opinie
Rys. 1. Ustawienie pojazdów. Tor ruchu osoby pieszej wskazuje czerwona linia, a linią przerywaną oznaczono wzajemną widoczność osoby pieszej i kierowcy samochodu Fiat
Kazimierz Dobrucki, rzeczoznawca, biegły sądowy rekonstrukcji wypadków bezpieczeństwa ruchu drogowego
Prace na jezdni a problem
wzajemnej widoczności
Czy piesza zginęła z własnej winy?
Na skrzyżowaniu ulic starsza kobieta wyszła na jezdnię zza oznakowanego pojazdu ekipy remontowej.
Przechodząc na drugą stronę ulicy, została potrącona przez samochód dostawczy, który właśnie mijał
strefę robót drogowych. Kobieta poniosła śmierć na miejscu.
Summary
Było słoneczne, czerwcowe przedpołudnie. Ulica o szerokości
7 m była sucha i bardzo ruchliwa. W miejscu wypadku droga
The development of the road infrastructure system is
przebiegała łagodnym łukiem. Na chodnikach ustawione były bariery
a constant cause of difficulties. One of these is pedestrian
łańcuchowe, które uniemożliwiały pieszym przechodzenie przez ulicę.
safety, something which bears significant influence on the
W takiej sytuacji piesi na nieoznakowanym skrzyżowaniu przechodzili
work conducted during road construction. This issue must
na drugÄ… stronÄ™ ulicy (fot. 1, 2).
not be overlooked. The publication presents court experts
W tym miejscu ekipa remontowa prowadziła kilkugodzinne
opinions about road accidents, in which three parties
prace konserwacyjne studzienek znajdujÄ…cych siÄ™ na ulicy (rys. 1).
have been involved: the pedestrian, the driver and the
Niedaleko skrzyżowania, przy krawędzi jezdni stał zaparkowany
administrative side which takes responsibility for safety
oznakowany samochód ekipy remontowej, który miał szeroko
during road-works. The opinions are based on a case that
otwarte tylne drzwi. Ostrzegawczymi słupkami ustawionymi
took place in Poland, in which a pedestrian was killed.
na jezdni wyłączono z ruchu kilkunastometrową strefę, która
The author suggests that courts should also take the third
obejmowała również oznakowany pojazd. Ustawiono je w niewielkiej
party involved in the incident into consideration.
odległości za samochodem, tuż przy bocznej ulicy. Wprowadzono
również nakaz omijania lewym pasem ulicy strefy prowadzonych
robót remontowych. Nie wiemy, jakie inne działania zabezpieczające
podjęła ekipa remontowa.
Magazyn Autostrady 10/2008
148
opinie
Kierownik ekipy twierdzi, że przed samochodem ustawił znak
ograniczający prędkość do 30 km/h, jak również znak ostrzegaw-
czy o prowadzonych pracach na jezdni. SporzÄ…dzone fotogramy
miejsca wypadku nie dokumentujÄ… umieszczenia dodatkowego
oznakowania strefy robót na jezdni.
Dlaczego doszło do wypadku drogowego?
Było to typowe miejskie, ruchliwe skrzyżowanie ulic, na któ-
rym były prowadzone prace konserwacyjne na jezdni. W pew-
nym momencie, w niewielkiej odległości za samochodem ekipy
a
remontowej, zdarzył się śmiertelny wypadek. Omijający lewym
pasem ulicy samochód dostawczy potrącił przechodzącą przez
jezdniÄ™ kobietÄ™.
Jak zawsze w takich sytuacjach pojawia się mnóstwo pytań.
Dlaczego doszło do wypadku? Jakie były jego przyczyny? Kto był
sprawcą śmierci osoby przechodzącej przez jezdnię? Pytań nasuwa
się wiele. Trudniej jest udzielić na nie odpowiedzi. Prowadzone po-
stępowanie prokuratorskie zakończyło się umorzeniem sprawy. Zo-
stało ono wznowione ponownie decyzją sądu, który zlecił analizę,
w jakim stopniu kierujący samochodem dostawczym przyczynił się
do wypadku. Szczególnie podkreślono aspekt prędkości, czy była
ona bezpieczna w miejscu prowadzenia prac na jezdni. Powołano
biegłego, eksperta rekonstrukcji i analiz wypadków drogowych. Za-
b
kres tematyczny opinii dotyczył głównie zachowań kierującego sa-
Fot.1. Widoczność w rejonie skrzyżowania ulic
mochodem oraz poszkodowanej kobiety. Prowadzone rekonstrukcje
Czerwona strzałka wskazuje tor ruchu osoby pieszej
Kierunek ruchu samochodu Fiat Ducato wskazano żółtą strzałką
wypadku uwzględniały wyniki badań stanu technicznego samocho-
du, który zderzył się z kobietą. Pozostaje jeszcze niewyjaśniona trze-
cia, nie mniej ważna kwestia dotycząca organizacji ruchu w miejscu
wypadku. Wprawdzie policja po wypadku sporządziła dokumenta-
cję fotograficzną, zmierzyła szerokość ulicy, na szkicu rozrysowała
umieszczenie strefy prowadzonych prac na jezdni, jednak był to
niewystarczający materiał dowodowy do oceny prawidłowości po-
stępowania ekipy remontowej. Odnosi się wrażenie, że to trzecie
ogniwo triady bezpieczeństwa człowiek  pojazd  droga znalazło
się nieco na uboczu zainteresowań osób odpowiedzialnych za pra-
widłowe dokumentowanie okoliczności zdarzeń drogowych.
