Zarządzanie produkcją Wykład 3 Zarządzanie produkcją podstawową System produkcyjny - przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo przemysłowe jest to organizacja gospodarcza produkująca wyroby lub usługi przemysłowe, wyodrębniona ekonomicznie i organizacyjnie w gospodarce kraju, regionu i mająca osobowość prawną. Istotę wyodrębnienia określa fakt, że przedsiębiorstwo przemysłowe jest właścicielem, dzierżawcą lub dysponentem określonego majątku (ziemi, budynków, maszyn, urządzeń, infrastruktury energetycznej, materiałów, półfabrykatów i wyrobów, kapitału bankowego). Dzięki posiadaniu osobowości prawnej przedsiębiorstwo może być samodzielnym podmiotem prawa i obowiązków w sferze obrotu gospodarczego. Jego działalność podstawowa polega na wytwarzaniu wyrobów lub świadczenia usług. We własnym zakresie odnawia ono zasoby majątkowe, a wytwarzając wyroby lub świadcząc usługi wypracowuje zysk, którym dysponuje zgodnie z obowiązującymi regulacjami prawnymi. Główne elementy przedsiębiorstwa Organizacja wyodrębniona ekonomicznie Produkcja usług i wyrobów osobowość prawna Zarządzanie aktywami i pasywami (proszę podać przykłady) Osiąganie zysku Zatrudnianie różnego rodzaju pracowników Trzy poziomy zarządzania Decyzje strategiczne Ważność decyzji w długim okresie czasu Decyzje taktyczne Decyzje operacyjne Ilość decyzji Decyzje strategiczne Polityka finansowa Wybór wyposażenia produkcyjnego i technik wytwarzania Wybór programów produkcyjnych co będziemy produkować Polityka zakupów Polityka płacowa Polityka zatrudnieniowa Polityka jakości Decyzje taktyczne Ustalanie planów produkcji Planowanie ilości surowców i materiałów potrzebnych do produkcji Polityka utylizacji odpadów i surowców wtórnych Zatrudnianie i zwalnianie Wybór dostawców Production planning Polityka remontów i napraw bieżących Decyzje operacyjne Rozmieszczenie pracowników Przydział prac Przeprowadzanie napraw bieżących Motywowanie i wynagradzanie Organizacja produkcji organizacja zaopatrzenia, pracy wydziałów, pracy magazynów, linii montażowych, przygotowywanie stanowisk pracy, kontrola jakości, organizacja wysyłek, itp.). Produkcja Produkcję najczęściej określa się jako świadomą działalność pojedynczego człowieka lub zespołów ludzkich, nastawioną na wytwarzanie produktów, czyli dóbr materialnych lub usług w celu zaspokojenia różnych potrzeb ludzkich. Oprócz dóbr materialnych lub świadczonych usług, produktem mogą być również dobra niematerialne (dokumentacja techniczna, dokumentacja organizacyjna, wiedza praktyczna o możliwościach i zasadach uruchomienia lub rozwoju określonej produkcji (know how), oprogramowanie komputerowe związane z przygotowaniem i realizacją produkcji lub usług świadczenie różnych usług produkcyjnych. Produkcja Inaczej mówiąc produkcja jest tworzeniem dóbr i usług. Zarządzanie produkcją i zarządzanie operacyjne są działalnością powiązanymi z tworzeniem wyrobów i usług poprzez transformację elementów wejścia w elementy wyjścia. Taka działalność ma miejsce w każdej organizacji. W przedsiębiorstwach produkcyjnych taka działalność jest całkiem oczywista i oznacza wytwarzanie takich dóbr jak na przykład odbiornik telewizyjny czy samochód osobowy. W takim przypadku odnoszącym się do takie działalności mówimy o zarządzaniu produkcją. Produkcja - usługi W innych organizacjach, które nie skupiają się na tworzeniu fizycznych produktów, produkcja może być mniej oczywista. Może mieć charakter ukryty przed ogółem a nawet przed klientem. Taka działalność ma miejsce w bankach, liniach lotniczych, szkołach. Może ona przybierać postać planowania wykorzystania miejsc w samolocie, edukacji, czy logistycznego rozplanowania ułożenia surowców w magazynie. Taką działalność nazywamy usługami i odnosi się ona do zarządzania operacyjnego. PAMIETAJ zarządzanie operacyjne polega na takim podejmowaniu decyzji w wyniku, których z surowców powstają dobra trwałe lub usługi. Produkcja Żeby stworzyć dobra lub usługi każda organizacja musi analizować trzy funkcje. Funkcje te są zarówno potrzebne do wytwarzania jak i fizycznego przetrwania organizacji w danym okresie czasu: Marketing który stwarza popyt i kreuje zapotrzebowanie na produkty i usługi. Przedsiębiorstwo powinno funkcjonować dopóki sprzedaje swoje dobra czy usługi Rachunkowość i finanse, które określają w jakim zakresie przedsiębiorstwo działa z powodzeniem, zajmują się rozliczeniami, płatnościami, zbieraniem pieniędzy. Produkcja, która zajmuje się tworzeniem wyrobów Uniwersytety, kościoły czy synagogi muszą funkcjonować w zakresie tych trzech funkcji. Trzy funkcje wszystkich organizacji organizacja marketing Działalność operacyjna Finanse i księgowość Kościół Odwiedzanie nowo Prowadzenie ślubów Liczenie wkładów przybyłych (pieniężnych) Organizacja pogrzebów Nawracanie Keep track of pledges Prowadzenie mszy (Proselytise) Spłacać hipotekę Zbawianie dusz Płacenie różnych rachunków Fast food Reklama w TV Wytwarzanie hamburgerów Płacenie dostawcom Rozdawanie Frytek Zbieranie pieniędzy promocyjnych Naprawa i utrzymanie sprzętu Płacenie wynagrodzeń ulotek Projektowanie nowych urządzeń Spłacanie pożyczki bankowej Rozwój sieci zaopatrzenia Uniwersytet Wydawanie Badania naukowe Rozdział środków katalogów Rozpowszechnianie prawdy Wynagradzanie załogi Dzwonienie do szkół naukowej Zbieranie opłat za naukę wyższych (czesne) Organizacja olimpiad Fabryka Reklama w TV i Projektowanie samochodów Płacenie dostawcom samochodów magazynach Wytwarzanie części Płacenie załodze Organizacja Montaż części Przygotowywanie budżetów wyścigów Rozwój lini zaopatrzenia Spłacanie pożyczek samochodowych bankowych Wypłata dywidendów Sprzedaż udziałów Przenoszenie funduszy (pożyczka funduszy) Mapa organizacyjna dla linii lotniczej Operacje Finanse/księgowość marketing technika Rachunkowość i finanse Administracja ruchem - utrzymanie wyposażenia - płacenie rachunków Rezerwacje naziemnego wymagalnych Rozkłady lotów - zmiany techniczne -Prowadzenie rachunków Taryfy i ceny bankowych - nowe wyposażenie Sprzedaż - prowadzenie księgi Utrzymanie samolotów reklama głównej (naprawy i konserwacje) -Finanse - utrzymanie linii -Controlling - remonty -Wymiana waluty Operacje naziemne - naprawa i utrzymanie urządzeń - Catering Operacje lotnicze - rozkład lotów załogi - organizacja lotów - komunikacja - dostarczanie przesyłek Badania np., opinii klientów Mapa organizacyjna dla banku komercyjnego marketing Finanse i księgowość Działalność operacyjna Pożyczki na rozwój Inwestowanie Opracowywanie dnia pracy kasjerów Handlu Zabezpieczanie i ochrona Obsługa czeków Przemysłu Zarządzanie nieruchomościami i Gromadzenie środków Pożyczki finansowe inwestowanie w Transakcje bankowe Osobiste nieruchomości Rozmieszczenie stanowisk Hipoteczne Audity Operacje w skarbcu Trust department rachunki Utrzymanie Maintenance ochrony Plan organizacyjny dla producenta samochodów produkcja Finanse i księgowość marketing urządzenia Wydatki i kredyty Sprzedaż promocyjna - konstrukcja - rachunek przychodów Reklama - naprawy i utrzymanie -Rachunek rozchodów Sprzedaż Produkcja i kontrola - (księga główna) Badania rynkowe zapasów Zarządzanie funduszami - harmonogramowanie Międzynarodowa wymiana - kontrola materiałowa Wymagania kapitałowe Zapewnienie jakości Emisja akcji Zaopatrzenie Emisja obligacji i ich Produkcja wycofywanie - narzędziownia -Budowa -Montaż -Technika i projektowanie -Technika inżynieryjna Diagram wejść i wyjść Diagram wejść i wyjść organizacja Potrzeby konsumenta Zaspokojenie potrzeb konsumenta i jego satysfakcja Zamknięte koło satysfakcji klienta Organizacja potrzeby