Klasa IV Klasa IV Klasa IV Klasa IV Klasa IV Klasa IV Klasa IV Klasa IV Klasa IV Klasa IV III. Kim Ty jesteś, III. Kim Ty jesteś, III. Kim Ty jesteś, III. Kim Ty jesteś, III. Kim Ty jesteś, III. Kim Ty jesteś, III. Kim Ty jesteś, III. Kim Ty jesteś, III. Kim Ty jesteś, III. Kim Ty jesteś, Panie Boże? Panie Boże? Panie Boże? Panie Boże? Panie Boże? Panie Boże? Panie Boże? Panie Boże? Panie Boże? Panie Boże? IVa. Bóg naszym IVa. Bóg naszym IVa. Bóg naszym IVa. Bóg naszym IVa. Bóg naszym IVa. Bóg naszym IVa. Bóg naszym IVa. Bóg naszym IVa. Bóg naszym IVa. Bóg naszym Stworzycielem Stworzycielem Stworzycielem Stworzycielem Stworzycielem Stworzycielem Stworzycielem Stworzycielem Stworzycielem Stworzycielem zeszyt zeszyt zeszyt zeszyt zeszyt zeszyt zeszyt zeszyt zeszyt zeszyt 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 katechezy katechezy katechezy katechezy katechezy katechezy katechezy katechezy katechezy katechezy 15-29 15-29 15-29 15-29 15-29 15-29 15-29 15-29 15-29 15-29 ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 Poradnik metodyczny do podręcznika nr AZ-21-01/1-1 do nauczania religii rzymsko-katolickiej na terenie całej Polski, z zachowaniem praw biskupów diecezjalnych, przeznaczonego dla klasy IV szkoły podstawowej, zgodnego z programem nauczania nr AZ-2-01/1. Recenzenci: ks. dr Józef Kraszewski, ks. prof. dr hab. Kazimierz Misiaszek SDB. REDAKTORZY TOMU ks. Andrzej Hajduk SJ, s. Anna Walulik CSFN ZESPÓA AUTORÓW pod kierunkiem ks. Zbigniewa Marka SJ Agnieszka Banasiak (Katowice) ks. Tomasz Lenczewski (Kalisz) Paweł Barczyński (Kraków) Małgorzata Mendyk (Legnica) Dorota Cieślik (Olkusz) bp Marek Mendyk (Legnica) Aneta Czerenecka (Skawina) Ewa Miśkowiec (Kraków) Piotr Ćwik (Skawina) s. Ewa Modzelewska SAC (Warszawa) Małgorzata Figuła (Ostrowiec Świętokrzyski) ks. Janusz Mółka SJ (Kraków) s. Halina Iwaniuk USJK (Warszawa) Jolanta Strojek (Radom) Krzysztof Kordylewski (Kraków) Małgorzata Suska (Kraków) ks. Andrzej Krasiński (Płock) s. Anna Walulik CSFN (Kraków) Anna Królikowska (Kraków) Barbara Wysokińska (Biała Podlaska) Redakcja: Dorota Cieślik, Anna Królikowska Projekt okładki: Tomasz Prażuch Nihil obstat: Przełożony Prowincji Polski Południowej Towarzystwa Jezusowego ks. Adam Żak SJ, Kraków, 9 maja 2002 r., l.dz. 81/02 Wydawnictwo WAM Księża Jezuici, Kraków 2002 Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna IGNATIANUM w Krakowie, 2002 Studio INIGO CD 2002 ISBN 978-83-7097-957-7 (WAM) ISBN 978-83-88209-39-0 (WSFP) WYDAWNICTWO WAM WYDAWNICTWO WAM ul. Kopernika 26 " 31-501 KRAKÓW ul. Kopernika 26; 31-501 Kraków tel. (012) 62 93 200 " fax (012) 429 50 03 e-mail: wam@wydawnictwowam.pl tel. (012) 429 18 88; fax (012) 429 50 03; e-mail: wam@wydawnictwowam.pl DZIAA HANDLOWY DZIAA HANDLOWY tel. 012 62 93 254-256 " fax (012) 430 32 10 tel. (012) 429 18 88 wew. 322, 348, 366; (012) 423 75 00; fax (012) 430 32 10; e-mail: handel@wydawnictwowam.pl e-mail: handel@wydawnictwowam.pl Zapraszamy do naszej KSIGARNI INTERNETOWEJ: Zapraszamy do naszej KSIGARNI INTERNETOWEJ http://WydawnictwoWam.pl http://WydawnictwoWam.pl tel. 012 62 93 260 " fax 012 62 93 261 Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez pisemnej zgody wydawcy nie można do podręcznika tworzyć żadnych materiałów pomocniczych. Wznowienie 2005, 2008, 2009 ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 1 III Jednostki III grupy tematycznej mają pomagać katechizowanym w for- mułowaniu odpowiedzi na pytanie o powody, dla których Bóg objawia się ludziom. PoSród odpowiedzi będzie zapewne i ta: Pan Bóg kocha człowie- ka i dlatego chce go zbawić. Katechezy tej grupy tematycznej będą przez pryzmat powyższego zdania przybliżać, w jaki sposób Bóg dawał ludziom poznać swą przyjaxń i miłoSć. Dla wyjaSnienia tej prawdy wiary będą w ko- lejnych katechezach pojawiać się postacie biblijne, które bezpoSrednio do- znawały miłoSci Boga. W katechezach istotne będzie jednak nie tylko samo zaznajomienie się z poszczególnymi postaciami biblijnymi, co raczej odkry- wanie w ich życiu działania Boga, a także i to wydaje się ważne, uczenie, w jaki sposób człowiek ma reagować na takie działanie. Chodzić tu będzie u wprowadzanie katechizowanych w praktyczne rozumienie i praktykowa- nie wiary religijnej. Odrębnym tematem jest ponowne przywołanie osoby Jezusa Chrystusa. Tajemnica Chrystusa jest przybliżana katechizowanym jako owoc, znak wiernoSci Boga obietnicom, które dał ludziom. Ten motyw ma jeszcze bar- dziej wzmacniać wiarę w wiernoSć Boga, a także uczyć okazywania Mu swe- go zaufania. W ten sposób dzieci zostaną wprowadzone w podstawowe znaczenie i praktykowanie wiary biblijnej. PoSród tematów rozwijających wiarę w Boga występuje także kwestia wolnoSci człowieka i związana z nią możliwoSć odrzucenia oferty Boga niewiara. W kontekScie niewiary chcemy wyjaSniać dziecku sytuację, w ja- kiej może znalexć się człowiek żyjący bez Boga. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 2 ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 3 15. BÓG JEDYNY I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Przekazanie podstawowej prawdy, że Bóg, który wybrał naród izraelski, jest jedynym prawdziwym Bogiem. Zachęca- nie uczniów, by zwracali się do Niego w modlitwie. TreSć orędzia zbawczego WSród narodów starożytnych, czczących wielu bogów, ist- niał jeden mały naród oddający czeSć jedynemu Bogu. Naród izraelski, nazywany ludem Bożym lub Narodem Wybranym, dzięki odpowiedzi na Boże wybranie stał się Swiadkiem wiary w Boga Jedynego. Stopniowe odsłanianie się Boga przed ludx- mi rozpoczęło się od zgromadzenia i wybrania tego narodu, który prawdę o przyjaxni i bliskoSci Boga Jedynego miał za- nieSć wszystkim ludziom. Rwiadectwem poznawania Boga przez naród izraelski i całą ludzkoSć jest spisane Pismo Rwię- te. Jego autorzy, sami głęboko wierząc i dostrzegając troskę Boga o ludzi, przekazali prawdę, że tylko On jest Jedynym i Prawdziwym Bogiem. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 4 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? Metody i Srodki dydaktyczne pogadanka; opowiadanie; praca z podręcznikiem; rozmowa; mapa, obrazy; teksty psalmu Ps 95 (94) 3-7a na osobnych kartkach. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Wychodząc od wiadomoSci zawartych w podręcznikach do języka polskiego i historii, prowadzimy pogadankę dotyczącą wierzeń starożytnych ludów. Kończymy pytaniem, czy wszyst- kie narody czczą bóstwa w taki sam sposób. B. Rozwinięcie Rozpoczynamy opowiadaniem o narodzie izraelskim, szu- kamy wyjaSnienia pojęć w podręczniku ucznia, by następnie wysłuchać i omówić fragment Pwt 6, 4-7. Na tej podstawie ukazujemy powody wielkoSci narodu izraelskiego, podkreSla- jąc jego wybranie przez Boga i zadanie, jakie otrzymał. C. Zakończenie Wspólna modlitwa tekstem psalmu z podziałem na dwa chóry. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 15. Bóg jedyny 5 2. Katecheza A. Wstęp Wykorzystując podręczniki do języka polskiego i historii Starożytni bogowie oraz wiadomoSci uczniów o bogach egipskich, greckich i rzym- skich, prowadzimy pogadankę na temat bóstw i ich wyobrażeń oraz roli, jaką odgrywali w Swiecie starożytnym. Czy wszyst- kie narody w ten sam sposób oddawały czeSć bogom? B. Rozwinięcie Rozpoczynamy opowiadaniem o narodzie, który nie odda- Pogadanka wał czci różnym bóstwom, ale czcił Boga jedynego. W opowia- daniu posługujemy się mapą, wskazując na tereny zamieszka- łe przez Izraelitów, oraz obrazami przedstawiającymi ludnoSć i krainy przez nich zamieszkałe. Następnie uczniowie odnajdu- ją powody wielkoSci i wybrania narodu izraelskiego oraz jego posłannictwa poprzez pracę z podręcznikiem. Czytając drugi akapit katechezy, odpowiadają na pytania: Jak nazywany jest naród, który czcił Boga jedynego? Praca z pod- ręcznikiem O czym mają przypominać te nazwy? Co Bóg czynił dla tego narodu? Jakie zadanie otrzymał ten naród? W podsumowaniu indywidualnej pracy uczniów powinny znalexć się następujące treSci: Izraelici byli Narodem Wybra- nym przez Boga Jedynego, który odsłaniał przed nimi swoje zamiary wobec wszystkich ludzi, powierzył troskę o zachowa- nie i dzielenie się z innymi ludxmi wiarą w Boga Jedynego. Co obiecuje Bóg Izraelitom i czego od nich oczekuje? Od- powiedzi poszukamy w PiSmie Rwiętym. Uczniowie słuchają tekstu Pwt 6, 4-7. Tekst ten znajduje się w również w podręczniku dla ucznia. Słuchaj, Izraelu, i pilnie tego przestrzegaj, aby ci się dobrze Pwt 6, 4-7 powodziło i abyS się bardzo rozmnożył, jak ci przyrzekł Pan, Bóg ojców twoich, że ci da ziemię opływającą w mleko i miód. Słuchaj Izraelu, Pan jest naszym Bogiem Panem jedynym. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 6 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? Będziesz miłował Pana, Boga twojego z całego swego serca, z całej duszy swojej, ze wszystkich swych sił. Niech pozostaną w twym sercu te słowa, które ja ci dziS nakazuję. Wpoisz je two- im synom, będziesz o nich mówił przebywając w domu, w cza- sie podróży, kładąc się spać i wstając ze snu. W formie rozmowy z uczniami ustalamy odpowiedx na postawione wczeSniej pytania. Prosimy, by uczniowie udzie- lali odpowiedzi tekstami zaczerpniętymi bezpoSrednio z Pisma Rwiętego. Rozmowę kończymy informacją, iż wysłuchany tekst jest nie tylko xródłem wiedzy o Bogu, ale przede wszystkim co- dzienną modlitwą Żydów. C. Zakończenie Modlitwa Uznanie Boga Izraelitów za jedynie prawdziwego Boga skłania nas do tego, bySmy w modlitwie zwracali się do Nie- Ps 95 (94) 3-7a go. Możemy to zrobić na wzór Izraelitów, którzy modlili się psalmami. Proponujemy, by był to Ps 95 (94) 3-7a. W tym celu rozdajemy kartki z tekstem psalmu podzielonym na linijki i po- sługując się formą dialogu, recytujemy tekst na przemian z po- działem na dwa chóry. 3. Zeszyt ucznia Temat: BÓG JEDYNY Zapisem do zeszytu będą odpowiedzi na pytania dotyczące tekstu biblijnego. Bóg obiecuje, że będzie się Izraelitom dobrze powodziło. Bóg oczekuje, że ludzie będą Go miłować i zachowają w ser- cu Jego słowa: Pan jest naszym Bogiem Panem Jedynym . 4. Praca domowa Ze znanych ci modlitw wypisz fragmenty, mówiące o naszej wierze w Jedynego Boga. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 7 16. BÓG OBIETNIC I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Ukazanie, że obietnice, które Bóg daje człowiekowi, wska- zują na Jego troskę o doczesne życie ludzkie, ale najważniej- sza dotyczy zbawienia, przemiany ludzkiego wnętrza. Kształ- towanie zażyłoSci życia z Bogiem, który nas kocha i troszczy się o nasze życie. TreSć orędzia zbawczego Bóg w historii zbawienia jest Tym, który otwiera przed człowiekiem nowe życie, drogę do Nowego Jeruzalem, gdzie człowiek pozostanie już na zawsze zjednoczony w miłoSci ze swym Stwórcą. Wszystkie działania Boga, słowa kierowane przez proroków do Ludu, mają uwiarygodnić Jego troskę o Izra- ela, wskazać ludziom jedyne xródło prawdy, miłoSci i pokoju. Obietnice zbawcze Boga, jakkolwiek kierowane w różnych okolicznoSciach i sytuacjach do Narodu Wybranego, mają ten sam cel: doprowadzić człowieka do zbawienia, uratowania go od grzechu, który wiedzie do Smierci a to może się dokonać jedynie poprzez wiernoSć Bożemu słowu. Owe obietnice mają ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 8 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? prowadzić człowieka do przemiany serca, do zawierzenia Bogu, który jest jedynym jego ratunkiem. Spełnianie się kolejnych obietnic Bożych, związanych najpierw z sytuacją doczesną człowieka na ziemi (np. wyzwolenie Izraela z niewoli egipskiej, wprowadzenie ludu do Ziemi Obiecanej itd.) ma uwiarygod- nić słowa Boże o ostatecznym zbawieniu człowieka i jego prze- mianie na podobieństwo Syna Bożego. W tej katechezie przedstawiamy Boga jako wiarygodnego Pana swoich obietnic kierowanych do uwikłanego w grzech człowieka, do ludzi, którzy szukają ratunku nie tylko w swo- ich doczesnych sprawach, ale przede wszystkim pragną odpo- wiedzi na pytanie o sens życia, o sens walki ze złem, o ostatecz- ne przeznaczenie. Metody i Srodki dydaktyczne opowiadanie; pogadanka; praca z podręcznikiem; test wyboru; trzy kartoniki dla każdego ucznia z grafikami (ilustracjami): chleba i pieniędzy; samolotu w chmurach; serca II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Na wstępie analizujemy z uczniami opowiadanie, którego treSć ma wskazać na wartoSć dawanego innym słowa i wagę do- trzymywania obietnic. B. Rozwinięcie Analizując teksty Pisma Rwiętego zamieszczone w podręcz- niku, pokazujemy Boga, który wypełnia dawane ludziom obiet- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 16. Bóg obietnic 9 nice. Troszczy się zarówno o podstawowe potrzeby życia do- czesnego człowieka, jak i o zbawienie, którego podstawą jest przemiana ludzkiego serca i pragnienie nowego życia. C. Zakończenie WiadomoSci sprawdzamy i utrwalamy ćwiczeniem, w któ- rym uczniowie poprzez wybór jednego z obrazków opowiadają się za jedną z trzech wartoSci, utożsamianych z poszczególnymi obietnicami Bożymi. Katechezę kończymy wspólną modlitwą. 