(4) Podstawowe zasady diagnozy psychologicznejid 1040


2012-12-07
Diagnoza psychologiczna
Jedna z podstawowych form praktycznej
działalności zawodowej psychologa
Rodzaje diagnozy:
diagnoza terapeutyczna
Wykład 3
diagnoza rozwojowa
diagnoza na zlecenie np. sądu, pracodawcy
Diagnoza psychologiczna Diagnoza psychologiczna
Diagnoza w procesie terapeutycznym Psycholog w sytuacji diagnostycznej musi zachować
celem takiej diagnozy jest przygotowanie programu bezstronność i obiektywizm, jednocześnie
oddziaływań wobec klienta, co pozwoli na wprowadzenie
nawiązując relację opartą na zaufaniu i gotowości do
oddziaływań psychologicznych
współpracy
Diagnoza rozwojowa np. badanie dziecka
z trudnościami szkolnymi
celem jest wskazanie przyczyn trudności Życzliwa Formalny
i sformułowanie wskazówek dla rodziców oraz szkoły
atmosfera charakter
badania kontaktu
Diagnoza w procesie rekrutacyjnym
celem jest wskazanie osoby, która najlepiej będzie wypełniała
rolę pracownika na danym stanowisku
Diagnoza psychologiczna Diagnoza psychologiczna
Pamiętać należy o zasadzie zawartej w Kodeksie
Jak zatem pogodzić obiektywizm,
zawodu psychologa, która mówi:
dystans, bezstronność,
Wykonując czynności zawodowe, psycholog
zawsze dąży do tego, żeby kontakt z nim był
bez których niemożliwe jest
pomocny dla drugiego człowieka czy grupy osób.
przeprowadzenie diagnozy
Psycholog z racji swojego zawodu poczuwa się
do udzielania pomocy psychologicznej z oczekiwaniem, że psycholog
w każdych okolicznościach, gdy zachodzi taka
zawsze powinien być pomocny
potrzeba. (pkt 1, Zasady ogólne)
w kontakcie z klientem?
1
2012-12-07
Obiektywizm diagnostyczny
nie polega na bezdusznym , aemocjonalnym
podejściu do klienta
bezwzględnie wyklucza udzielania pomocy
psychologicznej w trakcie badania
oddziaływanie psychologiczne pojawia się
w końcowej części kontaktu psychologa
z klientem  podczas przekazywaniu
informacji zwrotnej
Cechy relacji Dobrowolność kontaktu
Badanie pod
Badanie w pełni
przymusem
dobrowolne
Dobrowolność np. przymus prawny 
obowiązek poddania się
kontaktu
klient
badaniom
psychologicznym
samodzielnie
w przypadku osób
zgłasza się na
oskarżonych
Lęk przed
lub podejrzanych na
badanie
oceną
podstawie
postanowienia organów
sądowych
Przymus prawny Dobrowolność badania
art. 74 ż 2 ust. 2 Kodeksu postępowania karnego Między całkowitą dobrowolnością, a przymusem prawnym
istnieje cała gama nacisków formalnych
1. Oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swej niewinności
ani obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść. i psychologicznych, które powodują, że badanie staje się
przymusowe:
2. Oskarżony jest jednak obowiązany poddać się:
1. (& ) rekrutacja
2. badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom
badanie okresowe pracownika
połączonym z dokonaniem zabiegów na jego ciele, z wyjątkiem
dziecko skierowane przez rodziców, szkołę na badanie
chirurgicznych, pod warunkiem, że dokonywane są przez
uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia z zachowaniem sprawa rozwodowa
wskazań wiedzy lekarskiej i nie zagrażają zdrowiu oskarżonego,
Zadaniem psychologa jest rozważyć przyczyny,
jeżeli przeprowadzenie tych badań jest nieodzowne;
które spowodowały, że osoba zgłosiła się na badanie
w szczególności oskarżony jest obowiązany przy zachowaniu tych
warunków poddać się pobraniu krwi, włosów lub wydzielin i uwzględnić wynikające z nich motywację do udziału
organizmu, (& )
w procesie diagnostycznym
2
2012-12-07
Oczekiwanie badanego Lęk przed oceną
Zdaniem Orne'a, w typowej sytuacji badawczej, Relacja psycholog-badany jest niesymetryczna
a więc przy dobrowolnym udziale w badaniach
psycholog ocenia  badany jest oceniany
psychologicznych i braku poczucia zagrożenia
nastawienie badanego - na ochronę poczucia
poczucia własnej wartości, osoba badana jest
własnej wartości
skłonna współpracować z badaczem
Jak zostanę oceniony przez psychologa?
Mówiąc inaczej, osoba badana będzie pozytywnie
Zderzenie obrazu samego siebie z tym,
zmotywowana do tego, aby odegrać rolę  dobrej"
osoby badanej i  ...będzie się starała swoim który może wyłonić się z badania 
zachowaniem potwierdzić postawioną przez Czy w obiektywnej ocenie jestem tak
eksperymentatora hipotezę" (Orne, 1991, s. 22-23) sprawny, jak sam sądzę?
