(4) Podstawowe zasady diagnozy psychologicznejid 1040
2012-12-07 Diagnoza psychologiczna Jedna z podstawowych form praktycznej działalności zawodowej psychologa Rodzaje diagnozy: diagnoza terapeutyczna Wykład 3 diagnoza rozwojowa diagnoza na zlecenie np. sądu, pracodawcy Diagnoza psychologiczna Diagnoza psychologiczna Diagnoza w procesie terapeutycznym Psycholog w sytuacji diagnostycznej musi zachować celem takiej diagnozy jest przygotowanie programu bezstronność i obiektywizm, jednocześnie oddziaływań wobec klienta, co pozwoli na wprowadzenie nawiązując relację opartą na zaufaniu i gotowości do oddziaływań psychologicznych współpracy Diagnoza rozwojowa np. badanie dziecka z trudnościami szkolnymi celem jest wskazanie przyczyn trudności Życzliwa Formalny i sformułowanie wskazówek dla rodziców oraz szkoły atmosfera charakter badania kontaktu Diagnoza w procesie rekrutacyjnym celem jest wskazanie osoby, która najlepiej będzie wypełniała rolę pracownika na danym stanowisku Diagnoza psychologiczna Diagnoza psychologiczna Pamiętać należy o zasadzie zawartej w Kodeksie Jak zatem pogodzić obiektywizm, zawodu psychologa, która mówi: dystans, bezstronność, Wykonując czynności zawodowe, psycholog zawsze dąży do tego, żeby kontakt z nim był bez których niemożliwe jest pomocny dla drugiego człowieka czy grupy osób. przeprowadzenie diagnozy Psycholog z racji swojego zawodu poczuwa się do udzielania pomocy psychologicznej z oczekiwaniem, że psycholog w każdych okolicznościach, gdy zachodzi taka zawsze powinien być pomocny potrzeba. (pkt 1, Zasady ogólne) w kontakcie z klientem? 1 2012-12-07 Obiektywizm diagnostyczny nie polega na bezdusznym , aemocjonalnym podejściu do klienta bezwzględnie wyklucza udzielania pomocy psychologicznej w trakcie badania oddziaływanie psychologiczne pojawia się w końcowej części kontaktu psychologa z klientem podczas przekazywaniu informacji zwrotnej Cechy relacji Dobrowolność kontaktu Badanie pod Badanie w pełni przymusem dobrowolne Dobrowolność np. przymus prawny obowiązek poddania się kontaktu klient badaniom psychologicznym samodzielnie w przypadku osób zgłasza się na oskarżonych Lęk przed lub podejrzanych na badanie oceną podstawie postanowienia organów sądowych Przymus prawny Dobrowolność badania art. 74 ż 2 ust. 2 Kodeksu postępowania karnego Między całkowitą dobrowolnością, a przymusem prawnym istnieje cała gama nacisków formalnych 1. Oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swej niewinności ani obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść. i psychologicznych, które powodują, że badanie staje się przymusowe: 2. Oskarżony jest jednak obowiązany poddać się: 1. (& ) rekrutacja 2. badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom badanie okresowe pracownika połączonym z dokonaniem zabiegów na jego ciele, z wyjątkiem dziecko skierowane przez rodziców, szkołę na badanie chirurgicznych, pod warunkiem, że dokonywane są przez uprawnionego do tego pracownika służby zdrowia z zachowaniem sprawa rozwodowa wskazań wiedzy lekarskiej i nie zagrażają zdrowiu oskarżonego, Zadaniem psychologa jest rozważyć przyczyny, jeżeli przeprowadzenie tych badań jest nieodzowne; które spowodowały, że osoba zgłosiła się na badanie w szczególności oskarżony jest obowiązany przy zachowaniu tych warunków poddać się pobraniu krwi, włosów lub wydzielin i uwzględnić wynikające z nich motywację do udziału organizmu, (& ) w procesie diagnostycznym 2 2012-12-07 Oczekiwanie badanego Lęk przed oceną Zdaniem Orne'a, w typowej sytuacji badawczej, Relacja psycholog-badany jest niesymetryczna a więc przy dobrowolnym udziale w badaniach psycholog ocenia badany jest oceniany psychologicznych i braku poczucia zagrożenia nastawienie badanego - na ochronę poczucia poczucia własnej wartości, osoba badana jest własnej wartości skłonna współpracować z badaczem Jak zostanę oceniony przez psychologa? Mówiąc inaczej, osoba badana będzie pozytywnie Zderzenie obrazu samego siebie z tym, zmotywowana do tego, aby odegrać rolę dobrej" osoby badanej i ...będzie się starała swoim który może wyłonić się z badania zachowaniem potwierdzić postawioną przez Czy w obiektywnej ocenie jestem tak eksperymentatora hipotezę" (Orne, 1991, s. 22-23) sprawny, jak sam sądzę? Lęk przed oceną Nastawienie psychologa Ważne są