PRZEWODNIK nr 95 Rozwój regionu dzięki strefie ekonomicznej strony A4 A5
nr 148 (2270) ŚRODA, 30 lipca 2008
Tygodnik Prawa
Administracyjnego
A
S A M O R Z 
D U R Z 
D P A C
S T W O
Przewodnik
Rozwój regionu
dzięki strefie ekonomicznej
Głównym czynnikiem decydującym o pozycji regionu jest jego atrakcyjność inwestycyjna.
Decyduje o tym m.in. sprzyjająca inwestycjom oferta specjalnych stref ekonomicznych.
Dzięki strefom ekonomicznym zyskały nie tylko prywatne firmy, ale także gminy i ich mieszkańcy.
Ponad 10 mld zł inwestycji i 36 tys. miejsc pracy to tylko wynik działania firm w specjalnych
strefach ekonomicznych w 2007 roku. Wchodząca w życie nowelizacja ustawy o specjalnych
strefach ekonomicznych zwiększy ich obszar, a dzięki temu ma zdynamizować rozwój regionu.
strony A4 A5
KOMENTARZ Publikacja danych dłużników gmin strona A2
FUNDUSZE EUROPEJSKIE Jak właściwie rozliczyć projekty samorządowe realizowane w ubiegłych latach strona A3
SAMORZ
D TERYTORIALNY Zaliczanie dróg publicznych do określonych kategorii strona A6
FINANSE PULICZNE Należyta staranność w wykonywaniu zadań audytora strona A7
TURYSTYKA Nadzór nad obiektami hotelarskimi i kempingami strona A8
6 PRAKTYCZNYCH PORAD
Zwolnienie gmin z kosztów sądowych Jakie są zasady opodatkowania dróg wewnętrznych
 wyjaśnia Ministerstwo Sprawiedliwości strona A2  ELŻBIETA CHOJNA-DUCH, podsekretarz stanu w MF strona A6
Jakie są zasady rozliczeń podatkowych w sprawie Jak zdobyć uprawnienia certyfikowanego
projektów zawieszonych audytora wewnętrznego
 MICHAA
RUTKOWSKI, Grupa Regio strona A3  PIOTR WELENC, CISA, członek zarządu IIA Polska strona A7
Jakie korzyści dla samorządów wiążą się ze strefami Na jakie fundusze mogą liczyć przedsięwzięcia
 MIECZYSA
AW STRUK, wicemarszałek województwa pomorskiego i projekty związane z turystyką
strona A5  A
UKASZ PUPEK, konsultant w Accreo Taxand strona A8
Za tydzień w Tygodniku Prawa Administracyjnego
Gmina we wspólnocie
mieszkaniowej
T Y G O D N I K P R A W A A D M I N I S T R A C Y J N E G O nr 148
komentarze  opinie
A2
WAŻNE DATY I PRZEPISY KOMENTARZ
1 SIERPNIA 2008 R.
Publikacja danych dłużników gmin
% WYNAGRODZENIA
Od tego dnia obowiązuje rozporządzenie ministra kultury i dziedzic-
Możliwość upubliczniania danych dłużników
twa narodowego z 19 czerwca 2008 r. zmieniające rozporządzenie m.in. jednostki samorządu terytorialnego lub innej
w sprawie zasad wynagradzania pracowników niektórych instytucji w biurach informacji gospodarczej pozostanie jednostki sektora finansów publicznych, albo po-
kultury (Dz.U. nr 122, poz. 784) oraz rozporządzenie ministra kul- branie lub dochodzenie tej należności w wysokości
zapewne bez istotniejszego wpływu
tury i dziedzictwa narodowego z 19 czerwca 2008 r. zmieniające niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia
na egzekucję przez jednostki samorządu
rozporządzenie w sprawie zasad wynagradzania pracowników za- stanowi naruszenie dyscypliny finansów publicz-
terytorialnego ich należności.
trudnionych w instytucjach kultury prowadzących w szczególności nych. To zaś może stanowić podstawę odpowie-
działalność w zakresie upowszechniania kultury. Ministerstwo Gospodarki do przygotowanego dzialności z przepisów ustawy o odpowiedzialno-
(Dz.U. nr 122, poz. 785) projektu nowelizacji ustawy o udostępnianiu infor- ści za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.
Pracownicy instytucji kultury będą mogli otrzymywać wynagrodze- macji gospodarczych wprowadziło przepis, który Możliwość upubliczniania danych dłużników
nia zasadnicze do 6 tys. zł oraz dodatki funkcyjne do 50 proc. wy- stanowi, że nie tylko przedsiębiorcy, ale również w biurach informacji gospodarczej pozostanie za-
nagrodzenia zasadniczego. jednostki samorządu terytorialnego będą pewne bez istotniejszego wpływu na egzeku-
mogły upubliczniać dane swoich dłużników cję przez jednostki samorządu terytorialnego
w biurze informacji gospodarczej. ich należności. Chociaż w początkowym okre-
4 SIERPNIA 2008 R.
Jednostki samorządu terytorialnego (JST) sie obowiązywania zmienionej ustawy nie
% STREFY EKONOMICZNE niezależnie od swoich kompetencji wynikają- można wykluczać, że niektórzy z dłużników
Od tego dnia obowiązuje ustawa z 30 maja 2008 r. o zmianie usta- cych z faktu, że są organami administracji pu- JANUSZ mogą uregulować swoje zaległości pod presją
GANCARZ
wy o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz.U. nr 118, poz. 746). blicznej, występują również w obrocie praw- publikacji ich danych. Samo jednak upublicz-
radca prawny
Specjalne strefy ekonomiczne będą mogły pozyskiwać również nym jako kontrahenci innych podmiotów. nianie tych danych, z zastrzeżeniem zaległości
Urzędu Gminy
grunty prywatne, ale maksymalny limit rozszerzenia nie może prze- Dlatego mogą w stosunku do nich powstawać podatkowych, pozostanie bez wpływu na ko-
Tarnów
kroczyć 20 tys. ha. Obecnie specjalne strefy ekonomiczne są ogra- zaległości, np. podatkowe czy wynikające nieczność dochodzenia tych zaległości na dro-
niczone terytorialnie do 12 tys. ha. Limit ten jest już niemal całko- z wydawanych decyzji i zezwoleń, które do- dze postępowania egzekucyjnego w admini-
wicie wykorzystany. Dlatego zwiększenie obszaru stref o 8 tys. ha chodzone są w postępowaniu egzekucyjnym w ad- stracji lub na drodze egzekucji sądowej. Samorządy
umożliwi przedsiębiorcom pozyskanie nowych gruntów pod inwe- ministracji, czy też wreszcie innych zaległości, które będą bowiem chciały uniknąć zarzutu naruszenia
stycje. mogą być dochodzone na drodze sądowej, w tym dyscypliny finansów publicznych. Zatem mimo że
Zgodnie z nowelizacją strefa ekonomiczna może być ustanowiona m.in. zaległe czynsze, opłaty za użytkowanie wie- proponowana zmiana ustawy była pozytywnie opi-
na gruntach należących do Skarbu Państwa albo gminy. Ponadto czyste, odszkodowania i kary umowne. Istotnym ele- niowana przez wiele jednostek samorządowych, to
strefą będą mogły zostać również objęte grunty prywatne. Jednak mentem zadłużenia wobec samorządu terytorialne- zapewne poza dużymi gminami miejskimi (tymi
będzie to możliwe po spełnieniu kilku warunków: zostanie utworzo- go są zaległości podatkowe. W tym zaś przypadku o charakterze metropolitarnym) gminy nie będą ko-
na określona liczba nowych miejsc pracy, inwestycja będzie doty- zastosowanie mają przepisy ustawy Ordynacja po- rzystały z tej możliwości.
czyła usług badawczo-rozwojowych, informatycznych, centrów tele- datkowa, w tym jej Działu VII zatytułowanego Ta- Znowelizowana ustawa nie daje im narzędzi do
fonicznych, rachunkowości i kontroli ksiąg, księgowości (bez dekla- jemnica skarbowa, co w sposób istotny ogranicza znaczącej poprawy ściągalności długów. Możliwość
racji podatkowych). Rozwiązanie umożliwi dalszy rozwój tym fir- możliwość upubliczniania informacji o długach. upublicznienia danych dłużników pozostanie prze-
mom, które już istnieją, ale nie są na terenie specjalnej strefy Metody stosowane przez jednostki samorządowe cież bez wpływu na odpowiedzialność za narusze-
ekonomicznej. % WI
CEJ PRZEWODNIK STRONY A4 A5 w dochodzeniu ich zaległości determinowane są nie dyscypliny finansów publicznych. Samo zaś
obowiązującymi przepisami prawa. Należą do nich upublicznienie tych danych wymagać będzie ponie-
dochodzenia na drodze egzekucji administracyjnej sienia kosztów, nawet niewielkich. Należy więc
lub egzekucji sądowej. W tym drugim przypadku oczekiwać, że zasadniczo samorządy terytorialne
WSKAy
NIKI I STAWKI
 np. gminy są traktowane przez sądy tak jak każdy nie będą podejmowały współpracy z biurami infor-
inny podmiot występujący w obrocie prawnym  po- macji gospodarczej. Nie można jednak wykluczać,
PODATEK OD ŚRODKÓW TRANSPORTU noszą koszty uzyskania tytułu wykonawczego i kosz- że w niektórych samorządach procedury związane
ty postępowania egzekucyjnego. z egzekucją zaległości dochodzonych na drodze eg-
Od 1 stycznia 2008 r. roczna stawka podatku od jednego środka transportowego nie mo- Działania te są zazwyczaj podejmowane nieza- zekucji sądowej zostaną uzupełnione o upublicz-
że przekroczyć:
leżnie od rokowań i bez względu na ich skutecz- nienie danych dłużnika w biurze informacji gospo-
1) od samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony i po-
ność. Niepobranie lub niedochodzenie należności, darczej (BIG). % POL
niżej 12 ton, w zależności od dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu:
a) powyżej 3,5 tony do 5,5 tony włącznie  676,87 zł,
b) powyżej 5,5 tony do 9 ton włącznie  1128,10 zł,
c) powyżej 9 ton  1353,72 zł,
MI NI STERSTWO SPRAWI EDLI WOŚCI WYJ AŚNI A
2) od samochodu ciężarowego o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż
12 ton  2583,31 zł  z tym że, w zależności od liczby osi, dopuszczalnej masy całko-
witej pojazdu i rodzaju zawieszenia, stawki podatku nie mogą być niższe od kwot okre-
ślonych w załączniku do ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokal-
Zwolnienie gmin z kosztów sądowych
nych,
3) od ciągnika siodłowego lub balastowego, przystosowanego do używania łącznie z na-
Jednostki samorządu terytorialnego mogą
nom dostępu do sądu dla realizacji ochrony ich
czepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony
ubiegać się o zwolnienie od kosztów słusznych praw. Pozwala bowiem na dochodzenie
i poniżej 12 ton  1579,33 zł,
4) od ciągnika siodłowego lub balastowego, przystosowanego do używania łącznie z na- tej ochrony podmiotom gorzej sytuowanym, dla
sądowych, jeżeli wykażą, że nie mają
czepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub
których poniesienie kosztów postępowania przed
dostatecznych środków na ich poniesienie.
wyższej niż 12 ton, w zależności od dopuszczalnej masy całkowitej zespołu pojazdów:
sądem nie jest możliwe.
a) do 36 ton włącznie  1996,71 zł,
W sprawach, w których organy jednostek samorzą-
b) powyżej 36 ton  2583,31 zł  z tym że, w zależności od liczby osi, dopuszczalnej PROBLEM
du terytorialnego reprezentują Skarb Państwa, nie po-
masy całkowitej pojazdu i rodzaju zawieszenia, stawki podatku nie mogą być niższe
biera się opłat sądowych z mocy art. 94 wyżej wymie-
od kwot określonych w załączniku nr 2 do ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach
Czy jednostki samorządu terytorialnego mogą nionej ustawy z 28 lipca 2005 r., bowiem stroną
C
z
y
j
e
d
n
o
s
t
k
i
s
a
m
o
r
z
ą
d
u
t
e
r
y
t
o
r
i
a
l
n
e
g
o
m
o
g
ą
i opłatach lokalnych,
ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych i jak w znaczeniu materialnym jest tu Skarb Państwa. Wy-
u
b
i
e
g
a
ć
s
i
ę
o
z
w
o
l
n
i
e
n
i
e
o
d
k
o
s
z
t
ó
w
s
ą
d
o
w
y
c
h
i
j
a
k
5) od przyczepy lub naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczal-
należy ewentualnie uzasadnić przyznanie takiego nika to z treści art. 66 ust. 1 ustawy z 21 stycznia
n
a
l
e
ż
y
e
w
e
n
t
u
a
l
n
i
e
u
z
a
s
a
d
n
i
ć
p
r
z
y
z
n
a
n
i
e
t
a
k
i
e
g
o
ną masę całkowitą od 7 ton i poniżej 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z dzia-
zwolnienia? 2000 r. o zmianie niektórych ustaw związanych
z
w
o
l
n
i
e
n
i
a
?
łalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego  1353,72 zł,
z funkcjonowaniem administracji publicznej (Dz.U. nr
6) od przyczepy lub naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczal-
MS INFORMUJE 12, poz. 136 ze zm.). W myśl tego przepisu w postępo-
ną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie
waniach sądowych i administracyjnych wynikających
z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego, w zależności od
W aktualnym stanie prawnym, zgodnie z art. 94 z wykonywania przez jednostki samorządu terytorial-
dopuszczalnej masy całkowitej zespołu pojazdów:
a) do 36 ton włącznie  1579,33 zł, ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych nego zadań z zakresu administracji rządowej, określa-
b) powyżej 36 ton  1996,71 zł  z tym że, w zależności od liczby osi, dopuszczalnej w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 167, poz. 1398 ze nych przez ustawy lub powierzonych w drodze poro-
masy całkowitej pojazdu i rodzaju zawieszenia, stawki podatku nie mogą być niższe
zm.) zwolnienie od kosztów sądowych przysługuje zumienia, Skarb Państwa reprezentują jednostki sa-
od kwot określonych w załączniku nr 3 do ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach
wyłącznie Skarbowi Państwa. Oprócz jednostek sa- morządu terytorialnego wykonujące te zadania.
i opłatach lokalnych,
morządu terytorialnego przywilej w zakresie zwol- Jeżeli gmina występuje w postępowaniu sądo-
7) od autobusu, w zależności od liczby miejsc do siedzenia:
nienia od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych wym jako wykonująca zadania zlecone z zakresu ad-
a) mniejszej niż 30 miejsc  1579,33 zł,
utraciło szereg instytucji państwowych i innych pod- ministracji rządowej, na podstawie art. 8 ustawy
b) równej lub wyższej niż 30 miejsc  1996,71 zł.
miotów, którym dotychczas zwolnienie od kosztów z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U.
(MP z 2007 r. nr 47, poz. 557)
sądowych było gwarantowane ustawowo (np. Naro- z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.), jest zwolniona
dowy Bank Polski, Agencja Mienia Wojskowego, z obowiązku ponoszenia opłat sądowych.
Agencja Rynku Rolnego, Agencja Restrukturyzacji Nie właściwą byłaby sytuacja, w której zarówno
Redaktor prowadzący: Marek Kobylański, tel. [phone],
R
e
d
a
k
t
o
r
p
r
o
w
a
d
z
ą
c
y
:
Tygodnik Prawa
i Modernizacji Rolnictwa). biedna rolnicza gmina, jak i bogata przemysłowo me-
[e-mail]
Administracyjnego
Na podstawie art. 103 powołanej ustawy jed- tropolia byłyby traktowane przez ustawodawcę jedna-
Sekretarz redakcji: Jerzy Majkut, tel. [phone],
S
e
k
r
e
t
a
r
z
r
e
d
a
k
c
j
i
:
nostki samorządu terytorialnego mogą ubiegać się kowo w zakresie zdolności do ponoszenia kosztów są-
[e-mail]
o zwolnienie od kosztów sądowych, jeżeli wykażą, dowych. Mając na uwadze te względy, trudno znalez
ć
www.gazetaprawna.pl, [e-mail]
w
w
w
.
g
a
z
e
t
a
p
r
a
w
n
a
.
p
l
,
g
p
@
i
n
f
o
r
.
p
l
że nie mają dostatecznych środków na ich ponie- społeczne uzasadnienie dla przyznania samorządom
sienie. Należy wskazać, że instytucja zwolnienia terytorialnym ustawowego zwolnienia z obowiązku
INFOR Biznes Sp. z o.o. 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72,
od kosztów sądowych ma szczególny charakter ponoszenia opłat sądowych i uprzywilejowania ich
tel. [phone], fax [phone]
i dotyczy spraw społecznie istotnych. Przy general- względem pozostałych uczestników obrotu prawnego
Biuro Reklamy: tel. [phone], fax [phone]
B
i
u
r
o
R
e
k
l
a
m
y
:
nej zasadzie odpłatności wymiaru sprawiedliwości (w tym także instytucji państwowych). % KW
Druk: AGORA SA Drukarnia, ul. Daniszewska 27, 03-230 Warszawa
D
r
u
k
:
(
n
a
p
o
d
s
t
a
w
i
e
p
o
d
p
o
w
i
e
d
z
i
n
a
i
n
t
e
r
p
e
l
a
c
j
ę
n
r
1
1
4
5
)
ma ona istotne znaczenie dla zapewnienia stro- (na podstawie podpowiedzi na interpelację nr 1145)
nr 148 T Y G O D N I K P R A W A A D M I N I S T R A C Y J N E G O
fundusze europejskie
A3
ZAKOC
CZENI E I NWESTYCJ I
Jak właściwie rozliczyć projekty samorządowe
realizowane w ubiegłych latach
W trakcie przygotowań do za-
Prawidłowe zamknięcie oraz rozliczenie projektu zrealizowanego
mknięcia programu instytucja za- WARUNKI OTRZYMANIA PA
ATNOŚCI
w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju
rządzająca ZPORR sprawdzi rów-
Regionalnego to najważniejsze zadanie stojące obecnie przed
Płatność końcowa dokonywana jest po spełnieniu łącznie następujących
nież, czy skorygowano wszystkie
jednostkami samorządu terytorialnego. W przypadku ZPORR
uchybienia i nieprawidłowości warunków:
ostatecznym terminem na przekazanie do Komisji Europejskiej
stwierdzone w wyniku:
% wyniki kontroli, przeprowadzonej na zakończenie realizacji projektu,
wszystkich dokumentów związanych z pomocą uzyskaną w ramach
potwierdzają prawidłową realizację projektu lub usunięcie nieprawidłowo-
tego programu jest 31 lipca 2010 r.
% kontroli przeprowadzonych
ści stwierdzonych w wyniku kontroli przeprowadzonych w trakcie realizacji
zgodnie z art. 4 rozporządzenia
projektu;
obowiązującym dla beneficjenta. Komisji (WE) nr 438/2001
A
UKASZ SOBIECH
Zgodnie z przepisami wniosek z 2 marca 2001 r. ustanawiające- % zatwierdzone zostało sprawozdanie końcowe z realizacji projektu;
[e-mail]
o płatność końcową powinien być go szczegółowe zasady wykona-
% brak jest informacji wskazujących na negatywne wyniki kontroli.
Do końca maja 2008 r. w ramach złożony w terminie do 25 dni od za- nia rozporządzenia Rady (WE)
Zintegrowanego Programu Opera- kończenia projektu, nie póz
niej jed- nr 1260/1999 dotyczącego za-
cyjnego Rozwoju Regionalnego pod- nak niż do końca czerwca 2008 r. rządzania i systemów kontroli Funduszu Społecznego dodatko- Europejskiej, logo Zintegrowane-
pisano umowy na kwotę 11,35 mld W wyjątkowych przypadkach za pomocy udzielanej w ramach wo logo Europejskiego Funduszu go Programu Operacyjnego Roz-
zł. Beneficjentom wypłacono 9,55 zgodą instytucji zarządzającej funduszy strukturalnych, Społecznego. woju Regionalnego oraz informa-
mld zł, co stanowi 87,3 proc. Obec- ZPORR będzie to koniec grudnia. cję o współfinansowaniu projek-
nie, kiedy większość środków w ra- W praktyce jednak instytucje zarzą- % kontroli przeprowadzonych Dodatkowo w trakcie realizacji tu przez Unię Europejską.
mach ZPORR została już rozdyspo- dzające przedłużają terminy do zło- zgodnie z art. 10 rozporządzenia inwestycji beneficjent w zależności W przypadku gdy projekt jest
nowana, kluczowe jest prawidłowe żenia wniosku o płatność końcową. 438/2001, od wartości projektu będzie musiał również współfinansowany z bu-
rozliczenie i zamknięcie programu.  Na niewykorzystaniu środków umieścić billboard bądz
tablicę in- dżetu państwa, na tablicy należy
Dla każdego programu operacyjnego nie zależy przecież ani rządowi, ani % audytów przeprowadzonych formacyjną. Po jego zakończeniu umieścić napis w postaci: Inwe-
państwo członkowskie musi przed- beneficjentowi  tłumaczą eksperci. przez inne instytucje krajowe, elementy te muszą zostać zastąpio- stycja/Projekt współfinansowana
stawić Komisji Europejskiej trzy tzw. Dodatkowo niektóre ze złożo- Komisję Europejską lub Europej- ne tablicą pamiątkową. Celem przez Unię Europejską z Europej-
dokumenty zamknięcia programu: nych wniosków o płatność zawiera- ski Trybunał Obrachunkowy. umieszczania tablic pamiątkowych skiego Funduszu Rozwoju Regio-
ją błędy formalno-rachunkowe. jest pozostawienie trwałej informa- nalnego oraz budżetu państwa
% potwierdzoną deklarację końco- W takiej sytuacji instytucja przyj- Promocja projektu
cji o wsparciu inwestycji przez Unię w ramach Zintegrowanego Pro-
wych wydatków (włącznie mująca wniosek wzywa beneficjen- Obowiązki beneficjenta odno- Europejską ze środków Europej- gramu Operacyjnego Rozwoju
z wnioskiem o płatność końco- ta do uzupełnienia lub poprawienia śnie do promocji projektu wynikają skiego Funduszu Rozwoju Regio- Regionalnego. Może się tam rów-
wą), wniosku. Dodatkowo w przypadku z rozporządzenia Komisji Europej- nalnego. nież znalez
ć informacja na temat
stwierdzenia błędów formalno-ra- skiej (WE) nr 1159/2000 z 30 maja Stałe tablice pamiątkowe należy wartości inwestycji oraz procen-
% sprawozdanie końcowe, chunkowych przepisy nie wyklucza- 2000 r. w sprawie środków infor- umieszczać w miejscach publicz- towego udziału środków z Unii
ją możliwości uzupełnienia lub po- macyjnych i promocyjnych stoso- nych (centra kongresowe, stacje ko- Europejskiej oraz innych z
ródeł
% deklarację zamknięcia pomocy. prawienia wniosku przez pracowni- wanych przez państwa członkow- lejowe itd.) po zakończeniu realiza- w jej finansowaniu.
ka instytucji przyjmującej wniosek. skie odnośnie do pomocy z fundu- cji projektu. Nadzór nad przestrzeganiem
W przypadku ZPORR ostatecz- Jednak o każdym uzupełnieniu lub szy strukturalnych. Wszystkie ma- Zakłada się, iż wielkość powinna przez beneficjentów zasad stosowa-
nym terminem na przekazanie do poprawieniu wniosku beneficjent teriały informacyjne i promocyjne, być nie mniejsza niż 70 cm x 90 cm. nia środków informacyjnych i pro-
Komisji Europejskiej wszystkich do- powinien być niezwłocznie poinfor- a także dokumenty stosowane pod- Napisy na tablicy informacyjnej wy- mocyjnych będzie egzekwowany na
kumentów zamknięcia pomocy jest mowany w formie pisemnej przez czas realizacji projektu, powinny konuje się w sposób czytelny i trwa- podstawie zapisów umów o dofi-
31 lipca 2010 r. Kolejny etap to przed- instytucję przyjmującą wniosek. koniecznie zawierać: ły, literami i cyframi koloru czarne- nansowanie projektów zawartych
stawienie przez instytucję zarządza- Warto również pamiętać, że dla pro- go, o wysokości co najmniej 4 cm. przez beneficjentów z wojewodą
jącą ZPORR do 17 września 2009 r. jektów, w których występuje pomoc % logo Unii Europejskiej, Kolor tablicy jest dowolny, ale po- bądz
instytucją wdrażającą.
