Koncepcja Boga, życia, świata w twórczości Kochanowskiego, Sępa Szarzyńskiego.











Piątek, 21 Kwietnia Imieniny obchodzą: Anzelm, Feliks, Bartosz
 



















  Sciaga.pl > Prace
> Renesans >
Home | Reklama | Info
| Mail






Gdzie Cz@T ???



Gdzie jestSciaga.pl
?
















Koncepcja Boga, życia,
świata w twórczości Kochanowskiego, Sępa
Szarzyńskiego.










kategoria:   J.polski
zakres:   Renesans
dodano:   1999-07-23




Kochanowski
Kochanowski był katolikiem, nie ma co do tego wątpliwości,
łączyły go jednak pewne związki z protestantyzmem. Studiował na
uniwersytecie w Królewcu, ośrodku myśli luterańskiej. Jego
protektorem był książe pruski Albrecht, który subsydiował mu studia.
Protestanci próbowali pozyskać młodego poetę dla reformacji.
Kochanowski pozostał katolikiem, pozostały w nim jednak pewne
sympatie protestanckie. Ujawniają się one bardzo wyraźnie w
łacińskich elegiach. Jeden z jego pierwszych utworów, hymn: "Czego
chcesz od nas panie?" został przysłany z Paryża na zebranie szlachty
protestanckiej. W twórczości Kochanowskiego wyraźnie brak
rysów wyznaniowych. W modlitwach zwraca się do Boga, nie ma jednak w
jego utworach kultu maryjnego, kultu świętych. Dwa z największych
utworów: "Oko śmiertelne Boga nie widziało" i "Czego chcesz od nas
panie" to modlitwy uniwersalne, mogą być wielowyznaniowe. Z wczesnej
fazy twórczości Kochanowskiego pochodzi poemat Zuzanna podejmujący
wątek biblijny. Jest to utwór mówiący o boskiej opatrzności, a także
o wartości cnoty. Szczególnie obecny jest Bóg i integralna z nim
natura w pieśniach. Co jest charakterystyczne, utożsamiał Boga z
naturą, i jest w tym bliski panteizmowi. Widział Boga w pięknie
stworzenia, postrzegał go jako stwórcę-artystę, który obecny jest w
swoim dziele. Czasami Boże dzieło stworzenia nazywa " Boskim
widowiskiem mistrzyni natury". W ten sposób jego spojrzenie staje
się bardziej laickie, co nie znaczy ateistyczne. Laicyzm XVI wieczny
nie oznacza ateistycznej postawy, można go określić jako sposób
przeżywania stosunku człowieka do boga, poza granicami wyznaczonymi
przez kościół lub zbór. W pieśni 25 ksiąg wtórych (Czego chcesz...),
Bóg nie mieści się w ramach ściśle określonej doktryny, ani
katolickiej, ani protestanckiej, jest Bogiem poza kościołem,
istnieje przede wszystkim w naturze, w dziele sprawczym, "Kościół
cię nie ogarnie, wszędy pełno ciebie.". Bóg nie potrzebuje darów,
gdyż sam jest dawcą dobrodziejstw. Znawcy literatury twierdzą, że na
jego pojmowanie Boga miały także wpływ poglądy starożytnych, wpływy
Cycerona, "Mechanizmem świata kieruje artysta stwórca, który zarazem
istnieje w swych doskonałych dziełach i przejawia się przez ich
byt". Hymn jest pochwałą niewidzialnego Boga poprzez pochwałę
widzialnego świata, jest całym poematem o sztuce, artyście i jego
dziele. Artystą jest Bóg w znaczeniu Deus-faber (rzemieślnik).
Renesans bardzo wysoko cenił rzemiosło artystyczne i stawiał je
wyżej niż sztuki artystyczne. Istniał wtedy pogląd, że należy
naśladować to co istnieje, natomiast rzemieślnik tworzy z niczego. I
właśnie w tym sensie traktuje Boga jako faber, stworzył coś z
niczego, dzieło artystyczne. Świat stworzony przez Boga jest piękny
a właśnie estetyka wyraża przekonanie, że piękno jest najwyższym
dobrem i polega na układzie i proporcjach. Renesansowa estetyka
rozróżnia pojęcia piękna i rzeczy pięknych. Przedmioty są rzeczami
pięknymi, ale nie mogą być piękne, bo piękno jest doskonałością
substancyjną, polega na proporcji, harmonii, blasku, współmierności
elementów. Pięknem jest cnota. Pieśń "Czego..." wyraża właśnie to
przekonanie, że piękno świata, dzieło Boga polega nie na urodzie
poszczególnych elementów, ile na harmonii z zgodnym porządku części.
Poeta dostrzega także analogię między cyklem pór roku a
losami człowieka, "Serce roście", "Nie porzucaj nadzieje". Życie
ludzkie różni się od tej cykliczności jedynie tym, że ma swój kres,
zaś kołowrót natury trwa nieprzerwanie. W życiu ludzkim po złych
okresach następują dobre. Czasami utożsamia Kochanowski naturę z
prostotą, pierwotnością i jakby ze świata pierwotnej natury wywodzi
się łącząca ludzi miłość, oparta na zgodzie, wzajemnym zrozumieniu,
konstruktywnym działaniu. Przykładem są "Elegie", także "Pieśni",
np.: "Pieśń świętojańska o sobótce", która jest poetyckim poglądem
na naturę w życiu człowieka. Pokazuje jak można odnaleźć sens życia,