satysfakcja konsumen t Diagram wejść i wyjść zaspokajania potrzeb klienta konsument potrzeby Szczegółowe prognozy Określanie i prognozowanie Szczegółowe prognozy Plany zasobów Analiza i integracja Plany zasobów zasilenia Zaopatrzenie zasilenia produkt Przetworzenie produkty satysfakcja Dystrybucja klient Obieg zamknięty od konsumenta do konsumenta Analiza i integracja Szczegółowe prognozy Plany zasobów Określanie i prognozowanie zaopatrzenie potrzeby Zasilenia Konsument satysfakcja produkcja dystrybucja przetworzenie produkt Przetwarzanie wejść w wyjścia Wejścia Wyjścia Pełen proces produkcyjny Funkcja zarządzania działalnością podstawową (wytwórczą i usługową w oryginale production/operations management) obejmuje działania występujące podczas drugiego, trzeciego i czwartego etapu, czyli analizy potrzeb, możliwości, zaopatrzenia i sposobów przetwarzania. Ponieważ w rzeczywistości są one bardzo mocno ze sobą powiązane, rozpatruje się je wspólnie co powoduje, że kierownik zarządzający produkcją odpowiedzialny jest za cały proces przetwarzania. Zadania marketingu i działalności podstawowej Szczegółowe prognozy Analiza i integracja Określenie i prognozowanie potrzeby Plany zasobów Działalność podstawowa MARKETING konsument zaopatrzenie zasilenia Zaspokojenie potrzeb dystrybucja przetworzenie produkt Efekt oddzielania funkcji marketingowych i produkcyjnych marketing produkcja Mniejsza Większe marketing użyteczność produkcja szanse na sukces produkcja marketing Reguły zarządzania 5P /The five Ps 5 p 5 P/ The five Ps Programy/ Przedsiębiorstwo/ Produkt/ Procesy/ Personel/ Plant Product Processes People Programmes Produkt - cechy Rynek przemysłowy Rynek konsumencki Cechy rynku przemysłowego przeznaczenie produktu, dobro przemysłowe przetwarza się w inny produkt lub wykorzystuje się je w procesie produkcyjnym w celu wytworzenia innych produktów, Cechy rynku przemysłowego rodzaj, charakter oraz zakres nabywców, sprzedawcy oferujący dobra na rynku przemysłowym współpracują z dużo mniejszą liczbą nabywców w porównaniu do rynku dóbr konsumpcyjnych, zazwyczaj są to przedsiębiorstwa produkcyjne oferujące wyroby zarówno finalne jaki i produkty o mniejszym stopniu przetworzenia, nabywcy ci jednak są znacznie więksi, skupiają oni w swoich rękach znaczne transakcje, zwłaszcza w przypadku takich gałęzi przemysłu jak górnictwo, hutnictwo, przemysł maszynowy, elektromaszynowy, stoczniowy i samochodowy, Cechy rynku przemysłowego wyeliminowanie zakupów w handlu detalicznym, oraz skupienie się przede wszystkim na handlu bezpośrednim lub obrocie tranzytowym (z udziałem agentów organizatorów), zakupy bezpośrednio u producentów zazwyczaj są oparte na długoterminowych umowach, które poprzedzone są negocjacjami (mają one charakter kompleksowy obejmujący zarówno rodzaj, cechy techniczne, jakość, cenę, terminy płatności, jak i warunki dostaw itp.), Cechy rynku przemysłowego na rynkach dóbr przemysłowych dominują zakupy bezpośrednie u producentów, dotyczy to zwłaszcza tych artykułów, które są technicznie złożone lub koszt ich nabycia jest bardzo duży, często występują transakcje wiązane, oznacza to, że nabywca dóbr produkcyjnych wybiera takich dostawców, którzy jednocześnie mogą stać się jego klientami, Cechy rynku przemysłowego ważną cechą jest indywidualny charakter transakcji, dotyczący oprócz ogólnych warunków sprzedaży również towarów i usług, które są tworzone pod danego klienta według jego preferencji, nabywcy często uczestniczą w procesie opracowywania dokumentacji technicznej. Skutkiem tego tworzą się mniejsze, zamknięte segmenty rynku, niedostępne dla innych uczestników, w skrajnych przypadkach nabywca zastrzega sobie prawo do całego produkowanego asortymentu, który rozprowadza poprzez własną sieć (np. części zamienne do samochodów), Cechy