sprawozdania końcowego z realiza- publiczna, ostateczny termin do winien być kontrastowy w stosunku Niedopełnienie obowiązków
cji programu. Następnie do instytucji składania wniosków to 30 kwietnia % logo Zintegrowanego Programu do liter na niej zamieszczonych przez beneficjentów w zakresie
płatniczej przekazany zostanie wnio- 2009 r. Operacyjnego Rozwoju Regio- w celu zachowania czytelności ta- informacji i promocji może skut-
sek o wypłatę salda końcowego oraz nalnego blicy. kować koniecznością zwrotu do-
Obowiązkowe kontrole
deklaracja wydatków końcowych. Tablice pamiątkowe muszą za- tacji lub wstrzymaniem wypłaty
Ostatni z dokumentów (deklaracja Zgodnie z wymogami przyzna- % co najmniej nazwę Unia Europej- wierać trzy elementy: logo Unii środków. %
zamknięcia pomocy) przygotowany nia pomocy każdy beneficjent bę- ska, a tam, gdzie to możliwe, opis
będzie przez Departament Certyfika- dzie musiał przechowywać wszel- w postaci Projekt współfinansowa-
WI
CEJ NA TEMAT FUNDUSZY EUROPEJSKICH
cji i Poświadczeń Środków z UE kie dokumenty związane z realiza- ny ze środków Unii Europejskiej,
w Ministerstwie Finansów. cją projektów dofinansowanych
Tygodnik Prawa Administracyjnego
Należy podkreślić, że termin z ZPORR co najmniej do 31 grudnia % w przypadku realizacji projektów
Wsparcie finansowe ochrony przyrody Gazeta Prawna nr 143/2008
31 lipca 2010 r. nie jest terminem 2013 r. finansowanych z Europejskiego
E K S P E R T W Y J A Ś N I A
Jakie są zasady rozliczeń podatkowych w sprawie projektów zawieszonych
Jak prawidłowo rozliczyć podatek VAT przez dokonanie korekty deklaracji po- pięć lat, licząc od początku roku, w któ- innym. Maksymalne kwoty do wypłaty
w ramach Zintegrowanego Programu datkowej za okres, w którym wystąpiło rym wystąpiło prawo do obniżenia po- przez komisję lub do odzyskania przez
Operacyjnego Rozwoju Regionalnego? prawo do obniżenia podatku należne- datku należnego. państwo członkowskie w odniesieniu
Jak wygląda zamknięcie i rozliczenie go, nie póz
niej jednak niż w ciągu pię- W sytuacji gdy projekt jest przed- do projektów zawieszonych stanowią
projektu współfinansowanego ze ZPORR ciu lat, licząc od początku roku, w któ- miotem postępowania sądowego lub dla tego państwa członkowskiego zale-
w przypadku projektów zawieszonych? rym wystąpiło prawo do obniżenia po- odwoławczego postępowania admini- głe zobowiązanie aż do wydania pra-
datku należnego. Oznacza to, że VAT stracyjnego skutkującego zawiesze- womocnej decyzji przez właściwe orga-
Termin przewidziany na kontrolę może stanowić wydatek kwalifikowal- niem rozliczenia płatności dla tego ny krajowe. W związku z tym państwo
projektów w zakresie kwalifikowalno- ny, gdy został poniesiony zgodnie projektu, państwo członkowskie musi  członkowskie powinno na bieżąco in-
ści VAT jest niezależny od obowiązku z przepisami, a każdy beneficjent zobo- przed terminem złożenia poświadczo- formować komisję o wyniku postępo-
kontroli trwałości projektu. W konse- wiązuje się do zwrotu zrefundowanej nej deklaracji wydatków końcowych, wania sądowego lub odwoławczego
kwencji kwalifikowalność VAT może części poniesionego VAT, w sytuacji w tym końcowego wniosku o płatność postępowania administracyjnego.
zatem podlegać weryfikacji w całym gdy zaistnieją przesłanki umożliwiają- oraz końcowego sprawozdania z wdra- W zależności od wyniku postępowania
okresie archiwizacji dokumentów, tj. ce odzyskanie tego podatku. Dodatko- żania programu  podjąć decyzję, czy sądowego wypłacane są dalsze kwoty,
do roku 2013 lub nawet dłużej. Termin wo podatnicy VAT mają prawo do zło- dany projekt powinien zostać wyłączo- odzyskiwane są kwoty już wypłacone
wyznaczony na kontrolę kwalifikowal- żenia korekty deklaracji podatkowej za ny z programu i/lub zastąpiony innym lub, w przypadku pozytywnie rozpa-
ności podatku VAT wynika z ustawy okres, w którym wystąpiło prawo do projektem (np. rezerwowym) lub pozo- trzonego wniosku złożonego zgodnie
z 11 marca 2004 r. o podatku od towa- obniżenia podatku należnego, w okre- stać w programie. W pierwszej sytuacji z art. 5 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr
rów i usług (Dz.U. z 2005 r. nr 54, poz. sie pięciu lat, licząc od początku roku, należy powiadomić Komisję Europej- 1681/94 (tj. wniosku do KE o obciąże-
535 ze zm.). Zgodnie z przepisami w którym wystąpiło prawo do obniże- ską o takim wyłączeniu lub zamianie, nie Wspólnoty lub państwa członkow-
ustawy, jeżeli podatnik nie dokonał ob- nia podatku należnego. W konsekwen- w drugiej zaś po złożeniu końcowej po- skiego kwotą, która nie może być odzy-
niżenia kwoty podatku należnego cji instytucje są zobowiązane do wery- świadczonej deklaracji wydatków w ra- skana od beneficjenta w całości lub
MICHAA
RUTKOWSKI
o kwotę podatku naliczonego, może on fikacji kwalifikowalności podatku VAT mach programu operacyjnego taki pro- w części), potwierdzone zostają płat-
Grupa Regio
obniżyć kwotę podatku należnego w poszczególnych projektach przez jekt nie będzie mógł zostać zastąpiony ności już dokonane. % A
S
T Y G O D N I K P R A W A A D M I N I S T R A C Y J N E G O nr 148
przewodnik
A4
Rozwój regionu dzięki strefie ekonomicznej
Głównym czynnikiem decydującym o pozycji regionu jest jego i 36 tys. miejsc pracy to tylko wynik działania firm
atrakcyjność inwestycyjna. Decyduje o tym m.in. sprzyjająca w specjalnych strefach ekonomicznych w 2007 roku.
inwestycjom oferta specjalnych stref ekonomicznych. Wchodząca w życie nowelizacja ustawy o specjalnych strefach
Dzięki strefom ekonomicznym zyskały nie tylko prywatne firmy, ekonomicznych zwiększy ich obszar, a dzięki temu
ale także gminy i ich mieszkańcy. Ponad 10 mld zł inwestycji ma zdynamizować rozwój regionu.
% zagospodarowanie istniejącego majątku przemysłowego
A
UKASZ SOBIECH
GA
ÓWNE ZADANIA SPÓA
EK
i infrastruktury gospodarczej;
[e-mail]
ZARZ
DZAJ
CYCH STREFAMI
owelizacja ustawy o specjalnych strefach ekono- % tworzenie nowych miejsc pracy;
micznych (SSE)wchodzi w życie 4 sierpnia 2008 r.
% promocja strefy,
Jej celem jest w szczególności określenie zasad % zagospodarowanie niewykorzystanych zasobów natural-
% organizacja rokowań lub przetargów oraz udzielanie zezwoleń,
Ni kryteriów obejmowania strefą gruntów stanowią- nych z zachowaniem zasad równowagi ekologicznej;
% zbywanie lub pośredniczenie w zbywaniu prawa własności i pra-
cych własność podmiotów innych niż Skarb Państwa, gmina,
wa użytkowania wieczystego gruntów objętych strefą,
zarządzających strefą lub będących w użytkowaniu wieczy- % przyspieszanie rozwoju gospodarczego polskich regionów;
stym zarządzającego oraz zwiększenie limitu wielkości obsza-
% kontrola działalności przedsiębiorców w zakresie jej zgodności
ru stref do 20 tys. ha. Ostatnia zmiana ustawy z 23 czerwca % rozwój i wykorzystanie nowych rozwiązań technicznych
z zezwoleniem,
2006 r. zwiększyła sumaryczny limit stref do 12 tys. ha. Obec- i technologicznych w gospodarce narodowej;
% budowa infrastruktury na terenie strefy,
nie limit jest już niemal w całości rozdysponowany. Biorąc pod
uwagę dotychczasowe tempo zagospodarowywania obszarów % zwiększenie konkurencyjności produktów i usług.
% opieka nad inwestorami, pośredniczenie w kontaktach z władza-
stref przewiduje się, że łączny obszar stref nie przekroczy 20
mi samorządowymi, właścicielami mediów i infrastruktury itp.
Ustanowienie strefy
tys. ha. Zwiększenie łącznego limitu obszaru sse o 8 tys. ha
ma na celu co najmniej utrzymanie obecnego tempa napływu Specjalną strefę ekonomiczną na wniosek ministra gospo-
nowych inwestycji, przy użyciu dogodniejszego dla budżetu darki ustanawia Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.
państwa instrumentu wsparcia. Nowelizacja ustawy przyczy- W rozporządzeniu tym określa się: każda ze spółek może wprowadzić do statutu/umowy spółki
ni się również do zmiany zakresu planu rozwoju strefy oraz odrębne uregulowania dotyczące powoływania pozostałych
ograniczenia możliwości zatrudniania członków zarządów % nazwę, teren i granice strefy, członków zarządu.
spółek zarządzających u przedsiębiorców działających na te- W przypadku spółki, w której Skarb Państwa posiada 100
renie tej samej strefy. % zarządzającego strefą, proc. akcji lub udziałów, będą stosowane przepisy ustawy
Z danych ministerstwa gospodarki wynika, że w 2007 roku o komercjalizacji i prywatyzacji.
na jeden hektar terenu zagospodarowanego przez inwestorów, % okres, na jaki ustanawia się strefę  biorąc pod uwagę po- W obecnej chwili przepis będzie miał zastosowanie do
posiadających zezwolenie na prowadzenie działalności na te- trzebę zapewnienia realizacji celów. jednej spółki zarządzającej, którą jest Agencja Rozwoju
renie specjalnej strefy ekonomicznej, przypada średnio blisko Przemysłu.
8 mln zł zainwestowanego kapitału i ponad 30 miejsc pracy. W celu ustanowienie sse minister gospodarki przedstawia Do składu rady nadzorczej spółki będącej zarządzającym,
W 2006 roku parametry te kształtowały się na podobnym po- Radzie Ministrów wniosek o ustanowienie strefy po uzyskaniu w stosunku do której Skarb Państwa posiada większość gło-
ziomie i wynosiły odpowiednio 7,13 mln i 31 miejsc pracy. opinii zarządu województwa oraz zgody rady gminy właści- sów, które mogą być oddane na walnym zgromadzeniu lub
wej ze względu na położenie strefy. Do wniosku dołącza się zgromadzeniu wspólników, powołuje się nie więcej niż
Powstanie strefy ekonomicznej
analizę przewidywanych skutków społecznych i ekonomicz- pięć osób, w tym:
Specjalna strefa ekonomiczna jest to wyodrębniona zgod- nych ustanowienia strefy.
nie z przepisami niezamieszkana część terytorium kraju, na Co do zasady strefa może być ustanowiona wyłącznie na % po jednym przedstawicielu: ministra właściwego do
której terenie może być prowadzona działalność gospodarcza gruntach stanowiących własność zarządzającego, Skarbu spraw gospodarki, prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji
na zasadach określonych ustawą. Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego, związku i Konsumentów oraz wojewody  jako przedstawicieli
Strefa może być ustanowiona w celu przyspieszenia rozwo- komunalnego lub będących w użytkowaniu wieczystym za- Skarbu Państwa;
ju gospodarczego części kraju, w szczególności przez: rządzającego. Dodatkowo strefa może być ustanowiona tak-
że, jeżeli nabycie przez zarządzającego lub jednostkę samo- % nie więcej niż dwóch przedstawicieli jednostek samorządu
% rozwój określonych dziedzin działalności gospodarczej; rządu terytorialnego prawa do gruntów wynika z umowy zo- terytorialnego, których udział w kapitale zakładowym tej
bowiązującej, która przewiduje ustanowienie strefy jako je- spółki jest największy.