również uprzednie doświadczenia Efekt Rosenthala - psycholog przed przystąpieniem badanego z określoną sytuacją diagnostyczną do badania może mieć już pewne oczekiwanie odnośnie do przebiegu badania, kontaktu z badanym, Czy jest to pierwsze badanie, czy kolejne? jego możliwości tzw. wstępne założenie, jak badany Różny poziom lęku, niepewności i poczucia zagrożenia będzie się zachowywał w trakcie badania wymaga rozpoznania, aby zmniejszyć negatywne emocje u badanego, aby kontakt z klientem przebiegał Potwierdzenie wstępnych oczekiwań prawidłowo pozytywnych (efekt Galatei) Poziom niepewności w odniesieniu do przebiegu negatywnych (efekt Golema) badania wpływa negatywnie na klienta i wzmaga potrzebę ochrony poczucia własnej wartości Wstępne oczekiwanie Wstępne oczekiwanie Należy pamiętać o tym, że nasilenie " Pozytywne wstępne Efekt nastawienie wobec badanego określonych oczekiwań wobec klienta " Oczekiwanie sukcesu może w rażący sposób zniekształcać Galatei zarówno cały proces diagnostyczny (wybór określonych zadań, sposób " Negatywne wstępne Efekt nastawienie wobec badanego zadawania pytań w wywiadzie itp.) " Oczekiwanie porażki, oraz rzutować na interpretację niepowodzeń Golema uzyskanych wyników 3 2012-12-07 yródło oczekiwań wstępnych Osobowość diagnosty Przekonania, postawy, system wartości oraz wiedza psychologa osobowość Największy wpływ mają takie cechy jak: psychologa autorytaryzm, dogmatyczny styl myślenia, uprzednie kontakty konformizm, z badanym zależność od grupy, dane o badanym sztywność, obiektywne i subiektywne utrzymywanie dystansu społecznego, impulsywność, nieufność Posiadanie danych obiektywnych Wcześniejsze kontakty z klientem Przed przystąpieniem do badań psycholog dysponuje wcześniejsze kontakty z klientem, które kształtują wstępnymi obiektywnymi informacjami na temat wstępne oczekiwania diagnostyczne i rzutują na badanego np. przebieg i rezultaty aktualnego kontaktu wyniki badań medycznych, płeć, wiek, należy unikać opiniowania psychologicznego osób, dane proto-diagnostyczne pochodzące z różnych z którymi psycholog pozostawał w jakichkolwiek instytucji, czy grup społecznych itp. relacjach przed rozpoczęciem diagnozy (zasada Dodatkowo na nastawienie psychologa wpływają unikania konfliktu ról) odczucia subiektywne, często formułowane na Niestety nie zostało to zapisane w Kodeksie etycznym podstawie zewnętrznych, spostrzeżonych cech klienta psychologa np. wygląd zewnętrzny, sposób wysławiania się, mimika, sposób siedzenia itp. (pierwsze wrażenie) Etapy procesu diagnostycznego Kontrakt Zakończenie ustalenie celu Przebieg badania diagnozy i zakresu diagnostycznego i opracowanie diagnozy opinii 4 2012-12-07 Etapy procesu diagnostycznego Kontrakt diagnostyczny Początek kontaktu psychologa z klientem to ustalenie zasad współpracy oraz wyjaśnienie jej podstawowych cech Psycholog jako profesjonalista występuje w roli osoby, Kontrakt Zakończenie która jest przygotowana zawodowo do oceny klienta, ustalenie celu Przebieg badania diagnozy wie więcej od niego i ma decydujący wpływ na wszystko, i zakresu diagnostycznego i opracowanie co się będzie działo w procesie diagnozy diagnozy opinii Zawarcie kontraktu pozwala klientowi zrozumieć to, co będzie miało miejsce w czasie badania j jakie będą skutki (jakie jest znaczenie diagnozy? i komu zostanie przekazana?) Kontrakt diagnostyczny Ustalenie kontraktu Wyjaśnienie przebiegu diagnozy ma za zadanie: Cel działania psychologa rozwiać wątpliwości klienta zmniejszyć lęk Zakres interwencji zmniejszyć poczucie zagrożenia wynikające z braku zrozumienia istoty diagnozy Oczekiwane przez klienta skutki Wiele osób uważa, że psycholog prześwietla na wylot !!! Czas trwania badania Co należy omówić z klientem??? Wynagrodzenie psychologa Na czym polega określenie celu Jaki jest cel działania psychologa? badania? Szczegółowe omówienie celu badania oraz metod, Przełożenie pytania zleceniodawcy lub zapisów które zostaną użyte jest podstawą wyrażenia prawnych na język zrozumiały dla klienta Czemu świadomej i dobrowolnej zgody na poddanie się służy badanie? badaniom. Wytłumaczenie, na czym będą polegać poszczególne Również wtedy, gdy badanie przeprowadzane jest pod zadania stawiane przed badanym. przymusem, psycholog powinien dążyć do Poinformowanie, że dopiero po zakończeniu procesu akceptacji przez klienta proponowanego procesu diagnostycznego będą przekazane wnioski diagnostycznego (patrz Kodeks i Ustawa) dotyczące poziomu wykonania zadań i ostateczna ocena (pytanie: Czy dobrze wykonałem zadanie?) 