Antibiotic mechanisms
Chloramfenikol, linezolid,
streptograminy&
Dr n. med. Marek Postuła
I Katedra i Klinika Kardiologii
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Katedra i Zakład Farmakologii Doświadczalnej i Klinicznej
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Mechanizm działania
żð Hamuje syntezÄ™ biaÅ‚ek przez bakterie
żð Wiąże siÄ™ z podjednostkÄ… 50S i hamuje wydÅ‚użanie siÄ™
łańcucha poprzez zahamowanie tworzenia kompleksu
inicjujÄ…cego oraz peptydylotranferazy
żð Miejsce wiążące jest identyczne jak dla makrolidów i
klindamycyny
żð Chloramfenikol jest bakteriostatyczny, ale może być
bakteriobójczy dla niektórych mikoroganizmów nawet w bardzo
niskich stężęniach:
- H.influenzae,
- N.meningitidis
- N.gonorrhoeae
CHLORAMPHENICOL
Wskazania dla chloramfenikolu
1. Dur plamisty- Salmonella typhi (leki z wyboru chinolony oraz cefalosporyny
III generacji)
Spektrum działania przeciwbakteryjnego
2. Bakteryjne zapalenie opon m r:
H.influenzae,N.meningitidis,S.pneumoniae
(leki z wyboru cefalosporyny III generacji), alternatywa u pacjentów z
żð tlenowce Gram+ i Gram-, Gram- beztlenowce
reakcjÄ… alergicznÄ… na beta-laktamy
żð krÄ™tki, riketsje, chlamydie, mycoplasmy, Enterobacteriaceae,
3. Zakażenia beztlenowacami:
B. fragilis
(lekiem z wyboru jest metronidazol)
H. Influenzae S. typhi
N. Meningitidis E. coli
4. Infekcje riketsjami  (leki z wyboru tetracykliny)
S. Pneumoniae V.cholera
Ricketsiae
5. Bakteryjne zapalenie spojówek (miejscowo)
Beztelnowce- clostridium & B. fragilis
1
CHLORAMFENIKOL Działania niepożądane
żð Chloramfenikol
żð Farmakokinetyka
żð Powoduje zahamowanie syntezy biaÅ‚ek wewnÄ™trznej bÅ‚ony
mitochondrialnej poprzez zahamowanie rybosomalnej
transpeptydazy:
żð WchÅ‚aniany z przewodu pokarmowego z biodostÄ™pnoÅ›ciÄ…
- oksydazy cytochromu c,
90-100%, po podaniu i.m. 50%
- reduktazy ubichinowej cytochromu c,
żð Tmax= 2-3 h
- przenoszÄ…cej protony ATP-azy
żð W PMR 60% stężenia osoczowego
żð Metabolizowany głównie w wÄ…trobie
Efekty niepożądane są wynikiem działania na transpeptydaze
żð Terapia ograniczona do sytuacji gdy korzyÅ›ci
przewyższają ryzyko
Działania niepożądane Działania niepożądane
żð Zespół szarego dziecka  przedawkowanie chloramfenikolu u
noworodków (wcześniaków):
żð Reakcje nadwrażliwoÅ›ci
- Początek 2-9. dniu po rozpoczęciu terapii
- Odmowa ssania
żð NudnoÅ›ci, wymioty, nieprzyjemny smak w
- wzdęcie, wymioty,
ustach, podrażnienie odbytu,
- Luz
ne, zielone stolce
żð Hamuje cytochrom P450
- wiotkość mięśniowa,
- sinica, zapaść naczyniowa
żð Zaburzenia hematologiczne:
- Hipotermia
 typ pierwszy  zależny od dawki- retikulocytopenia,
- Zgon u 40% po 2 dniach od początku objawów
niedokrwistość, leukopenia, trombocytopenia
Przyczyny:
 typ drugi  idiosynkrazja, niedokrwistość aplastyczna-
- Fizjologiczny niedobór transferazy glukuronianowej
pancytopenia
- Nieprawidłowe wydalanie niesprzęgnietego leku
Antibiotic mechanisms STREPTOGRAMINY
żð Chinuprystyna (grupa B) i dalfoprystyna (grupa A)  preparat zÅ‚ożony (proporcje
wagowe 70:30)
żð Inhibitory syntezy biaÅ‚ek
żð A
ączą się z podjednostką 50S rybosomu- działanie bakteriobójcze
- Chinuprystyna hamuje etap elongacji (miejsce wiÄ…zania jak makrolidy)
- Dalfoprystyna- zbliżone miejsce wiązania, synergizm działania, bezpośrednio na
tworzenie łańcucha polipeptydowego
żð Oporność typu MLS. Oporność na jednÄ… z nich powoduje, że dziaÅ‚a
bakteriostatycznie
żð Inhibitor chromosomu P-450.
