2011-10-16 Prawo cywilne I Wykład 1 Podstawy " Prowadzący prof. UO dr hab. Piotr Stec. " Czas trwania 2 semestry " Sposób zaliczenia: egzamin ustny trzy pytania, na wszystkie trzeba odpowiedzieć, " Przedtermin: zaliczenie (II semestru) na min. 4,0. Pojęcie prawa cywilnego " Dział prawa regulujący stosunki majątkowe i niektóre niemajątkowe pomiędzy równoprawnymi podmiotami tego prawa (Gniewek) " Kryteria wyodrębnienia: charakter stosunków prawnych, swoista metoda regulacji, " autonomia woli, " równorzędność podmiotów. 1 2011-10-16 Stosunek cywilnoprawny " Relacja między podmiotami prawa cywilnego, w której każda ze stron ma wyznaczone przez przepisy tego prawa uprawnienia i obowiązki. " Klasyfikacja: abstrakcyjne i konkretne, proste (jedno uprawnienie i obowiązek) i złożone (wiele uprawnień i obowiązków). Elementy stosunku prawnego " Podmiot: uczestnik obrotu cywilnoprawnego, występuje w określonej roli w danym stosunku (jako strona). " Przedmiot (dozwolone lub nakazane zachowanie się podmiotów prawa, niekiedy dotyczące rzeczy). " Treść (prawa i obowiązki stron). Powstanie stosunków cywilnoprawnych " Zdarzenia (niezależne od woli ludzkiej) " Zachowania (zależne od woli ludzkiej) czynności (konwencja znaczeniowa zawarta w przepisach prawa wiąże je z wywołaniem określonych skutków cywilnoprawnych) czyny (nie są czynnościami,rodzą skutki cywilnoprawne). 2 2011-10-16 yródła prawa cywilnego " Materialne i formalne " Prawo wewnętrzne " Prawo wspólnotowe " Nie są zródłami prawa poglądy doktryny orzecznictwo zwyczaje (obecnie tylko element stanu faktycznego) Działy prawa cywilnego " Część ogólna " Prawo rzeczowe " Zobowiązania część ogólna " Zobowiązania część szczegółowa " Spadki " Prawo rodzinne " Działy wyspecjalizowane Zasady prawa cywilnego " Postulaty doktryny co do pożądanej treści przepisów prawnych LUB " Idee przewodnie systemu prawa wyrażone w jego przepisach " Zasady prawa cywilnego zasadniczo wyprowadzamy z poszczególnych norm kodeksowych. " Katalog zasad nie jest jednolity. 3 2011-10-16 Zasady prawa cywilnego II " Zasada autonomii woli " Zasada ochrony własności " Zasada ochrony praw nabytych " Zasada ochrony dobrej wiary " Zasada ochrony praw konsumenta " Zasada ochrony dóbr osobistych Stosowanie prawa cywilnego " Ustalenie stanu faktycznego domniemania prawne i faktyczne, usuwalne i nieusuwalne, ciężar dowodu. " Wybór i wykładnia odpowiedniej normy prawnej " Subsumpcja " Wydanie rozstrzygnięcia Przepisy prawa cywilnego " Reguły zachowania zawarte w jednostce redakcyjnej aktu prawnego. " Względnie i bezwzględnie obowiązujące. " Odsyłające i blankietowe. " Ogólne i szczególne. " Klauzule generalne. 4 2011-10-16 Prawo podmiotowe " Wynikająca ze stosunku prawnego " sfera możności postępowania w określony sposób " przyznana przez normę prawną " w celu ochrony interesów podmiotu uprawnionego " i przez normę prawną zabezpieczona (Wolter) Prawa podmiotowe " Roszczenia (możność domagania się określonego zachowania) " Uprawnienia kształtujące (możność jednostronnego ukształtowania lub zniweczenia stosunku prawnego) " Zarzuty peremptoryjne (niweczące) dylatoryjne (chwilowo uniemożliwiają realizację prawa) Rodzaje praw podmiotowych " Bezwzględne i względne " Zbywalne i niezbywalne " Dziedziczne i niedziedziczne " Majątkowe i niemajątkowe " Samoistne i niesamoistne " Wolne i związane 5 2011-10-16 Nabycie praw podmiotowych " Sposoby nabycia praw podmiotowych " Pierwotne i pochodne " Konstytutywne i translatywne " Pod tytułem ogólnym (sukcesja uniwersalna) i szczególnym (sukcesja singularna) Utrata praw podmiotowych " Przeniesienie na inną osobę. " Zrzeczenie się prawa " Konfuzja " Inne zdarzenia przewidziane ustawą: niewykonywanie prawa upływ czasu śmierć uprawnionego. Wykonywanie praw podmiotowych " Wykonywanie prawa: realizacja przyznanych przez prawo uprawnień, jednorazowo lub stale. " Nadużycie prawa podmiotowego (art. 5 kc) " Kolizja praw podmiotowych pierwszeństwo jednego z praw redukcja praw kolizję rozstrzyga sąd 6 2011-10-16 Ochrona praw podmiotowych " Zapewnia uprawnionemu możliwość ochrony jego praw. " Zasadniczo jest ochroną sądową. " Ochrona pozasądowa: obrona konieczna stan wyższej konieczności samopomoc. 7