ZAGADNIENIA WSPOMAGAJ
CE PRZYGOTOWANIE
DO EGZAMINU Z J
ZYKA POLSKIEGO
SEMESTR IV
DWUDZIESTOLECIE MI
DZYWOJENNE
1. Bolesław Leśmian - wybrane wiersze ( Dziewczyna ,  Dusiołek ,  W malinowym
chruśniaku , Urszula Kochanowska )
·ð filozoficzna zaduma nad życiem, Bogiem i Å›wiatem;
·ð prawdy o przemijaniu;
·ð Å›wiat fantazji i marzeÅ„;
·ð niezwykÅ‚ość jÄ™zyka poetyckiego.
2. Julian Tuwim - wybrane wiersze ( Życie codzienne ,  Chrystus miasta )
·ð cechy poezji okresu skamandryckiego w wybranych utworach;
·ð codzienność i sprawy zwyczajne jako tematy poetyckie;
·ð nowy bohater: szary czÅ‚owiek i tÅ‚um.
3.Julian Przyboś  wybrane wiersze ( Na kołach ,  Wieczór )
·ð poetyka awangardy
·ð wyobraz
nia poety awangardowego;
·ð jÄ™zykowe eksperymenty np.  spiÄ™trzona metafora, elipsa.
4.Maria Pawlikowska  Jasnorzewska  wybrane wiersze ( Film amerykański )
·ð Å›wiat widziany z perspektywy kobiety;
·ð specyfika stylu Pawlikowskiej - Jasnorzewskiej.
5. Stefan Żeromski   Przedwiośnie
·ð obraz polskiej rzeczywistoÅ›ci poczÄ…tku lat 20 miÄ™dzywojnia;
·ð trzy drogi rozwoju Polski;
·ð obraz rewolucji w  PrzedwioÅ›niu ;
·ð kreacja bohatera poszukujÄ…cego wÅ‚asnej tożsamoÅ›ci.
6.Zofia Nałkowska   Granica
·ð zasada kompozycyjna powieÅ›ci (inwersja czasowa);
·ð obraz polskiej rzeczywistoÅ›ci lat 30 dwudziestolecia miÄ™dzywojennego;
·ð psychologiczny charakter powieÅ›ci;
·ð postawy bohaterów wobec rzeczywistoÅ›ci;
·ð interpretacja tytuÅ‚u powieÅ›ci.
7. Witold Gombrowicz   Ferdydurke (fragm.)
·ð czÅ‚owiek i jego relacje ze Å›wiatem, forma i sÅ‚owa  klucze (pupa, gÄ™ba, Å‚ydka) ;
·ð rola parodii w demaskowaniu schematów ( Lekcja jÄ™zyka polskiego );
·ð groteska jako sposób prezentacji Å›wiata;
·ð specyfika powieÅ›ci awangardowej.
8. Bruno Schulz   Sklepy cynamonowe (fragm.) (matura od 2010 roku)
·ð mityzacja rzeczywistoÅ›ci (oniryzm);
·ð sposób kreacji bohaterów;
·ð motyw miasta.
9.Maria DÄ…browska   Noce i dnie (matura od 2010 roku)
·ð Å›wiat przedstawiony w powieÅ›ci;
·ð motyw dworku i rodziny;
·ð postawy głównych bohaterów;
·ð powieść - saga.
WYJAŚNIJ, ZASTANÓW SI
, PRZEMYÅšL&
·ð Przedstaw dwudziestolecie miÄ™dzywojenne jako formacjÄ™ kulturowÄ….
·ð Wskaż specyficzne cechy poezji miÄ™dzywojennej.
·ð Poeci dwudziestolecia miÄ™dzywojennego w poszukiwaniu nowych motywów
tematycznych i oryginalnego wyrazu artystycznego.
·ð RozwiÅ„ myÅ›l: Cezary Baryka  bohaterem poszukujÄ…cym swojego miejsca
w życiu.
·ð Ukaż wpÅ‚yw historii na postawÄ™ życiowÄ… C.Baryki, bohatera powieÅ›ci S.Å»eromskiego.
