodatni objaw Köbnera, może im towarzyszyć silny
autoimmunologicznym, m.in. z tego
świąd. Na błonach śluzowych jamy ustnej występują one w postaci
powodu, że często występuje
licznych zmleczeń wzdłuż linii zgryzu. U 10% chorych pojawiają się
razem z innymi chorobami z
zmiany płytki paznokciowej w postaci jej podłużnego pobruzdowania i
autoagresji, takimi jak agresywne
linijnych pęknięć, czasem dochodzi do spełzania paznokci lub ich zaniku.
zapalenie wÄ…troby czy choroby
Objawy liszaja płaskiego występują najczęściej w okolicach nadgarstków,
tkanki łącznej, a także w przebiegu
na przyśrodkowych powierzchniach przedramion, grzbietach stóp i
cukrzycy. Podobnie jak w Å‚uszczycy przednich powierzchniach podudzi
znane sÄ… czynniki wyzwalajÄ…ce i
nasilające zmiany skórne  należą
do nich silne wstrzÄ…sy psychiczne i
leki (sole złota, leki
przeciwmalaryczne, przeciwbólowe
Zmiany w liszaju płaskim
i uspakajające). Choroba ta może
wystąpić u osób w każdym wieku,
ale najczęściej pojawia się między
30. a 60. rokiem życia
7
2015-05-10
Zaburzenia barwnikowe  wiadomości
wstępne
}ð Zaburzenia barwnikowe sÄ…
chorobami skóry o
niejednolitej etiologii. MogÄ…
mieć podłoże genetyczne
lub być wywołane przez
czynniki zewnętrzne. Dzielą
siÄ™ na przebarwienia
(ciemniejsze niż otaczająca
Zaburzenia barwnikowe
skóra) i odbarwienia
(jaśniejsze niż skóra wokół).
Do przebarwień należą piegi
i ostuda, do odbarwień
bielactwo
Zaburzenia barwnikowe  piegi Zaburzenia barwnikowe  ostuda
}ð WystÄ™powanie ich jest
}ð Schorzenie to wynika z
uwarunkowane genetycznie. Zmiany
nadmiernego wytwarzania melaniny
pojawiają się u osób młodych. bez stanu zapalnego. Najczęściej
dotyczy kobiet, a pojawia siÄ™ u nich
Spowodowane sÄ… przyspieszonym
m.in. w zwiÄ…zku ze zmianami
wytwarzaniem melaniny, przy
hormonalnymi w czasie ciąży.
prawidłowej liczbie melanocytów.
Oprócz ciąży wystąpieniu zmian
Piegi to drobne, przebarwione,
sprzyjajÄ…: zaburzenia
jasno- lub ciemnobrunatne plamy
miesiÄ…czkowania, stany zapalne
rozsiane na ciele. Najczęściej
jajników i jajowodów, zaburzenia
występują na twarzy, grzbietach rąk,
czynności wątroby, choroby układu
przedramionach, ramionach i dokrewnego, kosmetyki zwierajÄ…ce
związki światłouczulające (np.
barkach. Jak każda plama, znajdują
wyciÄ…g z dziurawca, olejek
się w poziomie skóry i maja gładką
bergamotowy), leki (m.in. doustne
powierzchniÄ™. Charakterystyczne
środki antykoncepcyjne, niektóre
jest, że intensywność wybarwienia
leki psychotropowe i antybiotyki),
zmian nasila siÄ™ po ekspozycji na
wyniszczenie organizmu
światło słoneczne
8
2015-05-10
Zaburzenia barwnikowe  ostuda Zaburzenia barwnikowe  bielactwo nabyte
}ð Wynika ze zmniejszonego wytwarzania melaniny. IstniejÄ… różne
}ð Zmiany na skórze mogÄ… mieć
hipotezy dotyczące wywołania tego procesu. W jednej z nich
różne nasilenie. Zwykle są to
wskazuje się na związek bielactwa z układem odpornościowym.