Lęk przed oceną Nastawienie psychologa
Ważne są również uprzednie doświadczenia Efekt Rosenthala - psycholog przed przystąpieniem
badanego z określoną sytuacją diagnostyczną do badania może mieć już pewne oczekiwanie
odnośnie do przebiegu badania, kontaktu z badanym,
Czy jest to pierwsze badanie, czy kolejne?
jego możliwości tzw. wstępne założenie, jak badany
Różny poziom lęku, niepewności i poczucia zagrożenia
będzie się zachowywał w trakcie badania
 wymaga rozpoznania, aby zmniejszyć negatywne
emocje u badanego, aby kontakt z klientem przebiegał
Potwierdzenie wstępnych oczekiwań
prawidłowo
pozytywnych (efekt Galatei)
Poziom niepewności w odniesieniu do przebiegu
negatywnych (efekt Golema)
badania wpływa negatywnie na klienta i wzmaga
potrzebę ochrony poczucia własnej wartości
Wstępne oczekiwanie Wstępne oczekiwanie
Należy pamiętać o tym, że nasilenie
" Pozytywne wstępne
Efekt nastawienie wobec badanego
określonych oczekiwań wobec klienta
" Oczekiwanie sukcesu
może w rażący sposób zniekształcać
Galatei
zarówno cały proces diagnostyczny
(wybór określonych zadań, sposób
" Negatywne wstępne
Efekt nastawienie wobec badanego
zadawania pytań w wywiadzie itp.)
" Oczekiwanie porażki,
oraz rzutować na interpretację
niepowodzeń
Golema
uzyskanych wyników
3
2012-12-07
yródło oczekiwań wstępnych Osobowość diagnosty
Przekonania, postawy, system wartości oraz wiedza
psychologa
osobowość
Największy wpływ mają takie cechy jak:
psychologa
autorytaryzm,
dogmatyczny styl myślenia,
uprzednie
kontakty
konformizm,
z
badanym
zależność od grupy,
dane o badanym
sztywność,
 obiektywne
i subiektywne
utrzymywanie dystansu społecznego,
impulsywność,
nieufność
Posiadanie  danych obiektywnych Wcześniejsze kontakty z klientem
Przed przystąpieniem do badań psycholog dysponuje wcześniejsze kontakty z klientem, które kształtują
wstępnymi obiektywnymi informacjami na temat wstępne oczekiwania diagnostyczne i rzutują na
badanego np. przebieg i rezultaty aktualnego kontaktu
wyniki badań medycznych, płeć, wiek,
należy unikać opiniowania psychologicznego osób,
dane proto-diagnostyczne pochodzące z różnych
z którymi psycholog pozostawał w jakichkolwiek
instytucji, czy grup społecznych itp.
relacjach przed rozpoczęciem diagnozy (zasada
Dodatkowo na nastawienie psychologa wpływają unikania konfliktu ról)
odczucia subiektywne, często formułowane na
Niestety nie zostało to zapisane w Kodeksie etycznym
podstawie zewnętrznych, spostrzeżonych cech klienta
psychologa
np. wygląd zewnętrzny, sposób wysławiania się,
mimika, sposób siedzenia itp. (pierwsze wrażenie)
Etapy procesu diagnostycznego
Kontrakt  Zakończenie
ustalenie celu Przebieg badania diagnozy
i zakresu diagnostycznego i opracowanie
diagnozy opinii
4
2012-12-07
Etapy procesu diagnostycznego Kontrakt diagnostyczny
Początek kontaktu psychologa z klientem to ustalenie
zasad współpracy oraz wyjaśnienie jej
podstawowych cech
Psycholog jako profesjonalista występuje w roli osoby,
Kontrakt  Zakończenie
która jest przygotowana zawodowo do oceny klienta,
ustalenie celu Przebieg badania diagnozy
wie więcej od niego i ma decydujący wpływ na wszystko,
i zakresu diagnostycznego i opracowanie
co się będzie działo w procesie diagnozy
diagnozy opinii
Zawarcie kontraktu pozwala klientowi zrozumieć to,
co będzie miało miejsce w czasie badania j jakie
będą skutki (jakie jest znaczenie diagnozy? i komu
zostanie przekazana?)
Kontrakt diagnostyczny Ustalenie kontraktu
Wyjaśnienie przebiegu diagnozy ma za zadanie:
Cel działania psychologa
rozwiać wątpliwości klienta
zmniejszyć lęk
Zakres interwencji
zmniejszyć poczucie zagrożenia wynikające z braku
zrozumienia istoty diagnozy
Oczekiwane przez klienta skutki
Wiele osób uważa, że psycholog  prześwietla na wylot !!!
Czas trwania badania
Co należy omówić z klientem???
Wynagrodzenie psychologa
Na czym polega określenie celu
Jaki jest cel działania psychologa? badania?
Szczegółowe omówienie celu badania oraz metod, Przełożenie pytania zleceniodawcy lub zapisów
które zostaną użyte jest podstawą wyrażenia prawnych na język zrozumiały dla klienta  Czemu
świadomej i dobrowolnej zgody na poddanie się służy badanie?
badaniom.
Wytłumaczenie, na czym będą polegać poszczególne
Również wtedy, gdy badanie przeprowadzane jest pod zadania stawiane przed badanym.
przymusem, psycholog powinien dążyć do
Poinformowanie, że dopiero po zakończeniu procesu
akceptacji przez klienta proponowanego procesu
diagnostycznego będą przekazane wnioski
diagnostycznego (patrz Kodeks i Ustawa)
dotyczące poziomu wykonania zadań i ostateczna
ocena (pytanie: Czy dobrze wykonałem zadanie?)
