Klasa IV Klasa IV Klasa IV Klasa IV Klasa IV Klasa IV Klasa IV Klasa IV Klasa IV Klasa IV IVb. Bóg naszym IVb. Bóg naszym IVb. Bóg naszym IVb. Bóg naszym IVb. Bóg naszym IVb. Bóg naszym IVb. Bóg naszym IVb. Bóg naszym IVb. Bóg naszym IVb. Bóg naszym Stworzycielem Stworzycielem Stworzycielem Stworzycielem Stworzycielem Stworzycielem Stworzycielem Stworzycielem Stworzycielem Stworzycielem V. Dlaczego zło, V. Dlaczego zło, V. Dlaczego zło, V. Dlaczego zło, V. Dlaczego zło, V. Dlaczego zło, V. Dlaczego zło, V. Dlaczego zło, V. Dlaczego zło, V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? smutek i cierpienie? smutek i cierpienie? smutek i cierpienie? smutek i cierpienie? smutek i cierpienie? smutek i cierpienie? smutek i cierpienie? smutek i cierpienie? smutek i cierpienie? VIa. Bóg pragnie VIa. Bóg pragnie VIa. Bóg pragnie VIa. Bóg pragnie VIa. Bóg pragnie VIa. Bóg pragnie VIa. Bóg pragnie VIa. Bóg pragnie VIa. Bóg pragnie VIa. Bóg pragnie naszego szczęścia naszego szczęścia naszego szczęścia naszego szczęścia naszego szczęścia naszego szczęścia naszego szczęścia naszego szczęścia naszego szczęścia naszego szczęścia zeszyt zeszyt zeszyt zeszyt zeszyt zeszyt zeszyt zeszyt zeszyt zeszyt 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 katechezy katechezy katechezy katechezy katechezy katechezy katechezy katechezy katechezy katechezy 30-39 30-39 30-39 30-39 30-39 30-39 30-39 30-39 30-39 30-39 ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 Poradnik metodyczny do podręcznika nr AZ-21-01/1-1 do nauczania religii rzymsko-katolickiej na terenie całej Polski, z zachowaniem praw biskupów diecezjalnych, przeznaczonego dla klasy IV szkoły podstawowej, zgodnego z programem nauczania nr AZ-2-01/1. Recenzenci: ks. dr Józef Kraszewski, ks. prof. dr hab. Kazimierz Misiaszek SDB. REDAKTORZY TOMU ks. Andrzej Hajduk SJ, s. Anna Walulik CSFN ZESPÓA AUTORÓW pod kierunkiem ks. Zbigniewa Marka SJ Agnieszka Banasiak (Katowice) ks. Tomasz Lenczewski (Kalisz) Paweł Barczyński (Kraków) Małgorzata Mendyk (Legnica) Dorota Cieślik (Olkusz) bp Marek Mendyk (Legnica) Aneta Czerenecka (Skawina) Ewa Miśkowiec (Kraków) Piotr Ćwik (Skawina) s. Ewa Modzelewska SAC (Warszawa) Małgorzata Figuła (Ostrowiec Świętokrzyski) ks. Janusz Mółka SJ (Kraków) s. Halina Iwaniuk USJK (Warszawa) Jolanta Strojek (Radom) Krzysztof Kordylewski (Kraków) Małgorzata Suska (Kraków) ks. Andrzej Krasiński (Płock) s. Anna Walulik CSFN (Kraków) Anna Królikowska (Kraków) Barbara Wysokińska (Biała Podlaska) Redakcja: Dorota Cieślik, Anna Królikowska Projekt okładki: Tomasz Prażuch Nihil obstat: Przełożony Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego ks. Adam Żak SJ, Kraków, 9 maja 2002 r., l.dz. 81/02 Wydawnictwo WAM Księża Jezuici, Kraków 2002 Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna IGNATIANUM w Krakowie, 2002 Studio INIGO CD 2002 ISBN 978-83-7097-957-7 (WAM) ISBN 978-83-88209-39-0 (WSFP) WYDAWNICTWO WAM WYDAWNICTWO WAM ul. Kopernika 26 " 31-501 KRAKÓW ul. Kopernika 26; 31-501 Kraków tel. (012) 62 93 200 " fax (012) 429 50 03 e-mail: wam@wydawnictwowam.pl tel. (012) 429 18 88; fax (012) 429 50 03; e-mail: wam@wydawnictwowam.pl DZIAA HANDLOWY DZIAA HANDLOWY tel. 012 62 93 254-256 " fax (012) 430 32 10 tel. (012) 429 18 88 wew. 322, 348, 366; (012) 423 75 00; fax (012) 430 32 10; e-mail: handel@wydawnictwowam.pl e-mail: handel@wydawnictwowam.pl Zapraszamy do naszej KSIGARNI INTERNETOWEJ: Zapraszamy do naszej KSIGARNI INTERNETOWEJ http://WydawnictwoWam.pl http://WydawnictwoWam.pl tel. 012 62 93 260 " fax 012 62 93 261 Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez pisemnej zgody wydawcy nie można do podręcznika tworzyć żadnych materiałów pomocniczych. Wznowienie 2005, 2008, 2009 ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 1 30. UDZIAŁ W DZIELE STWORZENIA I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Pokazanie, że miłoSć Boga i blixniego jest podstawową zasadą życia we wspólnocie. WyjaSnienie, że przymierze jest jedną z form budowania wspólnoty, a ponieważ zawiera je z człowiekiem Bóg, to daje przez to udział w dziele stworze- nia. Zachęta do tworzenia coraz SciSlejszej wspólnoty z ludx- mi i z Bogiem. TreSć orędzia zbawczego Bóg, stwarzając człowieka, chciał, aby nie był on samotny, ale żył w bliskoSci ze swoim Stwórcą i innymi ludxmi. Obda- rzając człowieka miłoScią, pragnął, aby człowiek tę miłoSć od- wzajemniał i kierował ją również ku innym. Dlatego miłoSć jest najważniejszą zasadą życia we wszystkich wspólnotach. W ro- dzinie, w szkole, w grupie przyjaciół, w państwie obowiązują pewne zasady, które zapewniają tym wspólnotom harmonijne życie, zgodę, radoSć czy osiągnięcie zamierzonych celów. Prze- strzeganie ich jest obowiązkiem każdego członka wspólnoty. W przeciwnym wypadku wspólnota nie może normalnie funk- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 2 IV. Bóg naszym Stworzycielem cjonować. Istnieje wiele możliwoSci rozwijania wspólnoty. Jedną z nich przedstawia ludziom Bóg. Chcąc im wyjaSnić, na czym taka wspólnota ma polegać, Bóg zawarł z ludxmi przy- mierze, które zawsze wyraża związki przyjaxni i przynależenia do siebie. Do zawarcia przymierza potrzebny jest również po- kój między obiema stronami oraz przyjęcie na siebie zobowią- zań. Izraelici nie zawsze pamiętali o warunkach przymierza, ale kiedy przepraszali Boga za to, że zapomnieli o miłoSci, On im przebaczał i dawał nową szansę. Okazując sobie miłoSć, odno- sząc się do siebie życzliwie, pomagając sobie budujemy wspól- noty, w których żyjemy. W ten sposób mamy udział w dziele stworzenia, jakiego dokonał i wciąż dokonuje Bóg. Metody i Srodki dydaktyczne pajęczyna; pogadanka; praca z podręcznikiem; praca z tekstem biblijnym; rozsypanka wyrazowa; kłębek wełny; ilustracje przedstawiające różne wspólnoty, np. rodzina, klasa szkolna, dzieci bawiące się wspólnie, ludzie na Mszy Rwiętej itp.; tekst biblijny na folii; grafoskop; nagranie audio słów konsekracji; tekst przykazania miłoSci pocięty na poszczególne wyrazy. Bibliografia Ks. Jan Twardowski, Patyki i patyczki, Wydawnictwo Archi- diecezji Warszawskiej, Warszawa 1987, s. 157-158. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 30. Udział w dziele stworzenia 3 II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Rozpoczynamy ukazaniem zasad życia we wspólnocie. B. Rozwinięcie Pokazujemy przymierze Boga z ludxmi jako możliwoSć rozwijania wspólnoty. Szukamy, na czym polega ta forma roz- wijania wspólnoty. C. Zakończenie Pokazujemy przeproszenie jako jeden ze sposobów wierno- Sci przymierzu. 2. Katecheza A. Wstęp Rozpoczynamy od zastosowania metody pajęczyny , aby Jak powsta- je wspólno- pokazać, czym jest wspólnota ludzka, np. klasowa, gdzie wszy- ta? scy znają się po imieniu. Prosimy, by uczniowie ustawili się na Srodku sali, tworząc krąg. Trzymając mocno początek kłębka wełny, rzucamy go następnej osobie. Każda z osób biorących udział w ćwiczeniu mocno chwyta nić na swoim odcinku i kłę- bek rzuca dalej. Staramy się, by kłębek wędrował w różnych kierunkach. Gdy wszyscy wykonali zadaną czynnoSć, podno- simy ręce do góry, naciągając nici, by móc zobaczyć utworzo- ną przez wszystkich pajęczynę. Następnie pokazujemy ilustracje przedstawiające różne wspól- noty. Prowadzimy pogadankę, w wyniku której ustalamy, że wa- runkiem życia we wspólnocie jest ten sam cel, podobne wartoSci członków tej wspólnoty oraz ich wzajemna życzliwoSć i miłoSć. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 4 IV. Bóg naszym Stworzycielem Katecheta wyjaSnia: Jako uczeń klasy IV żyjesz w Srodowi- sku szkolnym, ale przede wszystkim w gronie rodzinnym. Masz także przyjaciół, kolegów i koleżanki, z którymi często się spo- tykasz. To Pan Bóg, stwarzając człowieka, chciał, aby nie był on samotny, ale żył w bliskoSci ze swoim Stwórcą i innymi ludxmi. Bóg chce, by człowiek żył we wspólnocie z innymi. W jaki spo- sób można budować wspólnotę z Bogiem i innymi? B. Rozwinięcie Wspólnota Jedną z możliwoSci rozwijania wspólnoty proponuje sam Boga z ludx- Bóg. Nazywamy ją przymierzem. mi, czyli Prosimy, by uczniowie ze słowniczka odczytali definicję przymierze przymierza. Wypisujemy na tablicy elementy przymierza: dwie strony umowa; zobowiązania respektowania umowy. Szukamy tych elementów w przymierzu zawartym między Bogiem a ludem izraelskim. Uczniowie czytają teksty biblijne: Rdz 9, 9 i Wj 34, 10, które znajdują się w podręczniku ucznia, oraz tekst Wj 19, 5, który wySwietlamy na ekranie. Analiza Teraz jeSli pilnie słuchać będziecie głosu mego i strzec mojego tekstów przymierza, będziecie szczególną moją własnoScią poSród wszyst- biblijnych kich narodów, gdyż do Mnie należy cała ziemia (Wj 19, 5). W trakcie rozmowy ustalamy z uczniami, że stronami w umowie są: Bóg i lud izraelski. Bóg zobowiązuje się do wier- noSci, bo mówi, że będzie to przymierze również dla następ- nych pokoleń, będzie się opiekował ludem, nawet czyniąc cuda, Izrael będzie szczególną własnoScią Boga, jeżeli będzie strzegł przymierza. Pan Bóg chce jednak, by wspólnotę z Nim tworzyli wszyscy ludzie, nie tylko jeden naród. Dlatego daje przez pro- roków jeszcze większą obietnicę. Prosimy, by uczniowie odczytali z podręcznika tekst Jr 31, 31. W jaki sposób Bóg wypełnia tę obietnicę dla nas? Odtwarzamy nagranie ze Mszy Rwiętej ze słowami konse- kracji. Wspólnota Ustalamy z uczniami te same elementy przymierza, co euchary- w przypadku Izraelitów: Bóg zawiera przymierze ze wszystki- styczna mi ludxmi, bo Jezus mówi, że Jego Ciało i Krew są ofiarą za wielu ludzi. Bóg jest wierny przymierzu, bo ofiara jest złożo- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 30. Udział w dziele stworzenia 5 na na odpuszczenie grzechów, a ludzie, przestrzegając przyka- zań, unikną grzechu. Warto więc przypomnieć, jakie jest to przykazanie, które stanowi podstawę nowego przymierza. Roz- dajemy uczniom rozsypankę wyrazową z przykazaniem miło- Rozsypanka wyrazowa Sci Boga i blixniego; uczniowie układają treSć przykazania i od- czytują je głoSno. Będziesz miłował Pana, Boga swego, całym swoim sercem, całą swoją duszą, całą swoją mocą i całym swoim umysłem; a swego blixniego jak siebie samego. C. Zakończenie W podsumowaniu stwierdzamy, że zarówno Izraelici, jak Pogadanka i my nie zawsze pamiętamy o warunkach przymierza, ale kie- dy przepraszamy Boga za to, że zapominamy o miłoSci, On nam przebacza i daje nową szansę. Otrzymujemy od Pana Boga ciągłe zaproszenie do kierowania się miłoScią. Przepraszając Boga, odnosząc się do siebie życzliwie, pomagając sobie bę- dziemy zawsze budować wspólnoty, w których żyjemy. W ten sposób będziemy mieli udział w dziele stworzenia, jakiego dokonał i wciąż dokonuje Bóg. Będziemy również uczestniczyć w najpiękniejszej wspólnocie z Bogiem tu na ziemi wspól- nocie Eucharystycznej, a przyjmując Ciało Chrystusa jeszcze bardziej złączymy się z Nim i z całą wspólnotą KoScioła, do której należymy od chwili chrztu. Życie we wspólnocie i stałe jej tworzenie jest zadaniem każdego z nas. Czasami jest ono trudne, a czasami bardzo pro- ste. Możemy dziękować Bogu za pomoc w trwaniu w miłoSci. Już teraz podziękujmy Mu słowami psalmu. Katecheta i ucz- niowie czytają słowa psalmu 119 z podręcznika ucznia. 3. Zeszyt ucznia Temat: UDZIAŁ W DZIELE STWORZENIA Uczniowie wklejają treSć przykazania miłoSci. 4. Praca domowa Napisz, dlaczego dobrze jest żyć we wspólnocie? ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 6 31. ODMOWA UDZIAŁU W DZIELE STWORZENIA I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy WyjaSnienie, że każde zło jest odejSciem od miłoSci Boga, rezygnacją z udziału w Bożym dziele stworzenia. Zachęcanie do przepraszania Boga za wszelkie zło, grzechy, które powo- dują odmowę uczestnictwa tym w dziele. TreSć orędzia zbawczego Przez grzech stworzenie odrzuca wolę Stwórcy dotyczącą podstawowych struktur Jego stworzenia i Jego przymierza. W ten sposób stworzenie zaprzecza również swojej własnej na- turze i sensowi swojej wolnoSci, którym jest miłoSć do najwyż- szej wartoSci, jaka w ogóle istnieje, Boga osobowego. Grzech jest sprzeczny z naturą ludzką, lecz jest możliwy, co potwier- dza zarówno doSwiadczenie naszej wolnoSci, jak i słowo ob- jawienia. Jest on częScią tajemnicy, która polega na tym, że wol- noSć stworzenia nie tylko pochodzi od Boga, ale może być także użyta przeciw Bogu pomimo Jego stwórczej wszechmocy i wszechwładzy. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 31. Odmowa udziału w dziele stworzenia 7 Metody i Srodki dydaktyczne rozsypanka obrazkowa; praca z tekstem; rachunek sumienia; list; ilustracja pocięta na częSci. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Ukazujemy, że niezgoda, kłótnie, brak szacunku czy życz- liwoSci we wspólnocie powodują łamanie zasad życia i współ- pracy między poszczególnymi jej członkami. B. Rozwinięcie Pokazujemy na przykładach z Pisma Rwiętego, że ludzie odrzucali Boże zaproszenie do udziału w Jego dziele stworze- nia czynienia Swiata lepszym, piękniejszym i szczęSliwszym. C. Zakończenie Zachęcamy do modlitwy przeproszenia za odmowę uczest- nictwa w Bożym dziele. 