5 2012-12-07 Jaki jest zakres interwencji psychologicznej? Czego oczekuje klient? Zasada ograniczenia ingerencji w prywatność Klient poddawany diagnozie, próbuje odczytać Zakres diagnozy jest określony przez cel dlatego właściwy cel badania w oparciu o: wyjaśnienie klientowi, jakie obszary funkcjonowania własne doświadczenie zostaną poddane ocenie, pozwala zrozumieć wiedzę o badaniach psychologicznych i psychologach klientowi, że psycholog nie ma prawa ingerować informacje zwrotne w prywatność badanego i dopytywać o postawy, przekonania i fakty wykraczające poza ten zakres. Badania zlecone przez sąd powodują, że psycholog jest spostrzegany jako osoba, która chce zaszkodzić Nie oceniamy człowieka w ogóle, ale w wybranym zakresie np. badanie kierowcy: pamięć, uwaga, klientowi brak zaufania, brak wiary w dobre intencje koordynacja wzrokowo-ruchowa, ale nie kompetencje psychologa. interpersonalne Jakie jest wynagrodzenie Jaki będzie czas trwania badania? psychologa? Określenie czasu trwania badania pozwala klientowi Należy pamiętać, że opłata za badanie czasem może zachować kontrolę nad sytuacją, co wyraża się budować przekonanie u klienta, że ocena będzie dla wzrostem poczucia bezpieczeństwa podczas niego pozytywna badania. Trzeba podkreślić, że opłata jest Przeciętnie jednorazowe badanie nie powinno za przeprowadzenie badania i czas poświęcony przekraczać 1,5-2 godzin (zmęczenie i znużenie na jego wykonanie klienta może zafałszować wyniki) Podsumowanie ustalanie kontraktu Etapy procesu diagnostycznego Chroni klienta przed rozczarowaniem, że nie otrzymał od psychologa tego, czego oczekiwał Chroni psychologa przed poczuciem, że zawiódł Podstawowa zasada psycholog nie bada osób, które Kontrakt Zakończenie nie wyraziły na to zgody ustalenie celu Przebieg badania diagnozy i zakresu diagnostycznego i opracowanie Psycholog sam określa warunki badania i dobiera diagnozy opinii określone narzędzia 6 2012-12-07 Przebieg badania diagnostycznego Etapy procesu diagnostycznego Psycholog jest odpowiedzialny za stworzenie właściwych warunków badania (zasada poszanowania godności): miejsce, które sprzyja skupieniu się cisza, odpowiednie oświetlenie, czytelne arkusze testowe, przybory do pisania itp. Kontrakt Zakończenie ustalenie celu Przebieg badania diagnozy skoncentrowanie na kliencie zadbanie o to, aby nikt nie i zakresu diagnostycznego i opracowanie przeszkadzał w trakcie badania, wyłączone telefony diagnozy opinii Dobór odpowiednich narzędzi diagnostycznych techniki trafne, rzetelne, standaryzowane, obiektywne, z aktualną normalizacją, adoptowane do warunków polskich Zakończenie procesu diagnostycznego Przekazanie informacji zwrotnej To podstawowe prawo każdego klienta i podkreślenie jego podmiotowości Obowiązek ten zapisany jest w Kodeksie i Ustawie Należy pamiętać, że informacja zwrotna trafia często Przekazanie Sformułowanie nie tylko do klienta, ale np. jego rodziny informacji pisemnej opinii konsekwencja społeczne zwrotnej psychologicznej Mamy tendencję do dopasowania się do diagnozy !!!! Przekazanie informacji zwrotnej Przekazanie informacji zwrotnej Podmiotowe traktowanie klienta wszystko, co Język zrozumiały dla klienta dotyczy klienta jest mu przekazywane; informacja, co zostanie przekazane dalej Nie podawać informacji destruktywnych sprawiających wrażenie niezmiennych np. jesteś& & Wypełnienie zobowiązania zawartego w kontrakcie Trudności: Nie podawać wyników liczbowych Poczucie cierpienia i krzywdy Aatwość asymilacji błędnej diagnozy Odpowiedzieć na pytania klienta Pytanie: jak daleko sięga nasze prawo do budzenia autorefleksji klienta? Informacje podane w formie kanapki Pytanie: czy diagnoza nie będzie usprawiedliwieniem dla pewnych zachowań klienta? Nie stygmatyzować 7 2012-12-07 Diagnoza psychologiczna Czynności diagnostyczne psychologa i ich rezultaty mogą podlegać ocenie moralnej ze strony zarówno Stygmatyzacja negatywne wartościowanie klientów, jak i osób trzecich. Psycholog powinien pamiętać, że racje etyczne zawsze powinny poprzedzać racje teoretyczne, metodologiczne, czy