żółtobrunatne przebarwienia o
Mogą tu powstawać autoprzeciwciała skierowane przeciwko
nieregularnych zarysach,
barwnikowi. Bielactwo towarzyszy też czasem niektórym chorobom
jednak dobrze odgraniczone
o podłożu autoimmunologicznym (niedokrwistość złośliwa,
od skóry niezmienionej.
zapalenie tarczycy, toczeń rumieniowaty, twardzina). Inna hipoteza
Uwidaczniają się najczęściej
odnosi się do roli układu nerwowego i czynników psychicznych.
na twarzy
Przemawiają za nią: segmentalne występowanie plam,
}ð Ostuda może ustÄ™pować
stwierdzenie podczas badania mikroskopowego zmian w
samoistnie albo po usunięciu
zakończeniach nerwowych znajdujących się na objętych
jej przyczyny np. po
bielactwem obszarach skóry oraz to, że odbarwienia mogą się
zakończeniu ciąży lub
pojawić po silnych przeżyciach psychicznych
wyleczeniu choroby, w
przebiegu której się pojawiła.
Czasem jednak wymaga
leczenia, a decyduje o tym
lekarz
Zaburzenia barwnikowe  bielactwo
Zaburzenia barwnikowe  bielactwo nabyte wrodzone (albinizm)
}ð WystÄ™pujÄ…ce w tym schorzeniu }ð Jest to odbarwienie, które cechuje
całkowity brak barwnika w
zmiany skórne mają postać ostro
melanocytach. W zwiÄ…zku z tym
odgraniczonych białoróżowych
skóra chorych jest biała lub
plam z brunatnymi
białoróżowa, białe są również włosy,
przebarwieniami na obwodzie,
rzęsy i brwi. Tęczówka oka jest
które mogą mieć rozmaite
czerwona (z powodu widocznych
umiejscowienie, nie dają objawów
naczyń krwionośnych), rzadziej
subiektywnych i majÄ… wieloletni
jasnoniebieska. Brak barwnika w
przebieg. Stają się szczególnie strukturach oka powoduje
pogorszenie ostrości wzroku,
widoczne latem. W obrębie plam
nadwrażliwość na światło, a czasem
pod wpływem promieniowania
światłowstręt. Z reguły chorzy mają
słonecznego może pojawić się
znaczne wady wzroku. Albinosi
rumień. Włosy, które rosną na
powinni bezwzględnie unikać światła
skórze odbarwionej, są siwe.
słonecznego, gdyż nawet niewielka
Schorzenie to występuje u dzieci
ekspozycja na promieniowanie
z taką sama częstotliwością jak u
powoduje oparzenia skóry
dorosłych
9
2015-05-10
Zaburzenia barwnikowe
}ð Osoby posiadajÄ…ce piegi oraz te, u których stwierdzono
bielactwo nabyte i wrodzone powinny unikać słońca i
solarium. Osoby takie są bardziej narażone na oparzenia
słoneczne, ale też na raka skóry. Dodatkowo, zwłaszcza w
przypadku albinizmu, trzeba pamiętać o ochronie oczu, by
nie doprowadzić do pogorszenia widzenia czy ślepoty
Zaburzenia rogowacenia
Zaburzenia rogowacenia  rybia Å‚uska Zaburzenia rogowacenia  rybia Å‚uska
}ð Jest to caÅ‚a grupa chorób majÄ…cych podÅ‚oże genetyczne,
}ð Rybia Å‚uska zwykÅ‚a  to
najczęstsza postać schorzenia.
które charakteryzują się nadmiernym rogowaceniem
Dziedziczona jest w sposób
naskórka i następowym złuszczaniem się dachówkowato
autosomalny dominujÄ…cy.
