Język norweski od A do Z
gramatyka, ćwiczenia, tabele odmian
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment pełnej
wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyłącznie
w formie dostarczonej przez Wydawnictwo KRAM. Zabronione są jakiekolwiek zmiany w
zawartości publikacji bez pisemnej zgody Wydawnictwa KRAM - wydawcy niniejszej
publikacji. Zabrania się jej odsprzedaży.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym
http://wydawnictwo-kram.pl
JĘZYK NORWESKI
od
do
A Z
REPETYTORIUM
gramatyka ćwiczenia tabele odmian
SPIS TRERCI
Ogólne wiadomoSci o jezyku norweskim . . . . . . . . . . . . . . . 9
FONETYKA JĘZYKA NORWESKIEGO . . . . . . . . . . . . . . 11
1. Alfabet norweski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
2. Wymowa samogłosek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
3. Iloczas samogłosek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
4. Wymowa spółgłosek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
5. Wymowa połączeń samogłoskowych i spółgłoskowych . . 15
6. Akcent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
7. Intonacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
RODZAJNIK (Artikkel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1. Rodzajnik nieokreSlony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
2. Rodzajnik okreSlony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
3. Brak rodzajnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
4. Rodzajnik w połączeniu z przymiotnikiem . . . . . . . . . . . . 20
RZECZOWNIK (Substantiv) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Charakterystyka ogólna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Kategorie gramatyczne rzeczownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1. Rodzaj gramatyczny rzeczownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
2. Liczba rzeczownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
3. Przypadek rzeczownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
4. OkreSlonoSć rzeczownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
5. Rzeczowniki policzalne i niepoliczalne . . . . . . . . . . . . . . 27
6. Rzeczowniki złożone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
PRZYMIOTNIK (Adjektiv) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
1. Forma nieokreSlona przymiotnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
2. Forma okreSlona przymiotnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
3. Przymiotniki nieregularne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
5
4. Stopniowanie przymiotnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31
5. Stopniowanie a odmiana przymiotnika . . . . . . . . . . . . . . . 32
ZAIMEK (Pronomen) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
1. Typy zaimków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
2. Zaimki osobowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
3. Zaimki dzierżawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
4. Zaimki wskazujące . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
5. Zaimki zwrotne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
6. Zaimek wzajemny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
7. Zaimki pytajne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
8. Zaimki względne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
9. Zaimki nieokreSlone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
10. Zaimek det . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
PRZYSŁÓWEK (Adverb) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
1. Przysłówki miejsca przysłówki kierunkowe i statyczne . 46
2. Przysłowki okreSlające stopień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
3. Przysłówki czasu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
4. Stopniowanie przysłówków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
LICZEBNIK (Tallord) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
1. Liczebniki główne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
2. Liczebniki porządkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
3. Liczebniki ułamkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
4. Liczebniki zbiorowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
5. Podawanie dat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
CZASOWNIK (Verb) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
1. Bezokolicznik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
2. Tryb rozkazujący . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
3. Czas teraxniejszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
4. Czas przeszły Preteritum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
5. Czas przeszło-teraxniejszy Perfektum . . . . . . . . . . . . . . 61
6. Czas zaprzeszły . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
7. Czas przyszły . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
8. Tryb warunkowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
a) tryb warunkowy w teraxniejszoSci i przyszłoSci . . . . . . 66
b) tryb warunkowy w przeszłoSci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
9. Strona bierna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
6
a) użycie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
b) sposoby wyrażania strony biernej . . . . . . . . . . . . . . . 68