Zasady wydzielania stref
a
wyłączenia jezdni z ruchu
Oznaczenie stref prowadzonych prac na jezdni jest jednym z czyn-
ników zapewnienia bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Organi-
zację ruchu i zasady bezpieczeństwa stanowi Kodeks drogowy
(Ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, Dz.U.
z 2003 r. nr 58, poz. 515 z póz
niejszymi zmianami. Stan prawny
na 1 stycznia 2007 r.). Artykuł 54.1 ustawy stanowi, że pojazd
wykonujący na drodze prace remontowe powinien wysyłać żółte
sygnały błyskowe. Zabrania się używania tego sygnału do innych
celów (art. 54.4).
Starostowie zarzÄ…dzajÄ… ruchem na drogach powiatowych i gmin-
nych (art. 10.5). Prezydenci miast zarzÄ…dzajÄ… ruchem na drogach pu-
b
blicznych położonych w miastach na prawach powiatu (art. 10.6).
Fot. 2. Skrzyżowanie ulic. Obserwacje ruchu pieszego w miejscu wypadku
Marszałkowie województw zarządzają ruchem na drogach wojewódz-
Czerwone strzałki wyznaczają tory ruchu osób pieszych w miejscu wypadku
Miejsce prowadzenia prac na jezdni wskazują białe strzałki
kich (art. 10.4). Swoje obowiÄ…zki realizujÄ… poprzez specjalistyczne
firmy i instytucje. Uprawnienia policji do czuwania nad bezpieczeń-
stwem i porządkiem ruchu na drogach określa art. 129.1. ustawy.
Natomiast art. 129.2 pkt 7a uprawnia policjanta do wydawania
www.autostrady.elamed.pl
149
opinie
poleceń osobie, która spowodowała przeszkodę utrudniającą ruch dytem bezpieczeństwa w kontekście dostosowania do organizacji
drogowy lub zagrażającej bezpieczeństwu. Może to uczynić również ruchu obowiązującej w każdym miejscu prowadzenia robót na
wobec osoby odpowiedzialnej za utrzymanie drogi. jezdni. Wykonawca powinien w każdym przypadku przedstawiać
zarzÄ…dcy danej drogi odpowiedni plan prac remontowych. IstotnÄ…
Wzajemna widoczność uczestników jego część powinien stanowić projekt organizacyjno-techniczny
ruchu drogowego wyłączenia jezdni z ruchu. Zawarte w nim racjonalne dyrektywy
Ważnym działaniem na rzecz bezpieczeństwa jest odpowiednio dotyczące wymiarów stref robót na drodze, sposobów oznakowa-
wczesne ostrzeganie przed zagrożeniami w ruchu drogowym. Nie nia i wydzielania strefy prowadzenia robót na drogach zapewnią
można pomijać lub ograniczać znaczenia jednego z istotniejszych oczekiwany poziom bezpieczeństwa.
czynników bezpieczeństwa, jakim jest bez wątpienia wzajemna Dodatkowo każdy plan prowadzenia robót na jezdni musi
widoczność uczestników ruchu przy zachowaniu odpowiedniej uzyskać akceptację zarządcy drogi. Co więcej, powinna ona być
odległości. Prace na drogach należy tak organizować i prowadzić, uzależniona od pozytywnej opinii uprawnionego audytora bez-
aby minimalizować strefy ograniczonej widoczności. Jest to trud- pieczeństwa ruchu drogowego. Jest to kwestia ważna w sytuacji,
ne na łukach dróg. Najczęściej stosuje się wydzielanie większych gdy każdy organizator ruchu drogowego może być pociągnię-
stref wyłączenia z ruchu, ograniczanie prędkości pojazdów i spo- ty do odpowiedzialności karnej za skutki zaistniałego wypadku
walnianie ruchu pojazdów. drogowego.