5
2012-12-07
Jaki jest zakres interwencji
psychologicznej? Czego oczekuje klient?
Zasada ograniczenia ingerencji w prywatność
Klient poddawany diagnozie, próbuje odczytać
Zakres diagnozy jest określony przez cel dlatego właściwy cel badania w oparciu o:
wyjaśnienie klientowi, jakie obszary funkcjonowania
własne doświadczenie
zostaną poddane ocenie, pozwala zrozumieć
wiedzę o badaniach psychologicznych i psychologach
klientowi, że psycholog nie ma prawa ingerować
informacje zwrotne
w prywatność badanego i dopytywać o postawy,
przekonania i fakty wykraczające poza ten zakres. Badania zlecone przez sąd powodują, że psycholog jest
spostrzegany jako osoba, która chce zaszkodzić
Nie oceniamy człowieka w ogóle, ale w wybranym
zakresie np. badanie kierowcy: pamięć, uwaga, klientowi  brak zaufania, brak wiary w dobre intencje
koordynacja wzrokowo-ruchowa, ale nie kompetencje
psychologa.
interpersonalne
Jakie jest wynagrodzenie
Jaki będzie czas trwania badania? psychologa?
Określenie czasu trwania badania pozwala klientowi Należy pamiętać, że opłata za badanie czasem może
zachować kontrolę nad sytuacją, co wyraża się budować przekonanie u klienta, że ocena będzie dla
wzrostem poczucia bezpieczeństwa podczas niego pozytywna
badania.
Trzeba podkreślić, że opłata jest
Przeciętnie jednorazowe badanie nie powinno za przeprowadzenie badania i czas poświęcony
przekraczać 1,5-2 godzin (zmęczenie i znużenie na jego wykonanie
klienta może zafałszować wyniki)
Podsumowanie  ustalanie
kontraktu Etapy procesu diagnostycznego
Chroni klienta przed rozczarowaniem, że nie otrzymał
od psychologa tego, czego oczekiwał
Chroni psychologa przed poczuciem, że zawiódł
Podstawowa zasada  psycholog nie bada osób, które
Kontrakt  Zakończenie
nie wyraziły na to zgody ustalenie celu Przebieg badania diagnozy
i zakresu diagnostycznego i opracowanie
Psycholog sam określa warunki badania i dobiera
diagnozy opinii
określone narzędzia
6
2012-12-07
Przebieg badania diagnostycznego Etapy procesu diagnostycznego
Psycholog jest odpowiedzialny za stworzenie właściwych
warunków badania (zasada poszanowania godności):
miejsce, które sprzyja skupieniu się  cisza, odpowiednie
oświetlenie, czytelne arkusze testowe, przybory do pisania
itp. Kontrakt  Zakończenie
ustalenie celu Przebieg badania diagnozy
skoncentrowanie na kliencie  zadbanie o to, aby nikt nie
i zakresu diagnostycznego i opracowanie
przeszkadzał w trakcie badania, wyłączone telefony
diagnozy opinii
Dobór odpowiednich narzędzi diagnostycznych 
techniki trafne, rzetelne, standaryzowane, obiektywne,
z aktualną normalizacją, adoptowane do warunków
polskich
Zakończenie procesu
diagnostycznego Przekazanie informacji zwrotnej
To podstawowe prawo każdego klienta i podkreślenie
jego podmiotowości
Obowiązek ten zapisany jest w Kodeksie i Ustawie
Należy pamiętać, że informacja zwrotna trafia często
Przekazanie Sformułowanie
nie tylko do klienta, ale np. jego rodziny 
informacji pisemnej opinii
konsekwencja społeczne
zwrotnej psychologicznej
Mamy tendencję do dopasowania się do diagnozy !!!!
Przekazanie informacji zwrotnej Przekazanie informacji zwrotnej
Podmiotowe traktowanie klienta  wszystko, co
Język zrozumiały dla klienta
dotyczy klienta jest mu przekazywane; informacja, co
zostanie przekazane dalej
Nie podawać informacji destruktywnych 
sprawiających wrażenie niezmiennych np. jesteś& &
Wypełnienie zobowiązania zawartego w kontrakcie
Trudności:
Nie podawać wyników liczbowych
Poczucie cierpienia i krzywdy
Aatwość asymilacji błędnej diagnozy
Odpowiedzieć na pytania klienta
Pytanie: jak daleko sięga nasze prawo do budzenia
autorefleksji klienta?
Informacje podane w formie  kanapki
Pytanie: czy diagnoza nie będzie usprawiedliwieniem
dla pewnych zachowań klienta?
Nie stygmatyzować
7
2012-12-07
Diagnoza psychologiczna
Czynności diagnostyczne psychologa i ich rezultaty
mogą podlegać ocenie moralnej ze strony zarówno
Stygmatyzacja  negatywne wartościowanie
klientów, jak i osób trzecich.