ułożonych łusek. Nazwanie ich rybią łuską jest nieco mylące,
Pierwsze zmiany chorobowe
występują między pierwszym a
ponieważ wygląd zmian bardziej przypomina skórę gada
trzecim rokiem życia, zaraz po
}ð Wyróżnia siÄ™ dwie odmiany choroby:
urodzeniu skóra nie jest
zmieniona. Objawy majÄ…
" Rybia łuska zwykła
charakter uogólniony,
rogowacenie dotyczy także dłoni
" Rybia łuska związana z płcią
i stóp, wolne od zmian są fałdy
skórne. Zmniejszona produkcja
potu i Å‚oju jest przyczynÄ…
wysuszenia skóry. U około 30%
chorych występuje dodatkowo
atopia
10
2015-05-10
Zaburzenia rogowacenia  rybia Å‚uska Zaburzenia rogowacenia  rogowiec
}ð Rybia Å‚uska zwiÄ…zana z pÅ‚ciÄ… 
}ð Jest to choroba
wynika z mutacji genu
genetyczna, nazywana
zlokalizowanego w
chromosomie X, dziedziczy siÄ™
inaczej keratodermÄ…, a jej
jÄ… recesywnie. ChorujÄ…
odmiany różnią się
wyłącznie chłopcy i mężczyz
ni,
sposobem dziedziczenia.
kobiety sÄ… tylko nosicielkami
Zmiany występują niemal
zmutowanego genu. Objawy
występują od razu po urodzeniu wyłącznie na dłoniach i
lub pojawiajÄ… siÄ™ w pierwszych
spodach stóp. Zmieniona
miesiącach życia. Mają
skóra jest nadmiernie
charakter uogólniony, nie
zrogowaciała i ma
pojawiają się jedynie na dłoniach
i stopach. Nie występuje żółtowoskowe zabarwienie.
rogowacenie przymieszkowe,
PÅ‚ytki paznokciowe sÄ…
proces chorobowy obejmuje
pogrubiałe i przerosłe
fałdy skórne i zgięcia łokciowe,
łuski są ciemne i duże
Zaburzenia rogowacenia  rogowiec
}ð W zależnoÅ›ci od okresu życia, w jakim zmiany siÄ™ ujawniajÄ… i od
ich charakterystyki, najczęściej występują trzy odmiany rogowca:
" pierwsza  dziedziczona w sposób autosomalny dominujący 
zwiÄ…zana z defektem keratyny, charakteryzuje siÄ™
występowaniem symetrycznego rogowca i nadmierną potliwością
dłoni i stóp; ujawnia się już miedzy pierwszym a drugim rokiem
życia
" druga  dziedziczona również w sposób autosomalny dominujący
 wyróżnia się występowaniem na skórze drobnych, okrągłych
Znamiona
rozsianych wykwitów (przypominających odciski), których z
wiekiem może przybywać; ujawnia się powyżej 20. roku życia
" trzecia  dziedziczona w sposób autosomalny recesywny 
pojawia się w pierwszych miesiącach życia, a zmiany występują
także na łokciach i kolanach, często towarzyszą im inne
zaburzenia rozwojowe
11
2015-05-10
Znamiona  wiadomości wstępne Znamiona naskórkowe
}ð Znamiona to różnego rodzaju nieprawidÅ‚owoÅ›ci w budowie skóry,
}ð WywodzÄ… siÄ™ z komórek naskórka. Należą do nich:
które powstają zwykle w rozwoju zarodkowym. Mimo że są
znamiona naskórkowe brodawkowate i brodawki
wrodzone, niektóre z nich ujawniają się dopiero w póz
niejszym
Å‚ojotokowe
wieku, przy czy nie są to zmiany dziedziczne. Niektóre ze znamion
mogą przekształcać się po latach w nowotwory
}ð Znamiona naskórkowe
}ð Ze wzglÄ™du na miejsce pochodzenia, znamiona dzieli siÄ™ na:
brodawkowate przyjmujÄ…
" znamiona naskórkowe
formÄ™ twardych grudek o
" znamiona barwnikowe (melanocytowe)
hiperkeratotycznej
" znamiona pochodzące z gruczołów łojowych
powierzchni, zwykle sÄ… liczne,
" znamiona pochodzące z gruczołów potowych
ułożone linijnie i
" znamiona naczyniowe jednostronnie. MajÄ… barwÄ™
brunatną lub kolor skóry
niezmienionej. Występują od
wczesnego dzieciństwa i nie
ustępują samoistnie
Znamiona naskórkowe Znamiona barwnikowe (malanocytowe)
}ð Brodawki Å‚ojotokowe pojawiÄ… siÄ™ }ð Znamiona barwnikowe zwiÄ…zane sÄ… ze zwiÄ™kszeniem liczby
najczęściej na tułowiu, twarzy i
melanocytów
grzbietach rąk, czasami na owłosionej
}ð Zalicza siÄ™ do nich:
skórze głowy oraz w okolicy
narządów płciowych. Dotyczą głownie " zespół znamion dysplastycznych
osób dorosłych i w podeszłym wieku.