% rozwój nowych rozwiązań technicznych i technologicznych dyny warunek nabycia. Warto również pamiętać, że część
oraz ich wykorzystanie w gospodarce narodowej; strefy może obejmować grunty stanowiące własność lub Z kolei do składu rady nadzorczej spółki będącej zarządza-
użytkowanie wieczyste innych podmiotów, za ich zgodą, jącym, w stosunku do której samorząd województwa posiada
% rozwój eksportu; w przypadku gdy: większość głosów, które mogą być oddane na walnym zgro-
madzeniu lub zgromadzeniu wspólników, powołuje się nie
% zwiększenie konkurencyjności wytwarzanych wyrobów % w ramach inwestycji prowadzonej na terenie strefy zostanie więcej niż pięć osób, w tym:
i świadczonych usług; utworzona określona liczba nowych miejsc pracy lub zosta-
ną poniesione nakłady inwestycyjne o określonej wartości % dwóch przedstawicieli samorządu województwa;
lub
EFEKTY FUNKCJONOWANIA SPECJALNYCH
% przedstawiciela ministra właściwego do spraw gospodarki;
STREF EKONOMICZNYCH % w wyniku inwestycji będzie prowadzona działalność pole-
gająca na uruchomieniu wytwarzania nowych lub znacząco % nie więcej niż dwóch przedstawicieli jednostek samorządu
ulepszonych towarów, procesów lub usług lub terytorialnego, z wyłączeniem samorządu województwa,
Miejsca pracy
Specjalna Strefa Liczba Poniesione
których udział w kapitale zakładowym tej spółki jest naj-
Ekonomiczna ważnych nakłady
utrzy- % inwestycja będzie dotyczyła usług: większy.
zezwoleń inwestycyjne (zł) nowe
mane
 badawczo-rozwojowych,
 informatycznych, Do zadań zarządzającego należy prowadzenie  zgodnie
Kamiennogórska 39 1 215 995 000 4768 265
 rachunkowości i kontroli ksiąg, z planem rozwoju strefy działań zmierzających do rozwoju
Katowicka 170 11 760 057 792 30 522 4763
 w zakresie księgowości, z wyłączeniem deklaracji podat- działalności gospodarczej prowadzonej na terenie strefy,
Kostrzyńsko-Słubicka 101 2 450 400 000 7532 5359
kowych, a w szczególności: umożliwianie, na podstawie umowy,
 centrów telefonicznych lub przedsiębiorcom prowadzącym działalność na terenie strefy
Krakowska 38 1 025 711 366 3733 1833
używanie i korzystanie ze składników mienia położonych na
Legnicka 53 3 625 704 090 7823 281
% realizacja rozpoczętej inwestycji będzie wymagała zwięk- obszarze strefy, których zarządzający jest właścicielem lub po-
A
ódzka 91 3 895 963 103 10 111 4645 szenia terenu strefy o nie więcej niż 2 ha. siadaczem zależnym oraz gospodarowanie w sposób ułatwia-
jący prowadzenie działalności gospodarczej na terenie strefy
Mielecka 88 3 113 626 000 12 222 882
Zarządzanie strefą
z urządzeń infrastruktury gospodarczej i technicznej oraz in-
Pomorska 65 2 648 700 000 10 913 6580
Zgodnie z wchodzącą w życie nowelizacją ustawy o spe- nych składników mienia, których zarządzający jest właścicie-
Słupska 41 615 828 309 1987 193 cjalnych strefach ekonomicznych zarządzającym może być lem lub posiadaczem zależnym.
wyłącznie spółka akcyjna lub spółka z ograniczoną odpowie- Sam sposób wykonywania zarządu strefą określa regula-
Starachowicka 67 739 983 167 4904 2066
dzialnością, w której Skarb Państwa albo samorząd woje- min strefy. Regulamin ten wydaje zarządzający. Wydanie oraz
Suwalska 52 1 001 114 609 4963 133
wództwa posiada większość głosów, które mogą być oddane zmiana regulaminu strefy wymaga zatwierdzenia przez mini-
na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników. In- stra właściwego do spraw gospodarki. Zarządzający doręcza
Tarnobrzeska 102 4 129 418 900 15 697 3102
tencją zmiany tego przepisu jest wprowadzeniem jasnych re- regulamin strefy przedsiębiorcom prowadzącym działalność
Wałbrzyska 100 7 855 150 225 20 164 8509
guł, w oparciu o które w spółkach zarządzających specjalny- na terenie strefy przy zawarciu umów, a także podaje regula-
Warmińsko-Mazurska 52 2 007 582 608 4582 3833
mi strefami ekonomicznymi większość członków zarządu by- min do wiadomości publicznej. Dodatkowo przedsiębiorcy
łaby powoływana i odwoływana przez Skarb Państwa lub sa- prowadzący działalność na terenie strefy mogą powołać radę
Razem 1059 46 085 235 168 139 921 42 444
morząd województwa. Pozostałych członków zarządu strefy. Organizację i tryb działania rady strefy określa również
powołuje się zgodnie z ogólnymi zasadami (art. 201 par. opracowany i uchwalony przez radę regulamin. Na wniosek
y
ródło: Ministerstwo Gospodarki, stan na dzień 31 grudnia 2007 r.
4 oraz art. 368 par. 4 kodeksu spółek handlowych), a więc zarządzającego starosta, wykonujący zadania z zakresu admi-
nr 148 T Y G O D N I K P R A W A A D M I N I S T R A C Y J N E G O
przewodnik
A5
nistracji rządowej, właściwy ze względu na położenie strefy,
EKSPERT RADZI
może, za zgodą wojewody, powierzyć zarządzającemu prowa- ZWOLNIENIA I PREFERENCJE DLA FIRM
dzenie, w tym wydawanie decyzji administracyjnych w pierw-
szej instancji w sprawach z zakresu prawa budowlanego doty- W strefach ekonomicznych przedsiębiorca może otrzymać na-
czących terenu strefy, takich jak: wydawanie decyzji o pozwo- stępujące przywileje:
Jakie korzyści
leniu na budowę, przenoszenie pozwolenia na budowę na in-
% zwolnienie podatkowe (CIT lub PIT),
ną osobę, orzekanie o utracie ważności pozwolenia na
% działkę w pełni przygotowaną pod inwestycje po konkurencyjnej
dla samorządów wiążą
budowę, przyjmowanie zawiadomień o zakończeniu budowy,
cenie,
wydawanie pozwoleń na użytkowanie obiektu budowlanego,
udzielanie pozwolenia na zmianę sposobu użytkowania się ze strefami
% darmową pomoc przy załatwianiu formalności związanych z in-
obiektu budowlanego lub jego części, nakazanie przeprowa-
westycją,
dzenia kontroli obiektu budowlanego i żądanie przedstawie-
% zwolnienie od podatku od nieruchomości (na terenie niektórych
nia ekspertyzy stanu technicznego obiektu budowlanego. Do- Jak specjalna strefa ekonomiczna wpływa na rozwój
gmin).
datkowo na wniosek zarządzającego rada gminy właściwej ze regionu? Co zyskują na niej np. gminy? Jakie korzyści
względu na położenie strefy może upoważnić zarządzającego przynosi ona mieszkańcom?
do wydawania decyzji w sprawach ustalenia warunków zabu-
dowy i zagospodarowania terenu dotyczących terenów poło- COFNI
CIE ZEZWOLENIA Głównym czynnikiem decydują-
żonych w strefie. cym o pozycji regionu jest jego atrak-
Zezwolenie może być cofnięte albo zakres lub przedmiot dzia- cyjność inwestycyjna. Decyduje
Korzyści związane ze strefą
łalności może zostać ograniczony, jeżeli przedsiębiorca: o tym m.in. sprzyjająca inwestycjom
Każda strefa ma zrealizować swoje własne indywidualne oferta specjalnych stref ekonomicz-
% zaprzestał na terenie strefy prowadzenia działalności gospodar-
cele. Wszystkie razem mają przyczynić się do rozwoju regionu nych. W celu zachęcenia potencjal-
MIECZYSA
AW
czej, na którą posiadał zezwolenie, lub
i lokalnych społeczności. Plan rozwoju strefy ustala w drodze nych inwestorów np. na Pomorzu STRUK
% rażąco uchybił warunkom określonym w zezwoleniu lub wicemarszałek
rozporządzenie minister gospodarki. Plan ten określa w szcze- stworzono dwie specjalne strefy eko-
województwa
gólności cele ustanowienia strefy, działania służące osiągnię- nomiczne: Pomorską i Słupską. Są to
% nie usunął uchybień stwierdzonych w toku kontroli
pomorskiego
ciu tych celów oraz obowiązki zarządzającego dotyczące dzia- wydzielone tereny, mające zapewnio-
łań zmierzających do osiągnięcia celów ustanowienia strefy ny dostęp do infrastruktury technicz-
i terminy wykonania tych obowiązków. nej. Inwestorom prowadzącym działalność na tere-
Zgodnie z wydanymi rozporządzeniami w sprawie pla- lenie określa przedmiot działalności gospodarczej oraz wa- nach stref przysługuje aż do 2017 roku zwolnienie od
nów rozwoju poszczególnych specjalnych stref ekonomicz- runki dotyczące w szczególności: podatku dochodowego z tytułu wydatków inwestycyj-
nych głównymi celami utworzenia specjalnych stref ekono- nych lub poziomu zatrudnienia.
micznych był rozwój produkcji w nowych gałęziach przemy- % zatrudnienia przez przedsiębiorcę przy prowadzeniu dzia- Korzyści, jakie niesie za sobą działalność specjal-
słu, likwidacja bezrobocia poprzez stworzenie nowych łalności gospodarczej na terenie strefy przez określony czas nych stref ekonomicznych to przede wszystkim
miejsc pracy oraz rozwój regionu. Zdaniem ekspertów utwo- określonej liczby pracowników; miejsca pracy dla tysięcy ludzi, którzy bez firm zlo-
rzenie strefy pozwala na pełniejsze wykorzystanie potencjal- kalizowanych na tym terenie niejednokrotnie nie
nych możliwości regionu, takich jak: rynek pracy, infrastruk- % dokonania przez przedsiębiorcę na terenie strefy inwestycji mieliby szans na znalezienie zatrudnienia tak bli-
tura techniczna, dogodne położenie wynikające z układu ko- o wartości przewyższającej określoną kwotę; sko miejsca swojego zamieszkania. Z drugiej zaś
munikacyjnego. strony dobry poziom wykształcenia Pomorzan po-
% terminu zakończenia inwestycji; woduje, że inwestor mający swoją firmę na terenie
Zwolnienia podatkowe i pomoc publiczna
strefy może dość łatwo pozyskać odpowiednich pra-
Dochody uzyskane z działalności gospodarczej prowadzo- % maksymalnej wysokości kosztów kwalifikowanych inwesty- cowników  także w dziedzinach wysoce specjali-
nej na terenie są zwolnione od podatku dochodowego, odpo- cji i dwuletnich kosztów kwalifikowanych pracy. stycznych. Również podwykonawcy, prowadzący
wiednio na zasadach określonych w przepisach o podatku do- swoją działalność na terenie gminy, w której zloka-
chodowym od osób prawnych lub w przepisach o podatku do- Zezwolenie może być udzielone, jeżeli podjęcie działalno- lizowana jest strefa, mają określone korzyści. Znaj-
chodowym od osób fizycznych. Zwolnienia z podatku docho- ści na terenie strefy przyczyni się do osiągnięcia celów okre- dują wśród firm ze stref partnera, z którym na stałe
dowego przyznawane w SSE stanowią tzw. regionalną pomoc ślonych w planie rozwoju strefy. Ustalenie przedsiębiorców, współpracują. Poza tym dla mieszkańców tych tere-
publiczną, która służy przyspieszeniu rozwoju najsłabiej roz- którzy uzyskują zezwolenie, następuje w drodze przetargu lub nów rozbudowana infrastruktura, z której korzysta-
winiętych regionów UE poprzez wspieranie nowych inwesty- rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia. ją inwestorzy, jest bezcenna. Lepsze drogi, sieć tele-
cji oraz tworzenie nowych miejsc pracy związanych z tymi in- Zezwolenie wygasa z upływem okresu, na jaki została ustano- komunikacyjna czy wodociągowa  to kolejne atuty
westycjami. wiona strefa. funkcjonowania stref.