rynku przemysłowego brak anonimowości - sprzedawcy i nabywcy znają się wzajemnie ze względu na długotrwały charakter współpracy. Nabywcy nie są skłonni zmieniać dostawców o ile współpraca przebiega bez zastrzeżeń, sprzedawca natomiast zawsze zabiega o względy klienta. Transakcje mają charakter sformalizowany, większość z nich opiera się o pisemne zamówienia, potwierdzenia przyjęć tych zamówień oraz o faktury, Cechy rynku przemysłowego pochodny charakter popytu na dobra przemysłowe w stosunku do dóbr konsumpcyjnych, jest on zazwyczaj większy i głębszy, wzrost lub spadek popytu na dobra konsumpcyjne o jeden procent wywołuje znacznie większe zmiany popytu na dobra przemysłowe, mogą one doprowadzić do gwałtownego wzrostu gospodarczego lub całkowitego załamania popytu na dobra inwestycyjne, w literaturze zasadę tą określa się jako zasadę akceleracji Cechy rynku przemysłowego znacznie mniejsza elastyczność cenowa niż na rynku dóbr konsumpcyjnych zwłaszcza w krótkich okresach, jakiekolwiek zmiany cen zarówno w górę jak i w dół wywierają minimalny wpływ na wielkość całego popytu na dobra i usługi przemysłowe, wzrost cen surowców przeznaczonych do produkcji nie hamuje jego zakupów, w takich przypadkach głównym zadaniem stają się poszukiwania tańszych dostawców lub substytutów, również spadek cen nie powoduje wzrostu zakupów ze względu na koszty magazynowania oraz obawy przed gorszą jakością oferowanych wyrobów po tańszej cenie, Cechy rynku przemysłowego dużo większa wartość obrotów przeprowadzanych na rynkach dóbr przemysłowych a zwłaszcza ich koncentracja w porównaniu do rynków dóbr konsumpcyjnych gdzie zakupy mają charakter rozproszony, Cechy rynku przemysłowego profesjonalizm zakupów, oparty na umiejętnościach i wiedzy wykwalifikowanych pracowników działów zaopatrzenia. W procesie zakupu udział bierze wielu pracowników firmy, ilość ich zależy od charakteru zakupu, w przypadkach ważnych, strategicznych decyzji negocjacje przebiegają na najwyższych szczeblach przedsiębiorstwa, w przypadku zakupów powtarzalnych nabywanie ich następuje w sposób automatyczny w oparciu o dział zaopatrzenia, Cechy rynku przemysłowego ważną cechą jest również większa zależność tego segmentu od importu niektórych surowców i materiałów, które nie występują na danym terytorium, na rynkach dóbr przemysłowych często występuje leasing i dzierżawa, nabywcy w leasing lub dzierżawę biorą wyposażenie (np. komputery, samochody i maszyny), zamiast je kupować. Taka forma działalności umożliwia wielu drobnym przedsiębiorcom uzyskiwanie lepszych efektów (na skutek możliwości użytkowania maszyn i urządzeń, na zakup których nie mogliby sobie pozwolić), Cechy rynku przemysłowego czynniki decyzyjne o zakupie, na decyzje związane z zakupami wpływa więcej czynników niż na podobne decyzje dokonywane na rynkach konsumpcyjnych. W przedsiębiorstwach funkcjonują specjalne zespoły składające się z grona ekspertów zarówno technicznych, jak i ekonomicznych, które podejmują decyzje o zakupie. W przypadku ważniejszych zakupów w decyzjach tych uczestniczą przedstawiciele ścisłego kierownictwa. Dostawcy takich dóbr muszą posiadać odpowiednich przedstawicieli, ponieważ rola sprzedaży osobistej odgrywa większą rolę niż reklama i promocja za pomocą standardowych środków przekazu, Cechy rynku przemysłowego w procesie zakupu na rynkach przemysłowych bierze udział wielu uczestników: inicjator zakupu, osoba wpływająca na podjęcie decyzji, decydent, nabywca, użytkownik, strażnik wysoki interwencjonizm państwa, zwłaszcza w przypadku surowców i materiałów o znaczeniu strategicznym (np. wyroby militarne, czy surowce promieniotwórcze). Produkt Produkt jest najbardziej oczywistym materialnym wyrazem powiązania pomiędzy marketingiem a produkcją. Nie wystarcza, że konsument potrzebuje