żð Metabolizowane w wÄ…trobie. Wydalane w 20%
2
Aktywność przeciwbakteryjna STREPTOGRAMINY
żð Bakterie Gram (+):
Wskazania:
- S pneumoniae
- E faecium
żð szpitalne zapalenie pÅ‚uc
- w tym gronkowiec złocisty także MRSA, a także oporne na
erytromycynÄ™, chinolony i wankomycynÄ™
żð zapalenie skóry i tkanek miÄ™kkich (wrażliwe na
żð Clostridium,
żð Peptostreptococcus, metycylinÄ™ S aureus lub S pyogenes)
żð Moraxella,
żð Mycoplasma pneumoniae,
żð poważne zakażenia spowodowane przez Enterobacter
żð Legionella pneumophila,
żð Chlamydia pneumoniae faecium oporny na wankomycynÄ™
żð Neisseria meningitidis i gonorrhoeae.
STREPTOGRAMINY
OKSAZOLIDYNONY
Działania niepożądane:
żð Odczyn w miejscu podania
żð nudnoÅ›ci, biegunka, wymioty, czasem
rzekomobłoniaste zapalenie jelit
żð wysypka
żð bóle stawów, mięśni po zakoÅ„czeniu leczenia
żð Hamuje biotransformacjÄ™ leków metabolizowanych
przez cytochrom P-450 CYP 3A4
Mechanizm działania
żð Hamowanie wczesnej syntezy biaÅ‚ka
żð Wiążą siÄ™ z podjednostkÄ… 50S rybosomu (kompetycyjnie z
chloramfeniolem i linkosamidami)
żð Przypuszczalnie uniemożliwiajÄ… jej poÅ‚Ä…czenie z podjednostkÄ… 30S
w kompleks 70S.
żð Bakteriostatycznie.
żð Nie hamujÄ… transpeptydazy.
żð Nie dajÄ… krzyżowej opornoÅ›ci MLS.
3
Linezolid
żð Spektrum aktywnoÅ›ci:
żð bakterie Gram+: gronkowce, paciorkowce, eneterokoki paÅ‚eczki G+
(w tym MRSA i MRSE, Clostridium, Peptostreptococcus,
Mycobacterium tuberculosis)
żð E faecium (oporne na wankomycynÄ™), E faecalis
żð S aureus (MRSA), S epidermidis
żð S agalactiae, S haemolyticus
żð S pneumoniae,
żð S pyogenes
żð Bakteriostatyczny wobec enterokoków i gronkowców; zabójczy
wobec paciorkowców
Linezolid Działania niepożądane
żð Brak opornoÅ›ci krzyżowej z innymi antybiotykami
żð przewód pokarmowy: przebarwienie jÄ™zyka
żð zapalenie mieszków wÅ‚osowych
żð Farmakokinetyka
 Linezolid w całości wchłaniany z przewodu pokarmowego,
żð Mielosupresja: niedokrwistość, leukopenia, pancytopenia oraz
 Biodostępność 100%
trombocytopenia
 T max=1-2 h po podaniu dawki 600 mg
 T1/2= 4-8h
żð jest sÅ‚abym inhibitorem MAO i zaleca siÄ™ nie podawania
 w 50-70% metabolizowany w wątrobie (nieenzymatyczna jednocześnie pokarmów zawierających tyraminę, leków
adrenergicznych oraz serotoninergicznych.
oksydacja)
 w ok. 30% wydalany z moczem w postaci niezmienionej
 W niewydolności nerek należy zmniejszyć dawkę.
Wskazania POCHODNE NITROFURANU
żð Szpitalne zapalenie pÅ‚uc wywoÅ‚ane przez metycylinooporne oraz
żð Nitrofurantoina, furazolidon, nitrofural
metycylinowrażliwe szczepy S aureus
(nitrofurazon), furazydyna, nifuroksazyd
żð Pozaszpitalne zapalenie pÅ‚uc (S pneumoniae)
żð Zakażenia skóry i tkanek miÄ™kkich
żð Mechanizm dziaÅ‚ania niejasny
żð zakażenia powodowane przez oporne na wankomycynÄ™ szczepy
 W postaci zredukowanej Å‚Ä…czÄ… siÄ™ z rybosomem,
Enterococcus faecium
hamują syntezę niektórych enzymów, zaburzają
przemianÄ™ kwasu pirogronowego.
żð gronkowcowe zapalenie jamy nosowej
 Mogą uszkadzać DNA.
żð zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
4
Stosowane w zakażeniach dróg Stosowane w zakażeniach
moczowych przewodu pokarmowego
żð Furazolidon dziaÅ‚a na gronkowce, E. Coli, Enterobacter, Vibrio,
żð Ok. 90% szczepów E. Coli wrażliwe na nitrofurantoinÄ™,
Salmonella, Shigella, Clostridium, Bacteroides, rzęsistek pochwowy
Citrobacter, Staphylococcus saprophyticus i paciorkowce
i Giardia Lamblia, również H. Pylori
grupy B.