Podstawą do korzystania z pomocy publicznej jest zezwo- Celem przeprowadzania przetargów i rokowań jest wyło- Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna należy
lenie na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie nienie tych przedsiębiorców, których przedsięwzięcie najbar- do najbardziej nasyconych inwestycjami stref w kra-
danej strefy. Zgodnie z wchodzącą w życie nowelizacją, dziej przyczyni się do realizacji planu rozwojowego strefy. ju  stopień jej zagospodarowania wynosi ponad 70
przepisy ustawy upoważniają Radę Ministrów do ustanowie- W praktyce inwestor zainteresowany podjęciem działalno- proc. Obejmuje 17 terenów inwestycyjnych: 448,30
nia strefy ekonomicznej oraz do określenia warunków udzie- ści w strefie składa zgłoszenie do strefy. Następnie zarządzają- ha w województwie pomorskim oraz 463,93 ha
lania pomocy publicznej. Warunki udzielania pomocy pu- cy strefą składa publiczne zaproszenie przedsiębiorców do w kujawsko-pomorskim, a także 150 ha w zachod-
blicznej zostaną określone w jednym akcie wykonawczym, przetargu lub rokowań. Wtedy inwestor wykupuje specyfika- niopomorskim. Pomorska Specjalna Strefa Ekono-
gdyż znajdują zastosowanie do udzielania pomocy publicz- cję istotnych warunków zamówienia określającą m.in. zakres miczna oferuje wyjątkowe możliwości inwestowania
nej we wszystkich strefach ekonomicznych. Zmiana ta upro- dokumentacji, którą powinien przekazać zarządzającemu w Polsce północnej. Według danych z końca marca
ści procedurę legislacyjną w przypadkach dokonywania strefą. Następnie przedsiębiorca składa ofertę zawierającą tego roku, na 65 wydanych czynnych zezwoleń,
zmian warunków udzielania pomocy publicznej w strefach. w szczególności: wielkość, przedmiot i charakter ekonomicz- działalność gospodarczą na tym terenie rozpoczęły
Pomoc publiczna w formie zwolnień od podatku dochodo- ny planowanych na terenie strefy przedsięwzięć oraz warun- 44 firmy, inwestując łącznie 3059,30 mln zł i zatrud-
wego od osób prawnych i fizycznych jest postrzegana przez ków ich realizacji, takich jak biznesplan i studium wykonalno- niając 17 059 osób w przeliczeniu na pełne etaty.
inwestorów jako atrakcyjny instrument wsparcia nowych in- ści, jak również dokumenty określone w specyfikacji istotnych W strefie funkcjonują firmy z kapitałem polskim, ja-
westycji, a jednocześnie stanowi mniejsze obciążenie budże- warunków zamówienia, oraz wpłaca wadium. Zarządzający pońskim, amerykańskim, szwedzkim, niemieckim,
tu państwa niż bezpośrednie dotacje. W informacji przeka- strefą przeprowadza przetarg lub też inwestor oraz zarządza- kanadyjskim, francuskim, itp. W ciągu najbliższych
zanej przez Polskę do Komisji Europejskiej oszacowano, że jący strefą przeprowadzają rokowania. W toku tych procedur lat planowane jest dalsze poszerzenie strefy o dodat-
w latach 2007 2013 wielkość pomocy publicznej udzielanej dochodzi do ustalenia warunków prowadzenia działalności kowe tereny.
przedsiębiorcom na podstawie zezwoleń nie przekroczy gospodarczej inwestora, w tym przedmiotu jego działalności, Pomorska strefa tworzy również korzystne warunki
kwoty 200 mln euro rocznie. oraz minimalnych nakładów inwestycyjnych i minimalnej licz- dla powstawania i rozwoju przedsiębiorstw innowa-
Dopuszczalną wysokość pomocy dla każdego regionu Pol- by nowych miejsc pracy utworzonych w wyniku przeprowa- cyjnych na terenie Gdańskiego Parku Naukowo-Tech-
ski określa mapa pomocy regionalnej. Od 1 stycznia 2007 r. dzonej inwestycji. Po zakończonym przetargu bądz
rokowa- nologicznego (GPN-T) objętego granicami specjalnej
w Polsce obowiązuje nowa mapa pomocy regionalnej na lata niach zarządzający strefą przekazuje ministrowi gospodarki strefy ekonomicznej.
2007 2013. Zgodnie z tą mapą, podstawowa maksymalna in- wyniki postępowania przetargowego lub rokowań w celu wy- Druga zlokalizowana w naszym regionie  Słup-
tensywność regionalnej pomocy publicznej, czyli wyrażony dania przez ministra zezwolenia. W konsekwencji minister ska Specjalna Strefa Ekonomiczna zajmuje łączną po-
w procentach udział pomocy w kosztach kwalifikujących się gospodarki udziela zezwolenia, i następuje podpisanie umo- wierzchnię ponad 401 ha i składa się z ośmiu obsza-
do objęcia tą pomocą, wynosi: wy ustalającej wysokość opłat administracyjnych. rów inwestycyjnych zlokalizowanych na terenie
Minister gospodarki może, na wniosek przedsiębiorcy, po trzech województw: pomorskiego, zachodniopomor-
% 50 proc.  na obszarach należących do województw: lubel- zasięgnięciu opinii zarządzającego strefą, zmienić zezwole- skiego i wielkopolskiego. Stopień zagospodarowania
skiego, podkarpackiego, warmińsko-mazurskiego, podla- nie, przy czym zmiana nie może: terenu tej strefy wynosi ponad 55 proc. Dostępna ka-
skiego, świętokrzyskiego, opolskiego, małopolskiego, lubu- dra fachowców, obejmująca pracowników wykwali-
skiego, łódzkiego, kujawsko-pomorskiego, % dotyczyć obniżenia poziomu zatrudnienia, określonego fikowanych (np. inżynierów i ekonomistów), pozwa-
w zezwoleniu w dniu jego udzielenia, o więcej niż 20 proc.; la potencjalnym inwestorom na szybką realizację za-
% 40 proc.  na obszarach należących do województw: po- planowanych przedsięwzięć. W słupskiej strefie funk-
morskiego, zachodniopomorskiego, dolnośląskiego, wiel- % skutkować zwiększeniem pomocy publicznej; cjonują firmy z kapitałem polskim, cypryjskim,
kopolskiego, śląskiego, a w okresie od 1 stycznia 2007 r. do włoskim, szwajcarskim, niemieckim, norweskim,
31 grudnia 2010 r. na obszarze należącym do wojewódz- % dotyczyć spełnienia wymagań odnoszących się do inwesty- duńskim, amerykańskim oraz chińskim, które zain-
twa mazowieckiego, z wyłączeniem miasta stołecznego cji realizowanej na gruntach stanowiących własność lub westowały 650 mln zł i stworzyły blisko 2,5 tys. no-
Warszawa; użytkowanie wieczyste. % wych miejsc pracy. % A
S
% 30 proc.  na obszarze należącym do miasta stołecznego
PODSTAWA PRAWNA
Warszawa oraz w okresie od 1 stycznia 2011 r. do 31 grud-
WI
CEJ NA TEN TEMAT
nia 2013 r.  na obszarze należącym do województwa ma-
% Ustawa z 20 paz
dziernika 1994 r. o specjalnych strefach
Tygodnik Prawa Administracyjnego
zowieckiego.
ekonomicznych (Dz.U. z 2007 r. nr 42, poz. 274 ze zm.).
Korzyści dla gmin z funkcjonowania parków
% Ustawa z 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy o specjalnych
Odpowiednie zezwolenie wydaje, cofa i zmienia minister
technologicznych Gazeta Prawna nr 138/2008
gospodarki po uzyskaniu opinii zarządzającego strefą. Zezwo- strefach ekonomicznych (Dz.U. nr 118, poz. 746).
T Y G O D N I K P R A W A A D M I N I S T R A C Y J N E G O nr 148
samorząd terytorialny
A6
KOMPETENCJ E RAD GMI N, ZARZ
DÓW POWI ATÓW I SEJ MI KÓW WOJ EWÓDZTW
Zaliczanie dróg publicznych do określonych kategorii
Ustalenie przebiegu istniejących
To na podstawie uchwały rady gminy, po zasięgnięciu opinii
PRZYKA
AD REMONT DROGI WEWN
TRZNEJ
dróg powiatowych następuje w dro-
właściwego zarządu powiatu, określona droga może być zaliczona
dze uchwały rady powiatu, po zasię-
do kategorii drogi gminnej. Również ustalenie przebiegu istniejących
Wprawdzie do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb
gnięciu opinii wójtów (burmistrzów,
dróg gminnych następuje w drodze uchwały rady gminy.
wspólnoty, w tym zaś m.in. w zakresie dróg gminnych (art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy
prezydentów miast) gmin, na obsza-
o samorządzie gminnym), nie oznacza to jednak, iż obowiązkiem gminy jest utrzy-
rze których przebiega droga.
mi, stanowiące połączenia między manie czy też partycypacja w kosztach remontu dróg o charakterze wewnętrznym,
KATARZYNA WILKO
miastami, mające znaczenie dla wo- Gminne i wewnętrzne
położonych na cudzym gruncie, nawet jeżeli służą one jako drogi dojazdowe do po-
[e-mail]
jewództwa, i drogi o znaczeniu Do dróg gminnych zalicza się
sesji niektórym spośród mieszkańców gminy. Oznacza to zatem, iż gmina nie ma
Drogą publiczną jest droga zali- obronnym niezaliczone do dróg kra- drogi o znaczeniu lokalnym niezali-
prawa finansować ze środków publicznych remontu tejże drogi  wyrok z 9 sierpnia
czona do jednej z kategorii dróg. jowych. Zaliczenie do kategorii dróg czone do innych kategorii, stano-
2007 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w A
odzi, I SA/A
d 220/07.
Drogi krajowe stanowią własność wojewódzkich następuje w drodze wiące uzupełniającą sieć dróg słu-
Skarbu Państwa. Drogi wojewódz- uchwały sejmiku województwa żących miejscowym potrzebom,
kie, powiatowe i gminne stanowią w porozumieniu z ministrami infra- z wyłączeniem dróg wewnętrznych. semnej zgody właścicieli terenów, na gi zostaje zaliczony do kategorii dro-
własność właściwego samorządu struktury oraz obrony narodowej. Zaliczenie do kategorii dróg których jest ona zlokalizowana. gi, w której ciągu leży.
województwa, powiatu lub gminy. Ustalenie przebiegu istniejących gminnych następuje w drodze Budowa, przebudowa, remont,
Zarządcy dróg
Do dróg krajowych zalicza się: auto- dróg wojewódzkich następuje uchwały rady gminy po zasięgnię- utrzymanie, ochrona i oznakowanie
strady i drogi ekspresowe oraz drogi w drodze uchwały sejmiku woje- ciu opinii właściwego zarządu po- dróg wewnętrznych oraz zarządzanie Organ administracji rządowej
leżące w ich ciągach do czasu wybu- wództwa, po zasięgnięciu opinii za- wiatu. Ustalenie przebiegu istnieją- nimi należy do zarządcy terenu, na lub jednostki samorządu terytorial-
dowania autostrad i dróg ekspreso- rządów powiatów, na obszarze któ- cych dróg gminnych następuje tak- którym jest zlokalizowana droga, nego, do którego właściwości nale-
wych; drogi międzynarodowe; drogi rych przebiega droga, a w miastach że w drodze uchwały rady gminy. a w przypadku jego braku  do właści- żą sprawy z zakresu planowania,
stanowiące inne połączenia zapew- na prawach powiatu  opinii prezy- Organy właściwe w sprawach za- ciela tego terenu. Finansowanie za- budowy, przebudowy, remontu,
niające spójność sieci dróg krajo- dentów miast. liczenia do kategorii i ustalenia prze- dań, o których mowa, należy do także utrzymania i ochrony dróg, jest za-
wych; drogi dojazdowe do ogólnodo- Do dróg powiatowych zalicza się biegu dróg, przekazując propozycje do zarządcy terenu lub właściciela. rządcą drogi.
stępnych przejść granicznych obsłu- drogi inne niż te, które są drogami zaliczenia do kategorii lub propozy- Natomiast do zarządcy drogi pu- Zarządcami dróg, z kilkoma za-
gujących ruch osobowy i towarowy krajowymi i wojewódzkimi, stano- cje ustalenia przebiegu dróg, wyzna- blicznej należy oznakowanie połą- strzeżeniami, są dla dróg:
bez ograniczeń ciężaru całkowitego wiące połączenia miast będących czają termin do przedstawienia opi- czeń dróg wewnętrznych z drogami
pojazdów (zespołu pojazdów) lub siedzibami powiatów z siedzibami nii, w zależności od kategorii drogi publicznymi oraz utrzymanie urzą- % krajowych  generalny dyrektor
wyłącznie ruch towarowy bez ogra- gmin i siedzib gmin między sobą. przez: właściwy sejmik wojewódz- dzeń bezpieczeństwa i organizacji dróg krajowych i autostrad;
niczeń ciężaru całkowitego pojaz- Zaliczenie drogi do kategorii dróg twa, zarząd powiatu, wójtów (bur- ruchu, związanych z funkcjonowa-
dów (zespołu pojazdów); drogi alter- powiatowych następuje w drodze mistrzów, prezydentów miast). Wy- niem tych połączeń. % wojewódzkich  zarząd woje-
natywne dla autostrad płatnych; dro- uchwały rady powiatu w porozumie- znaczony termin zgłaszania opinii wództwa;
Zmiana kategorii
gi stanowiące ciągi obwodnicowe niu z zarządem województwa, po nie może być krótszy niż 21 dni od
dużych aglomeracji miejskich oraz zasięgnięciu opinii wójtów (burmi- dnia doręczenia propozycji do za- Organem właściwym do pozba- % powiatowych  zarząd powiatu;
drogi o znaczeniu obronnym. strzów, prezydentów miast) gmin, opiniowania. Niezłożenie opinii wienia drogi dotychczasowej katego-
na obszarze których przebiega dro- w przewidzianym terminie uznaje rii jest organ właściwy do zaliczenia % gminnych  wójt (burmistrz, pre-
Wojewódzkie i powiatowe
ga, oraz zarządów sąsiednich powia- się za akceptację. jej do odpowiedniej kategorii. Pozba- zydent miasta).