2. Katecheza A. Wstęp Proponujemy przeprowadzenie analizy krótkiego opowia- Analiza opowiada- dania, które pomoże zrozumieć wagę dotrzymywania danego nia innym słowa, obietnicy. Opowiadamy historię, do której uczniowie mają się ustosun- kować. Możemy polecić, aby częSć klasy starała się zrozumieć sytuację jednego, a inni sytuację drugiego bohatera. Na końcu opowiadania możemy zaproponować w klasie krótką dyskusję. Celowo wybieramy jasny przykład, żeby niepotrzebnie nie rozciągać rozmowy. Marek nie przyszedł do szkoły. Jego kolega z ławki, Ar- tur, zaniepokojony nieobecnoScią przyjaciela zadzwonił do niego po szkole i dowiedział się, że Marek jest chory. Artur, nie namySlając się długo, zapewnił kolegę, że przyjdzie do niego w odwiedziny po południu. Marek bardzo się ucieszył i zaprosił Artura do siebie. Jednak gdy po południu Artur zmierzał do domu Marka, zatrzymał go Piotr, który ucieszył się na jego widok: SpadłeS mi z nieba powiedział wła- Snie miałem iSć do kina z Markiem, ale się rozchorował. Mam wolny bilet, więc może poszedłbyS ze mną? Szkoda, żeby się zmarnował. Nie ma już za wiele czasu, musimy się spieszyć. Co ty na to? Artur wobec takiej propozycji nie dał się długo ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 10 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? prosić, zawrócił z drogi do domu Marka i udał się do kina z Piotrem. Pytania do uczniów: Jak czuł się oczekujący na odwiedziny Marek, gdy mimo zapewnienia kolegi Artur nie zjawił się u niego? Czego nie spełnił Artur? Co miał zrobić Artur wobec nadarzającej się okazji pój- Scia do kina? Wnioski: Słowo raz dane powinno być dotrzymane. W razie nagłych, niespodziewanych okolicznoSci nale- ży przede wszystkim powiadomić tych, którzy czekają na realizację danych przez nas obietnic. Rozmowę kończymy pytaniem: Na czyich obietnicach można polegać? Czego one dotyczą? B. Rozwinięcie Praca z pod- Proponujemy pracę z tekstami biblijnymi umieszczonymi ręcznikiem w podręczniku ucznia. Polecamy uczniom, by odliczyli do trzech i poszczególnym numerom przyporządkowujemy jedno zadanie: jedynki mają odnalexć fragmenty związane z obietnicą Bożą odnoszącą się do wyzwolenia ludu z niewoli egipskiej; dwójki odszukują fragment, w którym Bóg obiecuje pomoc ludowi na pustyni, zsyłając im chleb; trójki odnajdują fragment, w którym Bóg czyni obietnice wewnętrznej przemiany swego ludu, przemia- ny serca człowieka. Jedynki Teksty, które powinny zostać odnalezione: Ja jestem Pan, Bóg twój, od ziemi egipskiej, innego Boga poza Mną ty nie znasz, nie ma prócz Mnie wybawcy (Oz 13, 4) Powiedz synom izraelskim: Ja jestem Pan! Uwolnię was od jarzma egipskiego i wybawię was z niewoli, i wyswobodzę was wyciągniętym ramieniem i przez surowe kary (Wj 6, 6). ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 16. Bóg obietnic 11 Pan powiedział wówczas do Mojżesza: Oto zeSlę wam chleb Dwójki z nieba, na kształt deszczu. I będzie wychodził lud, i każdego dnia będzie zbierał według potrzeby dziennej. Chcę ich także doSwiadczyć, czy pójdą za moimi rozkazami czy też nie (Wj 16, 4). Zabiorę was spoSród ludów, zbiorę was ze wszystkich krajów Trójki i przyprowadzę was z powrotem do waszego kraju, pokropię was czystą wodą, abyScie się stali czystymi, i oczyszczę was od wszelkiej zmazy i od wszystkich waszych bożków. I dam wam serce nowe i ducha nowego tchnę do waszego wnętrza, odbio- rę wam serce kamienne, a dam wam serce z ciała. Ducha mo- jego chcę tchnąć w was i sprawić, byScie żyli według mych nakazów i przestrzegali przykazań, i według nich postępowa- li. Wtedy będziecie mieszkać w kraju, który dałem waszym przodkom, i będziecie moim ludem, a Ja będę waszym Bogiem (Ez 36, 24-28). Podsumowujemy odnalezione treSci. Bóg, kierując do ludzi Obietnica zbawienia obietnice odnoszące się do życia doczesnego (troska o los lu- i życia wiecz- dzi), daje nam ostateczną obietnicę zbawienia, czyli uwolnie- nego nia z niewoli zła, grzechu i Smierci, abySmy mogli osiągnąć życie wieczne w jego królestwie. Zatrzymamy się dłużej przy ostatniej obietnicy Boga, frag- mencie z Księgi Ezech iela. Ta obietnica niesie najważniejsze treSci, choć może w sposób niezupełnie dla nas zrozumiały. Polecamy uczniom, by ołówkami w tekScie z podręcznika Szczegółowa analiza podkreSlili te zwroty, które nie są dla nich całkowicie zrozu- Ez 36, 24-28 miałe. W trakcie omawiania trudnoSci robimy zestawienie najważniejszych treSci fragmentu w tabelce, wskazując na prze- słanie Bożej obietnicy danej człowiekowi. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 12 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? TEKST PISMA RWIĘTEGO WYJARNIENIE TEKSTU Zabiorę was spoSród ludów, zbio- Zapowiedx ostatecznej jednoSci rę was ze wszystkich krajów... wszystkich ludzi. pokropię was czystą wodą, Zapowiedx uwolnienia człowie- abyScie się stali czystymi ka z grzechu, przyczyny nie- i oczyszczę was od wszelkiej szczęScia ludzi. zmazy... I dam wam serce nowe (...), Zapowiedx odrodzenia człowie- odbiorę wam serce kamienne, ka, wolnego od zła. a dam wam serce z ciała. Ducha mojego chcę tchnąć Zapowiedx otrzymania przez w was i sprawić, byScie żyli ludzi Ducha Rwiętego, który według mych nakazów i prze- uzdolni nas do życia miłoScią strzegali przykazań... Bożą. będziecie moim ludem, a Ja Zapowiedx ostatecznego powro- będę waszym Bogiem. tu ludzi do Boga, odzyskania dziecięctwa Bożego. W podsumowaniu podkreSlamy, że zapowiedx zbawienia (Ez 36, 24-28) przychodzi od Boga i jest Jego darem i łaską dzięki mocy Ducha Bożego. C. Zakończenie Czego pra- Zwracamy uwagę, że w naszym życiu również są realizo- gniesz od wane Boże obietnice. Boga? Rozdajemy każdemu uczniowi trzy kartoniki z narysowa- nymi symbolami (lub obrazkami): chleba i pieniędzy (symbol dostatku), samolotu w chmurach (symbol niezależnoSci, wol- noSci), serca (symbol miłoSci, przemiany serca ludzkiego). Tłumaczymy symbolikę obrazków prosimy, aby każdy uczeń wybrał jeden z nich, jako znak tego, co uważa za ważne w ży- ciu. Prosimy, by jeden z uczniów zebrał wybrane kartoniki. Po- kazujemy, że mogą być różne wartoSci przez nas wybierane. Wybór kartonika z chlebem i pieniędzmi oznacza, że wy- starcza nam obietnica dostatku w doczesnym życiu i chce- my, aby Bóg błogosławił nam tylko w tej dziedzinie. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 16. Bóg obietnic 13 Wybór kartonika z rysunkiem samolotu w chmurach oznacza, że cenimy swoją wolnoSć i niezależnoSć, to jest nasza upragniona wartoSć życia, której spełnienia i za- spokojenia oczekujemy od Boga. Wybór serca oznacza, że chcemy czegoS więcej, że nasze pragnienia wychodzą poza doczesne życie, że pragniemy prawdziwej miłoSci i głębszego życia, co realizowane jest w Bożej obietnicy nowego życia (zbawienia człowieka). Jest to forma sprawdzianu, na ile treSci katechezy wpłynęły na uczniów i wskazały im istotę zapowiadanych przez Boga obietnic, w tym najważniejszej: obietnicy zbawienia, przemiany ludzkiego wnętrza (serca). Bóg okazuje się wiarygodny w swoich obietni- cach, przede wszystkim dlatego, że choć wie, iż dla człowieka najważniejsze jest zbawienie, czyli przemiana serca dzięki mocy Ducha Rwiętego, to daje człowiekowi także obietnice związane z pomySlnoScią w życiu doczesnym. Możemy zwracać się do Niego na modlitwie we wszystkich sytuacjach. Przez to wszystko Bóg przygotowuje nas do otwarcia się na Jego wielką obietnicę zbawienia. PoproSmy Go teraz we wspólnej modlitwie o ten dar widzenia naszego życia w Swietle Jego zbawczych planów. Modlitwa (tekst w podręczniku): Mój Boże, proszę Cię o dar wiernoSci Tobie. Mój Boże, proszę Cię o zdolnoSć trwania przy Tobie. Mój Boże, proszę Cię o zdolnoSć rozumienia Twoich obietnic. Mój Boże, proszę Cię o dar wiary Twoim obietnicom. 3. Zeszyt ucznia Temat: BÓG OBIETNIC Notatkę stanowi tabelka wypełniona w trakcie katechezy. 4. Praca domowa Narysuj serce i napisz w nim słowa: Bóg mnie kocha i dał mi obietnicę zbawienia . Niech przez najbliższe dni stoi ono w wi- docznym miejscu w twoim pokoju, a na katechezę 18. przynieS je do szkoły. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 14 17. BÓG PRZEMAWIA PRZEZ JEZUSA I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Ukazanie prawdy, że w Jezusie Bóg najpełniej objawia człowie- kowi swoją bliskoSć i przyjaxń. Doprowadzenie do wyznania wia- ry w Boga, który na chrzcie Swiętym dał początek tej przyjaxni. TreSć orędzia zbawczego Biblia jest Księgą zbawienia odsłaniającą przed człowiekiem tajemnicę Boga i jego plan zbawienia ludzkoSci. Zapewniając ludzi o swojej bliskoSci i przyjaxni, Bóg stopniowo do nich prze- mawiał, czyli objawiał się im. Czynił to przez piękno Swiata, ale i przez wybranych przez siebie ludzi, tj. Abrahama, Mojżesza, proroków. Wszystkie wydarzenia i słowa, przez które Bóg prze- mawiał do człowieka, nazywamy historią zbawienia. Spotkania Boga z ludxmi zawierały obietnicę i przygotowywały na wyzwo- lenie. PrzyjScie Mesjasza stało się ostatecznym wypełnieniem tej obietnicy. W nauczaniu i czynach Jezusa możemy odkryć tajem- nicę Ojca, który w pełni objawił się nam przez Syna. Obietnica zbawienia stała się udziałem każdego w momencie chrztu Swię- tego, kiedy to została zapoczątkowana nasza przyjaxń z Bogiem. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 17. Bóg przemawia przez Jezusa 15 Metody i Srodki dydaktyczne wspólne wypełnianie arkusza papieru; pogadanka; praca z podręcznikiem; praca z obrazem lub tekstem biblijnym; kartki papieru formatu A4 z napisem PRZYJACIEL; hasła do umieszczenia na tablicy; ilustracje lub teksty biblijne do pracy w grupach; test luk. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Wspólne wypełnianie jednego arkusza. Poszukiwanie od- powiedzi na pytanie: Skąd wiemy, że mamy przyjaciela? B. Rozwinięcie Na podstawie haseł umieszczonych na tablicy prowadzimy pogadankę, w trakcie której ustalamy, co to znaczy, że Bóg jest przyjacielem człowieka. Pracując z podręcznikiem, odkrywa- my, że tę przyjaxń najpełniej ukazuje w Swoim Synu. Wpro- wadzamy pojęcie: historia zbawienia. Poprzez pracę w grupach wyjaSniamy słowa Jezusa: Kto Mnie zobaczył, zobaczył także Ojca. C. Zakończenie Wyznanie wiary jako odnowienie przyrzeczeń chrztu Swię- tego. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 16 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? 2. Katecheza A. Wstęp Przyjaciel Wspólne wypełnianie arkusza: hasło PRZYJACIEL. Kate- cheta dzieli klasy na 4-osobowe grupy. Każda grupa otrzymu- je arkusz papieru z napisanym na Srodku hasłem. Uczniowie wpisują krótkie skojarzenie związane z tym hasłem (każdy w swoim rogu papieru). Po chwili katecheta poleca, aby obró- cić arkusz i dopisać następne skojarzenia. Arkusz obracamy w sumie 4 razy. Po skończonej pracy przedstawiciele grup od- czytują wypełnione arkusze. W podsumowaniu ustalamy z uczniami skąd, wiemy, że mamy przyjaciela? Rozmowa ma prowadzić do postawienia pytania. Czy Bóg może być przyjacielem człowieka, być bli- sko niego? B. Rozwinięcie Przyjaciel Wywieszamy na tablicy hasła ukazujące, że Bóg jest blisko Jezus człowieka. Np. Bóg stworzył Swiat, Bóg objawił się Mojżeszo- wi, Bóg obiecuje Zbawiciela& Prowadzimy rozmowę, z któ- rej powinno wyniknąć, że Bóg w różnorodny sposób pokazu- je ludziom swoją bliskoSć i przyjaxń. Te wydarzenia okreSla- ne są jako historia zbawienia. Stawiamy pytanie, w jaki spo- sób Bóg najpełniej objawił swoją przyjaxń? Uczniowie szukają odpowiedzi w przedostatnim akapicie katechezy 17 (podręcz- nik ucznia). Ustalamy, że Bóg najpełniej objawia się w Jezu- sie, bo wszystkie czyny i słowa Jezusa wskazują na Boga, na Jego miłoSć i troskę wobec ludzi. Jezus wyraxnie mówi: Kto Mnie zobaczył, zobaczył także Ojca. Jak należy rozumieć to stwierdzenie Jezusa? Organizujemy pracę w grupach. Każda grupa otrzymuje ilu- strację lub tekst biblijny ukazujący Jezusa, który uzdrawia, od- puszcza grzechy, naucza, umiera na krzyżu& , a także test luk: Jezus ................... (uzdrawia, odpuszcza grzechy, umiera na krzyżu, naucza), w ten sposób pokazuje, że ........... (Bóg) jest blisko człowieka. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 17. Bóg przemawia przez Jezusa 17 Grupy uzupełniają tekst na podstawie otrzymanego mate- Chrzest początkiem riału. przyjaxni Prezentację pracy w grupach kończymy stwierdzeniem, że z Bogiem Bóg chce być również blisko nas. Nasza przyjaxń z Nim roz- poczęła się na chrzcie Swiętym. C. Zakończenie W chwili przyjęcia chrztu Swiętego nasi rodzice i chrzest- ni przyjęli w naszym imieniu zaproszenie Boga do przyjaxni. Teraz każdy z nas może to uczynić sam, wyznając swoją wia- rę w Jedynego Boga. Przy zapalonej Swiecy odmawiamy Wierzę w Boga . 3. Zeszyt ucznia Temat: BÓG PRZEMAWIA PRZEZ JEZUSA Zapis: Jezus mówi: Kto Mnie zobaczył, zobaczył także Ojca. Bóg najpełniej objawia się w Jezusie, bo wszystkie czyny i słowa Jezusa wskazują na Boga, na Jego miłoSć i troskę wobec ludzi. 