żð WchÅ‚ania siÄ™ z przewodu pokarmowego, metabolizowany, stężenia
żð BiodostÄ™pność 80-90%
w tkankach nie są duże
żð Szybko rozkÅ‚adana w tkankach
żð DziaÅ‚ania niepożądane: nudnoÅ›ci, wymioty, bóle brzucha, biegunka,
żð Wydalana głównie przez nerki.
reakcje hematologiczne, zaburzenia ośrodkowe
żð DziaÅ‚ania niepożądane: nudnoÅ›ci, wymioty, odczyny
żð Lamblioza, biegunka bakteryjna
płucne, uszkodzenie wątroby, neuropatie obwodowe,
zaburzenia hematologiczne
żð Nifuroksazyd ~ furazolidon
żð Furazydyna ~ nitrofurantoina.
żð SÅ‚aby inhibitor MAO
POCHODNE NITROIMIDAZOLU Działania niepożądane
żð Metronidazol
żð metaliczny smak i suchość w ustach, obÅ‚ożony
język, zapalenie języka lub jamy ustnej
żð Mechanizm dziaÅ‚ania nie do koÅ„ca jasny.
żð nudnoÅ›ci, wymioty
 Wnikają do wnętrza komórki bakteryjnej, gdzie ulegają redukcji przez
nitroreduktazy do reaktywnych, cytotoksycznych związków pośrednich.
żð wysypki
 UszkadzajÄ… DNA.
Aktywność: żð zapalenie nerwów obwodowych, parestezje,
żð Beztlenowce: m.in. Bacteroides, Fusobacterium i Clostridium,
ataksja
żð Niektóre Gram- (E. Coli i P. aeruginosa),
żð rakotwórcze? (neuroblastoma)
żð H.pylori,
żð Gardnerella vaginalis, Trichomonas, Entamoeba hystolitica, Giardia
Lamblia, Enterocytozoon bieneusi, Septata intestinalis,
Encephalitozoon helleri.
Interakcje Wskazania
żð infekcje beztlenowcami (zakażenia pooperacyjne, posocznica,
żð reakcja disulfiramowa z alkoholem (Å‚agodny
bakteriemia, zapalenie otrzewnej, ropień mózgu, zapalenie płuc,
przebieg) zapalenie szpiku kostnego, zakażenie połogowe, zakażenie
narządów miednicy mniejszej, rzekomobłoniaste zapalenie jelit)
żð hamuje metabolizm doustnych leków
żð choroba wrzodowa żoÅ‚Ä…dka  H.pylori
przeciwkrzepliwych, karbamazepiny, żð rzÄ™sistkowica
żð zapalenie pochwy Gardnerella
fluorouracylu.
żð PeÅ‚zakowica
żð Lamblioza
żð Ostre wrzodziejÄ…ce zapalenie dziÄ…seÅ‚
żð Zakażenie owrzodzeÅ„ podudzi lub odleżyn
5
Fosfomycyna
żð Nie do koÅ„ca zbadany żð Wydalana głównie z moczem
 Nie metabolizowana
żð Hamowanie syntezy Å›ciany bakteryjnej
 Dezaktywuje enzym przeksztaÅ‚cajÄ…cy N- żð DziaÅ‚a na Gram+ i Gram-
acetyloglukozaminÄ™ w kwas N-acetylomuraminowy
żð NiepowikÅ‚ane zakażenia ukÅ‚adu moczowego u
 Bakteriobójczo
kobiet
żð Oporność niewielka
żð 3g jednorazowo
Kwas fusydowy
żð Hamowanie syntezy biaÅ‚ka  nie do koÅ„ca jasny
żð DziaÅ‚ania niepożądane:
mechanizm działania
 Hepatotoksyczność głównie po podaniu i.v.
żð Budowa zbliżona do cefalosporyn
 Nudności, wymioty, brak łaknienia
żð Penicyliny antagonizujÄ… dziaÅ‚anie
 leukopenia, trombocytopenia
żð Gram- sÄ… oporne  Wysypki
żð WchÅ‚aniany z przewodu pokarmowego  Zapalenie żyÅ‚y po podaniu i.v.
żð Metabolizowany w wÄ…trobie i wydalany z żółciÄ…
Ketolidy
żð Interakcje: żð Podobne do makrolidów
 Z atorwastatyną  zwiększenie stężenia obu leków  Wyższa aktywność przeciwbakteryjna
żð Wskazania: żð DziaÅ‚ajÄ… na podjednostkÄ™ 50S rybosomu
 Infekcje gronkowcowe o różnej lokalizacji
żð Telitromycyna
 Metabolizowana w wÄ…trobie
 Nie wydłuża odstępu QT
6
Mupirocyna
żð Zaburza syntezÄ™ biaÅ‚ka
 Hamowanie wbudowywanie izoleucyny do łańcucha
peptydowego
żð DziaÅ‚a na Gram+ (Streptococcus pyogenes, S. aureus)
żð Oporność enzymatyczna
żð Wysoka oporność
żð 2% kremy i maÅ›ci
żð Do leczenia nosicielstwa S.aureus w postaci maÅ›ci donosowej
7