Do dróg wojewódzkich zalicza się tów, a w miastach na prawach po- Natomiast drogi wewnętrzne to wienia drogi jej kategorii dokonuje
drogi, które nie są drogami krajowy- wiatu  opinii prezydentów miast. drogi niezaliczone do żadnej kate- się w trybie właściwym do zaliczenia W granicach miast na prawach
gorii dróg publicznych, w szczegól- drogi do odpowiedniej kategorii. Po- powiatu zarządcą wszystkich dróg
ności drogi w osiedlach mieszka- zbawienie drogi dotychczasowej ka- publicznych, z wyjątkiem autostrad
PRZYKA
ADY ZWOLNIENIE Z PODATKU
niowych, dojazdowe do gruntów tegorii, z wyjątkiem przypadku wy- i dróg ekspresowych, jest prezydent
rolnych i leśnych, dojazdowe do łączenia drogi z użytkowania, jest miasta. %
Drogi wewnętrzne, określone w art. 8 ust. 1 ustawy z 21 marca 1985 r. o drogach
obiektów użytkowanych przez możliwe jedynie w sytuacji jednocze-
publicznych (Dz.U. z 2004 r. nr 204, poz. 2086), sklasyfikowane i stosownie
przedsiębiorców, place przed dwor- snego zaliczenia tej drogi do nowej
PODSTAWA PRAWNA
oznaczone w ewidencji gruntów i budynków, zgodnie z art. 2 ust. 3 pkt 4 ustawy
cami kolejowymi, autobusowymi kategorii. Pozbawienie i zaliczenie
o podatkach i opłatach lokalnych podlegają zwolnieniu od podatku od nierucho- i portami oraz pętle autobusowe. nie może być dokonane póz
niej niż
% Ustawa z 21 marca 1985 r. o dro-
mości  wyrok z 18 stycznia 2007 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny Podjęcie przez radę gminy uchwa- do końca III kwartału danego roku,
gach publicznych (Dz.U. z 2004 r.
ły w sprawie nadania nazwy drodze z mocą od 1 stycznia roku następne-
w Olsztynie, I SA/Ol 582/06.
nr 204, poz. 2086 ze zm.).
wewnętrznej wymaga uzyskania pi- go. Nowo wybudowany odcinek dro-
E K S P E R T W Y J A Ś N I A
Jakie są zasady opodatkowania dróg wewnętrznych
Jak gmina może określać wysokość ny ma również możliwość wprowadza- wencji ogólnej stanowi potencjał dochodo- średniej gęstości zaludnienia w kraju i do-
podatku od dróg wewnętrznych? nia zwolnień przedmiotowych z podatku wy gmin, na który składają się wykazywa- chodu gminy na jednego mieszkańca.
Jak zwolnienie dróg wewnętrznych od nieruchomości, a więc może wprowa- ne przez gminy w sprawozdaniu z wyko- Kwotę uzupełniającą otrzymują tylko te
z podatku od nieruchomości może dzić zwolnienie dla dróg wewnętrznych. nania dochodów podatkowych (Rb-PDP). gminy, w których gęstość zaludnienia jest
wpłynąć na wysokość otrzymywanej przez Zgodnie z ustawą o dochodach jedno- Jeżeli gmina  w ramach posiadanych niższa od średniej gęstości zaludnienia
gminę subwencji z budżetu państwa? stek samorządu terytorialnego subwen- kompetencji  obniży stawkę podatku w kraju i dochód podatkowy na
cja ogólna dla gmin składa się z części: bądz
udzieli ulg np. w podatku od nieru- jednego mieszkańca gminy jest nie wyż-
Na podstawie art. 2 ust. 3 pkt 4 ustawy wyrównawczej, równoważącej i oświato- chomości, to wówczas skutek finansowy szy niż 150 proc. średniego dochodu po-
z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opła- wej. W skład części wyrównawczej sub- takiej decyzji i tak zostanie wykazany datkowego na jednego mieszkańca kraju.
tach lokalnych (Dz.U. z 2006 r. nr 121, poz. wencji ogólnej dla gmin wchodzą kwota przez gminę w sprawozdaniu Rb-PDP Natomiast skutki ulg i zwolnień usta-
844 ze zm.) wyłączeniu z podatku od nie- podstawowa oraz kwota uzupełniająca. (jako skutek decyzji gminy o udzieleniu wowych udzielanych przez gminy nie są
ruchomości podlegają grunty zajęte pod Wysokość kwoty podstawowej części ulgi lub obniżeniu stawki, a nie jako wy- ujmowane w sprawozdaniu Rb-PDP i nie
pasy drogowe dróg publicznych w rozu- wyrównawczej subwencji ogólnej uzależ- konany dochód z danego tytułu). są wliczane do potencjału dochodowego
mieniu przepisów o drogach publicznych niona jest od wielkości dochodów podat- Omawiana ulga będzie miała taki gminy. Nie powodują więc wzrostu
oraz zlokalizowane w nich budowle, z wy- kowych, możliwych do uzyskania przez sam wpływ na wielkość wskaz
nika do- wskaz
nika G, a w konsekwencji  w przy-
jątkiem związanych z prowadzeniem dzia- gminę w roku poprzedzającym rok bazo- chodów podatkowych na jednego padku gmin, których wskaz
nik G jest niż-
łalności gospodarczej innej niż eksploata- wy oraz liczby mieszkańców faktycznie mieszkańca jak dochody wykonane, bo- szy od 92 proc. wskaz
nika Gg  spadku
cja autostrad płatnych. Wyłączenie to nie zamieszkałych w gminie. Do dochodów, wiem przy ustalaniu części wyrównaw- kwoty podstawowej części wyrównaw-
obejmuje natomiast dróg wewnętrznych. które jednostka samorządu terytorialne- czej subwencji ogólnej dla gmin sumo- czej subwencji ogólnej (na podstawie od-
Zgodnie z art. 4 ustawy z 13 listopada go może uzyskać, zalicza się także skutki waniu podlegają kwoty wykazywane powiedzi na interpelację 1183). % KW
2003 r. o dochodach jednostek samorzą- finansowe wynikające z zastosowania w stosownych sprawozdaniach.
du terytorialnego (Dz.U. nr 203, poz. przewidzianych w przepisach prawa po- To, czy gmina otrzyma w ramach
PODSTAWA PRAWNA
1966 ze zm.) wpływy z podatku od nie- datkowego ulg podatkowych i ulg w spła- subwencji ogólnej kwotę wyrównawczą
ruchomości stanowią dochód własny cie zobowiązań podatkowych. czy też nie, uzależnione jest jedynie od
% Art. 2 ust. 3 pkt 4 ustawy z 12 stycz-
gminy. Rada gminy, ustalając stawki po- Skutki finansowe wynikające z uchwał tego, jak ukształtuje się wskaz
nik do-
nia 1991 r. o podatkach i opłatach
datku od nieruchomości, może różnico- organów jednostek samorządu terytorial- chodów podatkowych na jednego
lokalnych (Dz.U. z 2006 r. nr 121,
wać ich wysokość dla poszczególnych ro- nego określających niższe stawki podat- mieszkańca w kraju (wskaz
nik Gg)
poz. 844 ze zm.).
ELŻBIETA
dzajów przedmiotów opodatkowania. ków, oraz skutki finansowe decyzji, wyda- i w tej gminie (wskaz
nik G).
CHOJNA-DUCH
% Art. 4 ustawy z 13 listopada 2003 r.
Może zatem ustalić niższą niż przewi- nych przez organy podatkowe, nie stano- Wysokość kwoty uzupełniającej
podsekretarz stanu
o dochodach jednostek samorządu
dziana w ustawie stawkę podatku od nie- wią podstawy do zwiększenia części wy- (wchodzącej w skład części wyrównaw-
w Ministerstwie
terytorialnego (Dz.U. nr 203, poz.
ruchomości dla gruntów wykorzystywa- równawczej subwencji ogólnej. Podstawę czej dla gmin) uzależniona jest od gęsto-
Finansów
1966 ze zm.).
nych jako drogi wewnętrzne. Rada gmi- do wyliczenia części wyrównawczej sub- ści zaludnienia w gminie, w relacji do
nr 148 T Y G O D N I K P R A W A A D M I N I S T R A C Y J N E G O
finanse puliczne
A7
STANDARDY PROFESJ ONALNEJ PRAKTYKI
Należyta staranność w wykonywaniu zadań audytora
kowe wytyczne dotyczące realiza-
Audytorzy wewnętrzni jednostek sektora finansów publicznych
NALEŻYTA STARANNOŚĆ W ZADANIACH DORADCZYCH
cji zadań doradczych. Są one za-
w swojej pracy powinni wykazywać staranność i odpowiednie
warte w Poradniku 1000.C1-2 
umiejętności. Jednak należyta staranność zawodowa nie oznacza
Zgodnie z Międzynarodowym Standardem Audytu Wewnętrznego1220.C1  reali-
Dodatkowe uwagi do formalnych
nieomylności.
zując zadanie doradcze audytor wewnętrzny powinien postępować z należytą sta-
zadań doradczych.
rannością zawodową, uwzględniając:
Ekspert wskazuje, że realizując
tencjalnymi korzyściami  twierdzi zadanie doradcze z należytą sta-
AGNIESZKA POKOJSKA
% potrzeby i oczekiwania zleceniodawców co do rodzaju zadania, terminu wyko-
dr Agnieszka Bryl, menedżer rannością zawodową  audytor
[e-mail]
nania i sposobu przekazania jego wyników,
w dziale doradztwa biznesowego wewnętrzny powinien przede
% względną złożoność oraz zakres prac niezbędnych do osiągnięcia celów za-
Audytorzy wewnętrzni jedno- Ernst & Young. Wyjaśnia również, wszystkim rozumieć potrzeby
dania,
stek sektora finansów publicznych że działanie z należytą starannością i oczekiwania osób zlecających to
są ustawowo zobowiązani do sto- zawodową oznacza także zastoso- zadanie. W tym celu może odbyć
% koszt zadania doradczego w zestawieniu z potencjalnymi korzyściami.
sowania Międzynarodowych Stan- wanie w przypadkach, gdy cel i za- odpowiednie spotkania, służące
dardów Profesjonalnej Praktyki kres audytu na to wskazują, różno- zebraniu informacji oraz ustale-
Audytu Wewnętrznego wydanych rodnych technik i narzędzia analizy niu ewentualnych motywów i po- radczego w zestawieniu z poten- Ekspert dodaje również, że może
przez Instytut Audytorów We- danych. wodów, jakimi kierowali się zlece- cjalnymi korzyściami. się pojawić pytanie, w którym należy
wnętrznych IIA. Ważne są również Ekspert podkreśla też, że zgod- niodawcy zadania. Zgromadzone zidentyfikować czynnik, którego au-
Pytania
przepisy rozporządzenia ministra nie ze standardami audytor we- informacje powinny pozwolić na dytor wewnętrzny, wykonujący za-
finansów z 10 kwietnia 2008 r. wnętrzny powinien być wyczulony ocenę charakteru i zakresu usłu- egzaminacyjne
danie doradcze z należytą staranno-
w sprawie szczegółowego sposobu na znaczące ryzyka, które mogą ne- gi, jaka ma zostać wykonana. Au- Kwestia staranności jest również ścią, nie powinien brać pod uwagę.