danego produktu: organizacja musi być w stanie go wykonać. Dlatego też należy osiągnąć zgodność wszystkich funkcji działalności gospodarczej, takich jak: Działanie, Estetyka, Jakość, Niezawodność, Ilość, Cena sprzedaży lub koszt produkcji, Termin dostarczenia. Czynniki decydujące o produkcie Czynniki wewnętrzne Czynniki zewnętrzne Zgodność nowego Potrzeby rynku, wyrobu/usługi z Warunki kulturowe, istniejącym systemem, Ograniczenia prawne, Wzrost liczby działań Potrzeby środowiskowe. wewnątrz organizacja na skutek uruchomienia nowego przedsięwzięcia. Przedsiębiorstwo Przedsiębiorstwo Aby wytworzyć produkt, potrzebny jest majątek produkcyjny, składający się zarówno z budynków jak i urządzeń. Musi on być w stanie sprostać potrzebom produktu, rynku, pracowników i samej organizacji. Przedsiębiorstwo Do zadań funkcji zarządzania działalnością podstawową należy: Określenie przyszłego możliwego popytu, Zaprojektowanie i rozmieszczenie budynków i biur, Zapewnienie niezawodności działania maszyn i urządzeń, Zapewnienie sprawnego funkcjonowania przedsiębiorstwa, Zapewnienie bezpieczeństwa pracy maszyn i urządzeń, Określenie potrzeb kadrowych. Procesy decyzje o wytwarzaniu wyrobu podejmuje się po zespoleniu technicznych i organizacyjnych wymagań stawianych przez produkt, samej organizacji i ludzi wewnątrz niej. Bardzo rzadko się zdarza, że jest tylko jeden sposób na wytworzenie wyrobu lub wykonanie danej usługi należy jednak pamiętać, że nie wolno doprowadzać do zwiększania się liczby metod realizacji przedmiotu działalności przedsiębiorstwa. Procesy Czynniki określające proces: Dysponowana wydajność, Dysponowane umiejętności, Typ produkcji, Rozmieszczenie zakładu i urządzeń, Bezpieczeństwo, Potrzeby serwisowe, Zaplanowany poziom kosztów. Programy Szczegółowe programy dostaw wyrobów lub usług do konsumenta są kolejnym wynikiem działalności produkcyjno marketingowej. Ustalają one terminy oraz określają przepływy pieniężne, najlepiej określające efektywność organizacji. Jeżeli takich programów nie ma, to całą działalność przedsiębiorstwa można sprowadzić do określenia jako sztukę łączenia nieodpowiedzialnych obietnic z niedostatecznymi środkami . Programy Programy dostaw określają harmonogramy: Zaopatrzenie w surowce i materiały, Wytwarzanie wyrobów lub świadczenie usług, Eksploatacji maszyn i urządzeń, Rozliczeń finansowych, Magazynowania, Transportu. Personel Produkcja od początku do końca uzależniona jest od ludzi. Ludzie różnią się intelektem, umiejętnościami i oczekiwaniami. Większość decyzji odnośnie personelu jest podejmowana na poziomie zarządzania produkcją, gdyż tutaj zatrudniona jest większość ludzi. Należy zatem zaangażować osoby zarządzające działalnością wytwórczą i usługową w określenie polityki działania w tym zakresie. Personel Zakres czynników kształtujących personel: Zarobki i wynagrodzenia, Bezpieczeństwo i higiena pracy, Warunki pracy, Motywacje, Związki zawodowe, Kształcenie i szkolenie. Zarządzanie produkcją a misja organizacji Cechą charakterystyczną przetwarzania jest to, że angażuje ono najwięcej pracy, środków rzeczowych i finansowych. Typowe są także pewne naciski wywierane przez czynniki wewnętrzne i zewnętrzne na uzyskanie natychmiastowych wyników. Niewywiązywanie się z terminów dostaw, pracownicy czy też maszyny bez zajęcia, załamanie się jakości, niebezpieczny proces lub usługa wszystko to wymaga stałej uwagi. Bez zrozumienia ogólnej strategii organizacji będzie trzeba podejmować szybkie decyzje operacyjne, mogące mieć nie zamierzony i nie przewidywany wpływ na długoterminowe działanie przedsiębiorstwa. Zarządzanie produkcją a misja organizacji Warunki działalności organizacji (powodzenia jej misji): Jakość produktu, Niezawodność produktu, Dostarczanie produktu, Koszt produktu, Przepływ pieniężny