praktyczne ocenie takiej powinno podlegać to, czy i w jakiej mierze czynności diagnostyczne i sama diagnoza zawiera elementy stygmatyzujące jednostkę, czy grupę społeczną Diagnoza stygmatyzująca Diagnoza stygmatyzująca Psycholog stygmatyzuje, gdy przyjmuje wobec osób Zawiera elementy pewnej generalizacji np. badanych postawę prokuratorską podczas zamiast nadużywa alkoholu jest alkoholik ; diagnozowania: zamiast uczestniczy w bójkach jest agresywny ; przypisuje etykietki zamiast dużo mówi jest gadułą itd. naznacza jakimiś pejoratywnymi właściwościami Etykieta dotyczy osoby, a nie zachowania o zabarwieniu negatywnym Etykiety są uproszczona formą kategoryzacji naraża na szwank poczucie własnej wartości i godności społecznej przyporządkowują, kategoryzują ludzi w sposób jawny lub ukryty występują elementy według procedury 0-1: normalny-nienormalny , wartościowania wskazywanie, w jakim stopniu i pod inteligentny-nieinteligentny , przystosowany jakim względem zachowanie jest niepożądane, nieprzystosowany itd. szkodliwe, nienormalne, zakazane, nieaprobowane Diagnoza stygmatyzująca Stygmatyzujące ludzi etykietki zawierają różne Diagnoza psychologiczna może być diagnozą treści, czy kryteria wartościujące, które wykluczają stygmatyzującą tylko dlatego, że tak została jedne wartości, a preferują inne odczytana psycholog powinien brać pod uwagę odbiorcę pisanej przez siebie diagnozy!!! Osoby stygmatyzowane są potrzebne tzw. normalnym ludziom do podbudowy ich Moc diagnozy często jest proporcjonalna do samooceny, poczucia wyższości i sukcesu, określenia autorytetu diagnosty oraz instytucji, którą własnego miejsca w świecie, czy umocnienia własnego reprezentuje (podpisy, pieczątki) widzenia świata 8 2012-12-07 Błędne koło stygmatyzacji Zamiast wyjaśniać Stygmaty w diagnozie psychologicznej zamiast przyczynę zachowania wyjaśniać mechanizmy psychologiczne i Przemoc diagnoza stygmatyzująca domowa determinanty określonego zachowania, Ciągi alkoholowe podsumowuje różne ograniczają się do przyporządkowania osoby tak się objawy, symptomy, zachowującej do określonej grupy dewiantów Utrata zachowania wygodną pracy np. na pytanie dotyczące przyczyn naruszania przez etykietką, która ucznia reguł współżycia szkolnego uzyskuje się następnie uznawana jest diagnostyczne wyjaśnienie , że dzieje się tak dlatego, że jako wyjaśnienie tych uczeń jest osobą społecznie niedostosowaną lub objawów, symptomów, alkoholik emocjonalnie niedojrzałą zachowań Teoria naznaczenia społecznego Obiektem stygmatyzowania są przede wszystkim Osoba, która została przez psychologa naznaczona osoby, które nie spełniają oczekiwań otoczenia, jakimś stygmatem, jest karana za próby odsunięcia które nie chcą lub nie potrafią być takie, jak chce tego go od siebie od nich otoczenie Próby opierania się, narzuconemu przez Dotyczy to osób odmiennych, nietypowych pod psychologa stygmatowi nie mają szans względem cech swojego społecznego czy powodzenia, a nawet działają na niekorzyść osoby psychologicznego funkcjonowania protestującej, ponieważ wywołują dodatkowe działania Otoczenie oczekuje od psychologa, aby jego diagnoza stygmatyzacyjne ze strony otoczenia mające na celu była stygmatyzująca, bo pozwoli to na uwolnienie się skłonić daną osobę do pogodzenia się ze stygmatem, od odpowiedzialności, czy współodpowiedzialności aby jej zachowania były zgodne z jego treścią za ich postępowanie on/ona po prostu taki/taka jest psychologiczną akty nagany, etykieta potępienia, drwin itd. Teoria naznaczenia społecznego Stygmat tym łatwiej i skuteczniej przylega do osób, jeśli: czują się one wobec nich bezsilne i bezradne, w otoczeniu nie ma żadnego wsparcia antystygmatyzującego wzrost zachowanie poczucia zgodnie z Skutek działania stygmatu zmiana sposobu myślenia bezsilności etykietą i bezradności danej osoby na swój własny temat (myślenie o sobie w kategoriach stygmatu): szkoła uczniowie z diagnozą IQ szpital psychiatryczny wzrost rodzice mój rozrabiaka ; zosia samosia ; uparty poczucia osiołek ; ty głupku bezradność zagrożenia, wyuczona obniżenie poczucia zaufania 9 2012-12-07 Etykiety - podsumowanie W stygmatach zawarte jest pewne prognozowanie W etykietach zawarta jest ponura wizja przyszłości i oczekiwanie dotyczące stylu zachowania się człowieka, rzutują na interpretację/ocenę