i trybu przeprowadzania audytu gatywnie wpłynąć na realizację ce- dytor powinien również rozwa- przedmiotem egzaminu CIA oraz Do wyboru może pojawić się moty-
wewnętrznego (Dz.U. nr 66, poz. lów organizacji, jej operacje oraz żyć, w jaki sposób zadanie dorad- CGAP przeprowadzanych przez IIA. wacja zlecających, wynagrodzenie
406), które wymagają, aby przy zasoby. Jednakże same procedury cze wpłynie na roczny plan audy- Według Angeliki Rokickiej-Bu- za doradztwo, zasoby potrzebne do
prowadzeniu audytu kierować się zapewniające, nawet przeprowa- tu oraz na przyszłe zadania czek, wykładowcy w Ernst & Young wykonania zadania lub wpływ na
wskazówkami zawartymi w tych dzane z należytą starannością za- audytowe. Academy of Business, obszar nale- przyszłe zadania zapewniające. Zna-
standardach. wodową, nie gwarantują, że  Niezwykle istotne jest po- żytej staranności, o ile zdający zna jomość Poradnika 1000.C1-2 lub wy-
wszystkie znaczące ryzyka zostaną twierdzenie, że odbiorcy usługi jego podstawową definicję, należy czucie pomoże w zakwalifikowaniu
Międzynarodowe
rozpoznane. rozumieją i zgadzają się z wytycz- do łatwiejszych części egzaminu. korzyści za wykonanie zadania do
standardy
W praktyce należy się liczyć nymi zawartymi w karcie audytu W dużej mierze możemy kierować błędnej odpowiedzi.
Oczekiwania wobec kompetencji z tym, że w trakcie standardowych wewnętrznego, zasadami i proce- się tutaj intuicją. Ponieważ należyta Angelika Rokicka-Buczek przy-
audytora wewnętrznego są okreś- procedur zapewniających, mogą nie durami audytu oraz pozostałymi staranność nie oznacza nieomylno- znaje również, że na egzaminie
lone w standardach 1200 1210. zostać rozpoznane sytuacje i zdarze- wytycznymi stosowanymi przy ści i nie pociąga za sobą konieczno- można spotkać się z konkretnymi
Ze względu na to, że standardy nie nia wynikające z zachowań niezgod- wykonywaniu zadań doradczych ści sprawdzania wszystkich bada- sytuacjami, np. audytor ma pewne
zakładają, że audytorzy wewnętrz- nych z prawem i oszustw. Często bo-  twierdzi nasza rozmówczyni. nych transakcji (badanie audytowe podejrzenia co do nieprawidłowo-
ni będą specjalistami merytorycz- wiem stwierdzenie, czy i że miały Podkreśla, że audytor we- bazuje na próbach), należy wyka- ści w sprawozdaniach finansowych,
nymi w zakresie każdej kwestii pod- miejsce oszustwa różnego rodzaju wnętrzny powinien odmówić wy- zać szczególną czujność w przypad- ale nie ma na nie dowodu. Co w ta-
legającej audytowi, należyta sta- jest możliwe dopiero po przeprowa- konania zadań doradczych, które ku odpowiedzi zawierających zwro- kiej sytuacji będzie oznaczało brak
ranność zawodowa nie oznacza dzeniu czynności wymagających są zakazane w karcie audytu, po- ty zawsze, wszystko oraz absolutna należytej staranności? Wśród odpo-
nieomylności. prowadzenia prac i analizy danych zostają w sprzeczności z zasadami pewność. wiedzi wymienione jest: poinfor-
 Ocena wykazania należytej specjalnych  uważa Agnieszka Bryl. i procedurami audytu lub też nie  I tak, stwierdzenie, że audytor mowanie kierownika i poproszenie
staranności podczas audytu powin- Dodaje, że innym naturalnym przysparzają wartości ani nie wewnętrzny powinien przeprowa- o radę, jak należy dalej postąpić lub
na być rozważana z uwzględnie- ograniczeniem dla rozpoznawania służą najlepszym interesom orga- dzić szczegółowe testy wszystkich nieprzeprowadzenie dalszych te-
niem zakresu pracy niezbędnego ryzyk są właśnie kompetencje au- nizacji. dokumentów przed przekazaniem stów, gdyż nie obejmuje ich za-
do osiągnięcia celów wyznaczo- dytorów, określone w standardzie Według Katarzyny Włodarskiej wyników powinno być bez dłuższe- twierdzony program badania. We-
nych dla danego zadania, złożono- 1200  Biegłość. podobnie jak przy wszystkich in- go zastanawiania się, niemal auto- dług eksperta odpowiedz
jest oczy-
ści, istotności oraz znaczenia spraw, nych zadaniach, w celu zachowa- matycznie, zakwalifikowane do wista i nie wymaga dogłębnej zna-
Kodeks etyki
do których stosowane są procedury nia należytej staranności audytor nieprawdziwych  wyjaśnia nasza jomości odpowiednich standardów
audytowe, adekwatności i skutecz- w audycie
powinien tak określić zakres prac, rozmówczyni. i poradników. %
ności procesów zarządzania ryzy- Z kolei Katarzyna Włodarska, by możliwe było osiągnięcie ce-
kiem, kontroli oraz nadzoru, praw- menedżer i wykładowca w Ernst lów zadania. Powinien też wyzna-
WI
CEJ NA TEN TEMAT
dopodobieństwa wystąpienia istot- & Young Academy of Business, czyć do jego realizacji osoby po-
nych błędów, nieprawidłowości lub zwraca uwagę, że poza ogólnymi siadające niezbędną wiedzę Tygodnik Prawa Administracyjnego Jakie korzyści dla kierownika wynikają
niezgodności z przepisami, a także zasadami wynikającymi ze stan- i umiejętności. Jak zawsze, musi
z audytu wewnętrznego Gazeta Prawna nr 133/2008
kosztu audytu w porównaniu z po- dardu 1220 istnieją jeszcze dodat- też rozważyć koszt zadania do-
E K S P E R T W Y J A Ś N I A
Jak zdobyć uprawnienia certyfikowanego audytora wewnętrznego
Stanowiska audytora wewnętrznego jestracji on-line, kandydat do uzyskania z opcją powrotu do pytań, zmianą odpo- larz aplikacyjny wraz z opłatą, aby
w jednostkach sektora finansów tytułu CIA ma sześć miesięcy, aby wziąć wiedzi oraz oznaczeniem odpowiedzi, wziąć udział w jakimkolwiek egzami-
publicznych  zgodnie z ustawą udział w egzaminie. Kandydaci nie ma- do których będzie chciał wrócić zanim nie.
o finansach publicznych mogą ją opcji wyboru sposobu zdawania egza- skończy egzamin. Jednakże z chwilą Szczegółowe informacje na temat sa-
obejmować m.in. posiadacze tytułu minu, od 2008 roku egzaminy będą or- upływu czasu egzaminu dostęp do testu mego certyfikatu CIA oraz sposobów je-
certyfikowanego audytora wewnętrznego ganizowane tylko w formie testów kom- jest zamknięty. go zdobycia i utrzymania, dla członków
(CIA). Jak można zdobyć te kwalifikacje? puterowych. W przypadku negatywne- Ceny egzaminów mogą ulec zmianie, IIA Polska dostępne są za pośrednic-
go wyniku egzaminu należy odczekać w zależności od kraju, w jakim będą or- twem Biura Stowarzyszenia Audytorów
Począwszy od maja 2008 r. certyfi- 90 dni, by móc ponownie przystąpić do ganizowane, jakiekolwiek zmiany opłat Wewnętrznych IIA Polska. Dla wszyst-
kacja CIA jest dostępna w formie te- egzaminu. egzaminacyjnych będą dostępne na kich zainteresowanych dostępne są rów-
stów komputerowych  Computer-Ba- Egzaminy są dostępne pięć, sześć stronie The IIA. W procesie rejestracji, nież na stronie www.iia.org.pl oraz na
sed Testing. Kandydaci mają możli- dni w tygodniu, w zależności od wa- jak też i dokonywania opłaty egzamina- stronie www.theiia.org, w języku an-
wość wzięcia udziału w CBT w ciągu runków lokalnych ośrodków egzami- cyjnej w żaden sposób nie uczestniczy gielskim. % AP
całego roku, w dowolnym czasie. Egza- nacyjnych. Forma, zawartość, sens py- IIA Polska. Wybór zdawanej części egza-
miny są dostępne w wielu językach, tań egzaminów nie zmienią się, jednak minu należy do kandydata, nie ma ko-
w tym w języku polskim. Informacje na liczba pytań zostanie zredukowana. nieczności zdawania wszystkich części
S
P
R
O
S
T
O
W
A
N
I
E
temat terminów rejestracji na egzamin Każda część egzaminu CIA będzie się jednocześnie. SPROSTOWANIE
CIA w języku polskim przez IIA Global składała ze 100 pytań. Usunięto tzw. Kandydaci mają dwa lata od daty W artykuł Zaangażowanie wydatków
są publikowane na stronach interneto- pytania kontrolne (przed wdrożeniem pierwszego egzaminu do czasu wyga- w ewidencji księgowej w Gazecie Praw-
wych www.iia.org.pl oraz na stronie CBT zdający odpowiadał na 125 pytań, śnięcia formularza aplikacyjnego. nej nr 138 w Tygodniku Prawa Admini-
www.theiia.org. Egzamin CIA będzie z czego 100 podlegało ocenie, a pozo- Z każdym kolejnym podejściem do eg- stracyjnego z 16 lipca 2008 r. niewłaści-
trwał 2 h 45 min, przy czym cała sesja stałe 25 stanowiło formę pytań kontro- zaminu bieg dwóch lat rozpoczyna się wie poinformowano o funkcjonowaniu
testowa 3 h. Krótkie szkolenie będzie lnych). Pytanie testowe nadal będzie od daty ostatniego udziału w sesji egza- konta 997  Zaangażowanie środków
dostępne dla kandydatów w miejscu zawierało cztery możliwe odpowiedzi minacyjnej. Aplikacja kandydata wyga- funduszy pomocowych . Konto to obec-
PIOTR WELENC
odbywających się testów, jak również do wyboru, spośród których należy sa tylko w sytuacji, gdy w ciągu dwóch nie, zgodnie z obowiązującymi przepisa-
CISA,
on-line. wybrać prawidłową. lat kandydat nie wez
mie udziału w żad- mi prawa, już nie funkcjonuje. Za błąd
członek zarządu
Proces rejestracji przybiera od 2008 Kandydat będzie miał możliwość nym egzaminie. W momencie wygaśnię- przepraszam.
IIA Polska
B
e
a
t
a
P
i
o
t
r
o
w
s
k
a
roku formę w pełni elektroniczną. Po re- swobodnego poruszania się w teście, cia aplikacji należy wysłać nowy formu- Beata Piotrowska
T Y G O D N I K P R A W A A D M I N I S T R A C Y J N E G O nr 148
turystyka
A8
KOMPETENCJ E MARSZAA
KÓW WÓJ TÓW I BURMI STRZÓW
Nadzór nad obiektami hotelarskimi i kempingami
niezbędnych do zaszeregowania
Zaszeregowania obiektów hotelarskich do poszczególnych
obiektu do określonego rodzaju RODZAJE OBIEKTÓW TURYSTYCZNYCH
rodzajów dokonuje, nadaje kategorię oraz prowadzi ich ewidencję
i kategorii pobiera się opłaty okre-
marszałek województwa właściwy ze względu na miejsce
ślone w rozporządzeniu ministra HOTELE  obiekty posiadające co najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc
położenia obiektu hotelarskiego. Zaszeregowania pól biwakowych
gospodarki z 28 czerwca 2001 r. w pokojach jedno- i dwuosobowych, świadczące szeroki zakres usług związanych
dokonuje i prowadzi ich ewidencję wójt (burmistrz, prezydent
w sprawie opłat związanych z zasze- z pobytem klientów.
miasta) właściwy ze względu na miejsce ich położenia.
regowaniem obiektu hotelarskiego
MOTELE  hotele położone przy drogach, zapewniające możliwość korzystania
(Dz.U. z 2006 r. nr 30, poz. 214).
z usług motoryzacyjnych i dysponujące parkingiem.
trzy kategorie oznaczone cyframi
ZBIGNIEW KORNAT
rzymskimi. Odpowiedniego zasze- Kontrola pensjonatów PENSJONATY  obiekty posiadające co najmniej 7 pokoi, świadczące dla swoich
[e-mail]
regowania obiektu hotelarskiego Marszałek województwa w przy- klientów całodzienne wyżywienie.