" znamiona barwnikowe naskórkowe
Mają postać grudek wielkości od kilku
üð znamiona pÅ‚askie
milimetrów do kilku centymetrów,
rzadziej wystÄ™pujÄ… w postaci plam. üð plamy soczewicowate
Powierzchnia zmian jest
" znamiona barwnikowe komórkowe
hiperkeratotyczna, brodawkowata i
üð znamiÄ™ bÅ‚Ä™kitne
nierówna, a barwa  brązowa lub
czarna. Brodawki Å‚ojotokowe rzadko
üð znamiÄ™ wrodzone
występują pojedynczo, natomiast
üð znamiÄ™ aktywne Spitz
pojawienie się dużej ich liczby
związane jest ze współistnieniem
nowotworu narządów wewnętrznych 
najczęściej przewodu pokarmowego
12
2015-05-10
Znamiona barwnikowe (malanocytowe) Znamiona barwnikowe (malanocytowe)
}ð Zespół znamion }ð Do znamion barwnikowych
naskórkowych należą:
dysplastycznych jest to
schorzenie, które zaliczane " znamiona płaskie  plamy o różnym
jest do stanów kształcie i kolorze, które nie dają
żadnych dolegliwości i powiększają
przednowotworowych skóry.
siÄ™ z wiekiem
Na skórze chorego pojawiają
się bardzo liczne (powyżej " plamy soczewicowate  pojawiają
się w póz
nym okresie życia, a ma na
stu) znamiona barwnikowe o
to wpływ długotrwała ekspozycja na
dość dużej średnicy, które są
światło słoneczne. Nazywane są też
nieostro odgraniczone od
często plamami starczymi lub
skóry zdrowej. Ich wysycenie
słonecznymi. Przybierają postać
barwnikiem jest
drobnych, wyraz
nie odgraniczonych
nierównomierne. Poza
od otaczającej je skóry plam barwy
brÄ…zem pojawiajÄ… siÄ™ kolory
jasno- lub ciemnobrunatnej. Zwykle
czarny i czerwony. Zmiany sÄ…
są liczne. Występują w miejscach
nierównomiernie wyniosłe lub narażonych na ekspozycję światła
płaskie słonecznego (twarz, szyja, okolice
dekoltu, przedramiona, kark)
Znamiona barwnikowe (malanocytowe) Znamiona barwnikowe (malanocytowe)
}ð Znamiona barwnikowe komórkowe
ujawniają się najczęściej we wczesnym
dzieciństwie, jednak około 20.- 30. roku
}ð ZnamiÄ™ bÅ‚Ä™kitne  odmiana
życia zwykle zwiększa się ich liczba.
znamienia melanocytowego
Zazwyczaj na ciele znajduje siÄ™
kilkanaście zmian tego typu.