danej osoby umysłowego, emocjonalnego zachowania człowieka w przyszłości: i społecznego oraz kierunku rozwoju osobowości on zawsze był trudnym dzieckiem; ona już w szkole zachowywała się frywolnie; on już się taki urodził itp. Prognozy dotyczą zarówno bliskiej (nie uda ci się zrobić tego zadania), jak i dalekiej (z ciebie nic Niektóre etykiety są dziedziczone społecznie: dobrego nie wyrośnie) perspektywy czasowej rodzice upośledzonego dziecka, córka alkoholika, syn przestępcy itp. Efekt samospełniającego się proroctwa tzw. efekt Golema chęć faworyzowania własnej wstępnej Istnieją też etykiety warunkujące skuteczną hipotezy rehabilitację warunkiem skutecznej terapii jest akt samonaznaczenia (ruch AA jestem alkoholikiem) Warunki dobrej diagnozy brak emocjonalnego nastawienia do klienta sprawdzone kompetencje psychologa (wiedza i umiejętności np. obserwacji, posługiwania się testami i ich interpretacja) konsultowanie się w sprawach wątpliwych przyznanie się do pomyłki ocena zachowań, a nie ludzi unikanie etykietyzowania !!!!!!!!! Opinia psychologiczna Opinia psychologiczna Diagnoza psychologiczna często przybiera formę Opinia jest zatem interpretacją pisemnej opinii, ekspertyzy wszystkich zgromadzonych o badanym lub raportu. danych, odniesieniem konkretnych Opinia jest to: wyników testowych do doświadczeń opis stosowanych w badaniu procedur i zachowań klienta w warunkach diagnostycznych naturalnych, o czym psycholog wie z podsumowanie i interpretacja uzyskanych z różnych wywiadu zródeł wyników badań (testy, wywiad, obserwacja) Celem opinii jest udzielenie odpowiedzi na charakterystyka funkcjonowania klienta w zakresie pytania zleceniodawcy ustalonym w kontrakcie 10 2012-12-07 Opinia a orzeczenie Opinia i orzeczenie jest oceną psychologiczną, która Orzecznictwo to ogół decyzji jednego bądz wielu sądów i innych organów państwa jednak nie wartościuje (psycholog nie stwierdza, czy klient jest lepszy, czy W psychologii jest przeniesieniem kompetencji sądowniczej na określony obszar psychologii (ekspertyza gorszy od innych osób; określa jaki jest klient): psychologiczna) opis poziomu funkcjonowania klienta na określonych, Czynności orzecznicze w psychologii mają ścisły związek z ważnych wymiarach (ocena) regulacją prawną poprzez ustawy i rozporządzenia porównanie wyników konkretnych testów i odniesienie wykonawcze w konkretnym obszarze życia społecznego np. ich do norm dla danej grupy, z której pochodzi badany psychologiczne badanie kierowców (Dz.U. z 2005r., Nr 69 poz.622), psychologiczne badanie osób ubiegających się o pozwolenie na broń (Dz.U. z 2000r., Nr 89 poz.898) Orzecznictwo psychologiczne Orzecznictwo psychologiczne Nakłada na psychologa te same obowiązki jak w przypadku Orzecznictwo psychologiczne jest sformalizowane lekarza: i wypisywane na zatwierdzonym prawnie druku Istotą orzecznictwa lekarskiego jest wypowiadanie się (załącznik do konkretnego rozporządzenia) o wnioskach wynikających ze stwierdzonych badaniem odchyleń od stanu zdrowia. Ma ono istotne znaczenie, gdyż od niego może zależeć los człowieka jego zdrowie, warunki bytowe, wolność i honor. Wydając orzeczenie specjalista powinien zdawać sobie sprawę z odpowiedzialności i z kredytu zaufania, jakim obdarzyło go społeczeństwo (współczucie, litość, powiązania zawodowe i towarzyskie nie mogą mieć wpływu na treść orzeczenia). Wydając orzeczenie należy przeanalizować stan faktyczny i wysunąć wnioski, oparte na aktualnym stanie wiedzy i przepisach prawnych w danej dziedzinie oraz etyce i sumieniu osoby wydającej je. Opinia powinna zawierać (1): Pytania i problemy, które są powodem oraz celem sporządzania opinii. Prezentacja problemu na początku opinii w sposób logiczny i jednoznaczny określa cele diagnozy. 