2. Katecheza A. Wstęp Co jest spo- Rozpoczynamy katechezę od zastosowania metody rozsy- iwem wspól- panki obrazkowej , aby pokazać, że tylko we wspólnocie czło- noty? ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 8 IV. Bóg naszym Stworzycielem wiek może dzielić się miłoScią z innymi i jest tej wspólnocie potrzebny, aby była ona pełna. W tym celu tniemy ilustrację na tyle częSci, ilu jest uczniów w klasie. Każdy otrzymuje jedną częSć. Prosimy, by uczniowie utożsamili się z nią i nazwali towarzyszące im uczucia. Następnie układamy poszczególne elementy w jedną całoSć. Prowadzimy rozmowę, w wyniku której przypominamy ustalenia z poprzedniej katechezy, że miłoSć jest najważniejszą zasadą życia we wszystkich wspól- notach. To ona jest podstawą do wypełniania zasad, które za- pewniają tym wspólnotom zgodę, radoSć i osiągnięcie zamie- rzonych celów. Kończymy pytaniem, dlaczego nie zawsze jesteSmy otwar- ci na zaproszenie Boże do czynienia dobra, do sprawiania, aby Swiat był coraz piękniejszy, a przez to do udziału w dziele stwo- rzenia. B. Rozwinięcie Analiza Prosimy, by uczniowie przeczytali z podręcznika teksty tekstów biblijne: Rdz 3, 11-13; Wj 32, 8b i znalexli wspólną mySl dla biblijnych obydwu tekstów. Uczniowie powinni zauważyć, że ludzie oka- Rdz 3, 11-13; zali wobec Boga nieposłuszeństwo; nie zaufali Mu; zapomnieli, Wj 32, 8b że tylko Bóg obiecał im szczególną przyjaxń. Oni tę przyjaxń Boga zniszczyli. W podsumowaniu uzupełniamy, że w PiSmie Rwiętym znajdujemy opowiadania o tym, że ludzie często za- pominali o Bożych obietnicach, jak również warunkach umów przymierzy zawieranych z Bogiem. Tak było w przypadku pierwszych ludzi czy Izraelitów wędrujących przez pustynię. Ludzie ci powątpiewali w prawdziwoSć słów Boga. Nie widzie- li też potrzeby słuchania Go i wypełniania Jego poleceń. W ten sposób odrzucili również Jego zaproszenie do udziału w Bo- żym dziele stworzenia czynienia Swiata lepszym, piękniej- szym, szczęSliwszym. C. Zakończenie Rachunek Każde postępowanie człowieka, podobne do postępowania sumienia pierwszych ludzi albo Izraelitów na pustyni, wyraża to samo: ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 31. Odmowa udziału w dziele stworzenia 9 odmowę życia w bliskoSci i przyjaxni z Bogiem Stwórcą. Dzi- siaj też są ludzie, wspólnoty, narody, które odmawiają okazy- wania Bogu posłuszeństwa i oddawania Mu czci. Zastanówmy się przez chwilę, jak my sami w tym względzie postępujemy. Zróbmy sobie krótki rachunek sumienia: Jak ja okazuję miłoSć moim rodzicom, rodzeństwu i in- nym ludziom? Jak staram się czynić lepszym otaczający mnie Swiat i dawać dobry przykład innym? Jak często uSwiadamiam sobie, że jestem szczególną własnoScią Boga? Jak często przepraszam Boga i najbliższych za popełnio- ne zło? PrzeproSmy Boga słowami psalmu za wszelkie zło, które po- pełniliSmy, a przez to odrzuciliSmy zaproszenie do udziału z Bogiem w dziele stworzenia (tekst znajduje się w podręczni- ku ucznia): Uznaję bowiem moją nieprawoSć, a grzech mój jest zawsze przede mną. Tylko przeciw Tobie zgrzeszyłem i uczyniłem, co złe jest przed Tobą, tak że się okazujesz sprawiedliwym w swym wyroku i prawym w swoim osądzie (Ps 51, 5-6). WyjaSniamy uczniom, że psalm, którym się modliliSmy jest Ułóż własne przeprosiny jedną z form przepraszania Boga za uczynione zło. Każdy z nas może to wyrazić w inny sposób. Prosimy, by uczniowie napi- sali w formie listu do Pana Boga swoje przeproszenie za to, że wybierając grzech, odmawiają udziału w dziele stworzenia. 3. Zeszyt ucznia Temat: ODMOWA UDZIAŁU W DZIELE STWORZENIA Przeproszenie ułożone w trakcie katechezy. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 10 IV. Bóg naszym Stworzycielem 4. Praca domowa Zachęcamy, by uczniowie napisanym przeproszeniem pomo- dlili się wieczorem. Uwaga: JeSli na następnej katechezie (podsumowującej) zastosujemy technikę kolażu, wówczas polecamy uczniom, by przynieSli na te zajęcia: kolorowe wycinki prasowe, kolorowy papier, stare fotografie, pocztówki, słomę, piasek, muszelki, kawałki mate- riałów, żwir (ryż, kaszę), farby, plastelinę, liScie kwiaty itp. Uczniowie powinni też przynieSć duże arkusze szarego papie- ru, nożyczki, klej. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 11 32. NASZ STWORZYCIEL I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Powtórzenie i usystematyzowanie wiedzy z czwartej grupy tematycznej: Bóg naszym Stworzycielem. Zachęta do odpowie- dzialnego włączania się w dzieło stworzenia poprzez rozwija- nie swoich zdolnoSci i umiejętnoSci. TreSć orędzia zbawczego Bóg stworzył cały Swiat, stworzył także człowieka na swój obraz i podobieństwo. Dlatego też człowiek nie tylko może korzystać z otaczającego go Swiata, ale również ma być za niego odpowiedzialny. Swoją odpowiedzialnoSć powinien wyrażać poprzez uczestnictwo we wspólnotach społecznych, takich jak rodzina, klasa szkoła, KoSciół. Ma budować wspólnotę, reali- zując przykazanie miłoSci. Człowiek jako stworzenie Boże ma wprowadzać wokół siebie pokój, zgodę. Powinien również wy- rażać swoją wdzięcznoSć Stwórcy poprzez modlitwę uwielbie- nia i dziękczynienia. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 12 IV. Bóg naszym Stworzycielem Metody i Srodki dydaktyczne krzyżówka; praca z Pismem Rwiętym; diagram; praca z podręcznikiem; kolaż. Literatura pomocnicza Nellie de Vries, Biblijne łamigłówki, Falco Kanon, Warszawa 1994. E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pra- cujemy aktywnie przewodnik po metodach aktywizujących, Zakład wydawniczy SFS, Kielce 2000. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Przypominamy teksty biblijne o stworzeniu, rozwiązując krzyżówkę. B. Rozwinięcie Utrwalamy kluczowe pojęcia poprzez pracę z podręczni- kiem lub kolaż. C. Zakończenie Wyrażamy Bogu wdzięcznoSć za dar stworzenia. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 32. Nasz Stworzyciel 13 2. Katecheza A. Wstęp Katechezę rozpoczynamy rozwiązaniem krzyżówki opartej na Rozwiąż krzyżówkę treSci fragmentów Pisma Rwiętego: Rdz 1,1-31; 2,1-9. Hasło: ................................................................... Rdz 1, 1-31 1. Na początku była nim ziemia (w. 2). 2. Wtedy Bóg rzekł: Niechaj się stanie ...... (w. 3). 3. To był pierwszy ....... po pierwszym dniu (w. 5). 4. Sklepienie poSród wód (w. 8). 5. Zebrane wody spod nieba (w. 9-10). 6. Bóg obdarzył nią ziemię w trzecim dniu stworzenia (w. 12). 7. Potem Bóg rzekł: Niechaj ziemia wyda istoty żywe róż- nego rodzaju: bydło, zwierzęta pełzające i dzikie ....... według ich rodzajów (w. 24). 8. A wreszcie rzekł Bóg: Uczyńmy człowieka na Nasz ob- raz, ....... Nam (w. 26). 9. Stworzony jako mężczyzna i niewiasta (w. 27). Rdz 2, 1-9 10. UmieScił tam Bóg człowieka, którego stworzył (w. 8). ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 14 IV. Bóg naszym Stworzycielem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Rozwiązanie krzyżówki: 1. PUSTKOWIE 2. RWIATŁORĆ 3. WIECZÓR 4. NIEBO 5. MORZE 6. ZIELEŃ 7. ZWIERZĘTA 8. PODOBNEGO 9. CZŁOWIEK 10. EDEN Hasło: STWORZENIE A. Rozwinięcie Podajemy dwie propozycje do wyboru przez katechetę: Bóg stworzył Swiat, dlatego nazywamy go Stworzycielem, Wszechmogącym. Wynikają z tego różne konsekwencje, przy- pomnijmy jakie. Propozycja I Dzielimy klasę na cztery grupy; każda z grup ma znalexć przy pomocy tekstów katechez z bloku Bóg naszym Stworzy- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 32. Nasz Stworzyciel 15 cielem odpowiedzi na pytania zamieszczone w tej jednostce powtórzeniowej: 1. Co to znaczy, że Bóg jest Stworzycielem? Grupa I 2. Co to znaczy, że Bóg jest Wszechmogący? Na podstawie katechez: Bóg objawia się jako Stworzyciel i Hymn o stworzeniu. 1. Co to znaczy, że człowiek jest podobny do Boga? Grupa II 2. W jaki sposób człowiek może wielbić Boga? Na podstawie katechez: Bóg stworzył człowieka i Dziękujemy Bogu za stworzenie. 1. Co to znaczy, że człowiek poszukuje swojego miejsca w Grupa III dziele stworzenia? 2. Jak ty możesz dziS realizować swoje powołanie? Na podstawie katechezy: Moje miejsce w dziele stworzenia. 1. Co to znaczy, że jesteS odpowiedzialny za dary otrzymane Grupa IV od Pana Boga? 2. Dlaczego brak jednoSci między ludxmi jest przeszkodą w dążeniu do zbawienia? Na podstawie katechez: Udział w dziele stworzenia i Odmowa udziału w dziele stworzenia. Grupa I: 1. Ponieważ Bóg wszystko stworzył, jest wielki i wspaniały; Oczekiwane odpowiedzi wszystko, co On stworzył, jest dobre. 2. Wszechmogący tak Pismo Rwięte nazywa Boga Stwórcę. Wszechmogący to znaczy, że do stwarzania nie potrzebuje niczego ani materiału, ani pomocników, ani narzędzi. Tak może stwarzać tylko Bóg. Grupa II: 1. Człowiek jest obrazem Pana Boga w tym, że może mySleć, kochać, współczuć, przebaczać czy ulepszać Swiat. Prócz tego ma w imieniu Boga zarządzać całym stworzonym Swia- tem; ma troszczyć się o to, aby cała przyroda służyła dobru i rozwojowi całej ludzkoSci. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 16 IV. Bóg naszym Stworzycielem 2. Człowiek może wielbić Boga, dziękując Mu za to, że stwo- rzył nas i cały Swiat, okazując wdzięcznoSć za wszystko, co od Niego otrzymaliSmy: za życie, za rodziców, opiekunów za bliskie nam osoby, za przyrodę& Można to uczynić co- dzienną modlitwą, uczestnictwem we Mszy Rwiętej, okazu- jąc miłoSć blixniemu, szanując przyrodę itd. Grupa III: 1. To znaczy, że człowiek odpowiedzialnie potrafi korzystać ze swoich zdolnoSci, wybierać i czynić to, co jest dobre, mądre, zgodne z planem Boga. Człowiek poszukuje swoje- go miejsca zgodnie z prawami przyrody ustanowionymi przez Boga, a także z prawem poszanowania życia i wiel- koSci człowieka. To znaczy także być odpowiedzialnym za skutki swego postępowania, umiejętnie przewidywać je, wymaga to od człowieka ciągłego uczenia się, jak gospo- darować dobrami, aby one pomagały każdemu człowieko- wi w stawaniu się lepszym. 2. Poprzez naukę w szkole, na zajęciach pozaszkolnych w domu, odkrywać swoje zdolnoSci i możliwoSci w budo- waniu lepszego życia. Poprzez realizacje przykazania mi- łoSci Boga i blixniego. Grupa IV: 1. Człowiek wyraża odpowiedzialnoSć poprzez swój udział w życiu rodziny, szkoły, klasy i KoScioła, czyli społecznoSci wierzących. To znaczy także rozwijać siebie i pomagać w rozwoju wszystkim innym, którzy znajdują się obok mnie. Trwać w podjętych zobowiązaniach podczas chrztu. 2. Brak jednoSci między ludxmi niszczy w człowieku miłoSć, a tym samym oddala go od Jezusa. Propozycja II Kolaż inaczej sklejanka , tworzy się go poprzez wyko- rzystanie różnych materiałów i technik plastycznych. Ucznio- wie powinni przynieSć na zajęcia: kolorowe wycinki prasowe, kolorowy papier, stare fotografie, pocztówki, słomę, piasek, muszelki, kawałki materiałów, żwir (ryż, kaszę), farby, plaste- linę, liScie, kwiaty itp. Uczniowie powinni też przynieSć duże arkusze szarego papieru, nożyczki, klej. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 32. Nasz Stworzyciel 17 Dzielimy uczniów na 10 grup, każda z grup otrzymuje inny temat do opracowania: 1. Człowiek obrazem Boga. 2. Człowiek okazuje miłoSć Bogu. 3. Człowiek okazuje miłoSć blixniemu. 4. Ludzie mają troszczyć się o siebie. 5. Ludzie mają okazywać sobie współczucie. 6. Ludzie mają okazywać sobie przebaczenie. 7. Ludzie mają obdarzać siebie dobrem. 8. Człowiek troszczy się o przyrodę. 9. Człowiek ulepsza Swiat. 10. Człowiek mySli, decyduje o sobie. Uczniowie: malują, rysują, naklejają przyszywają itp., two- rząc obraz swego tematu. Następnie przy pomocy katechety układają wszystkie prace tak, aby powstała logiczna całoSć, która wyraża temat: Będąc obrazem Pana Boga, powinniSmy uczyć się kochać Boga i ludzi, którzy z nami żyją. Mamy trosz- czyć się o to, aby podobnie jak Bóg obdarzać innych do- brem, miłoScią, współczuciem, przebaczeniem. C. Zakończenie Znajdx w rozsypanych literach hasło: BÓG JEST STWÓR- Rozsypanka CĄ WSZYSTKIEGO I WSZYSTKO, CO ON STWORZYŁ, JEST DOBRE, poruszając się poziomo, pionowo i na ukos. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 18 IV. Bóg naszym Stworzycielem K R O B Ó G A S E W J E S T R O T K P S W D H E W W J K S Z S F A U Ó F L P T Y Z R N R G A J Y W S Y H C O L W A T O T S Ą S L P C O N R K T W E I R T L A Z I K R F H J G M O Y E O N S R J E S T Ł G L A D Z V F C F O O W K L D D O B R E C ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 32. Nasz Stworzyciel 19 ROZWIĄZANIE: K R O B Ó G A S E W J E S T R O T K P S W D H E W W J K S Z S F A U Ó F L P T Y Z R N R G A J Y W S Y H C O L W A T O T S Ą S L P C O N R K T W E I R T L A Z I K R F H J G M O Y E O N S R J E S T Ł G L A D Z V F C F O O W K L D D O B R E C Wszystko, co stworzył Bóg jest dobre. Ułóż modlitwę dzięk- czynną za dar stworzenia otrzymany od Boga. 3. Zeszyt ucznia Temat: NASZ STWORZYCIEL Uczniowie wpisują (wklejają) hasło rozsypanki. 