o szarobłękitnym
Pojedyncze znamię może przybierać
zabarwieniu, które wynika z
różne zabarwienie, ma gładką, czasem
zrazikowÄ… lub brodawkujÄ…cÄ…
nagromadzenia się dużej
powierzchnię i niekiedy jest owłosione.
ilości melanocytów w
Niektóre zmiany wykazują tendencję
do samoistnego ustępowania. Pojawia
głębszych warstwach skóry.
się wtedy wokół znamienia odbarwiona,
Bardzo rzadko z takiej
biaława obwódka. Takie zanikające
znamiÄ™ nazywa siÄ™ znamieniem
zmiany rozwija siÄ™ czerniak
ZAMI
SUTTONA
Suttona
}ð W obrÄ™bie znamion barwnikowych
komórkowych wyróżnia się: znamię
błękitne, znamię wrodzone i znamię
aktywne Spitz
13
ZNAMIONA
PLAMY
SOCZEWICOWATE
PA
ASKIE
2015-05-10
Znamiona barwnikowe (malanocytowe) Znamiona barwnikowe (malanocytowe)
}ð ZnamiÄ™ wrodzone  jego
}ð ZnamiÄ™ aktywne Spitz 
cechÄ… charakterystycznÄ… jest
występuje głównie u młodych
przede wszystkim wielkość.
osób, jest to zwykle znamię
Może występować w różnych
pojedyncze, dobrze
okolicach, ale najczęściej
umiejscawia się na tułowiu  odgraniczone, koloru
głównie na brzuchu i
czerwonego lub sinego, ma
pośladkach. Często jest
gładką powierzchnię, nie
owłosione i ma guzowatą
występuje odczyn zapalny
powierzchnię. W około 10-
oraz nie obserwuje siÄ™
25% przypadków na jego
tendencji do rozpadu
podłożu rozwija się czerniak
Znamiona barwnikowe (malanocytowe) Znamiona barwnikowe (malanocytowe)
}ð Niektóre pojedyncze znamiona }ð Każda ingerencja - mechaniczna lub chemiczna - w obrÄ™bie
barwnikowe komórkowe mogą znamienia barwnikowego komórkowego może wyzwolić proces
przekształcać się w bardzo groz
ny jego przekształcania się w nowotwór. Dlatego przed
nowotwór skóry, jakim jest czerniak. przystąpieniem do zabiegów pielęgnacyjnych w okolicy znamion
Niepokojące objawy, które często trzeba upewnić się, że u klientki czy klienta nie występują
taką transformację sugerują, to: powyższe objawy. Jeżeli są, należy takiej osobie uświadomić
konieczność zgłoszenia się do dermatologa
" powiększenie się średnicy
znamienia i jego pogrubienie
" zatarcie granicy między zmianą i
skórą zdrową
" wystÄ…pienie niejednolitego
zabarwienia zmiany
" pojawienie się w obrębie znamienia
odczynu zapalnego lub odbarwienia
" wystąpienie nadżerek lub
krwawienia
" świąd i pieczenie znamienia
14
2015-05-10
Znamiona pochodzące z gruczołów łojowych Znamiona pochodzące z gruczołów łojowych
}ð ZnamiÄ™ Å‚ojowe  zwykle
}ð PrzyczynÄ… ich powstawania sÄ… anomalie w budowie i
pojedynczy guz o
funkcji gruczołów łojowych. Do tej grupy należą dwa
brodawkowatej lub
typy znamion: znamiÄ™ Å‚ojowe i gruczolak Å‚ojowy
zrazikowatej powierzchni,
który przybiera żółtawe
zabarwienie. W miejscu guza
nie występuje owłosienie.