·ð UmiejÄ™tność dokonywania wyborów w życiu& SnujÄ…c refleksje na ten temat, odwoÅ‚aj
się do kreacji poznanych bohaterów Żeromskiego i Z. Nałkowskiej.
·ð AnalizujÄ…c treÅ›ci  PrzedwioÅ›nia i  Granicy - zinterpretuj tytuÅ‚y powieÅ›ci.
·ð Zastanów siÄ™ nad symbolicznÄ… wymowÄ… ostatniej sceny  PrzedwioÅ›nia .
·ð Przedstaw swój sÄ…d o filmowej adaptacji powieÅ›ci Å»eromskiego pt: PrzedwioÅ›nie
w reżyserii F.Bajona.
·ð Uzasadnij,że  Ferdydurke Gombrowicza jest powieÅ›ciÄ… awangardowÄ….
·ð Józio K., bohater powieÅ›ci W. Gombrowicza, poszukuje tożsamoÅ›ci. RozwiÅ„ myÅ›l,
odwołując się do treści utworu.
·ð JakÄ… rolÄ™ w wizji Å›wiata peÅ‚nia parodia i groteska? OdpowiadajÄ…c, odwoÅ‚aj siÄ™
do powieści Gombrowicza.
·ð Zastanów siÄ™, jakie ważne problemy porusza proza miÄ™dzywojenna.
NAUKA O J
ZYKU
·ð Scharakteryzuj poetyckie Å›rodki stylistyczne.
·ð Przedstaw eksperymenty jÄ™zykowe twórców dwudziestolecia miÄ™dzywojennego.
LITERATURA OKRESU WOJNY I OKUPACJI
1. Wybrane utwory Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (na przykład:,  Pokolenie ,
 Wyroki  Ten czas ,  Historia )
·ð poetyckie pejzaże wojny w wybranych utworach;
·ð katastroficzna wizja Å›wiata, pokolenia i jednostki;
·ð stosunek BaczyÅ„skiego do doÅ›wiadczeÅ„ wojennych i okupacyjnych.
2. Tadeusz Borowski  Opowiadania ( Pożegnanie z Marią ,  U nas w Auschwitzu ,
 Proszę państwa do gazu&  ,  Bitwa pod Grunwaldem )
·ð obraz okupacyjnej Warszawy;
·ð destrukcyjny wpÅ‚yw faszyzmu na psychikÄ™ czÅ‚owieka  czÅ‚owiek zlagrowany;
·ð obóz jako system zagÅ‚ady czÅ‚owieczeÅ„stwa;
·ð obozy przejÅ›ciowe;
·ð specyficzne cechy narracji i jej rola w wymowie ideowej opowiadaÅ„.
3. Gustaw Herling - Grudziński -  Inny świat
·ð degradacja czÅ‚owieczeÅ„stwa za drutami Å‚agrów sowieckich  czÅ‚owiek zÅ‚agrowany;
·ð siÅ‚a i godność czÅ‚owieka w warunkach nieludzkich;
·ð przejawy heroizmu w sytuacjach ekstremalnych;
·ð próba okreÅ›lenia narratora (autobiografizm);
·ð funkcja motta
4. Hanna Krall   Zdążyć przed panem Bogiem
·ð tragedia warszawskiego getta;
·ð różne postawy ludzkie wobec Holocaustu;
·ð specyfika utworu (deheroizacja)
·ð interpretacja tytuÅ‚u.
WYJAŚNIJ, ZASTANÓW SI
, PRZEMYÅšL&
·ð W oparciu o wybrane utwory K.K.BaczyÅ„skiego ukaż przyczyny tragizmu pokolenia
Kolumbów.
·ð Przedstaw obraz okupacyjnej rzeczywistoÅ›ci w oparciu o opowiadania Tadeusza
Borowskiego.
·ð Na podstawie wybranych utworów II poÅ‚owy XX wieku ukaż mechanizmy
zniewalania człowieka.
·ð Różne spojrzenia na czÅ‚owieka w sytuacjach kraÅ„cowych.OmawiajÄ…c, odwoÅ‚aj siÄ™ do
wybranych tekstów.