4. Praca domowa Narysuj projekt znaku, który będzie zawierał informację: Cały Swiat, który nas otacza jest znakiem obecnoSci w nim Boga . ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 20 ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 21 V Tematyka kolejnych katechez przybliża sytuacje człowieka, który żyje w przyjaxni z Bogiem oraz który tę przyjaxń zerwał. Ten obraz stanowi re- ligijną podstawę wyjaSnień istnienia cierpienia, Smierci, zła w Swiecie. Wprowadzenie w sytuację wywołaną przez grzech pozwala prowadzić dal- sze wyjaSnienia o istocie grzechu sprowadzającego na człowieka zło. Łą- czy się ją między innymi z brakiem odpowiedzialnoSci człowieka przed Bogiem za siebie i swoje otoczenie. W tym też kontekScie zostaje wyjaSnione pojęcie szatana. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 22 ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 23 33. ABRAHAM UFA BOGU I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Zapoznajemy z historią Abrahama, kładąc akcent na inter- wencje Boga i doSwiadczenie wiary, jakie one wywoływały. Analizując drogę wiary Abrahama, kształtujemy wiarę uczniów zdolną do właSciwej oceny przeżywanych prób i doSwiadczeń. TreSć orędzia zbawczego Bóg pragnie doprowadzić ludzi do życia w jednoSci z Nim. WłaSnie tę ideę, zasadniczą dla całej historii zbawienia, wyra- ża temat przymierza. Dochodzi on do głosu w każdej mySli religijnej Pisma Rwiętego. Widać ją również w życiu Abraha- ma. Bóg uczynił pierwszy krok i spotkał się z Abrahamem, zwracając się do niego jak do przyjaciela. Człowiek usłyszał, że musi teraz opuScić trzy sfery swego dotychczasowego ży- cia: wyjdx z twojej ojczyzny, z miasta, w którym żyłeS oraz z domu rodzinnego. Bóg domaga się poSwięcenia wszystkie- go, z czym Abraham dotąd był związany. Są to jednak zrządze- nia pełne miłoSci i przyjaxni. Od samego początku niesłycha- na hojnoSć Boga pochyla się nad Abrahamem, zapowiada- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 24 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? jąc wprost cudowną przyszłoSć. Jak refren powtarzają się tu- taj słowa Ja ci dam& ziemię, liczne bogactwa, bezpieczeństwo, a wreszcie przyjdzie liczne potomstwo. Jakże trudno uwierzyć w te obietnice, skoro jest się człowiekiem bez ziemi i ojczyzny, a żona jest już bardzo stara. Abram był wędrownym pasterzem, czuł się zmęczony życiem i wędrowaniem, czuł się stary i prze- grany. Jednakże cała przyszłoSć zależy wyłącznie od wszech- mocy i dobroci Boga, a jedynym warunkiem spełnienia obiet- nic jest szczera i niezłomna wiara oraz poddanie się bez wahań zamiarom Stwórcy. Abraham zawierzył otrzymanej obietnicy i uwierzył wbrew ludzkiej nadziei i logice. Jego wiara podlegała wielu próbom, aż została oczyszczona i umocniona poprzez cierpienie. Bóg doSwiadcza Abrahama, żądając od niego największej ofiary. A jednak Abraham nie odmówił nawet swego jedynego syna (Rdz 22, 12.16). Ten sam Bóg ocala Izaaka, bo tajemnicza jest logika Bożej miłoSci. W ten sposób ukazana została wiara i bo- jaxń Boża Abrahama oraz plany Boga, które mają na celu nie Smierć, ale życie. Powołaniem Abrahama jest być ojcem ojcem wszyst- kich wierzących. Jego wybór ma bowiem charakter uniwersal- ny w nim Bóg wybrał nas wszystkich. Ta tajemnica jest za- warta już w samym imieniu Abraham , które oznacza ojciec mnóstwa narodów (Rdz 17, 5). Jego ojcostwo dosięga rów- nież i nas. Przez ciebie będą otrzymywały błogosławieństwo ludy całej ziemi (Rdz 12, 3). Ta biblijna postać jest więc dla nas niezwykle ważna, ponieważ Bóg uczynił go swego rodza- ju wzorem czy obrazem człowieka wierzącego dlatego wła- Snie nazywamy go ojcem naszej wiary . Oznacza to, że każ- dy, kto twierdzi o sobie, że ma wiarę, musi niejako przejrzeć się i odnalexć siebie w historii Abrahama. Metody i Srodki dydaktyczne Pogadanka; gra dydaktyczna; praca z tekstem; ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 33. Abraham ufa Bogu 25 tablice informacyjne; arkusze A 4; ilustrowana biografia znanej dzieciom osobistoSci. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Zachęcamy uczniów do utworzenia przewodnika po życiu wiary Abrahama ojca wszystkich wierzących B. Rozwinięcie Stosując grę dydaktyczną, gromadzimy informacje dotyczą- ce życia Abrahama i odkrywamy, jak działa w nim Bóg. W ten sposób powstanie przewodnik na drogach wiary Abrahama, który będzie przykładem do tworzenia osobistego przewodni- ka przez poszczególnych uczniów. C. Zakończenie Odkrywamy znaczenie postaci Abrahama dla wierzących dzisiaj. Projektujemy przewodnik po drogach naszej wiary 2. Katecheza A. Wstęp Pokazujemy ilustrowaną biografię znanej dzieciom osobi- Przewodnik po życiu stoSci, np. Papieża. W rozmowie z uczniami ustalamy, że w te- wiary go typu przewodniku znalazły się miejsca, w których wydarzy- ło się coS ważnego w życiu tej osoby. Spróbujemy dziS zrobić coS w rodzaju przewodnika po życiu wiary kogoS, kogo nazy- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 26 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? wamy Ojcem naszej wiary. DomySlacie się zapewne, że uda- my się do miejsc związanych z życiem Abrahama. Ustalamy warunki organizacji tej wyprawy na terenie klasy. B. Rozwinięcie Praca w gru- W różnych miejscach sali umieszczamy tablice informacyj- pach two- ne z nazwami miejsc związanych z życiem Abrahama. Do tych rzenie prze- miejsc wysyłamy zwiadowców , którzy odnajdą, dlaczego to wodnika miejsce było ważne w życiu Abrahama i jak w nich Abraham odkrywał Boże działanie. Efekty pracy uczniowie zapiszą w formie kartki z książki. W ten sposób powstanie przewodnik po życiu Abrahama. Proponujemy, by uczniowie zatrzymali się w miejscach wskazanych przez teksty biblijne, w których po- winni odnalexć następujące informacje: Ur Chaldejskie Abraham urodził się w tym mieScie Bóg powołał go do życia Charan Abraham osiedla się Bóg powołuje i daje obietnicę, że będzie ojcem narodu i zdobędzie ziemię w posiadanie Sychem Abraham osiedla się Bóg daje obietnicę, że ta właSnie ziemia będzie należa- ła do jego potomstwa Egipt Abraham przenosi się tam ze względu na głód Bóg wydaje się wtedy milczeć Betel Abraham zbudował ołtarz, wzywał imienia Boga Bóg daje obietnicę potomstwa ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 33. Abraham ufa Bogu 27 Mamre A Abraham uwierzył Bogu Bóg daje obietnicę syna B Abraham rozmawia z Bogiem Bóg zawiera przymierze C Abraham służy Bogu Bóg zmienia imię Abrahamowi Miejsce narodzenia Izaaka Abraham otrzymuje syna Bóg wypełnia obietnicę Beer Szeba Abraham idzie złożyć ofiarę Bóg sprawdza wiarę Abrahama Góra Moria Abraham sięga ręką po nóż, aby zabić swego syna Bóg interweniuje, bo nie chce Smierci dziecka Tekst zapisany kursywą zawiera oczekiwane odpowiedzi Odwiedx miejsca uczniów. biblijne W każdym z tych miejsc zostawiamy tekst biblijny (zob. załącznik), w którym uczniowie znajdą: wydarzenie z życia Abrahama i odpowiadającą mu interwencję Boga. Dla ułatwie- nia wykonania tego zadania możemy razem z tekstem biblijnym przygotować kartkę do naszego przewodnika. Przedstawiciele grup prezentują wyniki pracy. Z przygoto- Podsumowa- nie pracy wanych kartek układamy przewodnik. Podsumowujemy wypo- w grupach wiedzi uczniów stwierdzając, że Bóg uczynił pierwszy krok ułożenie i spotkał się z Abrahamem, zwracając się do niego jak do przy- przewodnika jaciela. Bóg domaga się poSwięcenia wszystkiego, z czym ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 28 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? Abraham dotąd był związany. Są to jednak polecenia pełne miłoSci i przyjaxni. Od samego początku niesłychana hojnoSć Boga pochyla się nad Abrahamem, zapowiadając wprost cu- downą przyszłoSć. Jak refren powtarzają się tutaj słowa Ja ci dam& ziemię, liczne bogactwa, bezpieczeństwo, a wreszcie przyjdzie liczne potomstwo. Abraham zawierzył otrzymanej obietnicy i uwierzył wbrew ludzkiej nadziei i logice. Powoła- niem Abrahama jest być ojcem ojcem wszystkich wierzą- cych. Jego wybór ma bowiem charakter uniwersalny w nim Bóg wybrał nas wszystkich. Ta tajemnica jest zawarta już w sa- mym imieniu Abraham , które oznacza ojciec mnóstwa na- rodów (Rdz 17, 5). Jego ojcostwo dosięga również i nas. Przez ciebie będą otrzymywały błogosławieństwo ludy całej ziemi (Rdz 12, 3). C. Zakończenie Pogadanka Zastanówmy się, dlaczego ta biblijna postać jest dla nas tak ważna, że poSwięciliSmy jej dzisiaj całą lekcję? Pomocą w udzieleniu odpowiedzi na to pytanie może być materiał za- warty w przedostatnim akapicie podręcznika dla ucznia. Po- przez pogadankę próbujemy ustalić z uczniami, że Bóg uczy- nił Abrahama swego rodzaju wzorem czy obrazem człowieka wierzącego dlatego właSnie nazywamy go ojcem naszej wia- ry . Oznacza to, że każdy wierzący może niejako przejrzeć się i odnalexć siebie w historii Abrahama. Mój prze- Zachęcamy, by uczniowie spróbowali przygotować w ze- wodnik szycie projekt przewodnika po swoim życiu na wzór przewod- nika po życiu Abrahama: (dom rodzinny, koSciół parafialny chrzest i Eucharystia, szkoła i katecheza itd.). W miejsce imie- nia Abraham wpisują swoje imię. 3. Zeszyt ucznia Temat: ABRAHAM UFA BOGU Projekt przewodnika po moim życiu wiary. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 33. Abraham ufa Bogu 29 4. Praca domowa Zachęcamy, by uczniowie według przygotowanego projektu zrobili przewodnik po swoim życiu . Ogłaszamy konkurs na najpiękniejszy album. Oto dzieje potomków Teracha. Terach był ojcem Abrama, Na- chora i Harana, a Haran był ojcem Lota. Haran zmarł jesz- cze za życia Teracha, swego ojca, w kraju, w którym się uro- dził, w Ur chaldejskim. Abram i Nachor wzięli sobie żony. Imię żony Abrama było Saraj, imię zaS żony Nachora Milka. Była to córka Harana, który miał jeszcze drugą córkę imieniem Ji- ska. Saraj była niepłodna, nie miała więc potomstwa. Terach, wziąwszy z sobą swego syna Abrama, Lota syna Harana, czyli swego wnuka, i Saraj, swą synową, żonę Abrama, wyruszył z nimi z Ur chaldejskiego, aby się udać do kraju Kanaan (Rdz 11, 27-31a). 1. Ur Chaldejskie Abraham ........... Bóg ............... Gdy jednak przyszli do Charanu, osiedlili się tam. Terach do- czekał dwustu i pięciu lat życia i zmarł w Charanie. Pan rzekł do Abrama: Wyjdx z twojej ziemi rodzinnej i z domu twego ojca do kraju, który ci ukażę. Uczynię bowiem z ciebie wielki naród, będę ci błogosławił i twoje imię rozsławię: staniesz się błogosławieństwem. Będę błogosławił tym, którzy ciebie bło- gosławić będą, a tym, którzy tobie będą złorzeczyli, i ja będę złorzeczył. Przez ciebie będą otrzymywały błogosławieństwo ludy całej ziemi . Abram udał się w drogę, jak mu Pan rozka- zał, a z nim poszedł i Lot. Abram miał siedemdziesiąt pięć lat, gdy wyszedł z Charanu (Rdz 11, 31b-12, 4). 2. Charan Abraham ............. Bóg ............... ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 30 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? I zabrał Abram z sobą swoją żonę Saraj, swego bratanka Lota i cały dobytek, jaki obaj posiadali, oraz służbę, którą nabyli w Charanie, i wyruszyli, aby się udać do Kanaanu. Gdy zaS przybyli do Kanaanu, Abram przeszedł przez ten kraj aż do pewnej miejscowoSci koło Sychem, do dębu More. A w kraju tym mieszkali wówczas Kananejczycy. Pan, ukazawszy się Abramowi, rzekł: Twojemu potomstwu oddaję właSnie tę zie- mię . Abram zbudował tam ołtarz dla Pana, który mu się uka- zał (Rdz 12, 5-7). 3. Sychem Abraham............. Bóg ................. Zwinąwszy namioty, Abram wędrował z miejsca na miejsce w stronę Negebu. Kiedy zaS nastał głód w owym kraju, Abram powędrował do Egiptu, aby tam przez pewien czas pozostać; był bowiem ciężki głód w Kanaanie( Rdz 12, 9-10). 4. Egipt Abraham .............. Bóg............. Zatrzymując się na postojach, Abram zawędrował z Negebu do Betel, do tego miejsca, w którym przedtem rozbił swe namioty, między Betel i Aj, Po odejSciu Lota Pan rzekł do Abrama: Spójrz przed siebie i rozejrzyj się z tego miejsca, na którym stoisz, na północ i na południe, na wschód i ku morzu; cały ten kraj, który widzisz, daję tobie i twemu potomstwu na zawsze. Twoje zaS potomstwo uczynię liczne jak ziarnka pyłu ziemi; jeSli kto może policzyć ziarnka pyłu ziemi, policzone też będzie twoje potomstwo. Wstań i przejdx ten kraj wzdłuż i wszerz: tobie go oddaję (Rdz 13, 3.14-17). 