c) formy strony biernej w różnych czasach . . . . . . . . . . 68
10. Następstwo czasów i mowa zależna . . . . . . . . . . . . . . . . 69
11. Czasowniki złożone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
12. Czasowniki modalne i modalnopodobne . . . . . . . . . . . . . 73
13. Czasowniki zwrotne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
14. Deponentia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
PRZYIMEK (Preposisjon) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
Idiomatyczne wyrażenia przyimkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
SKŁADNIA ELEMENTY (Setningslaere elementer) . . . 85
1. Podmiot zdania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
2. Orzeczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
3. Dopełnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
4. Okolicznik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
5. Przydawka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
6. Zdania pojedyncze szyk wyrazów w zdaniu prostym . . . 88
7. Zdania złożone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
a) zdania złożone współrzędnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
b) zdania złożone podrzędnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
TABELE GRAMATYCZNE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Rzeczownik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Przymiotnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Zaimek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
Przysłówek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
Czasownik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
ĆWICZENIA (Ovelser) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
/
1. Rodzajnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
2. Rzeczownik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
3. Przymiotnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
4. Zaimek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
5. Przysłówek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
6. Liczebnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
7. Czasownik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
8. Przyimek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
9. Składnia elementy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
7
10. Zdania do tłumaczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
11. Testy powtórzeniowe z gramatyki języka norweskiego . . 138
KLUCZ DO ĆWICZEŃ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
OGÓLNE WIADOMORCI
O JĘZYKU NORWESKIM
Język norweski jest językiem germańskim, spokrewnionym z języ-
kiem angielskim, niemieckim czy niderlandzkim. Najbliższe jednak
pokrewieństwo wykazuje z językiem szwedzkim, duńskim, islandz-
kim czy farerskim, wraz z którymi tworzy północnogermańską gałąx
tych języków.
Wraz z językiem szwedzkim, norweski ma podobną strukturę fone-
tyczną, z językiem duńskim łączy go zaS znaczna iloSć zasobów lek-
sykalnych.
BliskoSć norweskiego, szwedzkiego i duńskiego jest na tyle duża,
że komunikacja Norwegów ze Szwedami i Duńczykami możliwa jest
bez pomocy tłumacza. Mówiony norweski często jest bardzo zbliżo-
ny do niektórych dialektów szwedzkich, język pisany często przypo-
mina duński.
Obecnie językiem norweskim mówi około 4,5 miliona Norwegów
mieszkających w Norwegii i około miliona Norwegów poza jej gra-
nicami.
Sam język norweski nie występuje jednak w jednolitej formie. Ist-
nieją dwie główne normy bokmal i nynorsk, w obrębie których ist-
nieją dwa warianty: liberalny i konserwatywny. Sytuację komplikuje
fakt, że dużą rolę odgrywają lokalne dialekty, których znaczenie jest
o wiele większe niż w innych krajach.
Sytuacja, w jakiej znalazł się język norweski, spowodowana zosta-
ła uwarunkowaniami historycznymi. Od 1319 roku Norwegia była
powiązana z Danią unią personalną, która wzmocniła się w roku 1389
do tego stopnia, że Norwegia praktycznie do 1814 roku, kiedy to
uzyskała niepodległoSć stała się całkowicie uzależniona od połu-
dniowego sąsiada. Miało to oczywiScie wpływ na język norweski
został wyparty przez duński i zachował się w postaci dialektów. Za-
9
chowanie się mówionej wersji norweskiego było także możliwe dzię-
ki temu, że duńskie wyrazy wymawiano zgodnie z regułami norwe-
skiej fonetyki.
Do wzmocnienia się wpływów duńskich w języku norweskim
przyczyniła się także reformacja, zaszczepiona w Norwegii w roku
1536.
Dopiero od 1814 roku datować można początki starań o kodyfika-
cję języka norweskiego. Ówczesna sytuacja podawała dwa możliwe
rozwiązania. Jednym z nich było wyjScie z języka mówionego, uży-
wanego przez wykształcone warstwy społeczeństwa przede
wszystkim w miastach. Język ten był bardzo bliski językowi duńskie-
mu. DziS nosi on nazwę bokmal, dosłownie: język książkowy . Dru-
gim wariantem było utworzenie języka norweskiego na bazie dialek-
tów norweskich. Obecnie nazwa języka utworzonego na podstawie
tych dialektów to nynorsk dosłownie: język nowonorweski . Ivar
Aasen (1813 1896) norweski nauczyciel, językoznawca i poeta
napisał gramatykę Det norske Folkesprogs Grammatik (1848) i słow-
nik nowego języka Ordbog over det norske Folkesprog (1850),
a w drugiej połowie XIX wieku jego wersja językowa została przyję-
ta jako drugi oficjalny język Norwegii.