Psycholog powinien pamiętać, że racje etyczne
zawsze powinny poprzedzać racje teoretyczne,
metodologiczne, czy praktyczne
ocenie takiej powinno podlegać to, czy i w jakiej mierze
czynności diagnostyczne i sama diagnoza zawiera
elementy stygmatyzujące jednostkę, czy grupę
społeczną
Diagnoza stygmatyzująca Diagnoza stygmatyzująca
Psycholog stygmatyzuje, gdy przyjmuje wobec osób Zawiera elementy pewnej generalizacji np.
badanych postawę prokuratorską  podczas
zamiast  nadużywa alkoholu jest  alkoholik ;
diagnozowania:
zamiast  uczestniczy w bójkach   jest agresywny ;
przypisuje etykietki
zamiast  dużo mówi   jest gadułą itd.
naznacza jakimiś pejoratywnymi właściwościami
Etykieta dotyczy osoby, a nie zachowania
o zabarwieniu negatywnym
Etykiety są uproszczona formą kategoryzacji
naraża na szwank poczucie własnej wartości i godności
społecznej  przyporządkowują, kategoryzują ludzi
w sposób jawny lub ukryty występują elementy
według procedury 0-1:  normalny-nienormalny ,
wartościowania  wskazywanie, w jakim stopniu i pod
 inteligentny-nieinteligentny ,  przystosowany 
jakim względem zachowanie jest niepożądane,
nieprzystosowany itd.
szkodliwe, nienormalne, zakazane, nieaprobowane
Diagnoza stygmatyzująca
Stygmatyzujące ludzi etykietki zawierają różne Diagnoza psychologiczna może być diagnozą
treści, czy kryteria wartościujące, które wykluczają stygmatyzującą tylko dlatego, że tak została
jedne wartości, a preferują inne odczytana  psycholog powinien brać pod uwagę
odbiorcę pisanej przez siebie diagnozy!!!
Osoby stygmatyzowane są potrzebne tzw.
 normalnym ludziom do podbudowy ich Moc diagnozy często jest proporcjonalna do
samooceny, poczucia wyższości i sukcesu, określenia autorytetu diagnosty oraz instytucji, którą
własnego miejsca w świecie, czy umocnienia własnego reprezentuje (podpisy, pieczątki)
widzenia świata
8
2012-12-07
Błędne koło stygmatyzacji
Zamiast wyjaśniać
Stygmaty w diagnozie psychologicznej zamiast
przyczynę zachowania
wyjaśniać mechanizmy psychologiczne i
Przemoc
diagnoza stygmatyzująca
domowa
determinanty określonego zachowania,
Ciągi
alkoholowe
podsumowuje różne
ograniczają się do przyporządkowania osoby tak się
objawy, symptomy,
zachowującej do określonej grupy  dewiantów
Utrata
zachowania wygodną
pracy
np. na pytanie dotyczące przyczyn naruszania przez
etykietką, która
ucznia reguł współżycia szkolnego uzyskuje się
następnie uznawana jest
diagnostyczne  wyjaśnienie , że dzieje się tak dlatego, że
jako wyjaśnienie tych
uczeń jest osobą społecznie niedostosowaną lub
objawów, symptomów,
alkoholik
emocjonalnie niedojrzałą zachowań
Teoria naznaczenia społecznego
Obiektem stygmatyzowania są przede wszystkim
Osoba, która została przez psychologa naznaczona
osoby, które nie spełniają oczekiwań otoczenia,
jakimś stygmatem, jest karana za próby odsunięcia
które nie chcą lub nie potrafią być takie, jak chce tego
go od siebie
od nich otoczenie
Próby opierania się, narzuconemu przez
Dotyczy to osób odmiennych, nietypowych pod
psychologa stygmatowi nie mają szans
względem cech swojego społecznego czy
powodzenia, a nawet działają na niekorzyść osoby
psychologicznego funkcjonowania
protestującej, ponieważ wywołują dodatkowe działania
Otoczenie oczekuje od psychologa, aby jego diagnoza
stygmatyzacyjne ze strony otoczenia mające na celu
była stygmatyzująca, bo pozwoli to na uwolnienie się
skłonić daną osobę do pogodzenia się ze stygmatem,
od odpowiedzialności, czy współodpowiedzialności
aby jej zachowania były zgodne z jego treścią
za ich postępowanie  on/ona po prostu taki/taka
jest psychologiczną
akty nagany,
etykieta potępienia,
drwin itd.
Teoria naznaczenia społecznego
Stygmat tym łatwiej i skuteczniej przylega do osób, jeśli:
czują się one wobec nich bezsilne i bezradne,
w otoczeniu nie ma żadnego wsparcia
antystygmatyzującego wzrost
zachowanie
poczucia
zgodnie z
Skutek działania stygmatu  zmiana sposobu myślenia bezsilności
etykietą
i bezradności
danej osoby na swój własny temat
(myślenie o sobie w kategoriach stygmatu):
szkoła  uczniowie z diagnozą IQ
szpital psychiatryczny
wzrost
rodzice   mój rozrabiaka ;  zosia  samosia ;  uparty
poczucia
osiołek ;  ty głupku bezradność zagrożenia,
wyuczona obniżenie
poczucia
zaufania
9
2012-12-07
Etykiety - podsumowanie
W stygmatach zawarte jest pewne prognozowanie W etykietach zawarta jest ponura wizja przyszłości
i oczekiwanie dotyczące stylu zachowania się człowieka, rzutują na interpretację/ocenę
danej osoby  umysłowego, emocjonalnego zachowania człowieka w przyszłości:
i społecznego oraz kierunku rozwoju osobowości
on zawsze był trudnym dzieckiem; ona już w szkole
zachowywała się frywolnie; on już się taki urodził itp.