5. Betel Abraham .............. Bóg ................. Do tego miejsca wysyłamy trzy grupy zwiadowcze : ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 33. Abraham ufa Bogu 31 Po tych wydarzeniach Pan tak powiedział do Abrama podczas widzenia: Nie obawiaj się, Abramie, bo Ja jestem twoim obrońcą; nagroda twoja będzie sowita . Abram rzekł: O Pa- nie, mój Boże, na cóż mi ona, skoro zbliżam się do kresu mego życia, nie mając potomka; przyszłym zaS spadkobiercą mojej majętnoSci jest Damasceńczyk Eliezer . I mówił: Ponieważ nie dałeS mi potomka, ten właSnie zrodzony u mnie sługa mój, zostanie moim spadkobiercą . Ale oto usłyszał słowa: Nie on będzie twoim spadkobiercą, lecz ten po tobie dziedziczyć bę- dzie, który od ciebie będzie pochodził . I poleciwszy Abramo- wi wyjSć z namiotu, rzekł: Spójrz na niebo i policz gwiazdy, jeSli zdołasz to uczynić; potem dodał: Tak liczne będzie twoje potomstwo . Abram uwierzył i Pan poczytał mu to za zasługę (Rdz 15, 1-6). 6. Mamre (A) Abraham ............ Bóg ............. Potem zaS rzekł do niego: Ja jestem Pan, który ciebie wywio- dłem z Ur chaldejskiego, aby ci dać ten oto kraj na własnoSć . A na to Abram: O Panie, mój Boże, jak będę mógł się upew- nić, że otrzymam go na własnoSć? Wtedy Pan rzekł: Wybierz dla Mnie trzyletnią jałowicę, trzyletnią kozę i trzyletniego ba- rana, a nadto synogarlicę i gołębicę . Wybrawszy to wszystko, Abram poprzerąbywał je wzdłuż na połowy i przerąbane czę- Sci ułożył jedną naprzeciw drugiej; ptaków nie porozcinał. Kiedy zaS do tego mięsa zaczęło zlatywać się ptactwo drapież- ne, Abram je odpędził. A gdy słońce chyliło się ku zachodowi, Abram zapadł w głęboki sen i opanowało go uczucie lęku, jak gdyby ogarnęła go wielka ciemnoSć. I wtedy to Pan rzekł do Abrama: Wiedz o tym dobrze, iż twoi potomkowie będą prze- bywać jako przybysze w kraju, który nie będzie ich krajem, i przez czterysta lat będą tam ciemiężeni jako niewolnicy; aż wreszcie zeSlę zasłużoną karę na ten naród, którego będą nie- wolnikami, po czym oni wyjdą z wielkim dobytkiem. Ale ty odejdziesz do twych przodków w pokoju, w póxnej staroSci zejdziesz do grobu. Twoi potomkowie powrócą tu dopiero w czwartym pokoleniu, gdy już dopełni się miara niegodziwo- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 32 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? Sci Amorytów . A kiedy słońce zaszło i nastał mrok nieprzenik- niony, ukazał się dym jakby wydobywający się z pieca i ogień niby gorejąca pochodnia i przesunęły się między tymi połowami zwierząt. Wtedy to właSnie Pan zawarł przymierze z Abramem, mówiąc: Potomstwu twemu daję ten kraj, od Rzeki Egipskiej aż do rzeki wielkiej, rzeki Eufrat (Rdz 15, 7-18). Mamre (B) Abraham ................. Bóg ................... A gdy Abram miał dziewięćdziesiąt dziewięć lat, ukazał mu się Pan i rzekł do niego: Jam jest Bóg Wszechmogący. Służ Mi i bądx nieskazitelny, chcę bowiem zawrzeć moje przymierze pomiędzy Mną a tobą i dać ci niezmiernie liczne potomstwo . Abram padł na oblicze, a Bóg tak do niego mówił: Oto moje przymierze z tobą: staniesz się ojcem mnóstwa narodów. Nie będziesz więc odtąd nazywał się Abram, lecz imię twoje będzie Abraham, bo uczynię ciebie ojcem mnóstwa narodów. Sprawię, że będziesz niezmiernie płodny, tak że staniesz się ojcem naro- dów i pochodzić będą od ciebie królowie. Przymierze moje, które zawieram pomiędzy Mną a tobą oraz twoim potomstwem, będzie trwało z pokolenia w pokolenie jako przymierze wiecz- ne, abym był Bogiem twoim, a potem twego potomstwa. I od- daję tobie i twym przyszłym potomkom kraj, w którym przeby- wasz, cały kraj Kanaan, jako własnoSć na wieki, i będę ich Bogiem (Rdz 17, 1-8). Mamre (C) Abraham ................ Bóg ................ Wreszcie Pan okazał Sarze łaskawoSć, jak to obiecał, i uczynił jej to, co zapowiedział. Sara stała się brzemienną i urodziła sędziwemu Abrahamowi syna w tym właSnie czasie, jaki Bóg wyznaczył. Abraham dał swemu synowi, którego mu Sara uro- dziła, imię Izaak (Rdz 21, 1-3). 7. Miejsce narodzenia Izaaka Abraham ................ Bóg ................. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 33. Abraham ufa Bogu 33 A po tych wydarzeniach Bóg wystawił Abrahama na próbę. Rzekł do niego: Abrahamie! A gdy on odpowiedział: Oto jestem powiedział: wex twego syna jedynego, którego miłu- jesz, Izaaka, idx do kraju Moria i tam złóż go w ofierze na jed- nym z pagórków, jakie ci wskażę . Nazajutrz rano Abraham osiodłał swego osła, zabrał z sobą dwóch swych ludzi i syna Izaaka, narąbał drzewa do spalenia ofiary i ruszył w drogę do miejscowoSci, o której mu Bóg powiedział (Rdz 22, 1-3). 8. Beer Szeba Abraham ................. Bóg ...................... A gdy przyszli na to miejsce, które Bóg wskazał, Abraham zbu- dował tam ołtarz, ułożył na nim drwa i związawszy syna swe- go Izaaka położył go na tych drwach na ołtarzu. Potem Abra- ham sięgnął ręką po nóż, aby zabić swego syna. Ale wtedy Anioł Pański zawołał na niego z nieba i rzekł: Abrahamie, Abraha- mie! A on rzekł: Oto jestem . Anioł powiedział mu: Nie podnoS ręki na chłopca i nie czyń mu nic złego! Teraz pozna- łem, że boisz się Boga, bo nie odmówiłeS Mi nawet twego je- dynego syna (Rdz 22, 9-12). 9. Góra Moria Abraham ................. Bóg ............... ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 34 34. BRAK ZAUFANIA WOBEC STWÓRCY I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Przekazujemy wiedzę na temat istoty grzechu pierwszych ludzi i jego odniesienia do każdego człowieka. Uczymy odczy- tywania znaczenia obrazów biblijnych. Kształtujemy postawę otwartoSci na prawdę i wrażliwoSci na zło. TreSć orędzia zbawczego W katechezie rozważamy tajemnicę grzesznoSci człowieka jako tajemnicę stwierdzonego przez niego samego rozdarcia i napięcia pomiędzy ujawnionym w stworzeniu zamysłem Boga wobec niego, a stanem, w jakim człowiek znajduje sam siebie wobec Boga, drugiego człowieka i siebie. Relacja Sta- rego Testamentu o upadku człowieka zawiera bardzo bogatą treSć ukrytą w biblijnych obrazach. Pragnąc zrozumieć, na czym polegał pierwszy grzech i jakie są jego konsekwencje, należy dokładnie przeSledzić biblijną scenografię opisującą wy- darzenie z raju. " Stan pierwotny opisuje to, co Bóg pragnie dla stworzo- nego przez siebie człowieka i co urzeczywistniłoby się ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 35 w każdym z nas, gdyby nie grzech. Człowiek posiadał wtedy zdolnoSć do przebywania z Bogiem, co stanowiło dla niego xródło szczęScia. Potrafił kochać swojego Stwórcę bezinteresowną miłoScią. Wszystko było dla niego dobre, nie czuł lęku, był bowiem bezpieczny mocą Boga. " Drzewo życia było umieszczone w Srodku ogrodu, tam gdzie Bóg pozostaje w centrum, a człowiek akceptuje swoją zależnoSć od Niego i własną stworzonoSć. Wtedy otrzymuje życie w obfitoSci i bez ograniczeń. Bóg od po- czątku nie zabronił człowiekowi spożywać owoców z te- go drzewa. Stworzył człowieka, aby ten mógł cieszyć się życiem, używać go zgodnie z wolą Boga i składać Mu dziękczynienie za ten dar. Bóg pragnie, by człowiek był w pełni szczęSliwy życiem, które pochodzi tylko i wyłącz- nie od Niego. " Drzewo poznania dobra i zła jedyne ograniczenie czło- wieka zostało wyrażone w zakazie spożywania owoców z tego drzewa, o którym nie powiedziano, gdzie się znaj- duje. Jest ono wszędzie tam, gdzie człowiek będzie usiło- wał poznawać dobro i zło niezależnie od Boga. Takie po- stawienie siebie na miejscu Boga jest jednak dla człowie- ka SmiercionoSne. Poza Bogiem nie ma bowiem życia. " Wąż do pełnego ładu i poddania Bogu obrazu raju zostaje wprowadzona rzeczywistoSć Jemu przeciwna. W odróżnie- niu od innych stworzeń jest on przedstawiony jako przy- chodzący z zewnątrz, z terenu, gdzie nie ma stwórczej harmonii. Wąż jest ukazany jako przeciwnik (szatan) pla- nów Bożych w stosunku do ludzkoSci i poszczególnych ludzi. Nie akceptuje faktu bycia stworzeniem, to znaczy bycia zależnym od Stwórcy, jest z Nim w konflikcie, za- zdroszcząc człowiekowi jego szczęScia (por. Mdr 2, 24; 1 Kor 7, 5; 1 Tes 3, 5). Zasadniczym celem jego działania jest zerwanie relacji człowieka z Bogiem, a głównym Srod- kiem staje się kłamstwo, wprowadzenie do ogólnego sta- nu zamętu, to znaczy utraty przez człowieka jego życiodaj- nej orientacji na Boga. Nowy Testament nazywa węża z ra- ju kłamcą i ojcem kłamstwa (J 8, 44), tym, który zwodzi człowieka (Rz 7, 11; Ap 12, 9). ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 36 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? " Czy rzeczywiScie Bóg powiedział ... ? (Rdz 3, 1) W tym pytaniu zawarta jest sama istota przebiegłoSci szatana. Ostatecznym celem jego ataku jest tutaj obraz Boga, jaki nosili w sobie pierwsi rodzice. Człowiek do tej chwili znał Boga jako troskliwego i bezinteresownego Dawcę życia i dlatego ufał Mu bezgranicznie. Oszczerca przemyca cień podejrzenia, że Bóg jest tym, który go zniewala i ograni- cza. Ukrytym zamiarem kuszenia jest więc pierworodne kłamstwo o tym, że Bóg nie kocha człowieka, nie pragnie jego dobra, dlatego nie można Jemu ufać i nie można na Nim opierać swojego życia. Trzeba więc w konsekwencji liczyć tylko na siebie i na swoje możliwoSci. Do tej samej zasady sprowadza się również każdy współczesny grzech człowieka. " Na pewno nie umrzecie! (Rdz 3, 4) Szatan proponuje człowiekowi, aby był jak Bóg nie dzięki jednoSci z Nim, lecz poprzez egocentryczne zamknięcie się w sobie, skon- centrowanie się na własnym życiu. Pierwsi rodzice powie- dzieli amen szatanowi w akcie zerwania i spożycia owo- cu z drzewa poznania dobra i zła. Zaakceptowali w ten sposób pierworodne kłamstwo, że Bóg nie troszczy się o nich i dlatego muszą zdobywać sobie życie na własną rękę. W głębiny ludzkiego bytu została wszczepiona nie- ufnoSć w stosunku do Boga. Ten SmiercionoSny jad jest przekazywany z pokolenia na pokolenie jako grzech pier- worodny. " Przestraszyłem się, bo jestem nagi i ukryłem się (Rdz 3, 10) Człowiek po upadku odczuwa wobec Boga wstyd i boi się Go. Utracone zostało podstawowe doSwiadczenie, ja- kie posiadał wczeSniej, a mianowicie przeżywanie swojej relacji do Boga jako bezinteresownego daru, na który w ża- den sposób nie zasługiwał. Gdy przyjął obraz Stwórcy jako zazdrosnego konkurenta czy surowego władcy Raju, nie mógł już czuć się bezpiecznie w swojej nagoSci, to znaczy nie będąc nie odziany we własne zasługi. Zmuszony jest bronić się wobec Boga. Tu odnajdujemy korzenie jedne- go z najbardziej dostrzegalnych w codziennym życiu skut- ków grzechu pierworodnego, jakim jest ludzka niezdolnoSć ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 34. Brak zaufania wobec Stwórcy 37 do stawania w prawdzie, przyznawania się do błędów, bra- nia na siebie odpowiedzialnoSci za popełnione zło i ko- niecznoSć zrzucania z siebie winy na innych, na okolicz- noSci, a ostatecznie na Boga. Metody i Srodki dydaktyczne Odtworzenie nagrania wiersza J. Tuwima pt. Dwa wiatry ; pogadanka; czytanie tekstu z podziałem na role; test przyporządkowania; tekst Rdz 2, 8-9. 15-17; 3, 1-13 rozpisany na role (narrator, Stwórca, Adam i Ewa, wąż); scenografia raju osobne miejsce: drzewo życia, drzewo poznania dobra i zła, wybrane i przygotowane postacie; napisy tytuły poszczególnych obrazów biblijnych; tabela dla każdego ucznia. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Rozpoczynamy odtworzeniem nagranego wiersza J. Tuwi- ma pt. Dwa wiatry . WyjaSniamy, na czym polega antropomor- fizacja jako figura stylistyczna, wskazujemy, że autorzy biblijni również się nią posługują. B. Rozwinięcie W klasie organizujemy scenerię raju . Na podstawie tek- stu biblijnego 2, 8-9. 15-17; 3, 1-13 wyjaSniamy istotę grzechu pierworodnego, odczytując ukryte znaczenie obrazów biblij- nych. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 38 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? C. Zakończenie Pomagamy uczniom odkrywać ich własne skłonnoSci do grzechu. 2. Katecheza A. Wstęp Antropo- Rozpoczynamy odtworzeniem nagranego wiersza J. Tuwi- morfizacja ma pt. Dwa wiatry . Prosimy, by uczniowie słuchając, próbo- w poezji wali wejSć w atmosferę wiersza, próbowali w mySlach nama- lować obraz przedstawiający tę sytuację. Następnie zachęcamy, by opowiedzieli, co zamierzali nama- lować. WyjaSniamy, że obrazy, które moglibySmy namalować jako ilustrację do tego wiersza mogą być dlatego tak różne, gdyż autor opisując działanie wiatru przypisał mu cechy ludzkie, czyli takie, które podpowiedziała mu wyobraxnia. Po za tym autor nie zajmuje się opisem zjawisk przyrody, lecz robi cha- rakterystykę ludzi. Nadając zjawiskom przyrody cechy ludzkie, przekazuje prawdę o ludziach. Jeżeli na lekcjach języka pol- skiego uczniowie korzystają z podręcznika pt. Przyjaciel na zawsze , to możemy rozmowę tę przeprowadzić na bazie ćwi- czenia 3 do wiersza J. Tuwima1. Kończymy rozmowę pytaniem: W jaki sposób autorzy biblij- ni przekazują prawdę o człowieku? Zobaczymy to dzisiaj na przykładzie bardzo barwnie opisanego wydarzenia. Nas będzie jednak interesowało to, co kryje się pod tym opowiadaniem. B. Rozwinięcie Przygotowujemy tekst Rdz 2, 8-9. 15-17; 3, 1-13 rozpisany na role (narrator, Stwórca, Adam i Ewa, wąż) oraz tytuły do poszczególnych obrazów biblijnych (propozycje zapisane są na 1 Język polski. Przyjaciel na zawsze, podręcznik dla klasy IV, częSć 2, War- szawa 2001, 145. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 34. Brak zaufania wobec Stwórcy 39 marginesach). Po przeczytaniu każdej częSci ustalamy z ucznia- mi tytuł danego fragmentu i przypinamy go na tablicy. Proponujemy, by ta częSć katechezy odbyła się w scenerii raju . I. A zasadziwszy ogród w Eden na wschodzie, Jahwe Bóg umie- Bóg umiesz- cza człowie- Scił tam człowieka, którego ulepił. Na rozkaz Boga Jahwe wy- ka w raju rosły z gleby wszelkie drzewa miłe z wyglądu i smaczny owoc rodzące oraz drzewo życia w Srodku tego ogrodu i drzewo po- znania dobra i zła. Jahwe Bóg wziął zatem człowieka i umie- Scił go w ogrodzie Eden, aby uprawiał go i doglądał. A przy tym Jahwe Bóg dał człowiekowi taki rozkaz: Z wszelkiego drzewa tego ogrodu możesz spożywać według upodobania; ale z drzewa poznania dobra i zła nie wolno ci jeSć, bo gdy z niego spożyjesz, niechybnie umrzesz . II. A wąż był najbardziej przebiegły ze wszystkich zwierząt Wąż rozma- wia z kobietą polnych, które Jahwe Bóg stworzył. On to rzekł do niewiasty: Czy to prawda, że Bóg powiedział: Nie jedzcie owoców ze wszystkich drzew tego ogrodu? . III. Niewiasta odpowiedziała wężowi: Wąż rozma- wia z kobietą Owoce z drzew tego ogrodu jeSć możemy, tylko o owocach o drzewie ze z drzewa, które jest w Srodku ogrodu, Bóg powiedział: Nie wol- Srodka ogrodu no wam jeSć z niego, a nawet go dotykać, abyScie nie pomarli . Wtedy rzekł wąż do niewiasty: Na pewno nie umrzecie! Ale wie Bóg, że gdy spożyjecie owoc z tego drzewa, otworzą się wam oczy i tak jak Bóg będziecie znali dobro i zło . IV. Wtedy niewiasta spostrzegła, że drzewo to ma owoce dobre Ludzie zry- wają owoc do jedzenia, że jest ono rozkoszą dla oczu i że owoce tego drze- wa nadają się do zdobycia wiedzy. Zerwała zatem z niego owoc i skosztowała i dała swemu mężowi, który był z nią; a on zjadł. A wtedy otworzyły się im obojgu oczy i poznali, że są nadzy; spletli więc gałązki figowe i zrobili sobie przepaski. Ludzie ukry- V. Gdy zaS mężczyzna i jego żona usłyszeli kroki Boga Jahwe wają się przed przechadzającego się po ogrodzie, w porze kiedy był powiew Bogiem ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 40 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? wiatru, skryli się przed Bogiem Jahwe wSród drzew ogrodu. Bóg Jahwe zawołał na mężczyznę i zapytał go: Gdzie jesteS? On odpowiedział: Usłyszałem Twój głos w ogrodzie, przestra- szyłem się, bo jestem nagi, i ukryłem się . Ludzie VI. Rzekł Bóg: Któż ci powiedział, że jesteS nagi? Czy zrzucają może zjadłeS z drzewa, z którego ci zakazałem jeSć? Męż- winę na czyzna odpowiedział: Niewiasta, którą postawiłeS przy siebie na- wzajem mnie, dała mi owoc z tego drzewa i zjadłem . Wtedy Jah- we Bóg rzekł do niewiasty: Dlaczego to uczyniłaS? Niewiasta odpowiedziała: Wąż mnie zwiódł i zjadłam . Tworzenie WyjaSniamy uczniom, że autor biblijny posługując się barw- tabeli na nym opowiadaniem przekazuje nam bolesną prawdę o grzechu podstawie pierwszych ludzi, który zwykle nazywamy grzechem pierwo- analizy tek- rodnym. Spróbujemy odnalexć znaczenie tych obrazów, by stu zrozumieć, jakie skutki dla nas ma grzech pierwszych ludzi. Proponujemy, by uczniowie ułożyli tabelę. Każdy uczeń otrzy- muje tabelę składającą się z trzech kolumn. Dwie pierwsze (obraz biblijny i tekst biblijny) są wypisane według wzoru. Kolumna trzecia (znaczenie) powinna być pocięta na pojedyn- cze elementy. Uczniowie dobierają właSciwe znaczenie do odpowiadających im obrazów i tekstów biblijnych. Obraz biblijny Tekst biblijny Znaczenie Bóg umieszcza A zasadziwszy Człowiek przebywa człowieka w raju. ogród w Eden na ze swoim Stwórcą. wschodzie, Jahwe Bóg umieScił tam człowieka. Wąż rozmawia Czy to prawda, że Szatan podsuwa z kobietą. Bóg powiedział: Nie człowiekowi podej- jedzcie owoców ze rzenie, że Bogu nie wszystkich drzew można ufać. Uczy tego ogrodu? człowieka liczyć tylko na siebie. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 34. Brak zaufania wobec Stwórcy 41 Wąż rozmawia Wie Bóg, że gdy Człowiek usiłuje z kobietą o drzewie spożyjecie owoc poznawać dobro ze Srodka ogrodu. z tego drzewa, otwo- i zło niezależnie od rzą się wam oczy Boga. i tak jak Bóg będzie- cie znali dobro i zło. Ludzie zrywają Zerwała zatem z nie- Człowiek przyjmuje owoc. go owoc i skoszto- propozycję szatana. wała i dała swemu mężowi, który był z nią; a on zjadł. Ludzie ukrywają przestraszyłem się, Człowiek, przyjmu- się przed Bogiem. bo jestem nagi, jąc propozycję sza- i ukryłem się. tana, traktuje Boga jako konkurenta. Ludzie zrzucają Wąż mnie zwiódł Człowiek, przyjmu- winę na siebie na- i zjadłam . jąc propozycję sza- wzajem. tana, nie jest zdolny stanąć w prawdzie. Odczytujemy treSć tabeli. W podsumowaniu nawiązujemy do wstępu pokazując, że autorzy często posługują się obrazo- wymi formami wypowiedzi, by przekazać prawdę o człowie- ku. WyjaSniamy, że to, co się stało z pierwszymi ludxmi, zosta- wiło Slad w każdym z nas. Jest to skłonnoSć do zła przez to, że została zraniona miłoSć człowieka do Boga. Bóg nie pozosta- wia jednak człowieka samego wobec grzechu. Przez Jezusa pokazuje swą niekończącą się miłoSć do człowieka. C. Zakończenie Zachęcamy, by uczniowie przeczytali jeszcze raz dwa ostat- Jakiemu złu ulegam? nie wiersze z kolumny Znaczenie i w chwili ciszy zastano- wili się, której z wymienionych skłonnoSci ulegają najczęSciej. We wspólnej modlitwie wyrażonej tekstem z podręcznika ucznia prosimy Boga o pomoc w naprawianiu zła. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 42 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? 3. Zeszyt ucznia Temat: BRAK ZAUFANIA WOBEC STWÓRCY Uczniowie wklejają tabelę ułożoną w trakcie zajęć. 4. Praca domowa Na podstawie poznanego słowa Bożego oraz podręcznika dla ucznia napisz, na czym polegał grzech pierworodny i w czym się dzisiaj objawia w każdym z nas? ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 43 35. HISTORIA KAINA I ABLA I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Zapoznanie ze skutkami grzechu i ukazanie, że człowiek o własnych siłach nie jest w stanie zatrzymać procesu rozsze- rzania się zła. Zachęcanie do modlitwy o Bożą pomoc w czynie- niu dobra. TreSć orędzia zbawczego Wybranie własnej wolnoSci w przypadku Kaina prowadzi do zła. Reakcja Boga na ofiary braci rodzi w sercu Kaina za- zdroSć. Ta zazdroSć przeradza się w tak wielki gniew przeciw bratu, że postanawia go zabić. ZaSlepiony złoScią, xle wyko- rzystuje swoją wolnoSć i pozbywa się brata raz na zawsze. Grzech jest jak ciężka choroba, która ma na początku bardzo łagodne objawy. Grzech pierworodny pozostawił w człowieku rany, które nazywamy grzechami głównymi. Są to: pycha, chci- woSć, gniew, lenistwo, zazdroSć, nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu, nieczystoSć. Są one przyczyną wszelkiego zła na zie- mi. Przez grzech tracimy więx z Bogiem i z blixnimi. Chrystus jest tym, który wyzwala nas z kręgu zła. Rozprzestrzenianie się ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 44 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? zła zatrzymał On na sobie z miłoSci do człowieka. Zbawiciel wziął na siebie słaboSci i grzechy wszystkich ludzi. Przez swoją Smierć i Zmartwychwstanie daje nam moc wybierania w naszej wolnoSci dobra. Przyjmując chrzest i korzystając z sakramen- tu pojednania, nie tylko uzyskujemy przebaczenie grzechów, ale zostajemy umocnieni miłoScią Chrystusa, otrzymujemy moc do walki z grzechem i czynienia dobrze. Metody i Srodki dydaktyczne Odtwarzanie nagrania o Emilu (W. Hoffsmmer, 229 krótkich opowiadań. Pomoce duszpasterskie i katechetyczne na cały rok, Kielce 2000, s. 99-100); pogadanka; praca z tekstem; gra dydaktyczna; spis grzechów głównych i cnót; opis sytuacji do pracy w grupach; napisy nazw grzechów i cnót do przypięcia na tablicy. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Na podstawie opowiadania ustalamy podobieństwa tej hi- storii do różnych sytuacji z codziennego życia. Stawiamy py- tanie, gdzie należy szukać początku rozszerzania się zła. B. Rozwinięcie Na bazie tekstu Rdz 4, 2b-10 wyjaSniamy, że słowo Boże skierowane do Kaina to ostrzeżenie nas przed działaniem sza- tana. Każdy z nas, chcąc bronić się przed grzechem, może na- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 35. Historia Kaina i Abla 45 uczyć się rozpoznawać jego pierwsze oznaki. Nazywamy je zwykle grzechami głównymi, choć tak naprawdę to są wady, które niedostrzeżone stają się przyczyną grzechu. C. Zakończenie Wzbudzamy przekonanie, że jako ludzie ochrzczeni może- my korzystać z sakramentu pojednania, w którym nie tylko uzyskujemy przebaczenie grzechów, ale zostajemy umocnieni miłoScią Chrystusa, otrzymujemy moc do walki z grzechem i czynienia dobrze. 2. Katecheza A. Wstęp Rozpoczynamy od opowiadania Historia jednego Był sobie pewnego razu mleczarz i jego żona. Mieli syna, dnia któremu było na imię Emil. Wszyscy troje żyli w zgodzie. Pewnej nocy żona mleczarza miała nieprzyjemne sny. Kiedy się obudziła, była w bardzo złym nastroju. Poszła do sklepu, a tam zobaczyła, jak mleczarz rozlał odrobinę mleka. Zawoła- ła: Nie możesz uważać, ty łamago! I ty chcesz być mlecza- rzem? . Teraz również on był w złym humorze. W tym momencie drzwi do sklepu otworzyły się i do Srodka weszła żona nauczy- ciela. Powiedziała radosnym głosem: Dzień dobry! . Dobry, dobry wymamrotał mleczarz, bo przecież był w złym humo- rze, a potem obsłużył klientkę i powiedział: Dwa złote i trzy- dzieSci groszy . Żona nauczyciela podała mu pięćdziesięcio- złotowy banknot. Mleczarz widząc to wrzasnął: Co to ja je- stem automat do rozmieniania pieniędzy? To już wolę wypić moje mleko sam! . Ach, jak ta kobieta się zdenerwowała. Poczerwieniała i szybkim krokiem wyszła ze sklepu. Teraz także ona była w złym humorze. W domu jej mąż nauczyciel siedział przy stole i jadł Sniadanie. Czekał na Swieże bułeczki. Był już nie- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 46 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? co zdenerwowany i bębnił palcami o blat stołu. Żona nie wy- trzymała i fuknęła na niego: To nie spotkanie w klubie dla mySliwych, żebyS tak pukał! I ty chcesz być nauczycielem? . Wtedy jej mąż się rozzłoScił. Skoczył na równe nogi i pobiegł do szkoły. Och, ależ miał okropny humor! W klasie siedziało trzydzieScioro dzieci. Jednym z nich był Emil, syn mleczarza. Uczniowie piszą wypracowanie. Emil już prawie skończył. Aż nagle jego pióro wypluwa atrament i na kartce rozlewa się ogromny kleks. Kiedy nauczyciel to widzi, krzyczy na całe gardło: Ty fajtłapo, ty brudasie, ty& ! . Wtedy rozlega się dzwonek i Emil idzie do domu. Jest wSciekły. Ma bardzo zły humor. W domu spotyka swoją mamę, żonę mleczarza, która już się uspokoiła. Mówi do Emila: Czy byłeS grzeczny? Czy nie zdenerwo- wałeS nauczyciela? . Emil patrzy na swoją mamę. Przełyka Slinę jeden raz, a potem drugi. I mówi: Ja?& . Emil przełknął po prostu swój zły humor. Potem rozeSmiał się i powiedział: Ależ jestem głodny! . Ten chłopiec był naprawdę bardzo mądry. Gdyby tak nie postąpił, cała historia zaczęłaby się od początku (W. Hoffsmmer, 229 krótkich opowiadań. Pomo- ce duszpasterskie i katechetyczne na cały rok, Kielce 2000, s. 99-100). Pogadanka Poprzez pogadankę próbujemy z uczniami ustalić, w czym historia ta jest podobna do różnych sytuacji z codziennego życia? Gdzie należy szukać początku tych historii? B. Rozwinięcie Bóg ostrzega Spotkamy się dziS z Kainem i Ablem. Pismo Rwięte mówi Kaina o nich jako o synach Adama i Ewy. Czytamy o nich w Księdze Rodzaju 4, 2b 10. Uczniowie czytają tekst i szukają zdania wyjaSniającego, dlaczego ofiara Kaina została odrzucona (tekst znajduje się w podręczniku ucznia). Uczniowie powinni znalexć zdanie: GdybyS postępował dobrze, miałbyS twarz pogodną; jeżeli zaS nie będziesz dobrze postępował, grzech leży u wrót i czyha na ciebie, a przecież ty masz nad nim panować (Rdz 4, 6-7). ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 35. Historia Kaina i Abla 47 WyjaSniamy uczniom, że słowo Boże skierowane do Kaina to ostrzeżenie nas przed działaniem szatana. Każdy z nas, chcąc bronić się przed grzechem, może nauczyć się rozpoznawać pierwsze symptomy, oznaki grzechu. Nazywamy je zwykle grzechami głównymi, choć tak naprawdę to są wady, które nie- dostrzeżone stają się przyczyną grzechu. Spróbujmy przyjrzeć się kilku sytuacjom, nazwać wadę Znajdx le- karstwo na i szukać lekarstwa , które może okazać się najskuteczniejsze. tę chorobę Dzielimy klasę na grupy. Każda grupa otrzymuje jedną sytu- ację oznaczoną cyframi od 1 do 8 i tekst z wyjaSnieniem grze- chów głównych, by postawić odpowiednią diagnozę , oraz listę cnót, by znalexć najskuteczniejsze lekarstwo . 