Spory dotyczące kształtu języka norweskiego, rozpoczęte w 1814
roku, trwają praktycznie do dziS. Wariantu nynorsk używa około 10%
15% społeczeństwa. Bokmal używany jest przez ok. 85% 90%
Norwegów. Liczby te są jedynie orientacyjne różne xródła podają
zróżnicowane dane.
W norweskich szkołach sytuacja wygląda tak, że dzieci, którym ro-
dzice wybierają jako język wiodący bokmal, są uczone jako drugiego
języka nynorsk i odwrotnie: ci, których językiem głównym jest ny-
norsk, uczą się jako drugiego bokmalu.
Wersja bokmal zyskuje jednak coraz bardziej na znaczeniu. Języ-
kiem tym posługują się m.in. mieszkańcy Oslo, jest on także wykła-
dany jako główny na wydziałach filologicznych na zagranicznych
uczelniach.
10
ZAIMEK (Pronomen)
Zaimki są klasą wyrazów bardzo zróżnicowaną, zarówno pod wzglę-
dem gramatycznym, jak i semantycznym. Za ich pomocą wskazywać
możemy na przedmioty, osoby, ich cechy, możemy o nie pytać, za ich
pomocą także możemy opisywać okolicznoSci i stany.
Zaimki pełnią w zdaniu te same funkcje co rzeczowniki, przymiotni-
ki, liczebniki i przysłówki. Mogą też je zastępować.
1. Typy zaimków
Klasę zaimków możemy podzielić zależnie od:
a) znaczenia,
b) okreSlnoSci / nieokreSlonoSci,
c) wyrazu, który okreSlają korelatu.
Ze względu na znaczenie wyróżnić możemy następujące typy zaim-
ków:
a) zaimki osobowe,
b) zaimki dzierżawcze,
c) zaimki zwrotne,
d) zaimki wzajemne,
e) zaimki wskazujące,
f) zaimki względne.
34
Ze względu na kategorię okreSlonoSci wyróżniamy:
a) zaimki okreSlone,
b) zaimki nieokreSlone,
c) zaimki pytajne.
2. Zaimki osobowe
Zaimki osobowe mają w języku norweskim dwie formy: podmiotową
i dopełnieniową. Forma podmiotowa stoi w mianowniku, dopełnie-
niowa zaS, w bierniku.
Forma podmiotowa zaimków osobowych:
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
jeg ja vi my
du ty dere wy
han on de oni, one
hun ona De Pan, Pani, Państwo
den on, ona, ono
det on, ona ono
Zaimki han oraz hun zastępują te rzeczowniki, które odnoszą się do
osób. Dla pozostałych rzeczowników używa się:
den dla rzeczowników rodzaju męskiego i żeńskiego,
det dla rzeczowników rodzaju nijakiego.
Zaimków osobowych nie należy opuszczać przed formą osobową
czasownika ze względu na identycznoSć form, na przykład:
Jeg snakker norsk. Ja mówię po norwesku.
Han snakker norsk. On mówi po norwesku.
Dere snakker norsk. Wy mówicie po norwesku.
Brak użycia zaimka spowodowałby nieScisłoSci w wyrażaniu, bądx
też niezrozumienie naszej wypowiedzi.
35
Formy den oraz det używane są w przypadku rzeczowników nieży-
wotnych. Dotyczy to jednak także rzeczowników żywotnych, między
innymi zwierząt, na przykład:
Det er en ung hund, men den er klok. To młody pies, ale (on) jest
mądry.