Usługi hotelarskie mogą być dokonuje oraz nadaje kategorię, padku np. hoteli czy pensjonatów,
KEMPINGI  obiekty strzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach, samocho-
świadczone w obiektach hotelar- a także prowadzi ich ewidencję a w przypadku pól biwakowych
dach mieszkalnych (campobusach) i przyczepach samochodowych, przyrządza-
skich, które spełniają m.in: wyma- marszałek województwa właściwy wójt, burmistrz lub prezydent mia-
nie posiłków, parkowanie samochodów, a także świadczące usługi związane z po-
gania co do wielkości obiektu, jego ze względu na miejsce położenia sta, ma prawo kontrolować te
bytem klientów. Obiekty te mogą dodatkowo umożliwiać nocleg w domkach tury-
wyposażenia oraz zakresu świad- obiektu hotelarskiego. Z kolei za- obiekty.
stycznych.
czonych usług, ustalonych dla ro- szeregowania pól biwakowych do- W trakcie tej kontroli mogą być
DOMY WYCIECZKOWE  obiekty posiadające co najmniej 30 miejsc noclego-
dzaju i kategorii, do których obiekt konuje i prowadzi ich ewidencję m.in. sprawdzane pomieszczenia
został zaszeregowany; wymagania wójt (burmistrz, prezydent miasta) i urządzenia wchodzące w skład np. wych, dostosowane do samoobsługi klientów oraz świadczące minimalny zakres
sanitarne oraz przeciwpożarowe. właściwy ze względu na miejsce ich pensjonatu. Kontrolę przeprowa- usług związanych z pobytem klientów.
Usługi hotelarskie mogą być położenia. dzają osoby odpowiednio do tego
SCHRONISKA MA
ODZIEŻOWE  obiekty przeznaczone do indywidualnej i grupo-
świadczone również w obiektach Ewidencję obiektów turystycz- upoważnione. Mogą one podczas
wej turystyki młodzieżowej, dostosowane do samoobsługi klientów.
o niższym standardzie, jeżeli obiek- nych niedających się zakwalifiko- kontroli żądać okazania dokumen-
SCHRONISKA  obiekty zlokalizowane poza obszarami zabudowanymi, przy szla-
ty te spełniają tzw. minimalne wy- wać do żadnej z wcześniej wymie- tów potwierdzających spełnienie
kach turystycznych, świadczące minimalny zakres usług związanych z pobytem
magania co do wyposażenia oraz nionych kategorii, ale np. spełniają- przez obiekt wymagań sanitarnych
sanitarne i przeciwpożarowe. Za in- ce wymagania sanitarne, przeciw- i przeciwpożarowych. klientów.
ne obiekty, w których mogą być pożarowe, prowadzi również wójt W razie stwierdzenia, że obiekt
POLA BIWAKOWE  obiekty niestrzeżone, umożliwiające nocleg w namiotach.
świadczone usługi hotelarskie, uwa- (burmistrz, prezydent miasta). hotelarski nie spełnia wymagań
ża się także wynajmowane przez Także przedsiębiorca zamierza- przewidzianych dla rodzaju i kate-
rolników pokoje i miejsca na usta- jący oferować miejsca noclegowe gorii, zmieniane są rodzaj lub kate-
wianie namiotów w prowadzonych w obiekcie spełniającym tylko mi- goria, np. pensjonatu czy motelu. wnątrz obiektu. Przedsiębiorcy miejsce położenia obiektu hotelar-
przez nich gospodarstwach rolnych. nimalne wymagania lub rolnik za- świadczący usługi hotelarskie mo- skiego. Promesa jest wydawana
gą wydawać regulaminy porządko- w formie decyzji administracyjnej
Kto świadczy usługi, o których mierzający prowadzić agroturysty- Niezbędne informacje
mowa, i używa nazwy kategorii kę, jest obowiązany zgłosić ten fakt W hotelach, pensjonatach, mote- we wiążące wszystkie osoby prze- na czas określony nie dłuższy niż
obiektów hotelarskich bez odpo- do ewidencji prowadzonej przez lach czy kempingach i w innych bywające np. na terenie pensjona- dwa lata.
wiedniej decyzji lub niezgodnie wójta (burmistrza, prezydenta obiektach o charakterze hotelowym tu. Wykaz wymagań dla obiektów W okresie ważności promesy
z nią, podlega karze ograniczenia miasta). muszą być umieszczone na widocz- hotelarskich, odpowiadający rodza- przedsiębiorca nie może świadczyć
wolności albo grzywny do 5 tys. zł. Zaszeregowanie, odmowa za- nym miejscu: jowi i kategorii obiektu, a także peł- usług hotelarskich. Przedsiębiorca
szeregowania, potwierdzenie za- ny cennik usług powinny być udo- może używać nazwy rodzajowej
Kategoria pensjonatu
szeregowania bądz
zmiana zasze- % nazwa oraz siedziba lub imię stępnione na każde żądanie klien- i oznaczenia kategorii do celów in-
Przed rozpoczęciem świadczenia regowania obiektu hotelarskiego i nazwisko, a także adres przed- ta. Nazwy rodzajów i oznaczenia formacyjnych i promocyjnych
usług, np. w pensjonacie, przedsię- do określonego rodzaju, nadanie, siębiorcy świadczącego usługi kategorii obiektów hotelarskich obiektu hotelarskiego.
biorca jest obowiązany uzyskać za- odmowa nadania lub zmiana kate- hotelarskie w tym obiekcie; podlegają ochronie prawnej i mogą Marszałek województwa może,
szeregowanie tego obiektu do od- gorii, odmowa wpisu do ewidencji być stosowane wyłącznie w odnie- w drodze postanowienia, zezwolić
powiedniego rodzaju i kategorii. obiektów hotelarskich i wykreśle- % tablica określająca rodzaj i kate- sieniu do obiektów spełniających na rozpoczęcie świadczenia usług
W razie rozpoczęcia świadczenia nie z ewidencji obiektów hotelar- gorię obiektu; ściśle określone wymagania. hotelarskich przez przedsiębiorcę,
usług w obiekcie hotelarskim, który skich, a także nakazanie wstrzy- który otrzymał promesę, po złoże-
posiada już zaszeregowanie, przed- mania świadczenia usług hotelar- % informacje o zakresie świadczo- Promesa na kategorie
niu przez niego kompletnego wnio-
siębiorca jest obowiązany wystąpić skich następuje w formie decyzji nych usług wraz z podstawowy- Przedsiębiorca, który zamierza sku o zaszeregowanie obiektu hote-
do właściwego marszałka wojewódz- administracyjnej. Podstawą odmo- mi cenami; rozpocząć świadczenie usług hote- larskiego do odpowiedniego rodza-
twa o potwierdzenie lub zmianę do- wy wpisu do ewidencji obiektów larskich, może ubiegać się o przy- ju i kategorii. %
tychczasowego zaszeregowania. hotelarskich jest decyzja o odmo- % informacje o przystosowaniu rzeczenie zaszeregowania obiektu
Ustalono: dla hoteli, moteli wie zaszeregowania lub o odmo- obiektu do obsługi osób niepeł- hotelarskiego do odpowiedniego
PODSTAWA PRAWNA
i pensjonatów pięć kategorii ozna- wie potwierdzenia zaszeregowa- nosprawnych. rodzaju i kategorii, czyli tzw. pro-
czonych gwiazdkami, dla kempin- nia obiektu hotelarskiego do okre- mesę.
% Ustawa z 29 sierpnia 1997 r.
gów cztery kategorie oznaczone ślonego rodzaju i kategorii. Informacje o nazwie oraz rodza- Promesę wydaje, na wniosek
o usługach turystycznych
gwiazdkami, a dla domów wyciecz- Za dokonanie oceny spełniania ju i kategorii obiektu hotelarskiego przedsiębiorcy, marszałek woje-
(Dz.U. z 2004 r. nr 223, poz. 2268).
kowych i schronisk młodzieżowych przez obiekt hotelarski wymagań należy umieścić również na ze- wództwa właściwy ze względu na
E K S P E R T W Y J A Ś N I A
Na jakie fundusze mogą liczyć przedsięwzięcia i projekty związane z turystyką
Na jakie wsparcie działań z zakresu mogą liczyć inwestycje polegające na podstawie umowy o partnerstwie pu- i minimalnej kwoty dofinansowania
turystyki dzięki funduszom pozyskanym budowie, rozbudowie lub przebudo- bliczno-prywatnym). (np. w przypadku Działania 3.1 RPO
z Regionalnych Programów Operacyjnych wie bazy noclegowej, gastronomicznej Warto też zwrócić uwagę, iż w nie- woj. małopolskiego Rozwój infra-
mogą liczyć jednostki samorządu i rekreacyjno-sportowej (m.in. w ma- których RPO wspierane będą inwestycje struktury turystycznej w ramach po-
terytorialnego? Jakiego rodzaju zowieckim, opolskim, śląskim, lubel- w infrastrukturę uzdrowisk, zmierzają- szczególnych schematów minimalna
przykładowe przedsięwzięcia turystyczne skim, warmińsko-mazurskim). Inne ce do wprowadzenia nowej lub posze- kwota dofinansowania wynosi 500
są wspierane w poszczególnych wspierane projekty to budowa lub rzenia dotychczasowej oferty, a także tys. zł, maksymalna zaś od 2 mln zł do
województwach? przebudowa infrastruktury kongreso- mające na celu budowę i modernizację 5 mln zł).
wej i targowej, tworzenie i rozwój par- infrastruktury uzdrowiskowej (m.in. Biorąc pod uwagę wspomniane po-
Turystyka jest coraz ważniejszym ków tematycznych czy udział przed- Dolnośląskie, Kujawsko-Pomorskie, Ma- wyżej kwestie, każdy przedsiębiorca
sektorem polskiej gospodarki. Dostrze- siębiorców w targach i imprezach tu- łopolskie). sektora turystyki, który planuje ubie-
gli to także przedstawiciele władz regio- rystycznych. W tych RPO, które nie Intensywność wsparcia dla przed- gać się o dofinansowanie projektu in-
nalnych i starają się stymulować jego oferują instrumentów przeznaczo- siębiorstw na nowe inwestycje w sek- westycyjnego, powinien uważnie prze-
rozwój przy pomocy Funduszy Struktu- nych typowo dla sektora turystyki, torze turystyki zgodna jest z mapą po- analizować RPO województwa, w któ-
ralnych Unii Europejskiej. wsparcie można uzyskać w ramach in- mocy regionalnej i wynosi od 30 do 50 rym zamierza inwestować, a po znale-
Większość Regionalnych Progra- strumentów dostępnych dla wszyst- proc. kosztów kwalifikowanych inwe- zieniu odpowiedniego działania
mów Operacyjnych (RPO) oferuje kich przedsiębiorców i związanych stycji (w zależności od województwa, poznać jego warunki (należy głównie
bezpośrednią pomoc w formie dotacji z realizacją nowej inwestycji. w którym realizowany jest projekt). ustalić podmioty uprawnione do ubie-
w ramach odrębnych działań i osi Oprócz instrumentów przeznaczo- Możliwe jest zwiększenie intensywno- gania się o wsparcie oraz minimalną
A
UKASZ PUPEK
priorytetowych dla przedsiębiorców, nych dla sektora prywatnego, znaczna ści pomocy w zależności od wielkości i maksymalną wartość wsparcia). Na-
konsultant w dziale
którzy swoimi działaniami przyczynią część wsparcia dla sektora turystyki przedsiębiorstwa  na większe wspar- stępnie pozostaje już tylko sprawdzić
doradztwa
się do wzrostu potencjału i atrakcyj- skierowana jest do innych podmiotów cie mogą liczyć małe i średnie. Dodat- termin rozpoczęcia naboru wniosków
europejskiego
ności turystycznej regionu. I tak (m.in. jednostek samorządu terytorial- kowo, w niektórych RPO wprowadzo- i rozpocząć przygotowywanie doku-
Accreo Taxand
w wielu województwach na wsparcie nego czy podmiotów działających na ne są ograniczenia co do maksymalnej mentacji aplikacyjnej. %