Prognozy dotyczą zarówno bliskiej (nie uda ci się
zrobić tego zadania), jak i dalekiej (z ciebie nic Niektóre etykiety są dziedziczone społecznie:
dobrego nie wyrośnie) perspektywy czasowej rodzice upośledzonego dziecka, córka alkoholika, syn
przestępcy itp.
Efekt samospełniającego się proroctwa tzw.  efekt
Golema  chęć faworyzowania własnej wstępnej Istnieją też etykiety warunkujące skuteczną
hipotezy rehabilitację  warunkiem skutecznej terapii jest akt
samonaznaczenia (ruch AA  jestem alkoholikiem)
Warunki dobrej diagnozy
brak emocjonalnego nastawienia do klienta
sprawdzone kompetencje psychologa (wiedza i
umiejętności np. obserwacji, posługiwania się testami i
ich interpretacja)
konsultowanie się w sprawach wątpliwych
przyznanie się do pomyłki
ocena zachowań, a nie ludzi  unikanie
etykietyzowania !!!!!!!!!
Opinia psychologiczna Opinia psychologiczna
Diagnoza psychologiczna często przybiera formę
Opinia jest zatem interpretacją
pisemnej opinii, ekspertyzy
wszystkich zgromadzonych o badanym
lub raportu.
danych, odniesieniem konkretnych
Opinia jest to:
wyników testowych do doświadczeń
opis stosowanych w badaniu procedur
i zachowań klienta w warunkach
diagnostycznych
naturalnych, o czym psycholog wie z
podsumowanie i interpretacja uzyskanych z różnych
wywiadu
zródeł wyników badań (testy, wywiad, obserwacja)
Celem opinii jest udzielenie odpowiedzi na
charakterystyka funkcjonowania klienta w zakresie
pytania zleceniodawcy
ustalonym w kontrakcie
10
2012-12-07
Opinia a orzeczenie
Opinia i orzeczenie jest oceną psychologiczną, która Orzecznictwo to ogół decyzji jednego bądz wielu sądów
i innych organów państwa
jednak nie wartościuje
(psycholog nie stwierdza, czy klient jest lepszy, czy W psychologii  jest przeniesieniem kompetencji
sądowniczej na określony obszar psychologii (ekspertyza
gorszy od innych osób; określa jaki jest klient):
psychologiczna)
opis poziomu funkcjonowania klienta na określonych,
Czynności orzecznicze w psychologii mają ścisły związek z
ważnych wymiarach (ocena)
regulacją prawną poprzez ustawy i rozporządzenia
porównanie wyników konkretnych testów i odniesienie
wykonawcze w konkretnym obszarze życia społecznego np.
ich do norm dla danej grupy, z której pochodzi badany
psychologiczne badanie kierowców (Dz.U. z 2005r., Nr 69
poz.622), psychologiczne badanie osób ubiegających się o
pozwolenie na broń (Dz.U. z 2000r., Nr 89 poz.898)
Orzecznictwo psychologiczne Orzecznictwo psychologiczne
Nakłada na psychologa te same obowiązki jak w przypadku
Orzecznictwo psychologiczne jest sformalizowane
lekarza:
i wypisywane na zatwierdzonym prawnie druku
Istotą orzecznictwa lekarskiego jest wypowiadanie się
(załącznik do konkretnego rozporządzenia)
o wnioskach wynikających ze stwierdzonych badaniem
odchyleń od stanu zdrowia.
Ma ono istotne znaczenie, gdyż od niego może zależeć los
człowieka  jego zdrowie, warunki bytowe, wolność i honor.
Wydając orzeczenie specjalista powinien zdawać sobie sprawę
z odpowiedzialności i z kredytu zaufania, jakim obdarzyło go
społeczeństwo (współczucie, litość, powiązania zawodowe i
towarzyskie nie mogą mieć wpływu na treść orzeczenia).
Wydając orzeczenie należy przeanalizować stan faktyczny i
wysunąć wnioski, oparte na aktualnym stanie wiedzy i
przepisach prawnych w danej dziedzinie oraz etyce i sumieniu
osoby wydającej je.
Opinia powinna zawierać (1):
Pytania i problemy, które są
powodem oraz celem sporządzania
opinii.
Prezentacja problemu na początku
opinii w sposób logiczny
i jednoznaczny określa cele
diagnozy.
11
2012-12-07
Opinia powinna zawierać (2): Opinia powinna zawierać (3):
Dokładną charakterystykę
Formalną charakterystykę
zastosowanych przez psychologa
badanej osoby, miejsca i czasu
metod diagnostycznych.
diagnozy.
Należy podać pełną nazwę
stosowanych testów ze wskazaniem
wersji, jeśli dane narzędzie posiada
ich wiele.