Zmiana pojawia siÄ™ w
obrębie owłosionej skóry
głowy i na twarzy. Na
podłożu tego znamienia w
miejscach narażonych na
stałe podrażnienie u około
30% chorych może rozwinąć
się rak podstawnokomórkowy
Znamiona pochodzące z gruczołów
Znamiona pochodzące z gruczołów łojowych potowych
}ð Gruczolak Å‚ojowy  żółtoróżowe
}ð Do tej grupy należy jeden
guzki różnej wielkości, które
rodzaj znamienia 
najczęściej są liczne i na ogół nie
gruczolak potowy. SÄ… to
zlewają się ze sobą. Układają się
symetrycznie i dotyczÄ… okolicy drobne grudki, nieznacznie
łojotokowej skóry twarzy. Rzadko
wyniosłe ponad poziom skóry
występują samoistnie, częściej są
i zwykle liczne. Maja kolor
wykwitami pierwotnymi w
zdrowej skóry lub brunatny.
przypadku choroby Bourneville a-
Pringle a (choroba genetyczna, UmiejscawiajÄ… siÄ™ zazwyczaj
która przejawia się licznymi
w okolicy powiek, na szyi,
guzami i guzkami, m.in. w mózgu,
klatce piersiowej i brzuchu.
sercu, nerkach, oczach, co
Występują częściej u
skutkuje zaburzeniem pracy tych
młodych kobiet i nie
narządów i daje różne objawy, np.
opóz
nienie rozwoju
wykazujÄ… tendencji do
psychoruchowego i umysłowego,
samoistnego ustępowania
napady padaczki, zaburzenia
krążenia)
15
2015-05-10
Znamiona naczyniowe Znamiona naczyniowe
}ð Naczyniaki krwionoÅ›ne
}ð Zmiany te wywodzÄ… siÄ™ z naczyÅ„ krwionoÅ›nych i
płaskie  czerwone plamy o
chłonnych. Pojawiają się po urodzeniu i mogą
płaskiej powierzchni, często
występują jednostronnie,
samoistnie ustępować. Dzieli się je na:
zazwyczaj na karku, twarzy,
rzadziej przy granicy owłosionej
}ð naczyniaki krwionoÅ›ne pÅ‚askie
skóry głowy; zmiany mają
}ð naczyniaki krwionoÅ›ne jamiste
tendencjÄ™ do samoistnego
zanikania, gdy ich lokalizacja
}ð naczyniaki krwionoÅ›ne gwiaz
dziste
jest centralna
}ð Naczyniaki krwionoÅ›ne
}ð naczyniaki chÅ‚onne zwykÅ‚e
jamiste  wyniosłe grudki o
}ð naczyniaki chÅ‚onne jamiste
zabarwieniu sinoczerwonym,
zwykle występują jednostronnie
na twarzy, owłosionej skórze
głowy i błonach śluzowych,
powodując wtedy obrzęk warg i
powiększenie języka
Znamiona naczyniowe
}ð Naczyniaki krwionoÅ›ne
gwiaz
dziste  powstajÄ… w wyniku
nowotworzenia małych naczyń
tętniczych i włosowatych, to drobne
czerwone guzki, zwykle sÄ… liczne i
rozchodzą się od nich promieniście
poszerzone naczynia włosowate;
zmiany występują u ludzi starszych
}ð Naczyniaki chÅ‚onne zwykÅ‚e 
pęcherzyki wypełnione surowiczym
przejrzystym płynem, umiejscowione
przeważnie na twarzy i błonach
śluzowych
}ð Naczyniaki chÅ‚onne jamiste 
guzki, na których powierzchni
pojawiajÄ… siÄ™ czasem drobne
pęcherzyki, które mogą być
wypełnione treścią surowiczą lub
krwistÄ…
16
NACZYNIAK
NACZYNAK
KRWIONOÅšNY JAMISTY
KRWIONOÅšNY PA
ASKI
JAMISTY
GWIAy
DZISTY
CHA
ONNY
KRWIONOÅšNY
NACZYNIAK
NACZYNIAK