Hvor er det bussholdeplassen? Den ligger der borte. Gdzie jest
przystanek autobusowy? (On) jest tam.
Det star et glass melk pa bordet. Det er mitt. Na stole stoi szklanka
mleka. (Ona) jest moja.
Forma dopełnieniowa zaimków osobowych:
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
meg mnie oss nam, nas
deg ciebie dere wam, was
ham jemu, jego dem im, ich
henne jej, ją Dem Pani, Panu, Państwu,
den jemu, mu, jej, jego, go, ją Pana, Panią, Państwa
det jemu, mu, jej, jego, go, ją
Forma dopełnieniowa odpowiada przypadkom innym niż mianow-
nik, a więc polskiemu celownikowi, biernikowi, narzędnikowi i miej-
scownikowi, na przykład:
Du ma reise uten meg. Musisz jechać beze mnie.
Det er ikke noe for henne. To nie jest dla niej.
Han hjalp oss a finne et sted a bo. Pomógł nam znalexć miejsce do
zamieszkania.
3. Zaimki dzierżawcze
Zaimki dzierżawcze są klasą zaimków wskazującą na przynależnoSć
lub stan posiadania. W języku norweskim zaimki dzierżawcze zga-
dzają się z rzeczownikiem pod względem liczby i rodzaju. Nie doty-
czy to jednak zaimków trzeciej osoby liczby pojedynczej oraz zaim-
ków drugiej i trzeciej osoby liczby mnogiej.
36
Zaimek Zaimek dzierżawczy
osobowy
Liczba pojedyncza Liczba mnoga
r. męski r. żeński r. nijaki
jeg min mi mitt mine mój-a,-e,i
du din di ditt dine twój-a,-e,i
han hans jego
hun hennes jej
vi var vart vare nasz-a-e
dere deres wasz-a-e
de deres ich
Do zaimków dzierżawczych należy także zaimek sin swój. Posiada
on trzy formy zależne od rodzaju gramatycznego rzeczownika: sin
dla rodzaju męskiego, si dla rodzaju żeńskiego, sitt dla rodzaju
nijakiego oraz formę liczby mnogiej sine. Zaimka tego nie należy
mylić (co często się zdarza) z zaimkami hans jego i hennes jej,
na przykład.
Olaf har ei kone. Olaf ma żonę.
Kona hans er vakker. Jego żona jest ładna.
Olaf elsker kona si. Olaf kocha swoją żonę. (A nie: Olaf elsker ko-
na hans Olaf kocha jego żonę).
W języku norweskim zaimek dzierżawczy może stać przed rze-
czownikiem (jak w języku polskim) lub po nim. Jeżeli zaimek
dzierżawczy stoi przed rzeczownikiem, forma rzeczownika wystę-
puje w formie nieokreSlonej. Jeżeli zaS zaimek dzierżawczy będzie
stał po rzeczowniku, rzeczownik wystąpi w formie okreSlonej, na
przykład:
min bil bilen min
ditt hus huset ditt
deres buss bussen deres
Forma z zaimkiem dzierżawczym po rzeczowniku występuje obecnie
częSciej. Jest ona charakterystyczna przede wszystkim dla języka mó-
wionego. Formy z zaimkiem przed rzeczownikiem używamy głównie
w języku oficjalnym lub też, gdy chcemy zwrócić uwagę na stan po-
37
siadania. Znajdzie to odzwierciedlenie przede wszystkim w intonacji:
Det er mitt hus, ikke ditt! To mój dom, nie twój!
Należy także dodać, że rzeczowniki rodzaju żeńskiego występują
głównie z zaimkiem dzierżawczym występującym z tyłu, na przy-
kład:
Kona mi jobber pa en skole. Moja żona pracuje w szkole.