Opinia psychologiczna Standardy pisania opinii:
Każda opinia powinna być sporządzona z kopią, która
Ograniczenie zakresu opinii do celu jej sporządzenia
pozostaje u psychologa
na kopii klient potwierdza psychologowi otrzymanie
Selekcja informacji uzyskanych w procesie diagnozy
przez niego opinii
Opis procedury diagnostycznej jest cenną
Interpretacja wyłącznie materiału diagnostycznego
informacją dla innego psychologa, który będzie badał
klienta np. w procedurze odwoławczej
Sformułowanie opinii w sposób komunikatywny 
Opinia powinna być w miarę krótka  daje to w języku zrozumiałym dla klienta
możliwość kontroli, w jaki sposób interpretacje i
Unikanie stygmatyzacji i etykietyzowania
wnioski zostaną odebrane i zrozumiane
Ograniczenie zakresu opinii do celu Ograniczenie zakresu opinii do celu
jej sporządzenia jej sporządzenia - przykład
24-letni mężczyzna starający się o zezwolenie na
Opinia musi odpowiadać na wszystkie
posiadanie broni (stanowisko pracy: wartownik)
pytania zamawiającego lub określać
Opiniowany pochodzi z rodziny pełnej, ma sześcioro rodzeństwa
(on jest trzeci). Mama jest emerytką, pracowała jako tkaczka, ojciec
funkcjonowanie klienta w wymienionych
pracuje w zakładach energetycznych. Ojciec nadużywa alkoholu,
zakresach we właściwym akcie prawnym. bywa, że awanturuje się. Pamięta, jak w dzieciństwie matka
zabierała dzieci do jednego pokoju i zamykała się. (& ) Jedynie
Zasada ochrony prywatności klienta starsza siostra jest mężatką i usamodzielniła się, pozostałe dzieci
mieszkają z rodzicami.
wskazuje, że psycholog powinien ograniczyć
Jakie znaczenie dla intelektualnego i emocjonalnego
informacje, wnioski, oceny i interpretacje
funkcjonowania klienta oraz reagowania na sytuacje
trudne (zakres diagnozy) mają opisane fakty z życia
wyłącznie do tych, które służą opinii.
rodzinnego? Czy istnieje potrzeba ujawniania podanych
informacji?
12
2012-12-07
Selekcja informacji uzyskanych Interpretacja wyłącznie materiału
w procesie diagnozy diagnostycznego
W opinii należy odwoływać się wyłącznie do
Wiąże się z zasadą ochrony
informacji uzyskanych z badania.
prywatności i poufności relacji
Należy oddzielić wyniki badań i fakty od interpretacji.
klientem.
Wnioskowanie uwzględniające dane spoza badania
może spowodować podważenie wiarygodności opinii
W opinii powinny być zawarte
i jej odrzucenie.
wyłącznie informacje niezbędne
Nie wolno wypowiadać się na temat osób, które nie
i związane z pytaniami np.
zostały poddane badaniu.
W opinii nie podaje się danych liczbowych, a jedynie
postawionymi przez sąd.
ich interpretacje !!!!!
Sformułowanie opinii w sposób Unikanie stygmatyzacji
komunikatywny i etykietyzowania
W opinii należy unikać wszelkich wartościowań
Nie należy w opinii używać wyłącznie języka
zachowania klienta oraz należy unikać przypisywania
specjalistycznego (hermetycznego języka
mu etykiet (nie zachęca do pracy nad własnym
naukowego lub żargonu zawodowego), ani języka
problemami)
potocznego, bez odwoływania się do wyjaśnień
niedojrzały emocjonalnie  negatywna ocena, która nie
psychologicznych.
pokazuje jak człowiek zachowuje się w rozmaitych
Przygotowując opinię należy pamiętać: kto jest
sytuacjach życiowych
właściwym odbiorcą opinii?
Opinia powinna być zrozumiała dla laika
i jednocześnie powinna wyjaśniać psychologiczny
mechanizm funkcjonowania klienta.
Podstawowe zasady -
Wpływ opinii psychologicznych podsumowanie
Opinia psychologiczna ma znaczenie społeczne  Opinia (ekspertyza) musi odpowiadać na wszystkie pytania
zarówno klient, jak i zleceniodawca może wykorzystać zamawiającego, ale tylko na te pytania
ją niezależnie od pierwotnego celu
Opinia powinna być napisana zrozumiale, bez epatowania
(niebezpieczeństwem są diagnozy stygmatyzujące):
terminami psychologicznymi
badany zaczyna dostosowywać się do oczekiwań
Opinia nie może zawierać liczbowych wyników testów
otoczenia
Sporządzając opinię należy bezwzględnie przestrzegać
badany może mieć poczucie, że niezależnie od tego, co
formalnych zasad
robi to i tak został naznaczony i zaliczony do określonej
Każda opinia powinna być sporządzana z kopią, która
kategorii  wysiłki, aby zmienić pogląd otoczenia nie
pozostaje u psychologa
prowadzą do sukcesu
Sporządzając opinię psycholog pamięta, że podstawową
stygmatyzacja może zmienić kształtującą się tożsamość
wartością jest dobro jednostki - PIERWSZECSTWO
młodego człowieka
INTERESU BADANEGO NAD CHCI
USATYSFAKCJONOWANIA ZLECENIODAWCY
13
2012-12-07
Dokumentacja z badań
W zakres dokumentacji pracy psychologa wchodzą:
protokoły przeprowadzonych badań testowych
notatki z obserwacji, wywiadu, przebiegu diagnozy
i terapii
wytwory klienta np. rysunki, opowiadania itp.
nagrania z przebiegu kontaktu psycholog  klient
końcowa opinia (zawierająca diagnozę lub raport
terapeutyczny, badawczy)
Dlaczego przechowujemy
Dokumentacja z badań dokumentację z badań?