utracony spokój w codziennym kontakcie z przyrodą. Najlepszym tego
potwierdzeniem jest rezygnacja poety z kariery politycznej i powrót
do Czarnolasu. W twórczości Kochanowskiego, a szczególnie w
pieśniach, znajduje się omówienie zagadnienia boskiej opatrzności
oraz bezpośredni stosunek Boga do człowieka. Poeta wyraża
przekonanie, że losy ludzi łączą się ze sobą według nieodgadłych
praw, to też roszczenia człowieka by poznać "przyszłe rzeczy"
wywołują tylko pobłażliwy uśmiech wszechmocnego Boga. Trzeba
świadomie uznać granicę swoich możliwości i "nadzieję pokładać w
Bogu". Pieśń IX,ks1: "Prózno ma mieć na pieczy śmiertelne
wietrzne rzeczy" Pieśń XIV,ks1: "Przypadków dalszych żaden z
nas nie zgadnie I prózno myśleć o tym Co z nami
będzie potym W godzinie Bóg wywróci wszystko." Pieśń
IX,ks 2: "Siła Bóg może wywrócić w godzinie, A kto mu
kolwiek ufa nie zginie" Obok zagadnienia ładu moralnego i
boskiej opatrzności często pojawia się w utworach Kochanowskiego
temat bożej sprawiedliwości. Podstawowa jej zasada została tu
uwikłana została najwyraźniej przeczące jej obserwacje naszej
rzeczywistości. Dręcząca zasada ludzkiej egzystencji jest jednym z
podstawowych tematów twórczości Kochanowskiego. Oto fragment
wypowiedzi Heleny z "Odprawy posłów greckich": "Przebóg, więcej
złego na tym świecie niż dobrego", a w "Oko ..." mówi poeta że
często ci którzy "świat powolnym mają" dzieje się lepiej niż
sprawiedliwym. W elegii "Do Firleja" Kochanowski zdaje się mówić, że
ponieważ Bóg jest, musi więc być sprawiedliwy, jednak widzimy
często, że cierpi cnotliwy a występny opływa w dostatki. Próbę
rozstrzygnięcia tego dylematu dokonuje na płaszczyźnie religijnej.
Pogląd Kochanowskiego w tej kwestii doskonale wyraża powiedzenie
"Bóg nierychliwy, ale sprawiedliwy". Poeta mówi: "Panie jako bardzo
błądzą, którzy cię niedbałym sądzą". Wierzy że wypełnienie się zasad
boskiej sprawiedliwości, wyrównanie krzywd nastąpi w zaświatach.
Dziełem w pełni religijnym jest: "Psalm Dawidowy". Widać w
nim chęć uwielbienia stwórcy jako doskonałego w swoich dziełach.
Tłumaczy psalm z łaciny i robi to z pietyzmem człowieka wierzącego,
rozkoszą artysty i sumiennością filologa. Kleiner mówi: "Kochanowski
świetnie wczuł się w bogactwo liryki religijnej psalmów, a modlitwy
które stworzył na podstawie biblijnej, są jego, wyrażają potęgę i
moc Boga". Niekiedy Bóg traktowany jest antropomorficznie,
np. "z twoich rąk". Nazywa go: "Myśl, która niebem toczy". Bóg
pojawia się jako wieczna myśl śmiejąca się z ludzkich poczynań:
"Człowiek, boże igrzysko", "Bo co tak mądrze człowiek począł sobie,
żeby się Bóg nie musiał śmiać jego osobie", stwórca pojawia się jako
reżyser świata. Kryzys wiary następuje po śmierci Urszulki.
Jest to kres przeświadczenia o porządku rzeczy, pojawia się
nieznajomy wróg, który "miesza ludzkie rzeczy, nie mając ani
dobrych, ani złych na pieczy". Jest on odwróceniem przyjaznej
człowiekowi sprawiedliwości. Kontekst trenów wyjaśnia, że nieznajomy
wróg to los, fatum, który w polszczyźnie XVI wiecznej mógł oznaczać
diabła. Ostatecznie jednak następuje w trenach ukorzenie się przed
Bogiem i wyrażone zostaje przekonanie, że skoro złudna okazała się
nadzieja na pomoc rozumu, "jednakże Bóg sam mocen hamować". Tren
XVIII jest modlitewnym, utrzymanym w formie psalmu - apelu do Boga o
litość. Kochanowski odwołuje swoje wcześniejsze bluźnierstwa,
"Wielkie są przed tobą występki moje, lecz miłosierdzie twoje
przewyższa wszystkie złości, użyj dziś Panie nade mną litości".
Takie ukojenie przynosi mu wiara dziecinna, którą zaszczepiła w nim
matka, i dlatego jej postać pojawia się w trenie XIX poeta dochodzi
do wniosku, ze "jeden jest pan smutku i nagrody".
Kochanowski był bardzo tolerancyjny w swej religijności,
uważał że przekonania religijne są sprawą osobistą. Chrystus pojawia
się tylko raz we fraszkach. Bóg u Kochanowskiego to stwórca-artysta,
potem filozoficzna "Wielka Myśl", staro testamentowe "Bóg i pan",
oraz wreszcie opatrzność bliska człowiekowi. Religijność
Kochanowskiego ograniczała się przede wszystkim do kontemplacji i
refleksji wokół najogólniejszych prawd wiary. Poeta podkreślał
dobrotliwość stwórcy, dawał wskazówki, jak trzeba żyć
cnotliwie.







Autor: Nieznany

Ocena : 0.0 








oceń
prace:
1 2 3 4 5 6


Home | Reklama | Info
| Mail


Prace | Pomoc | Książki | Artykuły | News | Katalog | Forum
| Rozrywka






Wszelkie prawa zastrzeżone / All
rights reserved  Sciaga.pl
2000