11 2012-12-07 Opinia powinna zawierać (2): Opinia powinna zawierać (3): Dokładną charakterystykę Formalną charakterystykę zastosowanych przez psychologa badanej osoby, miejsca i czasu metod diagnostycznych. diagnozy. Należy podać pełną nazwę stosowanych testów ze wskazaniem wersji, jeśli dane narzędzie posiada ich wiele. Opinia psychologiczna Standardy pisania opinii: Każda opinia powinna być sporządzona z kopią, która Ograniczenie zakresu opinii do celu jej sporządzenia pozostaje u psychologa na kopii klient potwierdza psychologowi otrzymanie Selekcja informacji uzyskanych w procesie diagnozy przez niego opinii Opis procedury diagnostycznej jest cenną Interpretacja wyłącznie materiału diagnostycznego informacją dla innego psychologa, który będzie badał klienta np. w procedurze odwoławczej Sformułowanie opinii w sposób komunikatywny Opinia powinna być w miarę krótka daje to w języku zrozumiałym dla klienta możliwość kontroli, w jaki sposób interpretacje i Unikanie stygmatyzacji i etykietyzowania wnioski zostaną odebrane i zrozumiane Ograniczenie zakresu opinii do celu Ograniczenie zakresu opinii do celu jej sporządzenia jej sporządzenia - przykład 24-letni mężczyzna starający się o zezwolenie na Opinia musi odpowiadać na wszystkie posiadanie broni (stanowisko pracy: wartownik) pytania zamawiającego lub określać Opiniowany pochodzi z rodziny pełnej, ma sześcioro rodzeństwa (on jest trzeci). Mama jest emerytką, pracowała jako tkaczka, ojciec funkcjonowanie klienta w wymienionych pracuje w zakładach energetycznych. Ojciec nadużywa alkoholu, zakresach we właściwym akcie prawnym. bywa, że awanturuje się. Pamięta, jak w dzieciństwie matka zabierała dzieci do jednego pokoju i zamykała się. (& ) Jedynie Zasada ochrony prywatności klienta starsza siostra jest mężatką i usamodzielniła się, pozostałe dzieci mieszkają z rodzicami. wskazuje, że psycholog powinien ograniczyć Jakie znaczenie dla intelektualnego i emocjonalnego informacje, wnioski, oceny i interpretacje funkcjonowania klienta oraz reagowania na sytuacje trudne (zakres diagnozy) mają opisane fakty z życia wyłącznie do tych, które służą opinii. rodzinnego? Czy istnieje potrzeba ujawniania podanych informacji? 12 2012-12-07 Selekcja informacji uzyskanych Interpretacja wyłącznie materiału w procesie diagnozy diagnostycznego W opinii należy odwoływać się wyłącznie do Wiąże się z zasadą ochrony informacji uzyskanych z badania. prywatności i poufności relacji Należy oddzielić wyniki badań i fakty od interpretacji. klientem. Wnioskowanie uwzględniające dane spoza badania może spowodować podważenie wiarygodności opinii W opinii powinny być zawarte i jej odrzucenie. wyłącznie informacje niezbędne Nie wolno wypowiadać się na temat osób, które nie i związane z pytaniami np. zostały poddane badaniu. W opinii nie podaje się danych liczbowych, a jedynie postawionymi przez sąd. ich interpretacje !!!!! Sformułowanie opinii w sposób Unikanie stygmatyzacji komunikatywny i etykietyzowania W opinii należy unikać wszelkich wartościowań Nie należy w opinii używać wyłącznie języka zachowania klienta oraz należy unikać przypisywania specjalistycznego (hermetycznego języka mu etykiet (nie zachęca do pracy nad własnym naukowego lub żargonu zawodowego), ani języka problemami) potocznego, bez odwoływania się do wyjaśnień niedojrzały emocjonalnie negatywna ocena, która nie psychologicznych. pokazuje jak człowiek zachowuje się w rozmaitych Przygotowując opinię należy pamiętać: kto jest sytuacjach życiowych właściwym odbiorcą opinii? Opinia powinna być zrozumiała dla laika i jednocześnie powinna wyjaśniać psychologiczny mechanizm funkcjonowania klienta. Podstawowe zasady - Wpływ opinii psychologicznych podsumowanie Opinia psychologiczna ma znaczenie społeczne Opinia (ekspertyza) musi odpowiadać na wszystkie pytania zarówno klient, jak i zleceniodawca może wykorzystać zamawiającego, ale tylko na te pytania ją niezależnie od pierwotnego celu Opinia powinna być napisana zrozumiale, bez epatowania (niebezpieczeństwem są diagnozy stygmatyzujące): terminami psychologicznymi badany zaczyna dostosowywać się do oczekiwań Opinia nie może zawierać liczbowych wyników testów otoczenia Sporządzając opinię należy bezwzględnie przestrzegać badany może mieć poczucie, że niezależnie od tego, co formalnych zasad robi to i tak został naznaczony i zaliczony do określonej Każda opinia powinna być sporządzana z kopią, która kategorii wysiłki, aby zmienić pogląd otoczenia nie pozostaje u psychologa prowadzą do sukcesu Sporządzając opinię psycholog pamięta, że podstawową stygmatyzacja może zmienić kształtującą się tożsamość wartością jest dobro jednostki - PIERWSZECSTWO młodego człowieka INTERESU BADANEGO NAD CHCI USATYSFAKCJONOWANIA ZLECENIODAWCY 13 2012-12-07 Dokumentacja z badań W zakres dokumentacji pracy psychologa wchodzą: protokoły przeprowadzonych