Uzasadniają one podjęcie określonego postępowania
Musi być przechowywana w taki
terapeutycznego lub wydanie opinii psychologicznej
sposób, aby klient czuł się bezpiecznie
czy orzeczenia
i wiedział, że nikt poza psychologiem
Umożliwiają w przyszłości działania innych
psychologów wobec klienta
nie będzie miał do nich dostępu 
Odpowiadają wymaganiom formalnym danej
zasada poufności kontaktu z
instytucji
psychologiem
Zapewniają postępowanie zgodne z prawem
Czas przechowywania
dokumentów? Rozporządzenia Ministra Zdrowia
Brakuje odpowiednich zapisów w Ustawie oraz Ocena poziomu umysłowego i cech osobowości, z
Kodeksie, które precyzowałyby długość czasu uwzględnieniem funkcjonowania w sytuacjach
przechowywania o chronienia dokumentów z badań trudnych, a także określenie poziomu dojrzałości
psychologicznych społecznej osoby badanej
dotyczy osób ubiegających się o licencję pracownika
Są jednak pewne przepisy prawne ustalające prawne
ochrony fizycznej, 1999r.  20 lat
zasady w tym zakresie
dotyczy osób ubiegających się lub posiadających
pozwolenie na broń, 2000r.  20 lat
14
2012-12-07
Rozporządzenia Ministra Zdrowia Rozporządzenia Ministra Zdrowia
Ocena cech osobowości, sprawności intelektualnej i
Określenie poziomu intelektualnego i opis cech
sprawności psychofizycznej
osobowości, a także określenie poziomu dojrzałości
dotyczy kierowców i osób ubiegających się o
społecznej
uprawnienia do kierowania pojazdami oraz
dotyczy osób ubiegających się lub posiadających prawo
wykonujących pracę na stanowisku kierowcy, 2005r.  20
do wykonywania lub kierowania działalnością
lat
gospodarczą albo bezpośrednio zatrudnianych przy
Ocena poziomu umysłowego i cech osobowości,
wytwarzaniu i obrocie materiałami wybuchowymi,
z uwzględnieniem funkcjonowania w sytuacjach
bronią, amunicją oraz wyrobami o przeznaczeniu
trudnych,
wojskowym lub policyjnym, 2002r.  10 lat
a także określenie poziomu dojrzałości społecznej
dotyczy osób ubiegających się o przyjęcie do służby oraz
pełniących służbę w strażach gminnych, 2004r.  20 lat
Rozporządzenia Ministra
Rozporządzenia Ministra Zdrowia Sprawiedliwości
Ocena poziomu umysłowego, ocena osobowości ze Opis cech osobowości z uwzględnieniem zdolności do
szczególnym uwzględnieniem funkcjonowania w
podejmowania decyzji, zdolności do samodzielnego
sytuacjach trudnych, i ocenę poziomu dojrzałości
oceniania sytuacji oraz odporności na trudne sytuacje
społecznej i emocjonalnej
dotyczy kandydatów do objęcia urzędu sędziego, 2002r.
dotyczy osób ubiegających się lub posiadających licencję
 10 lat
detektywa, 2003r.  20 lat
Ocenę poziomu rozwoju umysłowego, dojrzałości
społecznej i emocjonalnej oraz opis cech osobowości
dotyczy osób ubiegających się lub posiadających pozwolenie
na nabywanie oraz przechowywanie materiałów
wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego, 2003r. 
20 lat
Rozporządzenia Ministra Rozporządzenia Ministra Spraw
Infrastruktury Wew. i Administracji
Określenie poziomu rozwoju intelektualnego i cech Ocena poziomu umysłowego i cech osobowości, z
osobowości, z uwzględnieniem funkcjonowania w
uwzględnieniem funkcjonowania w sytuacjach
sytuacjach trudnych, a także określenie poziomu
trudnych , a także określenie poziomu dojrzałości
dojrzałości społecznej
społecznej
dotyczy przeprowadzania badań w celu stwierdzenia istnienia
dotyczy funkcjonariuszy Straży Granicznej w związku z
lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania
pełnieniem służby w kontyngencie, 2005r.  20 lat
czynności inspektora transportu drogowego, 2002r.  20 lat
dotyczy szczegółowych warunków, jakim powinni
odpowiadać funkcjonariusze straży ochrony kolei, zasad
oceny zdolności fizycznej i psychicznej do służby oraz trybu i
jednostek uprawnionych do orzekania o tej zdolności, 2004r.
 20 lat
15
2012-12-07
Jeżeli prawo nie stanowi inaczej,
to& .