·ð Uzasadnij,że literatura lat wojny i okupacji jest obrazem siÅ‚y i sÅ‚aboÅ›ci czÅ‚owieka.
·ð Scharakteryzuj bohatera-narratora opowiadaÅ„ obozowych T.Borowskiego.
·ð OdwoÅ‚ujÄ…c siÄ™ do opowiadaÅ„ T.Borowskiego wyjaÅ›nij pojÄ™cie;  CzÅ‚owiek
zlagrowany .
·ð Przedstaw zwiÄ…zek motta i tytuÅ‚u książki G.Herlinga GrudziÅ„skiego  Inny Å›wiat z jej
treścią.
·ð Przedstaw obrazy lub przykÅ‚ady walki o ocalenie moralne w  Innym Å›wiecie
G.Herlinga Grudzińskiego.
·ð Ukaż odmienność postawy narratora w opowiadaniach T. Borowskiego i  Innym
świecie G.Herlinga Grudzińskiego.
·ð Uzasadnij myÅ›l, iż obozy hitlerowskie byÅ‚y miejscem deprawacji czÅ‚owieka.
·ð Autobiografizm jako cecha prozy XX wieku. Przedstaw na przykÅ‚adach.
·ð Problem holocaustu w literaturze współczesnej i filmie. OdwoÅ‚aj siÄ™ do znanych
tekstów kultury.
·ð Na podstawie wybranych utworów ukaż zmiany w ludzkiej psychice jako
konsekwencje faszystowskich zbrodni.
·ð Przedstaw motyw zagÅ‚ady Å»ydów w relacji Marka Edelmana.
NAUKA O J
ZYKU
·ð Scharakteryzuj cechy jÄ™zykowe narracji behawioralnej;
·ð WymieÅ„ cechy jÄ™zyka tematycznie zwiÄ…zanych z wojnÄ….
LITERATURA WSPÓA
CZESNA
1.Współcześni poeci polscy:
·ð Tadeusz Różewicz  wybór wierszy ( Ocalony ,  Matka powieszonych ,
 Spadanie ,  Strach ,  Drewno );
- obraz zdruzgotanego świata w ujęciu poety
- refleksje nad kondycją współczesnego człowieka
·ð CzesÅ‚aw MiÅ‚osz  wybór wierszy ( Campo di Fiori ,  Który skrzywdziÅ‚eÅ› ,  Åšwiat
(poema naiwne):Wiara, Nadzieja, Miłość ,  Zaklęcie )
- przesłanie moralne utworów - postaw ironiczna w wierszach Miłosza;
- klasyczne pojęcie rozumu jako mocy tworzenia wartości i przeciwstawiania się rozpaczy.
·ð Zbigniew Herbert  wybór wierszy ( PotÄ™ga smaku ,  Raport z oblężonego miasta ,
 Tamaryszek ,  Powrót prokonsula ,  Przesłanie pana Cogito );
- reinterpretacja motywów mitologicznych i biblijnych;
- poetyka kontemplacji;
- ocena kondycji współczesnego człowieka;
- klasycyzm jako znak postawy moralnej Herberta.
·ð Miron BiaÅ‚oszewski  wybór wierszy ( na przykÅ‚ad:  Kabaret Kici Koci ,  szare
eminencje zachwytu ,  Sprawdzone sobą , wywód jestem u ,  namuzowywanie )
- tradycja awangardowa w poezji współczesnej: nurt lingwistyczny;
- stosunek Białoszewskiego do tradycji;
- język Białoszewskiego jako sposób widzenia rzeczywistości np. Fascynacja banałem i
szczegółem codzienności;
- gry i eksperymenty językowe.
·ð WisÅ‚awa Szymborska  wybór wierszy (  Utopia ,  ObmyÅ›lam Å›wiat ,  ***
[Nicość& ])
- zaduma nad życiem i współczesnym światem;
- zmienność i trwanie, istnienie i nicość jako filozoficzne pytania poezji Szymborskiej;
- sytuacja człowieka pozbawionego hierarchii wartości;
- właściwości języka poetyckiego (sarkazm, ironia, parodia).