badań testowych notatki z obserwacji, wywiadu, przebiegu diagnozy i terapii wytwory klienta np. rysunki, opowiadania itp. nagrania z przebiegu kontaktu psycholog klient końcowa opinia (zawierająca diagnozę lub raport terapeutyczny, badawczy) Dlaczego przechowujemy Dokumentacja z badań dokumentację z badań? Uzasadniają one podjęcie określonego postępowania Musi być przechowywana w taki terapeutycznego lub wydanie opinii psychologicznej sposób, aby klient czuł się bezpiecznie czy orzeczenia i wiedział, że nikt poza psychologiem Umożliwiają w przyszłości działania innych psychologów wobec klienta nie będzie miał do nich dostępu Odpowiadają wymaganiom formalnym danej zasada poufności kontaktu z instytucji psychologiem Zapewniają postępowanie zgodne z prawem Czas przechowywania dokumentów? Rozporządzenia Ministra Zdrowia Brakuje odpowiednich zapisów w Ustawie oraz Ocena poziomu umysłowego i cech osobowości, z Kodeksie, które precyzowałyby długość czasu uwzględnieniem funkcjonowania w sytuacjach przechowywania o chronienia dokumentów z badań trudnych, a także określenie poziomu dojrzałości psychologicznych społecznej osoby badanej dotyczy osób ubiegających się o licencję pracownika Są jednak pewne przepisy prawne ustalające prawne ochrony fizycznej, 1999r. 20 lat zasady w tym zakresie dotyczy osób ubiegających się lub posiadających pozwolenie na broń, 2000r. 20 lat 14 2012-12-07 Rozporządzenia Ministra Zdrowia Rozporządzenia Ministra Zdrowia Ocena cech osobowości, sprawności intelektualnej i Określenie poziomu intelektualnego i opis cech sprawności psychofizycznej osobowości, a także określenie poziomu dojrzałości dotyczy kierowców i osób ubiegających się o społecznej uprawnienia do kierowania pojazdami oraz dotyczy osób ubiegających się lub posiadających prawo wykonujących pracę na stanowisku kierowcy, 2005r. 20 do wykonywania lub kierowania działalnością lat gospodarczą albo bezpośrednio zatrudnianych przy Ocena poziomu umysłowego i cech osobowości, wytwarzaniu i obrocie materiałami wybuchowymi, z uwzględnieniem funkcjonowania w sytuacjach bronią, amunicją oraz wyrobami o przeznaczeniu trudnych, wojskowym lub policyjnym, 2002r. 10 lat a także określenie poziomu dojrzałości społecznej dotyczy osób ubiegających się o przyjęcie do służby oraz pełniących służbę w strażach gminnych, 2004r. 20 lat Rozporządzenia Ministra Rozporządzenia Ministra Zdrowia Sprawiedliwości Ocena poziomu umysłowego, ocena osobowości ze Opis cech osobowości z uwzględnieniem zdolności do szczególnym uwzględnieniem funkcjonowania w podejmowania decyzji, zdolności do samodzielnego sytuacjach trudnych, i ocenę poziomu dojrzałości oceniania sytuacji oraz odporności na trudne sytuacje społecznej i emocjonalnej dotyczy kandydatów do objęcia urzędu sędziego, 2002r. dotyczy osób ubiegających się lub posiadających licencję 10 lat detektywa, 2003r. 20 lat Ocenę poziomu rozwoju umysłowego, dojrzałości społecznej i emocjonalnej oraz opis cech osobowości dotyczy osób ubiegających się lub posiadających pozwolenie na nabywanie oraz przechowywanie materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego, 2003r. 20 lat Rozporządzenia Ministra Rozporządzenia Ministra Spraw Infrastruktury Wew. i Administracji Określenie poziomu rozwoju intelektualnego i cech Ocena poziomu umysłowego i cech osobowości, z osobowości, z uwzględnieniem funkcjonowania w uwzględnieniem funkcjonowania w sytuacjach sytuacjach trudnych, a także określenie poziomu trudnych , a także określenie poziomu dojrzałości dojrzałości społecznej społecznej dotyczy przeprowadzania badań w celu stwierdzenia istnienia dotyczy funkcjonariuszy Straży Granicznej w związku z lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pełnieniem służby w kontyngencie, 2005r. 20 lat czynności inspektora transportu drogowego, 2002r. 20 lat dotyczy szczegółowych warunków, jakim powinni odpowiadać funkcjonariusze straży ochrony kolei, zasad oceny zdolności fizycznej i psychicznej do służby oraz trybu i jednostek uprawnionych do orzekania o tej zdolności, 2004r. 20 lat 15 2012-12-07 Jeżeli prawo nie stanowi inaczej, to& . W placówkach medycznych w dokumentacji pacjenta proponuje się, aby uznać, że 5 lat od zakończenia psycholog zamieszcza wyłącznie diagnozę lub kontaktu psycholog-klient to podstawowy