W placówkach medycznych w dokumentacji pacjenta
proponuje się, aby uznać, że 5 lat od zakończenia
psycholog zamieszcza wyłącznie diagnozę lub
kontaktu psycholog-klient to podstawowy minimalny
przebieg terapii  absolutnie zakazane jest dołączanie
okres niezbędnego przechowywania dokumentacji
protokołów badań diagnostycznych i notatek z sesji
psychologicznej
terapeutycznej:
należy odwołać się do regulacji przyjętych w
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21.12.2006r. w
instytucjach, w których pracuje psycholog
sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej w
zakładach opieki zdrowotnej oraz sposobu jej
przetwarzania (Dz.U. Nr 247 poz.1819)  historia
choroby składa się z: (f) wyników badań
diagnostycznych, (g) wyników konsultacji, jeżeli nie
zostały wpisane w formularz historii choroby,
Informacje gromadzone w procesie
diagnozy: Dokumentacja psychologiczna
Opinia psychologiczna  pisemny raport podsumowujący
Szczegółowa, Ogólna,
historię badanego, wyniki testowe oraz wszelkie otrzymane
w czasie badania dane
poufna zewnętrzna
Wszelkie notatki psychologa zawierające obserwacje i
uwagi psychologa w czasie procesu badania
" Notatki " Opinia
Protokoły badań testowych, wyniki liczbowe wskazujące na
liczbę poprawnych odpowiedzi, także standaryzowane " Protokoły " Udostępniana
wyniki testów wraz z ich interpretacją
badania klientowi i
Bodzce stosowane przez psychologa np. pytania, zadania
zleceniodawcy
lub próby stosowane podczas diagnozy " Wytwory
Wytwory badanego  odpowiedzi na konkretne pytania,
klienta
rysunki, opowiadania itp.
Dokumentacja psychologiczna Dokumentacja psychologiczna
Szczegółowa, poufna
Ogólna, zewnętrzna
" nie wydawana klientowi
" wydawana klientowi, opiekunowi prawnemu,
" pod stałą kontrolą psychologa
zleceniodawcy
" służy do celów diagnostycznych oraz planowania i prowadzenia
" opinia psychologiczna (podsumowanie diagnozy
oddziaływań wobec klienta
psychologicznej) lub zaświadczenie (informacja o
" udostępnia się innemu psychologowi (konsultant)
przeprowadzeniu diagnozy)
" udostępnia się sądowi/prokuratorowi na podstawie pisemnego
" wydawane na prośbę klienta, opiekuna
postanowienia (zwalnia psychologa z tajemnicy zawodowej,
prawnego/faktycznego (małoletni do 16r.ż.), dziecka
art.180 par.2 KPK)
powyżej 16 r.ż.
" psycholog odmawia ujawnienia dokumentacji przed sądem
" wydawane instytucji (np. szkoła, zakład pracy) na
rodzinnym (postępowanie cywilne) (art.248 par.1 KPC)
podstawie zgody klienta
16
2012-12-07
Co powinno znalezć się w
Dokumentacja terapeutyczna dokumentacji terapeutycznej?
Szczegółową dokumentację terapeutyczną stanowią :
zaleca, aby zapisywać dokładnie, co i dlaczego robi
dane zebrane w procesie diagnozy niezbędnej dla
psychoterapeuta
zaprojektowania oddziaływania
zapisywać informacje otrzymane z konsultacji z
dane z sesji psychoterapeutycznych
superwizorem lub innym psychoterapeutą
Jest to materiał poufny, wyłącznie do użytku
zaleca się rejestrację kolejnych sesji terapeutycznych,
wewnętrznego dla celów planowania i prowadzenia
aby móc je poddać superwizji
terapii i superwizji
Klient otrzymuje (na jego życzenie) opinię jako wniosek
z przebiegu terapii oraz zaświadczenie potwierdzające
odbywanie psychoterapii w wymienionym okresie
(kopia pozostaje w dokumentacji psychologa)
ustawa o ochronie danych
osobowych Problemy organizacyjne
Ochrona danych osobowych oznacza:
Remont  przechowywanie i przenoszenie w sposób
Gromadzenie i przetwarzanie danych zgodnie z prawem
uniemożliwiający osobom postronnym wglądu w
Uzyskiwanie danych tylko dla specyficznych, prawnie
dokumenty
określonych celów
Uzyskiwanie danych tylko niezbędnych i adekwatnych do tych
Rozwiązanie umowy o pracę  protokolarne
celów
przekazanie dokumentów swoich klientów innemu
Dane są dokładne, trafne i przechowywane zgodnie z prawem do
określonego momentu psychologowi lub kierownikowi placówki
Dane przechowywane są nie dłużej niż jest to niezbędne
Likwidacja placówki  np. przekazanie dokumentów
Dane są przechowywane i przetwarzane zgodnie z prawami osób,
oraz narzędzi psychologicznych najbliższej PPP
których dotyczą
Dane są chronione przed nieuprawnionym używaniem lub
Śmierć psychoterapeuty  przekazanie dokumentów
zgubieniem
jego superwizorowi
Dane są chronione przed przekazywaniem do innych krajów Unii,
jeśli nie mają one podobnej ochrony danych osobowych
Proces selekcji pracowników
W aktach personalnych nie mogą być umieszczane
kwestionariusze testowe  wyłącznie opinia
psychologiczna
Kwestionariusze osób niezatrudnionych można
komisyjnie zniszczyć (?)
17


Wyszukiwarka