·ð Jan Twardowski  wybór wierszy ( za szybko ,  samotność ,  przezroczystość ,
 szukam )
- współczesna poezja wiary;
- relacja między nadawcą i adresatem monologu Bogiem;
- stylistyka rozmowy, środki stylistyczne (apostrofy, paradoksy, powtórzenia, epitety);
- postawa afirmacji świata
·ð StanisÅ‚aw BaraÅ„czak  wybór wierszy ( Spójrzmy prawdzie w oczy ,  JakieÅ› Ty )
- poezja przeciwko zniewoleniu umysłów i zakłamaniu języka w PRL- u;
- specyficzne cechy języka.
2.Sławomir Mrożek   Tango
·ð cechy tragikomedii rodzinnej
·ð uniwersalne treÅ›ci dramatu, motyw buntu pokoleniowego;
·ð przyczyny klÄ™ski Artura;
·ð rola parodii i groteski  Å›wiat w krzywym zwierciadle;
·ð cechy dramatu awangardowego.
3. Albert Camus   Dżuma
·ð interpretacja motta;
·ð Å›wiat przedstawiony w  Dżumie
·ð zróżnicowane postawy bohaterów w sytuacjach ekstremalnych;
·ð nawiÄ…zanie do filozofii egzystencjalizmu;
·ð filozoficzna parabola ukazujÄ…ca tragizm ludzkiej egzystencji i postawy ludzkie wobec
zła.
WYJAŚNIJ, ZASTANÓW SI
, PRZEMYÅšL&
·ð Przedstaw bohatera lirycznego wierszy T.Różewicza, czÅ‚owieka obciążonego wojnÄ….
·ð Zilustruj naszÄ… współczesność poetyckimi obrazami T.Różewicza.
·ð PrzemyÅ›l przesÅ‚anie moralne poezji Cz.MiÅ‚osza.
·ð Przedstaw swoje refleksje po lekturze wierszy WisÅ‚awy Szymborskiej.
·ð Jak odbierasz grÄ™ z jÄ™zykiem Mikrona BiaÅ‚oszewskiego?
·ð Uzasadnij rolÄ™ Å›wiata antycznego w reinterpretacjach poetyckich Zbigniewa Herberta.
·ð Czy  Pan Cogito Z.Herberta może być dekalogiem współczesnych?
·ð Uzasadnij,że  Tango S.Mrożka jest dramatem o różnorodnych przesÅ‚aniach.
·ð Wskaż funkcje parodii i groteski w wymowie ideowej dramatu S.Mrożka.
·ð Uzasadnij,że poezja polska II poÅ‚owy XX wieku jest zapisem przeżyć i niepokojów
współczesnego człowieka.
·ð Omów wybranÄ… adaptacjÄ™ filmowÄ… dzieÅ‚a literackiego.(PamiÄ™taj o cechach adaptacji).
·ð Przedstaw swoje zdanie na temat idei czÅ‚owieczeÅ„stwa w  Dżumie A.Camusa.
·ð Dokonaj recenzji wybranego przez Ciebie tekstu kultury. (PamiÄ™taj o cechach
recenzji).
·ð Uzasadnij, że liryka współczesna to także mowa uczuć i refleksji.
·ð Przedstaw tendencje awangardowe i tradycje w literaturze XX wieku.
NAUKA O J
ZYKU
·ð Zapożyczenia we współczesnej polszczyz
nie.Twój stosunek do  inwazji obcych
form językowych we współczesnej polszczyz
nie.
·ð WyjaÅ›nij pojÄ™cie normy jÄ™zykowej i wskaż podstawowe kryteria poprawnoÅ›ci
językowej.
·ð WyjaÅ›nij pojÄ™cie bÅ‚Ä™du jÄ™zykowego i wskaż typy bÅ‚Ä™dów.
·ð Wskaż przykÅ‚ady nowomowy jako dwudziestowiecznego zwyrodnienia jÄ™zyka.
·ð WyjaÅ›nij, na czym polega manipulacja jÄ™zykowa.
·ð Scharakteryzuj jÄ™zyk reklamy.