minimalny przebieg terapii absolutnie zakazane jest dołączanie okres niezbędnego przechowywania dokumentacji protokołów badań diagnostycznych i notatek z sesji psychologicznej terapeutycznej: należy odwołać się do regulacji przyjętych w Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21.12.2006r. w instytucjach, w których pracuje psycholog sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz.U. Nr 247 poz.1819) historia choroby składa się z: (f) wyników badań diagnostycznych, (g) wyników konsultacji, jeżeli nie zostały wpisane w formularz historii choroby, Informacje gromadzone w procesie diagnozy: Dokumentacja psychologiczna Opinia psychologiczna pisemny raport podsumowujący Szczegółowa, Ogólna, historię badanego, wyniki testowe oraz wszelkie otrzymane w czasie badania dane poufna zewnętrzna Wszelkie notatki psychologa zawierające obserwacje i uwagi psychologa w czasie procesu badania " Notatki " Opinia Protokoły badań testowych, wyniki liczbowe wskazujące na liczbę poprawnych odpowiedzi, także standaryzowane " Protokoły " Udostępniana wyniki testów wraz z ich interpretacją badania klientowi i Bodzce stosowane przez psychologa np. pytania, zadania zleceniodawcy lub próby stosowane podczas diagnozy " Wytwory Wytwory badanego odpowiedzi na konkretne pytania, klienta rysunki, opowiadania itp. Dokumentacja psychologiczna Dokumentacja psychologiczna Szczegółowa, poufna Ogólna, zewnętrzna " nie wydawana klientowi " wydawana klientowi, opiekunowi prawnemu, " pod stałą kontrolą psychologa zleceniodawcy " służy do celów diagnostycznych oraz planowania i prowadzenia " opinia psychologiczna (podsumowanie diagnozy oddziaływań wobec klienta psychologicznej) lub zaświadczenie (informacja o " udostępnia się innemu psychologowi (konsultant) przeprowadzeniu diagnozy) " udostępnia się sądowi/prokuratorowi na podstawie pisemnego " wydawane na prośbę klienta, opiekuna postanowienia (zwalnia psychologa z tajemnicy zawodowej, prawnego/faktycznego (małoletni do 16r.ż.), dziecka art.180 par.2 KPK) powyżej 16 r.ż. " psycholog odmawia ujawnienia dokumentacji przed sądem " wydawane instytucji (np. szkoła, zakład pracy) na rodzinnym (postępowanie cywilne) (art.248 par.1 KPC) podstawie zgody klienta 16 2012-12-07 Co powinno znalezć się w Dokumentacja terapeutyczna dokumentacji terapeutycznej? Szczegółową dokumentację terapeutyczną stanowią : zaleca, aby zapisywać dokładnie, co i dlaczego robi dane zebrane w procesie diagnozy niezbędnej dla psychoterapeuta zaprojektowania oddziaływania zapisywać informacje otrzymane z konsultacji z dane z sesji psychoterapeutycznych superwizorem lub innym psychoterapeutą Jest to materiał poufny, wyłącznie do użytku zaleca się rejestrację kolejnych sesji terapeutycznych, wewnętrznego dla celów planowania i prowadzenia aby móc je poddać superwizji terapii i superwizji Klient otrzymuje (na jego życzenie) opinię jako wniosek z przebiegu terapii oraz zaświadczenie potwierdzające odbywanie psychoterapii w wymienionym okresie (kopia pozostaje w dokumentacji psychologa) ustawa o ochronie danych osobowych Problemy organizacyjne Ochrona danych osobowych oznacza: Remont przechowywanie i przenoszenie w sposób Gromadzenie i przetwarzanie danych zgodnie z prawem uniemożliwiający osobom postronnym wglądu w Uzyskiwanie danych tylko dla specyficznych, prawnie dokumenty określonych celów Uzyskiwanie danych tylko niezbędnych i adekwatnych do tych Rozwiązanie umowy o pracę protokolarne celów przekazanie dokumentów swoich klientów innemu Dane są dokładne, trafne i przechowywane zgodnie z prawem do określonego momentu psychologowi lub kierownikowi placówki Dane przechowywane są nie dłużej niż jest to niezbędne Likwidacja placówki np. przekazanie dokumentów Dane są przechowywane i przetwarzane zgodnie z prawami osób, oraz narzędzi psychologicznych najbliższej PPP których dotyczą Dane są chronione przed nieuprawnionym używaniem lub Śmierć psychoterapeuty przekazanie dokumentów zgubieniem jego superwizorowi Dane są chronione przed przekazywaniem do innych krajów Unii, jeśli nie mają one podobnej ochrony danych osobowych Proces selekcji pracowników W aktach personalnych nie mogą być umieszczane kwestionariusze testowe wyłącznie opinia psychologiczna Kwestionariusze osób niezatrudnionych można komisyjnie zniszczyć (?) 17