1. Łukasz przez 2 godziny nie odzywał się do swojej mamy Choroby i siostry, ponieważ był przekonany, że siostra otrzyma- ła większy kawałek tortu, w dodatku z wisienką w Srod- ku. 2. Monika uważa siebie za najładniejszą i najmądrzejszą dziewczynkę w klasie, wcale nie liczy się ze zdaniem innych. 3. Piotrek stwierdził, że od jutra na pewno pomoże tacie sprzątać piwnicę. 4. Janek nie lubi swojego sąsiada Darka, ponieważ nie może znieSć tego, że on ma droższy komputer i lepsze gry. 5. Każda wspólna zabawa Kasi i Asi kończy się krzykiem, płaczem i koniecznoScią godzenia obydwu zagniewa- nych dziewczynek. 6. Marek wpakował do buzi wszystkie gumy do żucia, które dostał od babci, a batony schował do kieszeni, chociaż miał podzielić się z bratem. 7. Pulchniutka Magda dokłada sobie jeszcze jedno ciastko z kremem, chociaż zjadła ich już kilka i wie, że pewnie będzie bolał ją brzuch. 8. Marek w czasie nieobecnoSci rodziców ogląda film, w którym ludzie nie szanują swojego ciała i blixnich. Film ten na bardzo długo brudzi jego mySli. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 48 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? Grzechy PYCHA człowiek pyszny jest zarozumiały, za bardzo ambit- główne - ny, zawsze stawia siebie na pierwszym miejscu. Bóg i ludzie diagnoza: są mu do niczego nie potrzebni, nie umie powiedzieć dzięku- ję , przepraszam , proszę . ZAZDRORĆ wsącza człowiekowi jad do oczu , sprawia, że Sledzi on blixniego i zazdroSci mu tego, czego sam nie posiada, cieszy się z cudzego nieszczęScia, jest człowiekiem smutnym. GNIEW człowiek zagniewany jest niebezpieczny, szuka pre- tekstu do sprzeczki, cały czas by się kłócił i krzyczał na innych, wszystko chce wymusić siłą, jest nieustępliwy. NIECZYSTORĆ człowiek zapomina, że jego ciało jest Swią- tynią Ducha Rwiętego, nie szanuje swojego ciała i ciała innych, jest bezwstydny, ogląda filmy, gazety i zdjęcia, na których lu- dzie nie szanują swojego ciała i ciała innych. CHCIWORĆ człowiek chciwy chciałby jak najwięcej mieć dla siebie, nie troszczy się o innych, jest skąpy, jego skąpstwo sprawia, że staje się nieludzki, bezwzględny, żądny władzy. LENISTWO człowiek leniwy stroni od wszystkiego, co jest męczące i wymaga wysiłku oraz wyrzeczenia. Na nic nie ma ochoty. NIEUMIARKOWANIE W JEDZENIU I PICIU człowiek nie- umiarkowany mySli tylko o zaspokojeniu potrzeb i żądz swo- jego ciała, zrobi wszystko, żeby je nasycić, a ciągle mu mało, nie potrafi powiedzieć nie przy pełnym stole. Cnoty MIŁORĆ to najważniejsze lekarstwo. Bóg jest miłoScią, stwo- lekarstwa: rzył Swiat, ludzi, kocha nas. Ta miłoSć daje życie, nigdy nie wy- gaSnie, nigdy się nie kończy. MiłoSć daje moc do walki ze złem. POKORA to pragnienie służenia innym ludziom, ufnoSć wobec Boga i innych ludzi, służba pełna wdzięcznoSci i rado- Sci, życie w prawdzie. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 35. Historia Kaina i Abla 49 ŁAGODNORĆ to spokojna odwaga, cierpliwoSć, niechęć, by odpłacać złem na zło, szukanie drogi, by pokojowo rozstrzy- gać spory. CZYSTORĆ rodzi się w mySlach, słowach i czynach, to pa- mięć o wielkiej godnoSci człowieka wobec Boga. DOBROCZYNNORĆ ubogaca człowieka, sprawia, że z rado- Scią dzieli się on dobrami z drugim człowiekiem. PANOWANIE NAD SOBĄ zawsze znajdzie złoty Srodek i wła- Sciwą miarę we wszystkim, to brak przesady. PILNORĆ jest pracowita, wytrwała, uważna i odważnie zmaga się z niepowodzeniami. Poszczególne grupy okreSlają najpierw wady, których na- zwy przypinamy na tablicy (w kształcie w dół skierowanej piramidy), a następnie cnoty, których nazwy mogą być przypię- te równolegle w kształcie piramidy skierowanej do góry. Efekt pracy w grupach może wyglądać następująco: ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 50 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? MiłoSć Panowanie PilnoSć nad sobą CzystoSć MiłoSć Pokora ŁagodnoSć DobroczynnoSć gniew pycha złoSć zawiSć lenistwo chciwoSć nieumiarko- wanie w jedzeniu i piciu ć odnoS g a Ł ć S o ł Mi okora P ć S to s y Cz obą d s na ć S o n l Pi e ni a now a P ć S o ł Mi ć S iło M ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 35. Historia Kaina i Abla 51 W podsumowaniu wyjaSniamy, że znając mechanizm roz- On leczy wszystkie szerzania się zła, jesteSmy również Swiadomi, że łańcuch zła choroby... można zatrzymać, jeżeli w miejsce naszych wad wprowadzi- my dobro, nazywane cnotami. Wzór takiej postawy daje nam sam Syn Boży, Jezus Chrystus. Zbawiciel wziął na siebie na- sze słaboSci i grzechy wszystkich ludzi. Przybił je do krzyża. PoSwięcił tej sprawie swoje życie. Od tej pory przez swoje Zmartwychwstanie daje nam moc zatrzymywania zła i wybie- rania w swojej wolnoSci dobra. C. Zakończenie Przypominamy Emila, bohatera usłyszanej dziS historii. Podsumowanie Dzięki niemu to dobro rozchodziło się wokół, a nie zło. Jako ludzie ochrzczeni możemy korzystać z sakramentu pojednania, w którym nie tylko uzyskujemy przebaczenie grzechów, ale zostajemy umocnieni miłoScią Chrystusa, otrzymujemy moc do walki z grzechem i czynienia dobrze. W praktyce nie jest to zadanie łatwe. Czasami może to nas wiele kosztować. Naszą gotowoSć do czynienia dobra możemy wyrazić pio- senką. Ref. O dobre czyny moich ludzkich rąk Piosenka Modlę się do Ciebie, Bym je radoSnie kiedyS zanieSć mógł Tobie, Ojcze mój, w niebie. 1. Spraw, niech dzień powita zawsze nowy Dłoni moich modlitewny gest, Bym Twą wolę spełniać był gotowy, Mój Ojcze, któryS w niebie jest. 2. Dłoniom moim siłę daj ogniwa, bym Twój pokój, jednoSć wkoło siał, by w mych dłoniach miłoSć czynem żywą mój blixni jak kęs chleba brał. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 52 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? 3. Zeszyt ucznia Temat: HISTORIA KAINA I ABLA Wyrazem nieufnoSci wobec Boga był grzech pierworodny, któ- ry okazał się bardzo zaraxliwy. Do tego stopnia, że każdy z nas rodzi się z tą raną braku zaufania do miłoSci i mądroSci Boga. Jest to główną przyczyną wszystkich innych grzechów, a tak- że wielu nieszczęSć, które dotykają człowieka. 4. Praca domowa W zeszycie: W otwierane serce wykonane z 2 kartek, wpisz nazwy leków stosowanych na pokusy. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 53 36. OPOWIADANIE O WIEŻY BABEL I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Zapoznanie ze skutkami grzechu, który prowadzi do rozbi- cia jednoSci pomiędzy ludxmi. Ukazanie możliwoSci zwraca- nia się do Boga o pomoc w przezwyciężaniu sytuacji konflik- towych. TreSć orędzia zbawczego Wieża Babel stała się symbolem rozbicia między ludxmi. Zamiar zbudowania wysokiej wieży nie byłby sam w sobie czymS złym, ale z punktu widzenia wiary był zamiarem orga- nizowania życia bez prawdziwego Boga, okazją do utwierdze- nia kultu obcych, fałszywych bóstw, a nie prawdziwego Stwór- cy Swiata. Z tego to powodu mieszkańcy krainy Szinear dopu- Scili się ciężkiego występku w oczach biblijnego autora. Oprócz chęci czczenia bożków, budowniczy Wieży Babel zapomnieli, jaki jest prawdziwy Bóg. Chcieli Mu w pewnym sensie dorównać, a nawet działać niezależnie od Jego woli. Pragnienie rozgłosu i sławy to kolejny zły zamysł mieszkańców krainy Szinear. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 54 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? Gigantyczna budowla miała być ucieleSnieniem tych nie- zdrowych dążeń. Bóg zdemaskował to fałszywe zjednoczenie się ludzi i to nie Bóg, ale złe postępowanie ludzkie rozbiło jed- noSć między ludxmi. To, że ludzie stali się pyszni i wynioSli wobec Boga, przyczyniło się do ich klęski. Każdy chciał rzą- dzić, nikt nie chciał się podporządkować drugiemu. Brak jed- noSci i chęci współpracy stały się główną przyczyną ich kłót- ni. Z tego powodu nie mogli dokończyć budowy. Poróżnili się tak bardzo między sobą, iż nie byli w stanie nawet mieszkać i żyć blisko siebie. Niezgoda nie pozwoliła na dokończenie bu- dowy, ale także i na wspólne przebywanie. Budowniczowie rozeszli się w różne strony Swiata, wytwarzając z biegiem czasu odrębne plemiona i języki. Metody i Srodki dydaktyczne Zabawa; inscenizacja; czytanie tekstu biblijnego; praca z podręcznikiem; pogadanka; urozmaicony wykład; rekwizyty do inscenizacji; materiały papiernicze: arkusze A3, czerwony papier i szablon cegły do wycięcia, nożyczki, klej; tekst biblijny. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Rozpoczynamy zabawą lub inscenizacją, w wyniku których ustalamy, że ciągle jesteSmy Swiadkami rozbicia jednoSci wSród ludzi spowodowanego grzechem. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 36. Opowiadanie o wieży Babel 55 B. Rozwinięcie Na przykładzie opowiadania o wieży Babel wskazujemy na pychę jako przyczynę nieporozumień i konfliktów pomiędzy ludxmi. C. Zakończenie Prosimy Boga o pomoc w budowaniu jednoSci w swoim Srodowisku. 2. Katecheza A. Wstęp Rozpoczynamy zabawą. Proponujemy wykorzystanie jed- nej z dwóch propozycji. Tworzymy dwie grupy 5 osobowe z kierownikiem na cze- Propozycja 1 praca pla- le. Każda z nich otrzymuje kartkę co najmniej formatu A-3 styczna z narysowanymi konturami wieży, czerwony papier i szablon cegły do wycięcia, nożyczki, klej. Jedna grupa zostaje poinfor- mowana dokładnie o podziale zadań dla konkretnej osoby: dwie osoby mają wycinać cegły, jedna osoba smaruje cegły klejem, jedna osoba przykleja cegły na papier, jedna osoba nadzoruje pracę. Druga grupa działa spontanicznie, informujemy, by uczniowie korzystając z otrzymanych materiałów, wykonali afisz. Po zakończonej zabawie oceniamy efekt budowy wieży. Która grupa zwyciężyła i dlaczego? Dopiero teraz informuje- my klasę o tym, że grupy działały różnymi metodami: jedna była dobrze zorganizowana, a druga nie. Wybrani wczeSniej uczniowie przedstawiają scenkę przygo- Propozycja 2 scenka towaną na podstawie poniższego scenariusza: Dzień dobry, wita Państwa XY reporterka programu Expres Szkolny . Jak Państwo wiecie, w naszych reportażach poruszamy bardzo gorące tematy, czyli staramy się być wszę- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 56 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? dzie tam, gdzie dzieją się najważniejsze rzeczy w naszym kra- ju. Dzisiaj miło mi goScić Państwa w kraju Szinear, którego mieszkańcy postanowili stworzyć coS niepowtarzalnego. Znaj- dujemy się na największej jak do tej pory budowie. Tutaj ma powstać wyjątkowy obiekt: największy i najwyższy na mia- rę rekordu Guinessa. O szczegółach za chwilę będę rozmawiać z samymi mieszkańcami, realizatorami projektu. Do reporterki podchodzą budowlańcy w kaskach, gumowych kaloszach, z metrówką, z łopatami i projektanci z planami pod pachą. Wraz z widzami jesteSmy bardzo ciekawi, co takiego niezwykłego budujecie? ZaprojektowaliSmy w tym miejscu ogromną wieżę, która stanie w centrum naszego miasta Do czego ma służyć ta wieża? Przede wszystkim ma ona służyć całemu społeczeństwu. W tym miejscu zgromadzić się będą mogły wielotysięcz- ne tłumy. Obiekt nasz będzie rodzajem kompleksu roz- rywkowego, połączonego z hipermarketem, tu będzie można kupić wszystko, a jednoczeSnie odpocząć wraz z całą rodziną po udanych zakupach. Brzmi wspaniale. Ale dlaczego budujecie panowie wie- żę, a nie jakiS kilkupiętrowy gmach? Nasza wieża ma spełniać zarówno funkcję użytkową, jak również symboliczną. ZaplanowaliSmy, że będzie to naj- wyższa wieża na Swiecie, sięgająca samego nieba. Co ma symbolizować tak wysoka wieża? Ma ona symbolizować potęgę i wielkoSć człowieka. Ma być dowodem nieograniczonych ludzkich możliwoSci. My, ludzie na tej ziemi, jesteSmy najważniejsi. Potrafi- my osiągnąć wszystko, o czym tylko zamarzymy. Dla- tego zmobilizowaliSmy wszystkie siły, by w kilka lat wybudować naszą wieżę. To naprawdę wielki cel i wielkie osiągnięcie. Życzymy powodzenia w realizacji tak ambitnego projektu. Po- zwólcie panowie, że już dziS umówię się z wami na spo- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 36. Opowiadanie o wieży Babel 57 tkanie za rok w tym samym miejscu, by ocenić postępy w budowie. Bardzo chętnie zapraszamy. Ja dziękuję za rozmowę i żegnam się już z Państwem. Do widzenia. CzęSć II reportażu Minął rok& Witam Państwa ponownie. Rok temu spotkaliSmy się z Państwem na terenie największej budowy na Swiecie budowy wieży w jednym z miast krainy Szinear. Obie- całam, że wrócimy do tematu, by ocenić stan postępów na budowie. Witam moich goSci. Znajdujemy się na budowie i muszę powiedzieć, że od razu zauważyłam niepokojące zmiany. Poprzednio setki osób pracowały w tym miejscu w pocie czoła. Dzisiaj jest tutaj prawie pusto, wszędzie rozpoczęte prace, porozrzucane narzę- dzia. Czy to jest jakaS przerwa w pracy. Czy coS się sta- ło? (budowlaniec 1.) A stało się, pani redaktor! No cóż, mogę powiedzieć tylko to, że ten stan budowy wieży, jaki dzisiaj mamy, nie zależy ode mnie. I nie jest to moja wina, że budowa stanęła w martwym punkcie. (budowlaniec 2.) Nie stanęła w martwym punkcie, ale w ogóle stanęła. Niech pan mówi całą prawdę, bez ogró- dek. (budowlaniec 1.) Mówię całą prawdę , ale pan niech mi nie przerywa. (budowlaniec 2.) Ja panu nie przerywam. Widzę tylko, że chce się pan wywinąć od odpowiedzialnoSci. Bo prze- cież pan jest tutaj najważniejszy, pan rządzi, i to, że już tutaj nic nie da się zrobić, to pana wina. (budowlaniec 1.) Co pan powie! Ja jestem tylko projek- tantem mój projekt jest znakomity, żeby tylko ktoS ze- chciał mnie słuchać. (budowlaniec 2.) Sam niech pan siebie posłucha, jakie bzdury pan wygaduje! (Reporterka) Panowie, ale bardzo proszę o spokój. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 58 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? (budowlaniec 2.) Ja jestem spokojny, tylko mnie serce boli, że nikt nie chce posłuchać mojej dobrej rady i wziąć się normalnie do pracy. (budowlaniec 1.) Pan i pana dobre rady, z panem się nie da pracować normalnie! To pan się cały czas wtrąca, jątrzy i chce rządzić. Za kogo pan się uważa?! (Reporterka) Ależ panowie, tak nie można rozmawiać. (budowlaniec 2.) JA??? To pan za kogo się uważa!? Powiem krótko pan to się nadaje do budowy, ale kur- nika. (Reporterka) Ależ panowie, spokojnie, proszę, porozma- wiajmy spokojnie. (budowlaniec 2.) Spokojnie to ja mogę odejSć z tej bu- dowy, bo tutaj się z nikim nie da rozmawiać spokojnie. Sami niech sobie budują, niech się wreszcie wezmą za robotę chodxcie, koledzy, szkoda czasu (macha ręką i odchodzi ze swoja grupą). (budowlaniec 1.) Co, rozwalił wszystko, a teraz umywa rączki i zostawia nas z tą ruiną, żeby potem na nas zwa- lić winę! O nie, to my odchodzimy z tej budowy, niech sobie radzą sami (i odchodzi w drugą stronę z kolegami). Reporterka zostaje sama rozgląda się za odchodzącymi i po chwili zmieszana mówi: Bardzo Państwa przepraszam. Najwyraxniej widać, że mieszkańcy nie doczekają się końca budowy wieży, ponieważ przerosła ona możliwoSci budowniczych. Szkoda, a może i nie szkoda& Żegnam Państwa i do zobaczenia. Wnioski Niezależnie od tego, którą propozycję wybierzemy, docho- JednoSć dzimy do wniosku, że w grupie zorganizowanej, wspólnie dzia- buduje, łającej łatwiej jest osiągnąć cel. A jednoczeSnie obserwujemy, niezgoda że gdy zaczyna pracować grupa ludzi, często nie mogą dojSć rujnuje do porozumienia. Mówią do siebie tym samym językiem, a nie rozumieją się. Może słyszeliScie, że ktoS nazwał taką sytuację wieżą Babel ? Dlaczego brak porozumienia między ludxmi kojarzy się nam z wieżą Babel? ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 36. Opowiadanie o wieży Babel 59 B. Rozwinięcie Aby lepiej zrozumieć prawdę, jaką Bóg chce nam przeka- zać w opowiadaniu o wieży Babel, zobaczmy najpierw, gdzie autor biblijny umiejscawia tę budowlę i co kryje się pod poję- ciem wieża. Prowadzimy wykład, urozmaicając go mapą i ilustracjami Wykład budowli, które stanowiły przykład budowli dla wieży Babel: Szinear oznacza starożytną Babilonię albo też całą Mezopota- mię. Jak mówi archeologia, wieże, jakie budowano tam w naj- starszych czasach, były piramidami schodkowymi i nosiły na- zwę ziqquratów. Górowały one nad miastami, utwierdzając sławę tych miast i ich naczelnych bóstw, którym były poSwię- cone. Na szczytach piramid znajdowały się małe pogańskie Swiątynie poSwięcone różnym fałszywym bożkom. Do Swiątyń tych można było wejSć po stopniach piramidy. Rwiątynie takie traktowano jako bramy wiodące do bożków, gdyż ludziom błęd- nie się wydawało, że bóstwa mieszkają w niebie w obłokach, na wysokoSciach. (por. hasło Babel wieża w Encyklopedii Ka- tolickiej). W takiej rzeczywistoSci historyczno-geograficznej autor biblijny umieszcza opowiadanie o wieży Babel. Posłu- chajmy, jak brzmi to opowiadanie. Jeden z uczniów czyta tekst biblijny Rdz 11, 1-8. Fragmenty tego tekstu znajdują się w podręczniku ucznia i do nich się odwołujemy, szukając odpowiedzi na pytania: Dlaczego ludzie zaplanowali zbudować wieżę? Dlaczego ich zamiar nie został zrealizowany? W podsumowaniu stwierdzamy, że opowiada- nie biblijne o Wieży Babel przekazuje nam głęboką prawdę, że bez Boga ludzie nie potrafią się porozumieć, sensownie wspól- nie działać i wspólnie ze sobą przebywać. Czy jest nadzieja na przywrócenie jednoSci pomiędzy skłó- conymi ludxmi? C. Zakończenie Zapowiedzią idealnej jednoSci w rodzinie ludzkiej na koń- Duch JednoSci cu czasów (Ap 7, 9) była interwencja Ducha Rwiętego w Jero- zolimie w dniu Pięćdziesiątnicy. Boży dar języków sprawił, że ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 60 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? ludzie z różnych narodów rozumieli się nawzajem (Dz 2, 5nn) i zaczęli wspólnie działać na chwałę Boga, budując KoSciół Chrystusowy. Podczas chrztu Pan Bóg przyjmuje nas za swo- je dzieci. Proponuje nam najlepszy przepis na budowanie ży- cia , który obowiązuje w rodzinie, szkole. Jeżeli wszyscy bę- dziemy przestrzegali Bożego przepisu na życie każda wspólnota spełniać będzie swoje zadania: zgodne budowanie będzie przebiegało bez zakłóceń w domu i w szkole. Bóg przy- chodzi nam z pomocą w budowaniu jednoSci, jeżeli uznamy, że w Niego wierzymy i Jemu ufamy. Dlatego poproSmy Go, by nauczył nas porozumiewania się z innymi. Możemy to uczynić modlitwą z podręcznika. 3. Zeszyt ucznia Temat: OPOWIADANIE O WIEŻY BABEL Pod tematem rysunek, którego treSć podana jest w pracy domo- wej. 4. Praca domowa Narysuj, co ty możesz zrobić, by między ludxmi było więcej porozumienia. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 61 37. SKUTKI GRZECHU I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Pokazanie, że zło jest skutkiem grzechu. Kształtowanie postawy sprzeciwiania się mu w najbliższym otoczeniu. Zachę- canie do kontaktu z Bogiem poprzez modlitwę i uczestnictwo w sakramentach, by czerpać z nich siły do zwalczania zła w co- dziennym życiu. TreSć orędzia zbawczego Biblijne okreSlenie Przestraszyłem się, bo jestem nagi i ukryłem się (Rdz 3, 10) wyraża prawdę, że człowiek po upad- ku odczuwa wobec Boga wstyd i boi się Go. Utracone zostało podstawowe doSwiadczenie, jakie posiadał wczeSniej, a mia- nowicie przeżywanie swojej relacji do Boga jako bezinteresow- nego daru, na który w żaden sposób nie zasługiwał. Gdy przy- jął obraz Stwórcy jako zazdrosnego konkurenta czy surowego władcy Raju, nie mógł już czuć się bezpiecznie w swojej na- goSci, to znaczy będąc nie odziany we własne zasługi. Zmuszo- ny jest bronić siebie wobec Boga. Tu odnajdujemy korzenie jednego z najbardziej dostrzegalnych w codziennym życiu ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 62 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? skutków grzechu pierworodnego, jakim jest ludzka niezdolnoSć do stawania w prawdzie, przyznawania się do błędów, brania na siebie odpowiedzialnoSci za popełnione zło, a także koniecz- noSć zrzucania z siebie winy na innych, na okolicznoSci, a osta- tecznie na Boga. Każdy człowiek popełnia w swym życiu grzechy, mając udział w rozwijającym się złu. Jest to wynikiem zerwania jed- noSci z Bogiem poprzez grzech pierworodny, który niesie za sobą konsekwencje także dla ludzi żyjących współczeSnie. Wszyscy jednak mamy prawo wyboru i refleksji nad czynami, jakich dokonujemy. Ten wybór zależy od sprawnoSci naszego sumienia, które umacnia się w częstym kontakcie z Bogiem na modlitwie oraz w sakramentach Swiętych. Metody i Srodki dydaktyczne pogadanka; praca z tekstem; komiks; wycinki z gazet obrazujące skutki zła w Swiecie (kłótnia, smu- tek, płacz, terroryzm, wojna, choroby itp.); zdjęcia przedstawiające modlących się ludzi oraz różne sakra- menty; tabela. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Rozpoczynamy od okreSlania uczuć, jakie towarzyszą nam, gdy oglądamy ilustracje przedstawiające zło. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 37. Skutki grzechu 63 B. Rozwinięcie WyjaSniamy przyczyny zła, ukazując jego xródło w grzechu. Pokazujemy, że Bóg wspomaga człowieka w walce ze złem. C. Zakończenie Szukamy sposobów zaradzania skutkom grzechu. 2. Katecheza A. Wstęp Proponujemy utworzenie na tablicy wystawy zdjęć przed- Co czujesz, widząc zło? stawiających: wojny, choroby, płacz, cierpienia, głód itp. Pro- simy, by uczniowie nazwali uczucia, jakie rodzą się podczas ich oglądania. Uczniowie powinni zauważyć, że oglądane zdjęcia budzą lęk, strach, poczucie bezsilnoSci, ale prowadzą też do chęci przeciwstawienia się złu już u jego początków. Chodzi nam o to, by dzieci odkrywając zło, chciały i potrafiły powie- dzieć nie i stanąć po stronie dobra. Nasze działania w tej częSci katechezy winny doprowadzić do zadania uczniom py- tania: Dlaczego na Swiecie istnieje zło? B. Rozwinięcie Opierając się na fragmencie z Księgi Rodzaju 3, 6-10 znaj- Rwiat po grze- chu dującym się w podręczniku, zapoznajemy uczniów ze skutka- mi zła popełnionego przez pierwszych ludzi. Proponujemy pracę z tekstem, w wyniku której uczniowie odpowiedzą na pytanie: Co zrobili ludzie po sprzeciwieniu się woli Pana Boga? W odpowiedziach powinny pojawić się następujące okre- Slenia: skryli się , przestraszyli się , odkryli swą nagoSć , wzajemnie się oskarżali . Na podstawie podręcznika uczniowie indywidualnie lub zespołowo wypełniają tabelę: ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 64 V. Dlaczego zło, smutek i cierpienie? Dzisiejszy przy- Biblijne Istota grzechu Biblijny przykład kład skutków wyrażenia skutków grzechu grzechu ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 37. Skutki grzechu 65 Dzisiejszy przy- Biblijne Istota grzechu Biblijny przykład kład skutków wyrażenia skutków grzechu grzechu skryli się Grzech budzi w lu- Kain i Abel Uczniowie powinni dziach lęk wypełnić na pod- Wieża Babel stawie ilustracji omawianych we Wstępie katechezy przestraszyli się Grzech budzi w lu- dziach chęć ucieczki przed Bogiem odkryli swą nagoSć Grzech sprawia, że człowiek czuje się ograniczony, nie- zdolny do korzysta- nia z darów otrzy- manych od Boga wzajemnie się Grzech sprawia, że oskarżali ludzie wykorzystują dary Boże przeciw- ko sobie ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 66 Modlitwa W podsumowaniu stwierdzamy, że chociaż dostrzegamy i sakramenty wokół siebie wiele zła, które jest skutkiem grzechu każdego człowieka, to Bóg nie pozostawia nas bez pomocy i chce, by- Smy to zło naprawiali, bySmy walczyli ze skutkami grzechu w nas samych i w najbliższym otoczeniu. Zawieszamy na ta- blicy planszę ze zdjęciami ludzi modlących się oraz przyjmu- jących sakramenty. Prowadzimy rozmowę, w której odkrywa- my, jaką rolę odgrywa modlitwa i przyjmowanie sakramentów w naprawianiu skutków grzechu. Kończymy pytaniem: Jak mo- żemy walczyć ze skutkami zła wokół nas? C. Zakończenie Komiks Proponujemy, aby odpowiedx na postawione pytanie dzie- Walka ze złem ci przedstawiły w formie historyjki rysunkowej. Może to być sytuacja wymySlona lub autentyczne wydarzenie z życia dziec- ka. Proponujemy przypomnieć uczniom, że komiks to kilka rysunków przedstawiających sytuację oraz mySli i słowa boha- terów w postaci chmurek . JeSli czasu nie wystarczy, ucznio- wie powinni skończyć komiks w domu. 3. Zeszyt ucznia Temat: SKUTKI GRZECHU Zapisem jest tabela lub/i powstały w toku lekcji komiks. 4. Praca domowa Napisz, jak przeciwstawiasz się złu w swym najbliższym oto- czeniu? ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 67 VI Poprzez katechezy VI grupy tematycznej pokazana została niezbędnoSć działania Boga, który jako jedyny ma moc odmienić całą dramatyczną sy- tuację człowieka uwikłanego w grzech. Dlatego opowiadanie o potopie otrzymuje nie tylko wyjaSnienie w kategoriach grzechu, ale też w Swietle zbawczej inicjatywy Boga niosącego człowiekowi i Swiatu nadzieję ostatecz- nego wyzwolenia z mocy grzechu. Nadzieja ta potęgowana jest tekstami bi- blijnymi, które przekazują obietnicę Zbawiciela. Wraz z wyjaSnianiem tre- Sci zbawczych obietnic Boga winna być ukazywana i kształtowana posta- wa gotowoSci przyjęcia zbawienia, którego Bóg przez Jezusa udziela czło- wiekowi w sakramentach KoScioła. Kształtowanie postaw chrzeScijańskich w tej grupie tematycznej zwią- zano z odkrywaniem religijnego znaczenia czynów pokutnych oraz z ucze- niem ich praktykowania. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 68 ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 69 38. BÓG DAJE NADZIEJĘ I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Zapoznanie z treScią protoewangelii. WyjaSnienie, że sta- nowi ona zapowiedx wyzwolenia ludzkoSci spod panowania szatana. Kształtowanie postawy gotowoSci do podejmowania walki ze złem. Zachęcanie do refleksji nad swoim postępowa- niem i do współpracy z Bogiem. TreSć orędzia zbawczego Bóg stworzył człowieka jako istotę rozumną i wolną. Dał mu również pewne normy postępowania. Człowiek jednak, już na początku, zbuntował się przeciwko Stwórcy. Grzech wtar- gnął w historię ludzkoSci. Człowiek natychmiast odczuł jego skutki, przeraził się, zawstydził, ukrył się przed Bogiem, po- znał nagą prawdę o sobie. Została zniszczona harmonia mię- dzy człowiekiem a Swiatem materialnym, w jakiS sposób grzech dotknął wszystkich stworzeń. Pierwszy grzech rodził na- stępne i tak człowiek sprowadził na siebie niewolę grzechu. Bóg jednak nie opuScił człowieka: Jahwe rzekł do węża: Wprowadzam nieprzyjaxń między ciebie a niewiastę, pomiędzy ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 70 VI. Bóg pragnie naszego szczęScia potomstwo twoje a potomstwo jej: ono zmiażdży ci głowę, a ty zmiażdżysz mu piętę (Rdz 3, 15). Oto pierwsza dobra nowina, najwczeSniejsza zapowiedx, że zło zostanie pokonane. Rozpo- częła się historia zbawienia, proces wyzwalania człowieka, który upada, i Boga, który wspaniałomySlnie przebacza i stara się wyprowadzić człowieka z grzechu. Bóg od człowieka wy- maga jedynie, by podjął współpracę w dziele zbawienia, by podążył drogą, którą mu przygotował Jezus Chrystus. Metody i Srodki dydaktyczne opowiadanie; pogadanka; praca z podręcznikiem; zmiana metafory; rebus; nagranie opowiadania Lekarstwo dla złoSnicy ks. J. Twar- dowskiego; formularze z tekstem protoewangelii i miejscem na nowe sfor- mułowania, flamastry, szary papier, klej. Literatura pomocnicza St. Wypych, Wprowadzenie w mySl i wezwanie ksiąg biblijnych Pięcioksiąg, ATK, Warszawa 1987, s. 56-62. A. Lpple, Od Księgi Rodzaju do Ewangelii, Znak, Kraków 1983, s. 86-109. Słownik teologii biblijnej, pod red. X. Lon-Dufoura, Pallotti- num, Poznań-Warszawa 1982, s. 40-43. Ks. J. Twardowski, Patyki i patyczki, Wydawnictwo Archidie- cezji Warszawskiej, Warszawa 1987, s. 168. Metody aktywizujące w katechezie, pod red. Z. Barcińskiego i J. Wójcik, KLANZA, Lublin 1998, s. 48-49. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 38. Bóg daje nadzieję 71 II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Pokazujemy, że w człowieku istnieje pragnienie stawania się lepszym. B. Rozwinięcie WyjaSniamy, że Bóg pierwszy wychodzi z inicjatywą uwol- nienia człowieka z grzechu i doprowadzenia go do zbawienia. C. Zakończenie Zachęcamy do odnalezienia sposobów walki ze złem. 2. Katecheza A. Wstęp Rozpoczynamy opowiadaniem Lekarstwo dla złoSnicy ks. J. Twardowskiego. ZłoSnico, ulecz samą siebie! Lekarstwo dla złoSnicy Zaraz opowiem, jak pewna straszna złoSnica sama siebie wyleczyła ze złoSci. KtoS jej doradził, żeby spojrzała do luster- ka, ile razy wybuchnie gniewem. Pewnego dnia wpadła w okrop- ną złoSć, bo nie stało się tak, jak chciała. Przejrzyj się w lusterku powiedziano jej. Spojrzała do lusterka i zobaczyła: Brwi jak wrona rozzłoszczona, nos się skręcił w inną stro- nę. Patrzy: co to za poczwara, czy to ja, czy małpa stara? Przestała się złoScić, kiedy zobaczyła, że złoSć pięknoSci szkodzi. Jaki brzydki ten, kto się złoSci. Zapamiętaj sobie jesz- cze taki wiersz: ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 72 VI. Bóg pragnie naszego szczęScia Mówi potwór do potwora: gdy się złoScisz, mój potworze, spojrzyj w lustro to pomoże. Tylko tak się, mój potworze, całkiem zmienić potwór może. Prosimy, by uczniowie uzasadnili jego tytuł. Kończymy py- taniem, dlaczego człowiek ma możliwoSć stawania się lepszym? B. Rozwinięcie Protoewan- Rozpoczynamy uroczystym odczytaniem tekstu Rdz 3, 15. gelia Informujemy, że słowa te nazywane są protoewangelią. Następ- nie prosimy, by uczniowie na podstawie tekstu w podręczniku ucznia podali definicję protoewangelii. Uczniowie powinni odpowiedzieć, że protoewangelia oznacza pierwszą dobrą no- winę, czyli pierwszą ewangelię. Bóg zapowiada w niej, że zło i grzech zostaną zwyciężone. Dokona tego Jezus Chrystus. W podsumowaniu wyjaSniamy, że protoewangelia zapowiada również nieustanną walkę między ludzkoScią a siłami zła i obie- cuje zwycięski, zbawczy rezultat tej walki. Człowiek jest cią- gle narażony na działanie zła, jednak współpracując z Bogiem, odniesie zwycięstwo. Pan Bóg, dając obietnicę wyzwolenia, daje ludziom nadzieję. My również jesteSmy uczestnikami nadziei, że zło i grzech zostaną zniszczone. Proponujemy, by uczniowie podali inne sposoby wyrażenia tej pierwszej dobrej nowiny. Pracujemy metodą: Zmiana metafory . W metodzie tej występują trzy kolejno następujące po sobie zadania. Ułóż własny a. Podział na grupy. Każda z grup ma zapisać sens, znacze- tekst proto- nie protoewangelii, następnie wymySlić jak najwięcej ewangelii innych sformułowań protoewangelii i zapisać je na po- danym formularzu. b. Następnie grupa ma wybrać takie sformułowanie, które ich zdaniem najlepiej oddaje pierwotną mySl protoewangelii. c. Przedstawiciele grupy czytają zapisany przez grupę sens pierwotnego sformułowania protoewangelii, następnie nowe sformułowania, kończąc wskazaniem najlepszej, wybranej przez grupę. Po zakończonej prezentacji, przedstawiciele przyklejają kartki z nowymi sformuło- waniami do szarego papieru i zawieszają na Scianie. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 38. Bóg daje nadzieję 73 W podsumowaniu podkreSlamy, że Bóg zwraca się do czło- wieka, naprawia to, co on zepsuł przez swoje nieposłuszeństwo. Jezus został posłany właSnie ze względu na ludzi, On daje ocalenie. Człowiek natomiast powinien wykorzystać szansę, jaką daje mu Bóg. Dzięki temu, że Bóg wypełnia obietnicę daną w protoewangelii i posyła swojego Syna, aby Swiat zbawił, człowiek może walczyć ze złem. Zastanówcie się, co wy mo- żecie dziS odpowiedzieć Bogu na Jego obietnicę zbawienia? C. Zakończenie Napisz opowiadanie pt. Lekarstwo dla złoSnicy ... w miej- Moje lekar- stwo dla sce kropek wpisując swoje imię. Po zakończonej pracy chętni złoSnicy uczniowie mogą przeczytać swoją receptę . Następnie wyja- Sniamy, że bez Pana Boga nie potrafimy zwyciężać zła, dlate- go do Niego zwracamy się z proSbą o pomoc. Możemy to uczy- nić, Spiewając piosenkę Chrystus, Chrystus to nadzieja cała nasza . Tekst znajduje się w podręczniku ucznia. 3. Zeszyt ucznia Temat: BÓG DAJE NADZIEJĘ Definicja protoewangelii oraz jedna wybrana zmiana metafory. 4. Praca domowa W klasie uczniowie losują jedno z niżej podanych zdań i w domu układają do niego rebus. Bóg stworzył Swiat doskonały i dobry; Dobra Nowina o zbawieniu; Bóg zesłał nam swojego Syna, Jezusa; Wprowadzam nieprzyjaxń między ciebie a niewiastę; Bóg naprawia to, co popsuł człowiek; Protoewangelia; ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 74 39. NOE CZŁOWIEK SPRAWIEDLIWY I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Pokazanie, że w biblijnym opisie o potopie Bóg mówi o swojej trosce względem człowieka. WyjaSnienie, że nie ma dla człowieka ratunku poza Bogiem. Zachęcanie do okazywa- nia zaufania Bogu na wzór Noego. TreSć orędzia zbawczego Katecheza pokazuje postać biblijną Noego, człowieka wier- nego Bogu, sprawiedliwego w swych poczynaniach, nieugię- tego w wierze, który przez swą miłoSć do Boga zostaje urato- wany z zagłady Swiata wodami potopu. Noe, jedyny sprawiedliwy, jest Swiadkiem Pana w Swiecie zepsutym przez grzech i zło, nie daje się zwieSć mentalnoSci ówczesnych ludzi. Jego trwanie przy Bogu jest zadziwiające i może być wspaniałym wzorem opierania się złu również dla dzisiejszego człowieka. Poza Bogiem, poza Jego przykazaniami nie ma życia, bo On dotrzymuje swych obietnic i jest niezawod- nym ratunkiem dla człowieka w najtrudniejszych sytuacjach życiowych. Jest Bogiem wiernym, pragnącym szczęScia czło- wieka, wciąż ponawiającym swe przymierze mimo niewierno- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 39. Noe człowiek sprawiedliwy 75 Sci ludzi. Nie jest Mu obojętne, jaką drogę ludzie wybiorą i gdzie pójdą. Bóg wskazuje przez Noego, swego Swiadka, dro- gę prawdziwego szczęScia i zwycięstwa nad grzechem i złem. Rwiat nie może istnieć poza Bogiem to jest sens niszczących wód potopu. Metody i Srodki dydaktyczne pogadanka; czytanie tekstu biblijnego; test na dobieranie; medytacja; wypisane na kartkach papieru okreSlenia postaci Noego; kartki do napisania imion dzieci; nagranie muzyki refleksyjnej. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Prowadzimy pogadankę na temat postaci, którymi dzieci są zafascynowane. B. Rozwinięcie Charakteryzujemy postać Noego i szukamy, co Bóg mówi o sobie w opowiadaniu o potopie. C. Zakończenie Stwarzamy okolicznoSć do zastanowienia się nad wierno- Scią wobec Boga. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 76 VI. Bóg pragnie naszego szczęScia 2. Katecheza A. Wstęp Kogo po- Rozpoczynamy pogadanką na temat postaci, które fascynują dziwiasz? uczniów. Prosimy, by uczniowie wymienili swoich ulubionych bohaterów, sportowców, piosenkarzy i uzasadnili, dlaczego te osoby budzą ich zainteresowanie. Kończymy pytaniem, czy są takie postaci, które mają swój szczególny udział w historii zbawienia i które również nam mają coS do powiedzenia. Odpowiedzi poszukamy w Biblii, słowie Bożym. B. Rozwinięcie Praca z tek- Odczytujemy tekst biblijny o potopie. stem biblij- Dzielimy klasę na grupy. Każda otrzymuje kartki z nastę- nym pującymi okreSleniami: budowniczy arki , człowiek sprawie- Rdz 6, 9 7, 23 dliwy , grzesznik , symbol nawrócenia i zaufania Bogu , żołnierz , wybrany przez Boga , prorok , uczony , po- tępiony , obraz nowego człowieka , wierzący Bogu , po- słuszny Bogu . Można też przygotować inne okreSlenia. Uczniowie wybierają te sformułowania, które okreSlają postać Noego. Następnie poszczególne grupy zamieszczają na plan- szy te okreSlania, które zostały wybrane. Co mówi Bóg, wybierając Noego i zlecając mu zadania, chce nam o Bogu wy- powiedzieć prawdę o sobie samym. Co Bóg mówi o sobie przez darzenie wydarzenie, w którym uczestniczy Noe? Odczytujemy po ko- potopu? lei okreSlenia dotyczące Noego i szukamy, co na ich podstawie możemy powiedzieć o Bogu. Np. okreSlenie: budowniczy arki mówi nam: Bóg postanowił pomóc ludziom i zawrócić ich z drogi grzechu . Przy analizie poszczególnych okreSleń powinny się pojawić następujące stwierdzenia o Bogu: nawo- ływał do poprawy i napominał, Bóg jest sprawiedliwy i miło- sierny, dlatego daje człowiekowi okazję do nawrócenia, Bóg smuci się z powodu grzesznoSci człowieka, Bóg zawsze pra- gnie dobra człowieka, jego ocalenia, dlatego wybrał Noego, Bóg pragnie też ocalić wszelkie stworzenie. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 39. Noe człowiek sprawiedliwy 77 C. Zakończenie W końcowej częSci katechezy proponujemy uczniom po- Czy jestem podobny do nownie powrót do planszy, którą uzupełniali na początku lek- Noego? cji. Proponujemy ponowne zweryfikowanie umieszczonych na planszy okreSleń odnoszących się do Noego, tak by pozostały ostatecznie tylko te, które mówią o wierze i religijnym zaan- gażowaniu Noego. Teraz każdy z uczniów otrzymuje małą karteczkę, na której wypisuje swoje imię. W tym czasie zdej- mujemy z planszy kartkę z imieniem Noego. Każde z dzieci przypina w Srodkowej częSci planszy kartkę ze swoim imie- niem. Następnie prowadzimy krótką refleksję modlitewną. Tę częSć można zrealizować z cichym podkładem refleksyjnej muzyki. Istotą tej refleksji jest zastanowienie się każdego z ka- techizowanych nad tym, czy okreSlenia odnoszące się do No- ego, mogą być również użyte wobec każdego z nas. 1. Czy moje imię pasuje do tych okreSleń, które odnosiły się do imienia Noego? 2. Co mogę zrobić, aby tak jak Noe zaufać Bogu? 3. Jakie postanowienie mogę podjąć już dzisiaj? 3. Zeszyt ucznia Temat: NOE CZŁOWIEK SPRAWIEDLIWY Uczniowie wpisują zdania mówiące o Bogu, które zostały sfor- mułowane w trakcie analizy tekstu biblijnego: Bóg postanowił pomóc ludziom i zawrócić ich z drogi grzechu, nawoływał do poprawy i napominał, Bóg jest sprawiedliwy i miłosierny, dla- tego daje człowiekowi okazję do nawrócenia, Bóg smuci się z powodu grzesznoSci człowieka, Bóg zawsze pragnie dobra człowieka, jego ocalenia, dlatego wybrał Noego, Bóg pragnie też ocalić wszelkie stworzenie. 4. Praca domowa Napisz i wklej zdjęcia (jeSli masz) o tych, którzy dzisiaj ostrze- gają ludzi przed zgubnym działaniem zła i grzechu w Swiecie. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 Notatki ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 Notatki ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 Notatki 78 Spis treści 30. Udział w dziele stworzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 31. Odmowa udziału w dziele stworzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 32. Nasz Stworzyciel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 33. Abraham ufa Bogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 34. Brak zaufania wobec Stwórcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 35. Historia Kaina i Abla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 37. Skutki grzechu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 38. Bóg daje nadzieję . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 39. Noe człowiek sprawiedliwy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74