4. Zaimki wskazujące
Język norweski rozwinął dwa typy zaimków wskazujących, których
użycie zależne jest od pozycji mówiącego. Inaczej mówiąc: to, jak
nadawca tekstu widzi odległoSć otaczających go przedmiotów, ma
wpływ na wybór odpowiedniego zaimka wskazującego.
Zaimki wskazujące posiadają osobne formy dla rodzaju gramatycz-
nego oraz liczby.
Dla rzeczowników znajdujących się blisko w przestrzeni (lub też cza-
sie) język norweski posiada następujące formy:
rodzaj męski: denne
rodzaj żeński denne
rodzaj nijaki: dette
liczba mnoga: disse
Jak widać, forma męska i żeńska są identyczne. Wybór zaimka wska-
zującego uzależniony jest bezpoSrednio od rodzaju gramatycznego
rzeczownika, na przykład:
en festival denne festivalen
ei gate denne gata
et hus dette huset
billetter disse billettene
Należy zapamiętać, że po zaimkach wskazujących rzeczownik za-
wsze znajduje się w formie okreSlonej.
Dla rzeczowników znajdujących się w większej odległoSci prze-
strzennej lub czasowej od mówiącego używa się następujących zaim-
ków:
38
rodzaj męski: den
rodzaj żeński: den
rodzaj nijaki: det
liczba mnoga: de
Także i tu zaimek uzależniony jest od rodzajnika rzeczownika, a jego
forma po zaimku musi być okreSlona, na przykład:
en buss den bussen
ei jente den jenta
et tog det toget
kopper de koppene
Zaimki wskazujące zarówno te bliższe, jak i dalsze przedmioty,
często opisują nie tylko sam rzeczownik, ale i rzeczownik z przy-
miotnikiem. W takich połączeniach także przymiotnik musi stać
w formie okreSlonej, na przykład:
denne gammle stolen
dette gammle huset
disse gammle byene
W języku norweskim istnieją jeszcze inne zaimki wskazujące. Nale-
żą do nich:
samme ten sam, taki sam
slik, sann taki
na przykład:
Jeg tar det samme toget hver dag. Każdego dnia jadę tym samym
pociągiem.
Jeg liker ikke a ga med sanne sko. Nie lubię chodzić w takich bu-
tach.
5. Zaimki zwrotne
Zaimki zwrotne są częScią czasowników zwrotnych. Nie wszystkie
jednak czasowniki zwrotne w języku norweskim mają odpowiednik
w postaci czasownika zwrotnego w języku polskim.
W odróżnieniu od języka polskiego, w którym zaimek zwrotny się
jest nieodmienny przez osoby, w języku norweskim dla każdej osoby
39
istnieje osobna forma. Forma seg będzie zatem miała następujące
odpowiedniki:
jeg meg vi oss
du deg dere dere
han seg de seg
hun seg
Przykłady:
Vi vasker oss hver dag klokka 7. Myjemy się codziennie o siódmej.
Dere kjeder dere pa kurset. Nudzicie się na kursie.
Jeg interesserer meg for norsk. Interesuję się norweskim.
6. Zaimek wzajemny
Zaimek wzajemny tłumaczymy na język polski bardzo często przez
się , stąd mylony jest on w wielu przypadkach z zaimkiem zwrot-
nym seg . Postać norweskiego zaimka wzajemnego brzmi hveran-
dre i poza tłumaczeniem się możemy go przełożyć jako wzajem-
nie, nawzajem . Różnicę pomiędzy zaimkiem zwrotnym a wzajem-
nym najproSciej zrozumieć tłumacząc na przykład zdanie: Oni się
myją . Możemy je przetłumaczyć zarówno z zaimkiem zwrotnym
(zdanie 1), jak i wzajemnym (2). W obu przypadkach znaczenie tych
zdań będzie inne:
Oni się myją.
(1) De vasker seg.
(2) De vasker hverandre.
Ze zdania (1) wynika, że dwie osoby się myją każda siebie samą.
Ze zdania (2) wynika zaS, że dwie osoby myją się nawzajem jedna
drugą.