Jednak przede wszystkim nie należy zapominać o ruchu pie-
szych. Niezbędne jest wyznaczanie dodatkowych przejść dla Czy prace na jezdni
pieszych w miejscach dostatecznie widocznych dla kierujących przyczyniły się do śmierci osoby pieszej?
pojazdami. Piesi natomiast powinni korzystać ze specjalnie usta- Rozwijająca się infrastruktura drogowa rodzi nowe problemy.
nowionych stref bezpieczeństwa, w których mogliby odczekać Jednym z nich jest bezpieczeństwo pieszych znajdujących się
przejazd pojazdów. Szczególnie podkreślam aspekt wzajemnej w pobliżu prowadzonych prac na jezdniach. Nie należy o nich
widoczności pieszych i kierujących pojazdami. Prowadzone pra- zapominać. Ciągle aktualny jest problem, jak skutecznie in-
ce na jezdni należy tak organizować, aby w jak najmniejszym formować, ostrzegać o zagrożeniach, a w efekcie zapobiegać
stopniu ograniczać widoczność wzajemną uczestników ruchu nieszczęśliwym zdarzeniom w miejscach prowadzonych prac
drogowego. na drogach.
Z pozoru wszystko wydało się dobrze zorganizowane. Ekipa
Projektowe kryteria wydzielania stref robót remontowa była widoczna dla uczestników ruchu drogowego.
Widoczność wzajemna uczestników ruchu drogowego powinna W powszechnym mniemaniu to inni powinni zachować szczegól-
stanowić motto procedur prowadzenia prac na jezdniach. Maszy- ną ostrożność i bezpiecznie omijać strefę prowadzonych prac na
ny i pojazdy robocze nie powinny ograniczać obserwacji ruchu jezdni. Jeżeli tak jest, a powszechnie uważa się, że jest właściwie,
na drogach. Należy zapewnić niezbędną widoczność wzajemną to dlaczego zdarzają się tak tragiczne w skutkach wypadki w po-
uczestników ruchu drogowego. Nie wystarczy oznakowanie prze- bliżu prowadzonych prac na drogach?
szkody na jezdni! Myślę, że jest to jedno z zasadniczych zagadnień wymagają-
Względy technologiczne, widoczność przeszkody na drodze, cych pogłębionych studiów i ocen. Wszelkie konkluzje posłużą
ale również odpowiednia widoczność wzajemna uczestników ru- ograniczeniu w przyszłości podobnych tragicznych zdarzeń na
chu powinny stanowić zbiór kryteriów wydzielania strefy robót polskich drogach. Osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo ru-
na drodze. Natomiast aspekt widoczności wzajemnej uczestników chu drogowego w szerszym stopniu powinny skupić uwagę na
ruchu powinien być głównym czynnikiem audytu bezpieczeństwa tych zagadnieniach.
prowadzenia robót na drodze. Rozważając ten wypadek drogowy, nasuwają się pytania natury
bardziej ogólnej. Dlaczego zwiększa się umieralność osób pieszych
Audyt bezpieczeństwa na polskich drogach, zamiast maleć? Czy dokłada się wszelkich
procedur prowadzenia prac starań, żeby zapewnić bezpieczeństwo nie tylko osobom pracują-
Faktem jest, że skomplikowana infrastruktura drogowa wymaga cym na jezdni, ale również przechodniom? Na razie pytania pozo-
prowadzenia prac remontowych. Wszelkie roboty na drodze po- stawiam bez odpowiedzi. Warto się jednak nad nimi zastanowić.
wodują znaczące utrudnienia w ruchu  utrudnienia te są szcze- W szczególności dotyczy to osób nadzorujących i organizujących
gólnie uciążliwe w pobliżu skrzyżowań ruchliwych ulic. Wtedy ruch na ulicach polskich miast.
osoby pracujące na drogach są w większym stopniu narażone na Również obecny stan prawny wymaga odpowiednich posta-
poważne niebezpieczeństwo. Jest zrozumiałe, że takie przeszkody nowień. Chodzi przede wszystkim o wprowadzenie koordynacji
na jezdniach są odpowiednio oznakowane, wydzielane są strefy działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa osób pieszych na dro-
bezpieczeństwa, wprowadzane zmiany w organizacji ruchu. Ze gach. Uważam, że w tym przypadku istotną rolę mogą odegrać
względu na zaplanowane działania inni użytkownicy ruchu po- Wojewódzkie Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego znajdujące
winni być wcześniej informowani i ostrzegani. się przy Urzędach Marszałkowskich. Stosowne decyzje powinny
Nie ulega żadnym wątpliwościom fakt, że wszelkie prace na usprawnić funkcjonowanie służb remontowych infrastruktury dro-
jezdniach należy prowadzić zgodnie z profesjonalnie opracowa- gowej, a tym samym do poprawy bezpieczeństwa osób pieszych
nymi procedurami. Uważam, że powinny one zostać objÄ™te au- na polskich drogach. qð
Magazyn Autostrady 10/2008
150