Zaimek wzajemny stoi po czasowniku:
Vi hjelper hverandre. Pomagamy sobie (wzajemnie).
De elsker hverandre. Oni się kochają (wzajemnie on ją, ona jego).
De moter hverandre. Oni się spotykają (wzajemnie; jeden z dru-
/
gim).
40
7. Zaimki pytajne
Zaimki pytajne są doSć szeroką klasą zaimków. Za ich pomocą mo-
żemy pytać o dowolne inne częSci mowy: rzeczowniki, liczebniki,
przymiotniki, przysłówki i inne. Do najpopularniejszych zaimków
pytajnych należą:
hvem kto
Odnosi się do osób. Tłumaczymy go na język polski nie tylko jako
kto , ale także we wszelkich przypadkach zależnych, na przykład:
Hvem er du? Kim jesteS?
Hvem er det? Kto to jest?
Hvem snakker du med? Z kim rozmawiasz?
Hvem skriver du til? Do kogo piszesz?
hva co
Odnosi się do materii nieożywionej. Tak samo jak w przypadku za-
imka kto , co może być też tłumaczone w przypadkach zależnych,
na przykład:
Hva vil du? Czego chcesz?
Hva er det? Co to jest?
Zaimek hva łączy się bardzo często ze słówkiem slags . Za pomo-
cą połączenia hva slags + rzeczownik pytamy o rodzaj, gatunek, na
przykład:
Hva slags sport driver du med? Jaki rodzaj sportu uprawiasz?
Hva slags musikk liker du best? Jaki rodzaj muzyki lubisz najbar-
dziej?
Zaimek ten pojawia się w niektórych ustalonych połączeniach fraze-
ologicznych, na przykład:
vet du hva& ? Wiesz co& ?
hva verre er co gorsza
hva med...? co powiesz na...?
hva meg angar... jeSli idzie o mnie...
41
hvor gdzie
Za pomocą zaimka hvor pytamy o miejsce, na przykład:
Hvor ligger Oslo? Gdzie leży Oslo?
Hvor finnes det museum? Gdzie znajduje się muzeum?
W wielu połączeniach zaimek ten zmienia swoje znaczenie, na przy-
kład:
Hvor mange? ile?
Hvor mye? ile?
Hvor gammel er du? Ile masz lat?
Hvor stort er det? Jak duże to jest?
hvilken, hvilket, hvilke który, która, które
Zaimki te, jak widać wyżej, zmieniają swoje formy zależnie od ro-
dzaju gramatycznego i liczby rzeczownika:
hvilken dla rodzaju męskiego i żeńskiego
hvilket dla rodzaju nijakiego
hvilke dla liczby mnogiej, na przykład:
Hvilken buss tar du til sentrum? Jakim autobusem jedziesz do cen-
trum?
Hvilket tog gar direkte til Bergen? Który pociąg jedzie do Bergen?
Hvilke tomater vil du kjope? Które pomidory chcesz kupić?
/
hva for en / et jaki, który, co za
Powyższe zaimki są używane głównie w języku potocznym i zastę-
pują zaimki hvilken i hvilket . A zatem zamiast zapytać:
Hvilken buss tar du til centrum? (jak w powyższym przykładzie), mo-
żemy zapytać: Hva for en buss tar du til sentrum?
W obu przypadkach będziemy mieli to samo znaczenie. Tak samo na-
leży też pamiętać o osobnych formach tych zaimków dla poszczegól-
nych rodzajów gramatycznych rzeczownika.
42
8. Zaimki względne
Najpopularniejszym zaimkiem względnym jest som , oznaczający
który , która , które . Zaimek ten, w odróżnieniu od polskiego
zaimka względnego nie odmienia się ani przez rodzaje, ani przez
przypadki, nie posiada także liczby mnogiej, na przykład:
Denne mannen som gar over gata, er laereren min. Ten mężczyzna,
który przechodzi przez ulicę, jest moim nauczycielem.
Jeg kjenner en gutt som snakker bade norsk og finsk. Znam chłop-
ca, który mówi zarówno po norwesku, jak i po fińsku.
Mennesker som bor i Norge drikker ikke sa mye te. Ludzie, którzy
mieszkają w Norwegii, nie piją tak dużo herbaty.
Jako zaimek względny często oprócz som mogą wystąpić też na
przykład hvem , hva , hvor lub hvilken a więc wymienione
wyżej zaimki pytajne:
Jeg vet ikke hva heter legen din. Nie wiem, jak się nazywa twój le-
karz.
Du ma sporre hvem er det. Musisz spytać, kto to jest.
/
Jeg kan ikke huske hvor jeg har mobiltelefonen min. Nie potrafię
zapamiętać, gdzie mam swój telefon komórkowy.
Hun ma si meg hvilken bok vil hun fa. Ona musi mi powiedzieć, ja-
ką książkę chce dostać.
9. Zaimki nieokreSlone
Zaimki nieokreSlone występują w zdaniach bezpodmiotowych. Ich
tłumaczenie na język polski dokonywane jest zwykle za pomocą za-
imka się . W języku norweskim mamy 2 zaimki nieokreSlone:
man oraz en . Zaimek man i en mogą być użyte w zdaniu
w funkcji podmiotu. W funkcji dopełnienia można używać tylko za-
imka en , na przykład:
Man burde spise gronnsaker og frukt. Należy jeSć warzywa i owo-
/
ce.
43
I Polen arbeider man ikke pa sondag. W Polsce nie pracuje się
/
w niedziele.
Man ma vaere forsiktig nar man drikker varme drikker. Należy być
ostrożnym, kiedy pije się ciepłe napoje.
Det er vanskelig a finne venner som skal hjelpe en. Ciężko jest zna-
lexć przyjaciół, którzy pomogą człowiekowi.
En skal hjelpe deg. KtoS pomoże ci.
10. Zaimek det
Zaimek det ma charakter podmiotu formalnego i występuje:
a) w konstrukcjach bezosobowych, które opisują zjawiska pogodo-
we, na przykład:
Det regner. Pada deszcz.
Det blaser. Wieje wiatr.
Det snor. Pada Snieg.
/
Det skyer over. Chmurzy się.
b) przed konstrukcjami z czasownikami vaere lub bli , na przykład:
Det er mye regn i Bergen hvert ar. Co roku w Bergen jest wiele
deszczu.
Det er godt a slappe av etter jobben. Dobrze jest odpocząć po pracy.
Det blir snart var. Wkrótce będzie wiosna.
c) w zdaniach emfatycznych, czyli takich, w których podkreSla się je-
den z jego członów, na przykład:
Det er Sven som laerer japansk. To (właSnie jest) Sven, który uczy
się japońskiego.
Det er du som skal betale for maten. To (właSnie jesteS) ty, który
masz zapłacić rachunek.
d) w zdaniach, w których nie kładzie się nacisku na sprawcę czynno-
Sci, lecz na jej efekt, bądx kiedy nie jest możliwe nazwanie spraw-
cy czynnoSci, na przykład:
Det skjedde i gar. To zdarzyło się wczoraj.
Det gjor vondt i hodet. Boli (mnie) głowa.
/
Det smaker godt. To smakuje dobrze.
44
Język norweski od A do Z
gramatyka, ćwiczenia, tabele odmian
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment pełnej
wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyłącznie
w formie dostarczonej przez Wydawnictwo KRAM. Zabronione są jakiekolwiek zmiany w
zawartości publikacji bez pisemnej zgody Wydawnictwa KRAM - wydawcy niniejszej
publikacji. Zabrania się jej odsprzedaży.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym
http://wydawnictwo-kram.pl
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Jezyk angielski repetytorium gramatyki z cwiczeniamiwięcej podobnych podstron