4. Praca domowa Napisz datę swojego chrztu Swiętego, pamiętając, że jest to początek twojej przyjaxni z Bogiem. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 18 18. JEZUS WYPEŁNIENIEM OBIETNIC BOGA I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Ukazanie, że w Jezusie Bóg wypełnił obietnicę zbawienia. Wychowanie do szukania oparcia w Jezusie, zbawicielu czło- wieka. Prowadzenie do dzielenia się radoScią z faktu zbawie- nia. TreSć orędzia zbawczego Historia zbawienia ma swój punkt kulminacyjny w narodze- niu Jezusa: spełnia się ostatecznie obietnica Boża o nadejSciu Zbawiciela, który zmiażdży głowę szatana (por. Rdz 3,15). Wszystkie obietnice Boga kierowane do ludu Izraela, miały go przygotować do przyjęcia tej najważniejszej: obietnicy zbawie- nia, która urzeczywistniła się w przyjSciu na Swiat Syna Bożego. Jezus jest największym darem Ojca dla dotkniętej grzechem ludzkoSci. Nie tylko uczy nas, jak żyć naSladując przykład Jego życiowej drogi i uległoSci wobec woli Boga, ale nade wszyst- ko daje moc do pokonywania w sobie zła i grzechu, daje nadzie- ję na nowe życie w królestwie Bożym, zapoczątkowanym przez Niego na ziemi. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 18. Jezus wypełnieniem obietnic Boga 19 W Jezusie Bóg powiedział wszystko do człowieka, okazał miłoSć bez granic, dał pewnoSć swojej ojcowskiej troski o lu- dzi, nie zawahał się posłać na ziemię swego Jednorodzonego Syna tak szybko, jak było to możliwe. To jest niezgłębiona tajemnica Boga Ojca, a zarazem największa miłoSć, którą mógł człowiekowi okazać. Bez tej miłoSci, bez narodzenia się Syna Bożego w ludzkim ciele, bez ziemskiego doSwiadczenia życia ze strony Boga nie byłby On wiarygodnym xródłem naszego zbawienia. Wszystkie słowa Boże przekazane ludowi przez proroków, wszystkie wydarzenia zbawcze z dziejów Izraela są jak najbar- dziej prawdziwym doSwiadczaniem Bożego działania w historii narodu, ale nade wszystko są zapowiedzią tego wszystkiego, co miało się dokonać wraz z przyjSciem na Swiat Chrystusa. Dlatego Jezus mówi, że nie przyszedł znieSć prawo, ale je wy- pełnić (por. Mt 5, 17) oraz podkreSlał, że to o Nim mówiły pi- sma i prorocy. To On jest jedynym Słowem Boga, przez które wszystko się stało (por. J 1, 3) oraz RwiatłoScią, która oSwieca każdego człowieka (por. J 1, 9). On wypełnia Boże zapowie- dzi i jest Tym, który sam obiecując ludziom nowe życie, jest żywą, zmartwychwstałą obietnicą Ojca dla pogrążonej w grze- chach ludzkoSci. Metody i Srodki dydaktyczne odtworzenie piosenki; pogadanka; uroczyste odczytanie tekstu biblijnego; test na dobieranie; nagranie piosenki Ratuj mnie zespołu Arka Noego; tekst Łk 4, 16-21 wydrukowany na folii; grafoskop; kartki z fragmentami biblijnymi do pracy w grupach. Bibliografia E. Tardif, J. H. Prado Flores, Jezus jest Mesjaszem, Łódx 1993. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 20 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Odtwarzamy piosenkę i analizujemy krótko jej treSć, aby podkreSlić potrzebę KogoS , kto towarzyszy nieustannie ludz- kiemu życiu i pomaga w trudnych dla człowieka chwilach. B. Rozwinięcie W analizie tekstu Ewangelii wskazujemy na Jezusa jako zbawiciela ludzi oraz pokazujemy, w jaki sposób Chrystus spełnił obietnice o Bożym zbawieniu. C. Zakończenie Przeprowadzamy pogadankę, w trakcie której zastanawia- my się, jak dziS są realizowane Boże obietnice zbawienia. Przy- gotowujemy do modlitwy dziękczynnej za wypełnienie zbaw- czych obietnic Bożych w osobie Jezusa Chrystusa. 2. Katecheza A. Wstęp Arka Noego JeSli dzieci przyniosły serce (z napisem: Bóg mnie kocha Ratuj mnie i dał mi obietnicę zbawienia ) z zadania domowego (jednost- ka 16), stawiają je na swoich ławkach, a pod koniec katechezy wymieniają się nimi, dzieląc się tą dobrą nowiną). Odtwarzamy uczniom piosenkę Arki Noego Ratuj mnie . Prosimy, by spróbowali odgadnąć, do kogo może być kierowa- ny najczęSciej pojawiający się w piosence zwrot: ratuj mnie . ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 18. Jezus wypełnieniem obietnic Boga 21 Chodx ze mną, kiedy idę na boisko. Kiedy się uczę, bądx przy mnie blisko. Chodx ze mną, kiedy próbuję pływać. Pomóż mi lubić naczynia zmywać. Ratuj mnie! Gdy mam głupie pomysły. Ratuj mnie! Gdy idę do dentysty. Ratuj mnie! Gdy mySlę tylko o sobie. Ratuj mnie! Jezu ufam Tobie! JesteS potrzebny mi, bez Ciebie trudno żyć. Kto mi pomoże, gdy upadnę? Nie puszczaj nigdy mnie, bez Ciebie jest mi xle. Ja wołam Cię, ja wołam ratuj mnie! Jedx razem ze mną na hulajnodze I przed upadkiem chroń mnie na drodze. Jedx razem ze mną w góry i w lasy, Z całą rodziną ruszaj na wczasy. Ratuj mnie! Gdy skaczę do wody. Ratuj mnie! Gdy jem piąte lody. Ratuj mnie! Gdy bałagan robię. Ratuj mnie! Jezu ufam Tobie! (piosenka Ratuj mnie z płyty Mama tata mam dwa lata , Arka Noego, Wyd. Fundacja Godne Życie, 2001 r.) Podsumowujemy stwierdzeniem, że każdy z nas nie tyle Potrzebuje- my KogoS potrzebuje tego, by życie szło po jego mySli i układało się jak najlepiej, co raczej potrzebuje KOGOR, kto byłby przy nim w każdej sytuacji życiowej, nawet tej trudnej, w kim miałby oparcie, komu mógłby zaufać i powierzyć swoje życie. Słowa: ratuj mnie! w piosence podkreSlają ten fakt. Bez kogo czło- wiek nie może uratować się w sytuacji grzechu i zła, które wciąż go dotyka? ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 22 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? B. Rozwinięcie W jakim celu Prosimy, aby uczniowie wsłuchali się w słowa Ewangelii został posła- (Łk 4, 16-21) i odpowiedzieli na pytanie, które zapisujemy ny Jezus? u góry tablicy: W jakim celu został posłany Jezus? Proponujemy uroczyste odczytanie tekstu biblijnego z jed- noczesnym wySwietleniem go na ekranie. Przyszedł również do Nazaretu, gdzie się wychował. W dzień sza- batu udał się swoim zwyczajem do synagogi i powstał, aby czytać. Podano Mu księgę proroka Izajasza. Rozwinąwszy księgę, natra- fił na miejsce, gdzie było napisane: Duch Pański spoczywa na Mnie, ponieważ Mnie namaScił i posłał Mnie, abym ubogim niósł dobrą nowinę, więxniom głosił wolnoSć, a niewidomym przejrze- nie; abym uciSnionych odsyłał wolnymi, abym obwoływał rok ła- ski od Pana. Zwinąwszy księgę oddał słudze i usiadł; a oczy wszyst- kich w synagodze były w Nim utkwione. Począł więc mówić do nich: DziS spełniły się te słowa Pisma, któreScie słyszeli. Odpowiedzi wypisujemy pod pytaniem na tablicy (ucznio- wie wpisują je do zeszytów) w pięciu punktach: W JAKIM CELU ZOSTAŁ POSŁANY JEZUS? a) Aby nieSć Dobrą Nowinę ubogim. b) Aby więxniom głosić wolnoSć. c) Aby niewidomym głosić przejrzenie. d) Aby uciSnionych odsyłać wolnymi. e) Aby obwoływać rok łaski od Pana. Następnie dzielimy klasę na pięć grup i przydzielamy im Praca w grupach jeden z punktów wypisanych na tablicy (I grupa: Jezus został posłany, aby nieSć Dobrą Nowinę ubogim itd.). Każda grupa dostaje ponadto kartkę z przygotowanymi fragmentami Pisma Rwiętego oraz zadanie, aby do swojego punktu wybrać najbar- dziej pasujące teksty biblijne. Teksty Pisma Rwiętego do pracy w grupach: 1. Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem do nich na- leży królestwo niebieskie (Mt 5, 3). ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 18. Jezus wypełnieniem obietnic Boga 23 2. Gdy ci wychodzili, oto przyprowadzono Mu niemowę opętanego. Po wyrzuceniu złego ducha niemy odzyskał mowę, a tłumy pełne podziwu wołały: Jeszcze się nigdy nic podobnego nie pojawiło w Izraelu! (Mt 9, 32-33). 3. Jezus im odpowiedział: Idxcie i oznajmijcie Janowi to, co słyszycie i na co patrzycie: niewidomi wzrok odzy- skują, chromi chodzą, trędowaci doznają oczyszczenia, głusi słyszą, umarli zmartwychwstają, ubogim głosi się Ewangelię. A błogosławiony jest ten, kto we Mnie nie zwątpi (Mt 11, 4-6). 4. Wówczas przyprowadzono Mu opętanego, który był nie- widomy i niemy. Uzdrowił go, tak że niemy mógł mówić i widzieć (Mt 12, 22). 5. I obchodził Jezus całą Galileę, nauczając w tamtej- szych synagogach, głosząc Ewangelię o królestwie i lecząc wszelkie choroby i wszelkie słaboSci wSród ludu (Mt 4, 23). 6. Rzekł do niego Jezus: Wstań, wex swoje łoże i chodx! Natychmiast wyzdrowiał ów człowiek, wziął swoje łoże i chodził (J 5, 8-9a). 7. Odpowiedział im Jezus: Zaprawdę, zaprawdę, powia- dam wam: Każdy, kto popełnia grzech, jest niewolni- kiem grzechu. Jeżeli więc Syn was wyzwoli, wówczas bę- dziecie rzeczywiScie wolni (J 8, 34.36). 8. Lecz On rzekł do nich: Także innym miastom muszę gło- sić Dobrą Nowinę o królestwie Bożym, bo na to zosta- łem posłany (Łk 4, 43). 9. Wówczas Jezus podniósłszy się rzekł do niej: Kobieto, gdzież oni są? Nikt cię nie potępił? A ona odrzekła: Nikt, Panie! Rzekł do niej Jezus: I Ja ciebie nie potępiam. Idx, a od tej chwili już nie grzesz (J 8, 10-11). 10. Idxcie i starajcie się zrozumieć, co znaczy: Chcę raczej miłosierdzia niż ofiary. Bo nie przyszedłem powołać sprawiedliwych, ale grzeszników (Mt 9, 13). 11. Gdy Jan został uwięziony, Jezus przyszedł do Galilei i głosił Ewangelię Bożą. Mówił: Czas się wypełnił i bli- skie jest królestwo Boże. Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię (Mk 1, 14-15). ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 24 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? 12. Do niej zaS rzekł: Twoje grzechy są odpuszczone. Na to współbiesiadnicy zaczęli mówić sami do siebie: Któż On jest, że nawet grzechy odpuszcza? On zaS rzekł do kobie- ty: Twoja wiara cię ocaliła, idx w pokoju! (Łk 7, 48-50). 13. Wtedy przyszedł do Niego trędowaty i upadając na ko- lana, prosił Go: JeSli chcesz, możesz mnie oczyScić. Zdjęty litoScią, wyciągnął rękę, dotknął go i rzekł do niego: Chcę, bądx oczyszczony! (Mk 1, 40-41). 14. A Jezus przemówił do niego: Co chcesz, abym ci uczy- nił? Powiedział Mu niewidomy: Rabbuni, żebym przej- rzał. Jezus mu rzekł: Idx, twoja wiara cię uzdrowiła. Natychmiast przejrzał i szedł za Nim drogą (Mk 10, 51- 52). 15. O północy Paweł i Sylas modlili się, Spiewając hymny Bogu. A więxniowie im się przysłuchiwali. Nagle po- wstało silne trzęsienie ziemi, tak że zachwiały się fun- damenty więzienia. Natychmiast otwarły się wszystkie drzwi i ze wszystkich opadły kajdany (Dz 16, 25-26). Przykładowy dobór cytatów według ich numerów: Do punktu a): 1, 5, 8, 11; b): 7, 9, 12, 15; c): 3, 4, 14; d): 2, 3, 4, 5, 6 ,7, 9, 12, 13; e): 3,10,11. Jezus wy- W podsumowaniu pracy stwierdzamy, że wszystko to, pełnia obiet- o czym mówiliSmy, są to obietnice zbawcze, które Jezus wypeł- nice nia przez swoją misję na ziemi: głoszenie Ewangelii (Dobra Nowina dla ubogich), odpuszczanie grzechów (wyzwolenie z niewoli szatana), uzdrawianie chorób wSród ludzi (wyzwole- nie z niewoli zła), a więc obdarowywanie grzeszników miłosier- dziem Bożym (rok łaski). Fragment z Ewangelii, który analizo- waliSmy w grupach, kończy się bardzo ważnym zdaniem. Prze- czytajmy wspólnie ostatnie zdanie: Począł więc mówić do nich: DziS spełniły się te słowa Pisma, któreScie słyszeli. W ten sposób Jezus pokazuje nam, że to wszystko, co za- powiedział Bóg w obietnicy zbawienia, spełniło się w Jego ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 18. Jezus wypełnieniem obietnic Boga 25 osobie, w Jego misji na Swiecie. To On jest obiecanym Zbawi- cielem, który ostatecznie pokonał szatana przez swoją mękę na krzyżu i zmartwychwstanie. Dzięki temu człowiek mógł odzy- skać na nowo utracone przez grzech dziecięctwo Boże. C. Zakończenie Bóg nie zostawił człowieka samemu sobie, ale spełnił swe obietnice zbawcze przez swego Syna Jezusa Chrystusa. Jezus wypełniając Bożą obietnicę zbawienia mówi do nas: Chcę, bądx oczyszczony. Zastanówmy się, jak w naszym życiu Bóg ją wy- pełnia? Pogadankę podsumowujemy stwierdzeniem, że zbawie- nie to dar, który jest naszym udziałem. Aby nikt i nic nie ode- brało nam tej wielkiej radoSci, podziękujmy wspólnie Bogu słowami pieSni koScielnej (tekst w podręczniku): Dziękujemy Ci, Ojcze nasz, za wiarę i za nieSmiertelnoSć, którą nam poznać dałeS przez Jezusa Syna Twego. Tobie chwała na wieki! 3. Zeszyt ucznia Temat: JEZUS WYPEŁNIENIEM OBIETNIC BOGA Notatkę stanowi zapis z tablicy. 4. Praca domowa Narysuj w formie plakatu, ulotki (wraz z tekstem) wiadomoSć, którą chciałbyS posłać innym ludziom o tym, że Jezus jest zba- wicielem Swiata i że On spełnia Boże obietnice przygotowane dla wszystkich ludzi. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 26 19. ODDAWANIE CZCI BOGU I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Zapoznanie z formami ofiar składanych Bogu przez Izraeli- tów i Lud Nowego Przymierza, stanowiących wyraz czci i mi- łoSci. Kształtowanie postawy szacunku i czci wobec Boga wy- rażanej w konkretny sposób poprzez modlitwę i Ofiarę Nowego Przymierza. Wychowywanie do Swiadomego i coraz dojrzal- szego współuczestniczenia w tej Ofierze. TreSć orędzia zbawczego Bóg, objawiając się człowiekowi, oczekuje odpowiedzi. Poprzez zewnętrzne znaki i gesty człowiek wyraża swoje uczu- cia i relacje łączące go z innymi, także z Bogiem. Postawa miłoSci, szacunku i czci wobec Boga najpełniej wyrażana jest poprzez ofiarę i modlitwę. W Narodzie Wybranym i wSród chrzeScijan ofiara i modlitwa nabierają pewnej specyfiki. Przymierze Boga z Izraelem zostało przypieczętowane krwią zwierząt, także jako wyraz oddania Bogu tego, co w oczach ludzi było cenne (przepisy SciSle okreSlały wiek i nieskazitel- noSć zwierząt). Niestety, ten gest ofiarny stał się czystą formal- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 19. Oddawanie czci Bogu 27 noScią. Sens, który miał przed Bogiem, został zagubiony. To już nie była ofiara całkowitego oddania Bogu i wyraz miłoSci. Dlatego Bóg ustami proroka wzywał: MiłoSci pragnę, nie krwa- wej ofiary, poznania Boga bardziej niż całopaleń (Oz 6, 6). Wezwanie Boga łączyło się także z zapowiedzią Nowej Ofia- ry. Zawierając Nowe Przymierze, Chrystus w doskonały spo- sób wyraża swoją miłoSć i czeSć Ojcu. Ofiara Chrystusa staje się naprawdę również naszą ofiarą wtedy, gdy poprzez posłu- szeństwo i miłoSć względem Boga upodobnimy się do Chry- stusa w Jego oddaniu. Metody i Srodki dydaktyczne opowiadanie; pogadanka; praca z podręcznikiem; analiza tekstów biblijnych; rysunek; pytania do pracy w grupach; reprodukcje ołtarza ofiarnego, Namiotu Spotkania, Swiątyni. Literatura pomocnicza J. Rogerson, Rwiat Biblii, Rwiat Książki, Warszawa 1996. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Opowiadając historię nawiązującą do codziennego życia uczniów, zwracamy uwagę na postawy będące wyrazem miło- Sci do bliskich i odpowiedzią na ich miłoSć. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 28 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? B. Rozwinięcie Zapoznajemy uczniów z ofiarami Starego Przymierza i Ofiarą Nowego Testamentu. PodkreSlamy wewnętrzną posta- wę miłoSci, konieczną, by ofiara stała się żywym wyrazem czci i szacunku do Boga. C. Zakończenie W końcowej częSci katechezy utrwalamy postawy niezbęd- ne do szczerego składania ofiary. 2. Katecheza A. Wstęp Przedstawiamy sytuację zaczerpniętą z codziennego życia uczniów: Z życia Agata i Jurek są rodzeństwem. Jurek jest waszym rówieSni- wzięte kiem, a jego siostra chodzi już do gimnazjum. Dzieci wiedzą, że mama i tata bardzo je kochają, dlatego często same także przypominają im o swojej miłoSci. Agata nieraz przytula się do mamy i obiecuje, że zawsze będzie starała się być najlepszą córką. Jednak Jurek zauważył, że jego siostra najgoręcej zapew- nia o swojej miłoSci, gdy chce wyjSć ze swoimi koleżankami albo koniecznie potrzebuje nowej spódnicy. Natomiast zawsze, kiedy mama prosi o pomoc w domu, umycie naczyń albo wiel- kie sobotnie sprzątanie, Agata przedziwnie nie ma czasu: albo akurat się uczy, albo ją głowa boli, albo musi koniecznie wyjSć. Zresztą, co do wymówek starsza siostra jest mistrzynią i Jurek nieraz z zazdroScią marzy, by jej dorównać. W najlepszym wypadku Agata w końcu pomaga mamie, po kolejnej awantu- rze, która kończy się łzami obu. Jurek też stara się zapewniać rodziców o swojej miłoSci. Zapewnia mamę, że jest najlepszą mamą pod słońcem. Tacie niedawno wyznał, że wszyscy koledzy zazdroszczą mu takie- go fajnego ojca, z którym można porozmawiać o wszystkim, ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 19. Oddawanie czci Bogu 29 a w każdą niedzielę pograć w nogę , jexdzić na wycieczki ro- werowe, a zimą na narty. Ostatnio Jurkowi marzą się rolki. Chciałby dostać takie, jakie ma jego kolega, zupełna rewela- cja. Nawet próbował na nich jexdzić i całkiem dobrze mu szło. Kiedy wspomniał o tym tacie, tata postawił warunek: Jurek poprawi oceny z matematyki. Kilka ocen dopuszczających wSród lasu jedynek nie ocali go przed jedynką na semestr. Ju- rek jednak uważa, że matematyka jest za trudna, do niczego nie- potrzebna i nawet długie godziny, w czasie których tata ćwiczy z nim rozwiązywanie zadań i ciągle zapominaną tabliczkę mnożenia, niczego nie zmieniły. Prowadzimy pogadankę, zastanawiając się, co dziwnego Pogadanka na podsta- dostrzegliSmy w postępowaniu Agaty i Jurka? Jak nazywamy wie opowia- tych, którzy inaczej mówią, a inaczej postępują? Jak powinny dania zachować się dzieci, by naprawdę okazać rodzicom miłoSć? A jak jest w naszych relacjach z Panem Bogiem? Czy wystar- czy zapewnić Boga, że Go kochamy? A może jest jakiS szcze- gólny sposób, by tę miłoSć wyrazić? B. Rozwinięcie Dzielimy klasę na grupy. Każda grupa odpowiada na pyta- Praca z pod- ręcznikiem nia, sięgając do tekstów z podręcznika ucznia. Grupa I Czego Izraelitom z nakazu Boga nie wolno robić? Wj 20, 22-24 Dlaczego nie wolno robić Izraelitom posągów? Grupa II W jaki sposób mają oddawać Bogu czeSć? Wj 20, 22-24 Co obiecuje Bóg tym, którzy oddają mu czeSć? Grupa III Akapit od słów: Izraelici mieli składać Bogu ofiary... Dlaczego Izraelici składają ofiary ze zwierząt? Akapit od słów: Bóg przy różnych okazjach... Grupa IV Czego oczekuje Bóg od składających ofiary? ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 30 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? Grupa V Akapit od słów: Dzisiaj nie składamy już Bogu ofiar ze zwie- rząt... Dlaczego dzisiaj nie składamy Bogu ofiar ze zwierząt? Jezus dosko- W podsumowaniu wskazujemy, że wiele narodów żyjących nałą Ofiarą wtedy, gdy Bóg przez Mojżesza wyprowadził ludzi z niewoli egipskiej, czciło różnych bożków, dlatego Bóg, który jest nie- widzialny, chciał, by czczono Go w inny sposób. Izraelici skła- dali Bogu ofiary ze zwierząt, bo Bóg pragnie, aby człowiek ofiarował Mu to, co dla niego jest cenne. Naród Wybrany wę- drujący przez pustynię za swoje największe bogactwo uważał zwierzęta. Dlatego najpiękniejsze z nich ofiarowano Bogu. To był dla Żydów wyraz miłoSci i czci. Ofiara zawsze była zwią- zana z modlitwą. Gdy Izraelici składali te ofiary naprawdę szczerze, to rzeczywiScie były wyrazem miłoSci albo przepro- szenia Boga. Często jednak składali je bez zaangażowania się sercem, nie zamierzając wypełniać Bożych przykazań. Bóg wiedząc o tej nieszczeroSci, upominał ich przez proroków. Za- powiedział, że Syn Boży złoży Mu ofiarę szczerą i doskonałą, nie ze zwierząt, ale odda samego siebie. Jezus, który zawsze jest oddany i posłuszny Bogu, swoją ofiarą na krzyżu i w Wieczer- niku wyraził miłoSć i uwielbienie swemu Ojcu. Przez chrzest Swięty zaprosił nas, bySmy razem z Nim składali tę doskonałą ofiarę Bogu. Podsumowanie pracy w grupach możemy urozmaicić poka- zywaniem ilustracji przedstawiających ołtarz ofiarny, Namiot Spotkania wznoszony na pustyni z miejscem ofiar oraz ołtarz ofiarny przed Swiątynią w Jerozolimie. Reprodukcje tych miejsc można znalexć w różnych przewodnikach biblijnych. C. Zakończenie Nasz udział Nawiązujemy do opowiadania z początku katechezy. Po- w ofierze kazujemy, że nasz udział w Ofierze Jezusa może być powierz- Jezusa chowny, podobnie jak zachowania bohaterów opowiadania. Kiedy nasza ofiara, którą składamy razem z Jezusem, jest szczera i wyraża naszą miłoSć do Boga? Pozwalamy na swo- bodne wypowiedzi dzieci, zwracamy uwagę na postawę mo- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 19. Oddawanie czci Bogu 31 dlitewną na Mszy Rwiętej, nasze zaangażowanie, np. w przy- gotowanie szkolnej Eucharystii czy niedzielnej Mszy Rwię- tej z udziałem dzieci, wreszcie na współofiarowanie swoje- go życia, posłuszeństwo Bogu w kierowaniu się Jego słowa- mi. Na koniec wracamy jeszcze raz do słów Ozeasza i pod- kreSlamy ich aktualnoSć. Proponujemy, aby dzieci narysowały w zeszytach sposo- by okazywania Bogu miłoSci i czci przez nas, te, o których mówiliSmy na zajęciach (modlitwa i uczestnictwo we Mszy Rwiętej). Po zakończeniu pracy uczniowie prezentują i oma- wiają rysunki. 3. Zeszyt ucznia Temat: ODDAWANIE CZCI BOGU Rysunki wykonane w zakończeniu katechezy. 4. Praca domowa Pod rysunkami w zeszycie zapiszę słowa Boga, w których wzywa mnie do miłoSci (Oz 6, 6). ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 32 20. WIARA WARUNKIEM SPEŁNIENIA SIĘ BOŻYCH OBIETNIC I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Pokazanie na przykładzie Maryi, na czym polega dojrzała wiara, która uzdalnia do przyjęcia obietnic Bożych w życiu. Kształtowanie postawy zawierzenia Bogu na wzór Maryi. TreSć orędzia zbawczego RzeczywistoSć zbawienia, zapowiedziana człowiekowi przez Boga i zrealizowana ostatecznie w przyjSciu na Swiat Jezusa, Syna Bożego, jest darem, ale przekraczającym wyobra- żenia i oczekiwanie Izraela, co łatwo dostrzec w reakcji star- szyzny żydowskiej na osobę Jezusa. Człowiek nie jest w sta- nie objąć rozumem planów Bożych ani tym bardziej zgłębić tajemnicę swojego życia, które od początku było zakorzenio- ne w Bogu. Przez Izajasza Bóg przypomina: Bo mySli moje nie są mySlami waszymi ani wasze drogi moimi drogami wyrocz- nia Pana. Bo jak niebiosa górują nad ziemią, tak drogi moje nad waszymi drogami i mySli moje nad mySlami waszymi. (Iz 55, 8-9) ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 20. Wiara warunkiem spełnienia się Bożych obietnic 33 Boże obietnice, które spełniają się w Jezusie Chrystusie, domagają się od człowieka wiary. Wiara jest Bożym darem, każdy chrzeScijanin otrzymuje jej pierwociny na chrzcie, aby pielęgnowana mogła w nim wzrastać. Jednak Sw. Jakub prze- strzega przed wypaczeniami wiary, przed jej skarłowaceniem: Wierzysz, że jest jeden Bóg? Słusznie czynisz lecz także i złe duchy wierzą i drżą (Jk 2, 19). Dla chrzeScijanina nie tyle sama wiara jest ważna, nie tyle wiedza, że Bóg istnieje, co zdolnoSć zawierzenia Bogu, wejScia w relację z Tym, który wie, gdzie człowieka prowadzi, często na oSlep dla niego samego. Takiej postawy uczy nas Słowo Boże, taką postawę możemy zobaczyć np. u prostej, żydowskiej dziewczyny, którą Bóg wybiera na matkę swego Syna. Bezgraniczne zaufanie, zawierzenie Bożemu prowadzeniu, często wbrew logice tego Swiata, jest jedyną drogą dla człowie- ka, który pragnie przyjąć Boże obietnice, zbawienie przynie- sione Swiatu przez Jezusa, bez chłodnej kalkulacji, bez popra- wiania Bożych zamiarów i planów. Takiej postawy uczy nas Maryja i takiej wiary domaga się od nas Bóg postawy bez- warunkowego, dziecięcego zawierzenia temu, który jest na- szym Ojcem. Metody i Srodki dydaktyczne opowiadanie; pogadanka; inscenizacja; praca z podręcznikiem; analiza tekstów biblijnych; test luk i zdań niedokończonych; opowiadanie B. Ferrero pt. Dlaczego się boicie? . ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 34 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Rozpoczynamy opowiadaniem B. Ferrero lub scenkami. Na podstawie ich treSci szukamy elementów spotkania. B. Rozwinięcie Na podstawie tekstów biblijnych wskazujemy na wiarę jako konieczny element uczestnictwa w obietnicach Boga. Ukazu- jemy Maryję jako wzór wiary. C. Zakończenie Kończymy modlitwą, do której przygotowujemy uczniów przez odczytanie fragmentu tekstu podręcznika. 2. Katecheza A. Wstęp Oto dwie propozycje rozpoczęcia katechezy: Opowiadanie I. Odczytujemy lub odtwarzamy nagranie opowiadania B. Ferrero Dlaczego się boicie? : Żyła sobie bardzo szczęSliwa rodzina, która miała malutki domek na peryferiach. Ale pewnej nocy w ich kuchni wybuchł straszny pożar. Kiedy płomienie rozprzestrzeniły się, rodzice wraz z dzieć- mi wybiegli na zewnątrz. Jednak w pewnym momencie spostrze- gli z przerażeniem, że brakowało wSród nich najmłodszego, pię- cioletniego chłopca. W momencie, w którym wychodzili, prze- raził się trzasku ognia i dławiącego dymu, i ukrył się na strychu. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 20. Wiara warunkiem spełnienia się Bożych obietnic 35 Co robić? Ojciec i matka spoglądali na siebie zrozpaczeni, dwie siostrzyczki zaczęły krzyczeć. Rzucić się w ten żywioł było prawie niemożliwe... Tymcza- sem strażacy spóxniali się. W pewnej chwili zobaczyli otwierające się na górze okien- ko strychu, w którym pojawił się krzyczący chłopiec: Tata, tata! Ojciec podbiegł i zawołał: Skacz w dół! Chłopiec widząc pod sobą tylko czarny dym i ogień, a sły- sząc jedynie głos, odpowiedział: Tatusiu, ja cię nie widzę... Ale ja ciebie widzę, to wystarczy. Skacz w dół! Krzy- czał ojciec. Chłopiec rzucił się w przestrzeń i opadł cały i zdrowy w sil- ne ramiona ojca, który pewnie pochwycił go w locie. (opowiadanie: Dlaczego się boicie?, w: B. Ferrero, Czy jest tam ktoS? Krótkie opowiadania dla ducha, Warszawa 1993, Wyd. Salezjańskie, s. 30) II. Przedstawiamy przygotowane wczeSniej przez uczniów Scenki pan- tomimiczne scenki pantomimiczne. Wybieramy dwóch uczniów z klasy i prosimy, aby zaim- Scenka I Powitanie prowizowali spotkanie między sobą. Scenka ma być czytelna i choć bardzo prosta i oczywista, musi wprowadzić element za- skoczenia i napięcia, aby uczniowie lepiej zapamiętali pierw- szy krok analizy tekstu (prosimy, aby reszta klasy powstrzymała się od komentarzy aż do odegrania drugiej scenki). Uczniowie stają z dala od siebie, następnie powoli idą ku sobie i zatrzymują się naprzeciwko siebie w odległoSci wycią- gnięcia ręki. Niech pozostaną tak przez dłuższą chwilę w bez- ruchu i na dyskretny znak katechety, niech zaczną podawać sobie dłonie, powoli unosząc i zaciskając sobie ręce w geScie powitania. Jeden z uczniów wychodzi za drzwi, drugi zamySlony w tym Scenka II Nie bój się czasie przechadza się po klasie. Po pewnym czasie drzwi się uchylają i powoli, niepostrzeżenie wchodzi do klasy drugi ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 36 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? uczeń. Pierwszy w tym czasie jest np. tyłem do drzwi, tak że nie widzi tego, co się stało. Po chwili jednak zwraca się w kie- runku tamtego i zauważa go, wzdrygając się ze strachu (zasko- czenia). Wtedy drugi uczeń podchodzi do niego i obejmuje go serdecznie w przyjaznym geScie. Omówienie Zarówno wersję I, jak i II omawiamy z uczniami pokazując, scenek lub że w spotkaniach z ludxmi istotne jest zawierzenie w konkret- opowiada- nej sytuacji życiowej. Szczególnie ważnym spotkaniom towa- nia rzyszy nieraz niepokój i lęk. Często paraliżuje on nasze decy- zje, działania. Jeżeli wykorzystaliSmy inscenizacje, to podkreSlamy fakt spotkania, powitania, a więc przedstawienia się sobie i wstęp- nego poznania się osób. Chodzi nie tylko o zwykły serdeczny gest, ale także o zainteresowanie się drugim człowiekiem, po- wiedzeniem mu: jesteS mi bliski, nie jesteS mi obojętny. Co jest istotne w naszych spotkaniach z Bogiem? Bez czego nie moż- na z Bogiem się spotkać? B. Rozwinięcie Praca z tek- W PiSmie Rwiętym znajdujemy prawie gotową odpowiedx. stami biblij- Odczytujemy teksty J 12, 44-46 i J 14, 6-7, zamieszczone nymi w podręczniku ucznia. Prosimy, by uczniowie znalexli słowo, J 12, 44-46 które jest najważniejsze. Słowo WIARA zapisujemy na tabli- i J 14, 6-7 cy. Podsumowujemy stwierdzeniem, że do tego, abySmy mo- gli mieć udział w Bożym zbawieniu, abySmy umieli przyjąć i żyć Bożymi obietnicami, objawionymi w pełni przez Jezusa Chrystusa, potrzebna jest wiara. Jest ona darem Bożym i każ- dy z nas otrzymał tę łaskę na chrzcie Swiętym. JesteSmy wezwa- ni, aby ją pielęgnować i rozwijać w sobie. Jak to robić? Jak do- chodzić do wiary dojrzałej? Tego uczą nas przykłady biblijne, z których najważniejszym dla nas jest osoba Maryi. Na czym polega dojrzała wiara chrzeScijańska, która pozwala przyjąć w pełni zbawcze obietnice Boże? Łk 1, 28-33.38 Posłużymy się fragmentem Ewangelii wg Sw. Łukasza, (1, 28-33.38), którego tekst znajduje się również w podręczniku dla ucznia. W zależnoSci od tego, jaką wybraliSmy metodę we ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 20. Wiara warunkiem spełnienia się Bożych obietnic 37 wstępie, możemy tekst biblijny uroczyScie odczytać (w przy- padku zastosowania scenki) lub zaprezentować metodą insce- nizacji (w przypadku zastosowania opowiadania). Analizujemy tekst biblijny, odkrywając z uczniami sposób, w jaki postąpił wobec Maryi Pan Bóg, aby zdobyć jej zaufa- nie i wiarę w Jego obietnicę zbawczą. Szukamy w tekScie biblijnym takich elementów spotkania, które odkryliSmy zarówno w opowiadaniu, jak i w scenkach. Prosimy, by uczniowie przytoczyli konkretne cytaty, które odnoszą się do przywitania i wyzwolenia z lęku. Stwierdzamy, że Maryja uwierzyła aniołowi, ponieważ Bóg zdobył jej zaufa- nie (Bądx pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą) i pozbawił jej wiarę lęku (Nie bój się, Maryjo, znalazłaS bowiem łaskę u Bo- ga) Do napisu WIARA dopisujemy nowe treSci w formie sche- matu na tablicy (uczniowie w zeszytach). Powinien on wyglądać następująco: ZAUFANIE = WIARA = / STRACH Dla utrwalenia i sprawdzenia wiadomoSci można wykorzy- Test luk stać test luk i zdań niedokończonych: Wiara jest darem Boga, który każdy chrzeScijanin otrzymuje podczas sakramentu ............ . Wierzyć oznacza naprawdę ............... Panu Bogu i oddać Mu całe swoje życie. Takiej wiary uczy nas przede wszystkim ............. i taką postawę nazywamy zawierzeniem. Aby móc wierzyć w zbawcze obietnice Boga, wiara nie może być przepełniona ............, dlatego anioł po powitaniu Maryi kieruje do niej słowa: .......................... ........................................................... (chrztu Sw., zaufać, Maryja, strachem, Nie bój się ). C. Zakończenie O wiarę dojrzałą możemy się modlić. Chcemy do tej mo- dlitwy się przygotować. Proponujemy, by uczniowie indywidualnie przeczytali frag- ment podręcznika dla ucznia: akapit Wierzyć, nie znaczy wie- dzieć! . ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 38 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? Możemy razem z Maryją wielbić Boga słowami: Wielbi dusza moja Pana (Tekst modlitwy w podręczniku). 3. Zeszyt ucznia Temat: WIARA WARUNKIEM SPEŁNIENIA SIĘ BOŻYCH OBIETNIC Notatkę stanowi zapis z tablicy oraz test luk podany w zakoń- czeniu katechezy. 4. Praca domowa Opisz sytuację, w której człowiek musi wierzyć innym ludziom, mieć do nich zaufanie. Uwaga: Na katechezę 22 będą potrzebne wyhodowane sadzonki faso- lek. Katecheta prosi dwóch uczniów, by hodowali swoje fasol- ki, ale jeden z nich, po wykiełkowaniu, ma zaprzestać podle- wania. Obaj mają przynieSć swoje fasolki na katechezę 22. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 39 21. PSALMY RPIEWANE BOGU I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Zapoznanie z psalmami jako formą wyrażania wdzięczno- Sci Bogu. Kształtowanie postawy wdzięcznoSci wobec Boga. Zachęcanie do dialogu z Bogiem poprzez psalmy. TreSć orędzia zbawczego Zbiór psalmów uznawany jest za arcydzieło literatury Swia- towej. Te pieSni Spiewane przy akompaniamencie instrumen- tów muzycznych były dla Żydów ważną formą modlitwy za- równo publicznej, jak i prywatnej. Podział psalmów (pokutne, dziękczynne, żałobne, pochwalne) wskazuje, że powstawały jako wyraz głębokiej wiary, zaufania, wdzięcznoSci i oczeki- wania wobec Boga. Dla chrzeScijan psalmy stanowią również xródło modlitwy. W czasie Mszy Rwiętej psalm responsoryj- ny jest recytowany lub Spiewany jako odpowiedx na usłysza- ne słowo Boże. Psalmy są także istotną częScią Liturgii Godzin, która coraz częSciej staje się rzeczywiScie codzienną modli- twą Ludu Bożego . Stanowią one swoistą szkołę modlitwy, ucząc powierzania Bogu wszystkich swoich spraw, a przede ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 40 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? wszystkim uczą wyrażania w piękny sposób wdzięcznoSci za Bożą obecnoSć i Jego dary. Metody i Srodki dydaktyczne pogadanka; praca z podręcznikiem; nagranie psalmu z Mszy Rwiętej; paski papieru; plansza z napisem: DZIĘKUJCIE PANU...; egzemplarz Pisma Rwiętego; Swieca. Literatura pomocnicza A. Długosz, Pismo Rwięte naszym przyjacielem, Verbinum, Warszawa 1993. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Szukamy sposobów wyrażania uczuć w codziennym życiu. B. Rozwinięcie Zapoznajemy dzieci z psalmami jako wyrazem wiary i mo- dlitwy dziękczynnej Narodu Wybranego i KoScioła. C. Zakończenie Ukazujemy psalmy jako inspirację do wyrażania wdzięcz- noSci Bogu. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 21. Psalmy Spiewane Bogu 41 2. Katecheza A. Wstęp Prowadzimy pogadankę nad możliwoSciami dziękowania Jak dzięko- wać? np. rodzicom, gdy podarują nam prezent. W jej wyniku usta- lamy, że są różne formy wyrażania tego samego uczucia. Naj- częSciej spotykane to słowa i gesty. Za tę samą rzecz każdy może inaczej dziękować, wyrażać swoją radoSć. Ale też swój smutek czy żal każdy z nas wyraża w różny sposób. Jakie są nasze sposoby zwracania się do Boga? B. Rozwinięcie Pismo Rwięte i Swiecę przygotowujemy w centralnym miej- scu sali, by uczniowie mogli się odwołać do oryginalnego tek- stu. WyjaSniamy, że właSnie w tej Księdze czytamy o ludziach dziękujących Bogu poprzez modlitwę. Izraelici dziękowali w tak piękny sposób, że w Biblii jest cała księga, zbiór modlitw przez nich ułożonych. To Księga Psalmów. Czym są psalmy? Prosimy, aby uczniowie przeczytali tekst z podręcznika (od Praca z pod- ręcznikiem, słów: Ludzie wierzący w Boga... do słów: & wdzięcznoSci pogadanka wobec Niego) i ołówkiem podkreSlili definicję psalmu i ich liczbę. Po wykonaniu pracy prosimy o przeczytanie zakreSlo- nych słów i prowadzimy pogadankę. WyjaSniamy w niej: Ile jest psalmów? Gdzie możemy je przeczytać? (po odpowiedzi uczniów pokazujemy Księgę Psalmów w PiSmie Rwiętym). Kto je ułożył i po co? Podsumowujemy pogadankę stwierdzeniem, że psalmy powstawały w chwilach radoSci, ale także w czasie smutku czy zagrożenia. Izraelici zdumiewali się i cieszyli tym, że Pan Bóg objawił im siebie poprzez liczne dary, których im udzielał. Dlatego w psalmach, najpiękniej jak potrafili, dzię- kowali Bogu i wychwalali Go za wszystkie Jego dzieła. Psal- mami modlą się także ludzie żyjący w naszych czasach. Gdzie dzisiaj Spiewamy psalmy? Kto dzisiaj modli się psalmami? Odtwarzamy nagranie psal- mu ze Mszy Rwiętej poprzedzone zakończeniem pierwszego czytania. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 42 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? Psalm 118 wykonany tak, jak na Mszy Rwiętej poprzedzo- ny zakończeniem pierwszego czytania. Następnie ustalamy z uczniami, że dziS ludzie wierzący ko- rzystają z modlitw ułożonych przez Izraelitów i Spiewają je w czasie Mszy Rwiętej, by podziękować Panu Bogu za to, że ob- jawia nam siebie podczas czytania słowa Bożego. Zobaczmy, za co wyrażamy Bogu wdzięcznoSć, Spiewając Psalm 118. Prosi- my, by uczniowie wyszukali w tekScie i zapisali na paskach pa- pieru (każde na osobnej), za co Bogu dziękujemy w tym psalmie. Następnie wywieszamy na tablicy planszę z napisem: DZIĘKUJ- CIE PANU... i przyklejamy napisy wykonane przez dzieci. W podsumowaniu zwracamy uwagę, że nie tylko wtedy powin- niSmy dziękować Bogu, gdy wszystko nam się udaje, ale także wtedy, gdy jest nam xle, bo On nas nigdy nie opuszcza. C. Zakończenie Mój psalm Prosimy, by uczniowie znalexli w swoim życiu, a najlepiej w dniu dzisiejszym lub w kilku ostatnich dniach powód szcze- gólnej wdzięcznoSci Panu Bogu i wybrali z Psalmu 118 jeden wers, który najlepiej oddaje to, co chcą Panu Bogu powiedzieć. Następnie w formie modlitwy uczniowie czytają wybrane frag- menty. Dobrze będzie, jeżeli wszyscy uczniowie je przeczyta- ją, nawet jeżeli teksty będą się powtarzały. 3. Zeszyt ucznia Temat: PSALMY RPIEWANE BOGU Zapisem do zeszytu będzie wybrany przez uczniów fragment psalmu. 4. Praca domowa W niedzielę uważnie słuchaj, gdy będzie Spiewany psalm na Mszy Rwiętej i postaraj się zapamiętać jego refren, a po przyj- Sciu z koScioła zapisz go w zeszycie. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 43 22. WIARA DAREM DLA CZŁOWIEKA I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Ukazanie wiary jako odpowiedzi Bogu na Jego propozy- cję przyjaxni i życia w wiecznoSci. Kształtowanie postawy zaufania Bogu i odpowiedzialnoSci za rozwijanie swojej wiary. TreSć orędzia zbawczego Bóg pierwszy zwraca się do człowieka, objawiając siebie poprzez bogactwo stworzeń, a przede wszystkim w historii, w którą wkroczył jako Zbawiciel. Wychodzi do człowieka z ogromną miłoScią. Mówią nam o tym księgi Pisma Rwięte- go. Bóg, objawiając się człowiekowi jako Stwórca i Zbawiciel, wzywa go do wiary, zawierzenia i wypływającego stąd dobro- wolnego posłuszeństwa i współdziałania. Wiara jest odpowie- dzią na Boże Objawienie. Wiarę przyjmuje się od rodziców, to oni są jej pierwszymi Swiadkami i oni, prosząc o chrzest dla swego dziecka, pozwalają Bogu zasiać ziarno wiary w jego sercu. Wiara w życiu każdego człowieka ulega rozwojowi. Umacnianie i rozwój wiary jest ważnym i odpowiedzialnym ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 44 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? zadaniem człowieka, którego wykonanie nie jest możliwe bez łaski i współpracy z Bogiem. Metody i Srodki dydaktyczne pogadanka; słoneczko ; puzzle plakatowe; test luk; rosnące fasolki; napis WIARA; kartki do utworzenia słoneczka . Literatura pomocnicza Bóg, człowiek, Swiat, Księgarnia Sw. Jacka, Katowice 1991. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Na podstawie obserwacji Swiata roSlin okreSlamy warunki konieczne do właSciwego rozwoju życia. B. Rozwinięcie Wskazujemy na fakt wiary jako odpowiedzi danej kocha- jącemu i objawiającemu się Bogu. Wskazujemy na Niego jako dawcę wiary, która domaga się od nas pielęgnowania. C. Zakończenie Przypominamy o wyznawaniu wiary w różnorakich formach. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 22. Wiara darem dla cżłowieka 45 2. Katecheza A. Wstęp Korzystamy z symboliki dwóch ziarenek fasoli. Kilka dni Konieczna do życia wczeSniej należałoby w dwóch oddzielnych słoikach pozwo- lić wykiełkować fasolkom. Jedną roSlinę należy regularnie podlewać, a drugą w pewnym momencie zasuszyć. Poprosze- ni uczniowie z pewnoScią wykonają to zadanie za katechetę. Pobudzi to jeszcze bardziej ich zainteresowanie. Pokazujemy obydwie roSlinki uczniom i pytamy, dlaczego tylko jedna z nich roSnie i jest zielona? Uczniowie na pewno wskażą znaczenie wody. Można jeszcze dodać, że podobnie by się stało, gdyby nie miały Swiatła. Sytuacja ta przypomina nam rzeczywistoSć wiary otrzymanej na chrzcie. Czym jest wiara dla człowieka? B. Rozwinięcie Wykorzystując dotychczasową wiedzę uczniów, proponu- Czym jest wiara? jemy zastosowanie metody słoneczka . Rozdajemy dzieciom kolorowe kartki, z poleceniem, by napisały, co to jest wiara. Na tablicy przyklejamy dużą kartkę z napisem wiara . Czytamy odpowiedzi dzieci i segregujemy podobne wypowie- dzi, przyklejamy je w formie promieni słońca. Uzupełniając wypowiedzi uczniów, zwracamy uwagę na fakt, że wiara jest odpowiedzią na Boże Objawienie. Dlatego ważne jest zwraca- nie się do Boga o coraz większą wiarę. W tym celu proponujemy, by uczniowie namalowali słowa tekstu biblijnego: Panie, przymnóż nam wiary. Przygotowuje- my taką iloSć kart, by każdy uczeń mógł namalować jedno sło- wo. W zależnoSci od iloSci uczniów powstanie kilka pełnych tekstów. W podsumowaniu wskazujemy na koniecznoSć rozwoju Skąd wiara? wiary w wymiarze indywidualnym i wspólnotowym. Odwołu- jemy się do sakramentu chrztu, jako początku wiary i pytamy, kiedy człowiek otrzymuje dar wiary? Kto wtedy za nas wyznał naszą wiarę? Kiedy dzisiaj wyznajemy naszą wiarę? JeSli uczniowie mieliby problem z odpowiedzią, wskazujemy odpo- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 46 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? wiednie fragmenty w podręczniku (od słów: Wiarę, którą wy- znali& do: ...trudu i wysiłku). C. Zakończenie Jak wyzna- Zwracamy uwagę na koniecznoSć kształtowania odpowie- jemy wiarę? dzialnoSci za rozwój swojej wiary. Prosimy, by uczniowie po- dali, jakie znają formy wyrażania wiary. WSród odpowiedzi uczniów powinny pojawić się następujące sposoby: modlitwa poranna, dobre uczynki, dobre uczestniczenie w katechezie, czytanie Pisma Rwiętego, czytanie czasopism lub książek reli- gijnych, uczestniczenie we Mszy Rwiętej i innych nabożeń- stwach, dobre wykonanie swych obowiązków (nauka, pomoc w domu), wieczorna modlitwa. Zwracamy uwagę, że Bóg chce z każdym człowiekiem nawiązać osobiScie przyjaxń i od każ- dego osobno oczekuje zaufania. Prosimy, by uczniowie wybrali dla siebie jedną z form wyznania wiary i o nią szczególnie się zatroszczyli. Na katechezie może to być piosenka: Wierzę w jednego Boga tekst znajduje się w podręczniku ucznia lub odmówienie aktu wiary. 3. Zeszyt ucznia Temat: WIARA DAREM DLA CZŁOWIEKA Uczniowie wpisują, jaką formę wyznania wiary uznali za naj- bardziej istotną dla siebie. 4. Praca domowa Katecheta podaje dwie propozycje: I. Rozdajemy uczniom tekst Składu Apostolskiego z polece- niem uzupełnienia i wklejenia w zeszycie. Będzie to utrwa- leniem nie tylko dzisiejszego tematu, ale także modlitwy, która chociaż jest znana, bywa przez uczniów zapominana i odmawiana z błędami. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 22. Wiara darem dla cżłowieka 47 Wierzę w Boga, Ojca ............................................., Stworzycie- la ............................. i .................... I w Jezusa Chrystusa, Syna Jego Jedynego, Pana naszego, który się ....................... z Ducha Rwiętego, narodził się z .................... ........ ................... Umęczon pod Ponckim Piłatem, ................ ........................., ........................... i pogrzebion. Zstąpił do .................... Trzeciego dnia zmartwychwstał. Wstąpił na ......................, siedzi po prawicy ............... ..................... wszechmogącego. Stamtąd przyjdzie sądzić ......................... i .................................. Wierzę w Ducha Rwiętego, Swięty ........................ powszech- ny, .......................... obcowanie, grzechów ........................, ciała ......................................., żywot ..................... . Amen. II. Przeczytaj wyznanie wiary autora piosenki w podręczniku na stronie 81 i napisz swoimi słowami wyznanie twojej wiary. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 48 23. KIM TY JESTER, PANIE BOŻE? I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Przypomnienie prawdy o Bogu jedynym, który daje ludziom obietnicę zbawienia i wypełnia ją w Jezusie. Kształtowanie postawy wdzięcznoSci wobec Boga. Zachęcanie do dialogu z Bogiem. TreSć orędzia zbawczego Naród izraelski, nazywany ludem Bożym lub Narodem Wybranym, dzięki odpowiedzi na Boże wybranie stał się Swiad- kiem wiary w Boga Jedynego. Wszystkie działania Boga, kie- rowane przez proroków do ludu, mają uwiarygodnić Jego tro- skę o Izraela. Obietnice zbawcze Boga składane Narodowi Wybranemu mają doprowadzić człowieka do zbawienia. Histo- ria zbawienia ma swój punkt kulminacyjny w narodzeniu Je- zusa, w którym spełniają się ostatecznie obietnice Boże. Do- magają się one od człowieka wiary. Wiara jest Bożym darem, każdy chrzeScijanin otrzymuje jej pierwociny na chrzcie, aby pielęgnowana mogła w nim wzrastać. Bóg, objawiając się czło- wiekowi, oczekuje odpowiedzi. Poprzez zewnętrzne znaki i ge- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 23. Kim Ty jesteS, Panie Boże? 49 sty człowiek wyraża swoje uczucia i relacje łączące go z Bo- giem i ludxmi. Metody i Srodki dydaktyczne test luk; pogadanka; praca z podręcznikiem; gra dydaktyczna; praca w grupach. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Rozwiązujemy test luk w celu przypomnienia kluczowych haseł drugiej grupy tematycznej. B. Rozwinięcie Utrwalamy poznane treSci dotyczące Boga Obietnic. C. Zakończenie Ukazujemy psalmy jako inspirację do wyrażania wdzięcz- noSci Bogu, który wypełnia dane ludziom obietnice. 2. Katecheza A. Wstęp Rozpoczynamy rozwiązaniem testu luk. Jego treSć ucznio- Zadanie I wie mają w podręczniku. Przy wykonywaniu zadań możemy ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 50 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? pomóc uczniom, kierując ich do odpowiedniej jednostki, gdzie znajdą odpowiedzi. Poprawne odpowiedzi: [Z] Naród izraelski oddawał czeSć jedynemu Bogu (kateche- za nr 15). [B] Bóg spotykając się z ludxmi dawał im obietnice. Najważ- niejsza z nich dotyczyła narodzin Jezusa (katecheza nr 16). [A] Wszystkie wydarzenia i słowa, przez które Bóg objawił się człowiekowi nazywamy historią zbawienia (kateche- za nr 17). [W] Bóg oczekuje od nas wiary, to znaczy zaufania i posłu- szeństwa (katecheza nr 20). [I] Jezus oddał za nas życie i zmartwychwstał to znak, że prowadzi nas pewną drogą do Ojca (katecheza nr 18). [C] Prawdę o tym, że Bóg nas kocha najpełniej objawił Je- zus (katecheza nr 18). [I] W czasie każdej Mszy Rwiętej wyznajemy naszą wiarę (katecheza nr 22). [E] Twoi rodzice zaufali Bogu, dlatego poprosili o chrzest dla ciebie (katecheza nr 22). [L] PieSń z Pisma Rwiętego Spiewana podczas Liturgii Sło- wa, w której dziękujemy Bogu za Jego dobroć, to psalm (katecheza nr 21). B. Rozwinięcie Po odczytaniu hasła ustalamy z uczniami, dlaczego Jezusa nazywamy Zbawicielem. Podpowiedx znajdą w katechezie Jezus wypełnieniem obietnic Boga (hasło: Zbawiciel). Zadanie II W podsumowaniu stwierdzamy, że dzięki ofierze Jezusa my również możemy ofiarować się Bogu. Jemu nie zawsze podo- bały się ofiary składane przez Izraelitów. Oczekiwał od nich czegoS innego. Jaka powinna być ofiara składana Bogu? Od- powiedx znajdziemy, uzupełniając brakujące samogłoski w tek- Scie biblijnym. Tekst z brakującymi literami znajdą uczniowie w swoim podręczniku. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 23. Kim Ty jesteS, Panie Boże? 51 MIŁORCI PRAGNĘ, NIE KRWAWEJ OFIARY, POZNANIA BOGA BARDZIEJ NIŻ CAŁOPALEŃ. W sytuacji, gdyby zadanie sprawiało trudnoSć, a także w celu sprawdzenia poprawnoSci jego wykonania, należy ode- słać uczniów do katechezy Ofiary składane Bogu . My także staramy się wypełnić oczekiwanie Boga. Jak na- Zadanie III zywa się ofiara składna przez nas Bogu razem z Jezusem? Ułóż rozsypane literki (napis: MSZA RWIĘTA). C. Zakończenie To właSnie na Mszy Rwiętej zwracamy się do Boga z dzięk- Różne spo- soby dzięko- czynieniem za wszystkie Jego dary, a szczególnie za zbawienie. wania PoznaliSmy jedną z form dziękczynienia, jaką są psalmy. Psal- my zachęcają nas, by w różny sposób dziękować Bogu za to, że jest On naszym Bogiem. Wywieszamy na tablicy planszę, którą utworzyliSmy w katechezie Psalmy Spiewane Bogu . Dzielimy klasę na grupy i prosimy, by każda z nich wybrała jeden z po- wodów dziękczynienia Panu Bogu umieszczony na tablicy i wy- raziła swoją wdzięcznoSć w różny sposób: Grupa I. Wyraża swoje podziękowanie słowami. Grupa II. Dziękuje, układając krótką rymowankę. Grupa III. Wyraża wdzięcznoSć gestami i postawą ciała bez używania słów. Grupa IV. Maluje obraz jako wyraz wdzięcznoSci. (JeSli uczniowie zaproponują jeszcze inny sposób, należy go wykorzystać.) Po przygotowaniu zadań grupy przedstawiają swoją pracę. Najlepiej byłoby zachować modlitewny charakter tej częSci. 3. Zeszyt ucznia Temat: KIM TY JESTER, PANIE BOŻE? Każdy uczeń samodzielnie pisze jedno zdanie, które będzie odpowiedzią na pytanie postawione w temacie. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 52 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? 4. Praca domowa Przepisz z podręcznika do zeszytu jeden temat z trzeciej gru- py katechez, który był dla Ciebie najbardziej interesujący. Uzasadnij swój wybór. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 53 24. CZEKAMY NA BOGA ADWENT I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Pokazanie istoty Adwentu i sensu związanego z nim ocze- kiwania na przykładzie życia Maryi. WyjaSnienie symboliki liturgii adwentowej w powiązaniu z konkretnymi wydarzeniami z jej życia. Wychowanie do czyn- nego przeżywania liturgii adwentowej (roraty). TreSć orędzia zbawczego Adwent jest czasem rozpoczynającym nowy rok liturgicz- ny w KoSciele. Wyprzedza on rok kalendarzowy o miesiąc, jakby Bóg chciał powiedzieć, że bardzo mu się spieszy ze zba- wieniem człowieka. Można powiedzieć, że cały KoSciół jest adwentowy, tzn. oczekuje nadejScia Mesjasza w chwale, żyje od momentu Wcielenia i Paschy Chrystusa oczekiwaniem na Paruzję. Zbawcze obietnice, które już się dokonały w przyjSciu Jezusa na Swiat, czekają równoczeSnie na swe ostateczne wy- pełnienie, dlatego KoSciół żyje w nieustannym adwencie: Czu- wajcie więc, bo nie wiecie, w którym dniu Pan wasz przyjdzie (Mt 24, 42). ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 54 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? Te dwie rzeczywistoSci oczekiwania adwentowego chcemy w katechezie uwypuklić, aby pokazać, że adwent nie jest tyl- ko tradycyjnym okresem przed Swiętami Bożego Narodze- nia, ale czasem żywego, czujnego oczekiwania na spotkanie z Jezusem Chrystusem. Przykładem, który winien nam przy- Swiecać w tym oczekiwaniu, jest osoba Maryi. Jej adwent trwał dłużej niż okres w roku liturgicznym, ale jej doSwiadczenie jest dla nas pouczeniem, jak czekać w całkowitej dyspozycyjnoSci i otwartoSci wobec Boga i Jego zbawczych planów. Adwent, by był dobrze przeżyty, musi wzbudzić w człowieku tęsknotę za Bogiem, pragnienie spotkania się z Panem, dlatego KoSciół daje nową możliwoSć odkrywania Boga i oczekiwania na Niego poprzez roraty. Oczekiwanie to związane jest również ze zmaganiem i wysiłkiem, jaki był udziałem Maryi Panny w sta- nie błogosławionym. Metody i Srodki dydaktyczne piramida wartoSci; pogadanka; praca z podręcznikiem; praca z tekstem biblijnym; gra dydaktyczna; afisz z piramidą; kartki do wypisania wartoSci; teksty do pracy w grupach; kartoniki z symbolami adwentu i wydarzeniami biblijnymi. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp W celu pokazania, jakie wartoSci i cele są dla uczniów ważne w ich życiu, tworzymy piramidę wartoSci. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 24. Czekamy na Boga Adwent 55 B. Rozwinięcie Pokazujemy, że Maryja miała takie same pragnienia i ma- rzenia życiowe, jak każdy człowiek. Wskazujemy na gotowoSć Maryi i jej dyspozycyjnoSć wobec Bożych planów oraz to, jak przeżywała ona swoje oczekiwanie na narodziny Mesjasza. TreSci te łączymy z liturgią adwentową. C. Zakończenie Wskazujemy na żywy związek historii biblijnej z życiem (liturgią) KoScioła i z naszym życiem. 2. Katecheza A. Wstęp Proponujemy ułożenie piramidy wartoSci. Prosimy uczniów, Czego pra- gniesz, na co aby na kartkach wypisali kilka (np. pięć) swoich marzeń, na czekasz? które w życiu czekają i pragną, aby się w ich życiu spełniły. Następnie uczniowie układają je według ważnoSci. Możemy przygotować dużą piramidę przyklejoną do tablicy i na odpo- wiednim poziomie umieszczać wybrane wartoSci. Kończymy tę pracę stwierdzeniem, że pewne okresy naszego życia są szczególnie związane z oczekiwaniem. W KoSciele takim cza- sem jest adwent. Przygotowuje on nas nie tylko do przeżywa- nia rodzinnych Rwiąt Bożego Narodzenia, ale do czegoS znacz- nie ważniejszego. Pokazuje nam to historia życia Maryi, która również miała własne marzenia, dopóki Bóg nie wskazał jej, że Jego obietnice są dla ludzi najważniejsze. Do czego Bóg wezwał Maryję i jak się ona do tego przygotowała? B. Rozwinięcie Pracujemy w grupach. Każda z nich otrzymuje pytania i tekst. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 56 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? Grupa I Uczniowie w tej grupie odbywają podróż w wyobraxni i próbują ustalić, jakie marzenia mogła mieć Maryja, zanim Bóg wybrał Ją na Matkę Zbawiciela. Grupa II W szóstym miesiącu posłał Bóg anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret, do Dziewicy poSlubionej mężowi, imieniem Józef, z rodu Dawida; a Dziewicy było na imię Ma- ryja. Anioł wszedł do Niej i rzekł: Bądx pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą, błogosławiona jesteS między niewiastami . Ona zmieszała się na te słowa i rozważała, co miałoby znaczyć to pozdrowienie. Lecz anioł rzekł do Niej: Nie bój się, Mary- jo, znalazłaS bowiem łaskę u Boga. Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu nadasz imię Jezus (Łk 1, 26-31). Jaką propozycję daje Bóg Maryi przez Anioła? Co ona oznacza dla dalszego życia Maryi? Grupa III W szóstym miesiącu posłał Bóg anioła Gabriela do miasta w Galilei, zwanego Nazaret, do Dziewicy poSlubionej mężowi, imieniem Józef, z rodu Dawida; a Dziewicy było na imię Ma- ryja. Anioł wszedł do Niej i rzekł: Bądx pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą, błogosławiona jesteS między niewiastami . Ona zmieszała się na te słowa i rozważała, co miałoby znaczyć to pozdrowienie. Lecz anioł rzekł do Niej: Nie bój się, Mary- jo, znalazłaS bowiem łaskę u Boga. Oto poczniesz i porodzisz Syna, któremu nadasz imię Jezus (Łk 1, 26-31). Jaką propozycję daje Bóg Maryi przez Anioła? Dlaczego Maryja przyjmuje nową propozycję życia? Grupa IV Tekst Łk 1, 39-43.45 znajduje się on w podręczniku ucznia. Jak wygląda czas oczekiwania Maryi na spełnienie Bożych obietnic? Dlaczego Maryja podejmuje taki sposób oczekiwania? Grupa V Tekst z podręcznika ucznia od słów: W czasie adwentu... do słów: & w sakramencie pokuty. Jaki jest cel adwentu? Pogadanka W podsumowaniu pracy w grupach zwracamy uwagę na podsumo- fakt, że wiadomoSć, jaką Bóg przekazuje przez anioła, wpły- wująca nęła na dotychczasowe plany życiowe Maryi. Była czymS zu- pełnie nowym. Maryja, przyjmując propozycję Boga, musi ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 24. Czekamy na Boga Adwent 57 odłożyć swoje marzenia, postawić je na dalszym planie lub z nich zrezygnować. Przyjmuje nową propozycję życia ze względu na to, że jest to propozycja samego Boga. W oczeki- waniu na spełnienie Bożych obietnic Maryja odwiedza krew- ną. Dzieli się z Nią radoScią wybrania, przychodzi jej z konkret- ną pomocą. Spotykając się z bliskimi, cieszy się obietnicami, jakie Bóg dał ludziom. Patrząc na postawę Maryi, chcemy się od niej uczyć, czym jest adwent dla nas. C. Zakończenie Rozdajemy uczniom w ławkach po cztery kartoniki, przy Dopasuj obraz i wy- czym jeden z uczniów w ławce ma cztery symbole adwentowe, darzenie a drugi cztery wydarzenia z życia Maryi. Dzieci starają się odnalexć związki, które łączą historię Maryi z adwentowymi symbolami liturgii KoScioła. Następnie na forum klasy prezen- tujemy wyniki tej pracy i korygujemy ewentualne błędy. Cztery symbole adwentowe przedstawione na kartonikach: otwarte Pismo Rwięte (Słowo Boże); dziecko idące z lampio- nem do KoScioła; zgromadzenie wokół ołtarza z podpisem ro- raty ; wieniec adwentowy z czterema Swiecami (adwentowe oczekiwanie). Cztery wydarzenia z życia Maryi opisane lub przedstawio- ne graficznie na kartonikach: zwiastowanie przez anioła słowa Bożego Maryi; Maryja w drodze (do Elżbiety); spotkanie z krewną Elżbietą; Maryja modląca się (Magnificat). JeSli uczniowie mieli kłopoty z prawidłowym zestawieniem symboli, katecheta pomaga w rozwiązaniu, wyjaSniając dzie- ciom ich sens: Słowo Boże to głos Boga, którego powinniSmy z uwagą słuchać i wypełniać w swoim życiu, tak jak zrobiła to Maryja. Anioł, który do niej przyszedł, przyniósł jej Słowo samego Boga i zwiastował jej w ten sposób Boże obietnice. Za każdym razem, gdy słyszymy w KoSciele czytania liturgiczne, jesteSmy w tej samej sytuacji, co Maryja. Zwiastuje się nam Boże sło- wo. Czy traktujemy je poważnie, jak Maryja, czy wypełniamy je w swoim życiu? ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 58 III. Kim Ty jesteS, Panie Boże? Na roraty nosimy zazwyczaj zapalone lampiony, chcąc pokazać innym nadchodzącego Zbawiciela, SwiatłoSć dla Swia- ta. Podobnie jak Maryja, która szła z Jezusem do krewnej Elż- biety, niosąc Jezusa innym. W czasie adwentu mamy specjalne zgromadzenie litur- giczne, Msze zwane roratami. Gromadzimy się tam, aby szcze- gólnie radować się i przygotowywać na spełnienie Bożych obietnic o przyjSciu na Swiat Bożego Mesjasza. Maryja z Elż- bietą też spotkały się właSnie w tym celu także dzieciątko Elżbiety z radoScią poruszyło się w jej łonie. Wieniec adwentowy to symbol oczekiwania na Zbawiciela przez cztery kolejne niedziele adwentu wzywa nas do ciągłe- go modlitewnego czuwania, do bycia gotowym na spotkanie z Panem Jezusem. Maryja czas oczekiwania na narodzenie Jezusa przeżyła na pewno na gorącej modlitwie. Był to dla niej bardzo szczególny czas w życiu. 3. Zeszyt ucznia Temat: CZEKAMY NA BOGA ADWENT Zapis: WiadomoSć, jaką Bóg przekazał przez anioła, wpłynęła na dotychczasowe plany życiowe Maryi. Patrząc na postawę Maryi, uczymy się od niej, jak można przezywać adwent. 4. Praca domowa Narysuj w zeszycie symbole adwentowe i podaj ich znaczenie. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 59 IV Dziecko poprzez procesy poznawcze chce odkrywać otaczający je Swiat, chce znać o nim prawdę. Tym pragnieniom dziecka wychodzi naprzeciw obecna IV grupa tematyczna. Jej celem jest nie tyle przekazanie prawdy o Bogu Stwórcy, choć z całą pewnoScią ona się pojawia, ile umożliwienie nabywania umiejętnoSci patrzenia na Swiat w perspektywie wiary w Boga Stwórcę. Chodzi przy tym nie tylko o przyjęcie, że Bóg jest początkiem i xró- dłem wszelkiego życia, ale też o wyjaSnienie, dlaczego w stworzonym przez Boga Swiecie jest tak wiele zła. Jedną z odpowiedzi, które będą kontynuowa- ne w kolejnej grupie tematycznej, jest wskazanie, że każdy człowiek uczest- niczy w Bożym dziele stworzenia. Co więcej, zdarza się, że człowiek odma- wia Bogu udziału, tzn. przyczyniania się do właSciwego korzystania z otrzy- manych przez człowieka darów Boga Stwórcy. W powiązaniu z powyższym treSciami występuje w katechezach pojęcie: odpowiedzialnoSć człowieka i związana z nią wolnoSć. Katechizowani zo- stają też uwrażliwianie na trwały fundament takiej odpowiedzialnoSci: na miłoSć. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 60 ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 61 25. BÓG OBJAWIA SIĘ JAKO STWORZYCIEL I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Zapoznanie z fragmentem opowiadania o stworzeniu z Księgi Rodzaju 1, 1-5.21-22, z którego poznajemy Boga jako Stwórcę, to znaczy tego, który powołuje do istnienia, obdarowuje, dzieli się sobą. Pogłębienie wiary w Boga-Stwórcę i umiejętnoSci jej wyrażania. TreSć orędzia zbawczego Wiara w Boga-Stwórcę, który jest xródłem i Panem życia, Bogiem dobrym i miłującym, powinna owocować postawą uwielbienia. Biblijny hymn o stworzeniu jest utrzymany właSnie w takim klimacie. Zaznaczmy na samym początku, że biblijny poemat o stworzeniu w żaden sposób nie stoi w opozycji do najnowszej wiedzy związanej z organizowaniem się życia na ziemi. Orędzie biblijne i nauki o pochodzeniu Swiata należą do dwóch różnych porządków poznawczych. Nas w ramach kate- chezy interesuje, jaka Dobra Nowina o zbawieniu zawarta jest w analizowanym opowiadaniu. Co Bóg chce nam o sobie powie- dzieć? Do wiary w jakiego Boga zaprasza nas autor tekstu? ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 62 IV. Bóg naszym Stworzycielem Metody i Srodki dydaktyczne rysowanie; tworzenie planszy; pogadanka; odtwarzanie tekstu biblijnego; praca z tekstem; gra dydaktyczna; figury i szyfr formatu A5; arkusze A4 dla każdego ucznia; duże arkusze papieru; przybory do rysowania. II. ORGANIZACJA KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Rozpoczynamy od narysowania porządku i chaosu. Prowa- dzimy rozmowę, w której dochodzimy do stwierdzenia, że tylko w stanie porządku czujemy się dobrze. Kończymy pytaniem, komu zawdzięczamy porządek we wszechSwiecie. B. Rozwinięcie Sięgając do fragmentu poematu o stworzeniu umieszczone- go w podręczniku dla ucznia, odkrywamy prawdę o Bogu Stworzycielu. Podsumowujemy poznane treSci poprzez rozwią- zanie zagadki. C. Zakończenie Na zakończenie katechezy proponujemy wyznanie wiary w Boga Stworzyciela. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 25. Bóg objawia się jako Stworzyciel 63 2. Katecheza A. Wstęp Rozpoczynamy katechezę od wywieszenia na tablicy dwóch Porządek i chaos dużych arkuszy papieru. Na jednym piszemy słowo: CHAOS, praca pla- na drugim słowo: PORZĄDEK. Klasę dzielimy na dwie czę- styczna Sci. Jedna będzie rysować, jak wyobrażają sobie chaos. Z czym im się to słowo kojarzy? Jakie sytuacje życiowe odzwierciedla- ją to słowo? Druga wykonuje to samo zadanie w odniesieniu do słowa: PORZĄDEK. Każdy uczeń otrzymuje arkusz A4, na którym wykonuje wyżej wymienione zadanie. Gotowe rysun- ki wywieszamy na odpowiedniej planszy. Prowadzimy rozmo- wę, w której ustalamy, że chaos jest obecny w naszym życiu wszędzie tam, gdzie nie ma zgody, wzajemnego zrozumienia, gdzie panują wojny, przemoc. W chaosie człowiek czuje strach. W podobny sposób prowadzimy pogadankę na temat drugiej planszy. Kończymy ją pytaniem: Komu zawdzięczamy porzą- dek we wszechSwiecie? B. Rozwinięcie Odpowiedx daje Bóg za poSrednictwem autora biblijnego poematu o stworzeniu. Zaznaczamy na samym początku, że biblijny poemat o stworzeniu w żaden sposób nie stoi w opo- zycji do najnowszej wiedzy związanej z organizowaniem się życia na ziemi. Orędzie biblijne i nauki o pochodzeniu Swiata należą do dwóch różnych porządków poznawczych. Praca z tek- Uczniowie słuchają nagranego tekstu Rdz 1, 1-5.21-22. Na- stem stępnie pytamy, jaka osoba występuje w tym tekScie? Jakimi Rdz 1, czasownikami autor okreSla działanie Boga? (uczniowie udzie- 1-5. 21-22 lają odpowiedzi na to pytanie, sięgając do tekstu biblijnego za- mieszczonego w podręczniku dla ucznia). Wypisujemy je na tablicy. Oczekujemy, że będą to słowa: stworzył, oddzielił, na- zwał, widział, pobłogosławił. Prosimy, by uczniowie wskazali czasowniki, które okreSlają również te czynnoSci, jakie mogą wykonywać ludzie. Rcieramy te czasowniki z tablicy. Na tabli- cy powinno pozostać słowo stworzył jako odnoszące się tyl- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 64 IV. Bóg naszym Stworzycielem ko do Boga. Prosimy, by uczniowie spróbowali okreSlić, co to słowo znaczy. W razie potrzeby proponujemy odwołać się do słowniczka w podręczniku hasło Wszechmogący . Podsumowujemy poznane treSci poprzez rozwiązanie za- Szyfr gadki w postaci szyfru. Zaszyfrowana wiadomoSć jest syntezą całej katechezy. Na figurach w kształcie drzewa, słońca, chmur- ki lub innych (niech to będą jakieS elementy natury) rysujemy małe kreseczki, pod którymi zaznaczone są numerki liter two- rzących słowa. Nad każdą kreską uczeń ma zapisać literkę odpowiadającą numerkowi pod kreską. A oto kod: a=1, ą=2, b=3, c=4, ć=5, d=6, e=7, ę=8, f=9, g=10, h=11, i=12, j=13, k=14, l=15, ł=16, m=17, n=18, ń=19, o=20, ó=21, p=22, r=23, s=24, S=25, t=26, u=27, w=28, y=29, z=30, x=31, ż=32. 3 21 10 13 7 24 26 28 24 22 1 18 12 1 16 29 17 24 26 28 21 23 4 2 25 28 12 1 26 1 12 4 30 16 20 28 12 7 14 1 ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 25. Bóg objawia się jako Stworzyciel 65 Figury przygotowujemy z kolorowego papieru formatu A5 tak, by uczeń mógł je póxniej wkleić do zeszytu. Możemy przygotować również powiększoną wersję zaszy- frowanej wiadomoSci. Wtedy uczeń, który jako pierwszy za- kończy swoją pracę, może to samo zrobić na powiększonej fi- gurze, którą można następnie zawiesić na klasowej gazetce. C. Zakończenie Cała dotychczasowa praca ma doprowadzić do przekonania, Bóg-Stwórca że Bóg-Stwórca jest Bogiem dobrym, hojnym, obdarowującym wspaniałymi darami. Możemy pomóc uczniom wyrazić to po- przez wyznanie wiary: Wierzę w Boga Ojca Wszechmogące- go, Stworzyciela nieba i ziemi, wszystkich rzeczy widzialnych i niewidzialnych . 3. Zeszyt ucznia Temat: BÓG OBJAWIA SIĘ JAKO STWORZYCIEL Uczniowie wklejają do zeszytu rozszyfrowaną zagadkę. 4. Praca domowa Prosimy uczniów, aby wykonali sami taki szyfr lub podobną zagadkę na temat katechezy i dali do rozwiązania rodzicom. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 66 26. HYMN O STWORZENIU I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Pomoc uczniom w odkryciu religijnego sensu hymnu o stworzeniu. Kształtowanie nadziei, że ten sam Bóg, który stworzył Swiat, pozwala mu dalej istnieć. Wprowadzenie w róż- ne sposoby uwielbienia. TreSć orędzia zbawczego W tej katechezie chcemy się skupiać na Bożych darach na stworzonym Swiecie. Bóg, który jest dobry, daje dobre dary. Możemy to odkrywać we wspaniałoSci tego Swiata. Sam tekst biblijny podkreSla to bardzo wyraxnie, powtarzając jak refren, że wszystko, co Bóg uczynił było dobre. Całe stworzenie, a więc wszechSwiat i wszystko, co na nim żyje, jest jakby przygoto- waniem na nadejScie najważniejszego daru: samego człowie- ka. To dla niego to wszystko. Bóg stwarza odpowiednie warun- ki do życia człowieka, do jego rozwoju, tak by stawał się on coraz bardziej podobny do swego Stwórcy. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 26. Hymn o stworzeniu 67 Metody i Srodki dydaktyczne praca z tekstem; kwintyla; nagranie utworu Stworzenie Swiata Józefa Haydna; fotografie pejzaży i zwierząt. II. ORGANIZACJA KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Ukazujemy piękno stworzonego Swiata. Ten etap pracy ma doprowadzić do stwierdzenia, że Swiat stworzony przez Boga jest wspaniały i jest dla człowieka darem. Skąd o tym wiemy? B. Rozwinięcie Na podstawie poematu o stworzeniu umieszczonego w pod- ręczniku dla ucznia stwierdzamy, że wszystko, co Pan Bóg stworzył, jest dobre i możemy to uznać za cztery podstawowe elementy życia. Temat stworzenia Swiata frapował i nadal fra- puje artystów, którzy poprzez swoje dzieła chwalą Boga Stwór- cę. W ramach korelacji ze sztuką proponujemy uczniom wy- słuchanie fragmentów oratorium Józefa Haydna Stworzenie Swiata. Stwierdzamy, że różne formy uwielbienia Boga Stwo- rzyciela są możliwe tylko dlatego, że Bóg pozwala Swiatu da- lej istnieć. C. Zakończenie Na zakończenie katechezy proponujemy ćwiczenie zwane kwintylą. Wskazujemy, że jest to jeden ze sposobów wielbie- nia Boga Stwórcy. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 68 IV. Bóg naszym Stworzycielem 2. Katecheza A. Wstęp Rwiat Bo- Katechezę rozpoczynamy od pracy z obrazem. Przynosimy żym darem piękne pejzaże (morze, góry, wodospady, zachody słońca, łąki praca z ob- z kwiatami), fotografie zwierząt. Możemy je wczeSniej zapa- razem kować w jakieS ładne pudełko, aby wyglądało jak wspaniały prezent. Prosimy jednego z uczniów, by rozpakował prezent. Następnie kolejno uczniowie wyciągają z pudełka obrazy i przyklejają je lub przypinają na dużej planszy. Ten etap pra- cy ma doprowadzić do stwierdzenia, że Swiat stworzony przez Boga jest wspaniały i jest dla człowieka darem. Skąd o tym wiemy? B. Rozwinięcie Poemat Prosimy, by uczniowie przeczytali poemat o stworzeniu o stworze- umieszczony w podręczniku dla ucznia i z tekstu biblijnego niu cztery wybrali te fragmenty, które mogą być tytułami do przypiętych żywioły ilustracji. Na zakończenie tej pracy stwierdzamy, że to wszyst- ko, co Pan Bóg stworzył, jest dobre i często nazywane podsta- wowymi elementami życia. Poprzez proponowane poniżej ćwiczenie chcemy uzmysłowić uczniom, jak bardzo istotne są te podstawowe elementy. Dowodem tego jest częste odwoły- wanie się do nich w różnych sytuacjach życiowych. Znajduje to wyraz w utartych zwrotach i przysłowiach. Rozdajemy uczniom tabelę i prosimy, aby wpisali wyraże- nia używane w języku polskim, związane z elementami umiesz- czonymi w tabeli. To ćwiczenie będzie stanowić odniesienie do kultury regionalnej (przysłowia) i w ogóle do języka. Gdyby uczniowie mieli z tym kłopot, można do tego ćwiczenia wyko- rzystać słownik frazeologiczny czy słownik przysłów lub go- towe karty z następującymi zwrotami. Powiedzenia ciepła atmosfera; ognisko domowe; słomiany ogień; unikać i przysłowia jak ognia; wpadać jak po ogień; bać się jak ognia; skoczyć w ogień; ogień i woda to dobrzy słudzy, lecz xli gospodarze; ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 26. Hymn o stworzeniu 69 ogień i woda największa trwoga; trudna zgoda: z ogniem woda& nabrać wody w usta; robić komuS wodę z mózgu; rzucać kogoS na głęboką wodę; w gorącej wodzie kąpany; woda so- dowa uderzyła komuS do głowy; wpaSć z deszczu pod rynnę& chwytać wiatr w żagle; dmuchać, chuchać na kogoS; jednym tchem; z zapartym tchem; dmuchać na zimne; traktować kogoS jak powietrze; wisieć w powietrzu& ziemia usunęła się komuS spod nóg; ziemia pali się pod nogami; wyrosnąć jak spod ziemi; sól ziemi; sprowadzić ko- goS na ziemię& Wzór tabeli: OGIEŃ ....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... WODA ....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... ....................................................................... POWIETRZE ........................................................................ ........................................................................ ........................................................................ ........................................................................ ZIEMIA ........................................................................ ........................................................................ ........................................................................ ........................................................................ ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 70 IV. Bóg naszym Stworzycielem Muzyka Temat stworzenia Swiata frapował i nadal frapuje arty- uwielbie- stów, którzy poprzez swoje dzieła chwalą Boga Stwórcę. niem Boga Jednym z takich dzieł jest wielkie oratorium Józefa Hayd- na Stworzenie Swiata. W ramach korelacji ze sztuką propo- nujemy uczniom wysłuchanie fragmentów tego utworu. Uczniowie zastanawiają się, który z elementów stworzenia ten wybitny kompozytor najlepiej wyraził za pomocą mu- zyki. Stwierdzamy, że różne formy uwielbienia Boga Stwo- rzyciela są możliwe tylko dlatego, że Bóg pozwala Swiatu dalej istnieć. Stąd my też możemy szukać ciągle nowych sposobów wielbienia Boga Stwórcy. C. Zakończenie Poezja Na zakończenie katechezy proponujemy ćwiczenie zwane uwielbie- kwintylą. Jest to wiersz składający się z pięciu wersów, które niem Boga tworzymy według następującego schematu: Tytuł: rzeczownik (jedno słowo) Słowa opisowe: (dwa słowa) Słowa okreSlające czynnoSci: czasowniki (trzy słowa) Zdanie lub jego równoważnik (cztery słowa) Podsumowanie (jedno słowo) Tworzymy ją indywidualnie lub w grupie wraz z kateche- tą. Tworząc ją, uczniowie mogą pokazać, jak stworzenie wiel- bi swego Stwórcę. Ćwiczenie to stanowi ono również korela- cję z językiem polskim, gdyż odwołuje się do wiedzy z zakre- su tego przedmiotu i daje uczniowi możliwoSć twórczego wy- korzystania wiadomoSci z gramatyki. Kwintyla może ona wyglądać następująco: Rwiat Boży dar istnieje, rozwija się, zadziwia nas Na nim żyjemy i wzrastamy Wspaniały ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 26. Hymn o stworzeniu 71 albo: Bóg wspaniały Stwórca kocha, obdarowuje, pomaga Jest Panem wszelkiego stworzenia Wszechmocny 3. Zeszyt ucznia Temat: HYMN O STWORZENIU Wpisujemy ułożoną kwintylę. 4. Praca domowa Proponujemy uczniom wyprawę otwartych oczu. Niech wra- cając ze szkoły czy idąc na spacer, spróbują zauważyć wokół siebie coS, co wzbudzi ich podziw. Niech to narysują w ze- szycie. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 72 27. BÓG STWORZYŁ CZŁOWIEKA I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Zapoznanie z biblijnym opowiadaniem o stworzeniu czło- wieka i jego religijnym znaczeniem; kształtowanie odpowie- dzialnoSci za siebie i Swiat stworzony. TreSć orędzia zbawczego Z kart Pisma Rwiętego poznaliSmy Boga, który jest Stwór- cą, to znaczy, że powołuje Swiat do istnienia. Stwarza też czło- wieka, któremu ten Swiat powierza. Człowiek ma go upra- wiać , to znaczy pielęgnować tak, by mu jak najlepiej służył. Trzeba jednak ciągle na nowo szukać i odkrywać, jak konkret- nie my dzisiaj mamy się zachować wobec daru, który Bóg skła- da w nasze ręce. Bóg nas stworzył, ponieważ chciał podzielić się z nami swoim życiem i swoim szczęSciem. Stworzenie na obraz Boga zobowiązuje człowieka do realizacji zadań otrzy- manych od Niego. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 27. Bóg stworzył człowieka 73 Metody i Srodki dydaktyczne pogadanka; inscenizacja; praca z tekstem; kolorowy papier, taSma klejąca; łańcuch odpowiedzialnoSci. II. ORGANIZACJA KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Katechezę rozpoczynamy od pogadanki na temat: Skąd się wziął człowiek? Zwracamy uwagę, że Pismo Rwięte nie sku- pia się na tym, jak powstał człowiek, ale pokazuje, czyim jest on obrazem. B. Rozwinięcie Zapoznajemy uczniów z kolejnym fragmentem poematu o stworzeniu (Rdz 1, 26-31). PodkreSlamy, że Bóg dając czło- wiekowi w posiadanie, w zarządzanie cały Swiat, wszystko, co na nim istnieje, czyni go odpowiedzialnym za Swiat. Człowiek otrzymuje od Boga te ważne zadania, gdyż został stworzony na Jego obraz i podobieństwo. C. Zakończenie Na zakończenie katechezy wzbudzamy poczucie odpowie- dzialnoSci będącej wynikiem tego, że zostaliSmy stworzeni na obraz i podobieństwo Boga. Czynimy to w postaci łańcucha od- powiedzialnoSci. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 74 IV. Bóg naszym Stworzycielem 2. Katecheza A. Wstęp Na obraz Katechezę rozpoczynamy od pogadanki na temat: Skąd się Boży wziął człowiek? W podsumowaniu stwierdzamy, że wierzącym w Boga z pomocą w znalezieniu odpowiedzi na to pytanie przy- chodzi Pismo Rwięte. Opowiadanie biblijne, pokazuje, czyim jest on obrazem. Zapoznamy się z opowiadaniem o stworzeniu człowieka, by zobaczyć, do kogo jesteSmy podobni. B. Rozwinięcie Tekst (Rdz 1, 26-31) możemy przeczytać z podziałem na role i z zastosowaniem elementów inscenizacji. Narrator: A wreszcie rzekł Bóg: Bóg: Uczyńmy człowieka na Nasz obraz, podobnego Nam. Niech panuje nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrz- nym, nad bydłem, nad ziemią i nad wszystkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi! Narrator: Stworzył więc Bóg człowieka na swój obraz, na ob- raz Boży go stworzył: stworzył mężczyznę i niewiastę. Po czym Bóg im błogosławił, mówiąc do nich: Bóg: Bądxcie płodni i rozmnażajcie się, abyScie zaludnili zie- mię i uczynili ją sobie poddaną; abyScie panowali nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym i nad wszystkimi zwie- rzętami pełzającymi po ziemi . Narrator: I rzekł Bóg: Bóg: Oto wam daję wszelką roSlinę przynoszącą ziarno po całej ziemi i wszelkie drzewo, którego owoc ma w sobie nasie- nie: dla was będą one pokarmem. A dla wszelkiego zwierzęcia polnego i dla wszelkiego ptactwa w powietrzu, i dla wszystkie- go, co się porusza po ziemi i ma w sobie pierwiastek życia, będzie pokarmem wszelka trawa zielona . Narrator: I stało się tak. A Bóg widział, że wszystko, co uczy- nił, było bardzo dobre (Rdz 1, 26-31). ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 27. Bóg stworzył człowieka 75 W momencie czytania fragmentu: Stworzył więc Bóg czło- wieka& na Srodek wychodzą wytypowani wczeSniej chłopiec i dziewczynka i siadają na ustawionych krzesłach. Pozostali uczestnicy mogą mieć rekwizyty poszczególnych wymienia- nych w tekScie dzieł stworzenia i wychodzić z nimi na Srodek klasy w momencie ich odczytywania przez lektorów: Oto wam daję... Możemy do tego zastosować obrazy, które wykorzysta- liSmy podczas poprzedniej katechezy. Następnie uczniowie wyszukują w tekScie biblijnym zada- Odpowie- dzialne zada- nia, jakie człowiek otrzymał od Boga. Uczniowie powinni nia wskazać, że tymi zadaniami są: bądxcie płodni i rozmnażajcie się, zaludnijcie ziemię, czyńcie ją sobie poddaną, panujcie nad rybami morskimi& W dalszej częSci katechezy podkreSlamy, że Bóg daje mu w posiadanie, w zarządzanie cały Swiat, wszyst- ko, co na nim istnieje, czyni człowieka odpowiedzialnym za Swiat. To od człowieka zależy, jak Swiat będzie wyglądał i jak mu się na tym Swiecie będzie żyło. Pan Bóg pragnie, abySmy wszystkie swoje umiejętnoSci, swoje talenty wykorzystywali do budowania Swiata, który służy człowiekowi. Człowiek otrzy- muje od Boga te ważne zadania, gdyż został stworzony na Jego obraz i podobieństwo. C. Zakończenie Owocem tej katechezy powinna być poczucie odpowiedzial- Łańcuch odpowie- noSci wynikającej z tego, że zostaliSmy stworzeni na obraz i po- dzialnoSci dobieństwo Boga. Możemy ją wyrazić w postaci łańcucha odpowiedzialnoSci. W tym celu przygotowujemy paski papie- ru szerokoSci ok. 5 cm w różnych kolorach. Na każdym pasku należy zapisać słowo zdania wyrażającego poczucie odpowie- dzialnoSci. Może to być na przykład zdanie: ZOSTAŁEM STWORZONY NA OBRAZ I PODOBIEŃ- STWO BOŻE, DLATEGO CHCĘ PODOBNIE JAK BÓG OBDARZAĆ INNYCH DOBREM, MIŁORCIĄ, WSPÓŁ- CZUCIEM, PRZEBACZENIEM& ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 76 IV. Bóg naszym Stworzycielem Zdanie powinno zawierać tyle słów, ilu jest uczniów obec- nych w danym dniu na katechezie. W efekcie otrzymujemy łańcuch, jaki się czasem robi na choinkę łańcuch odpowie- dzialnoSci. Wykonany łańcuch możemy zawiesić w klasie. 3. Zeszyt ucznia Temat: BÓG STWORZYŁ CZŁOWIEKA Z trzeciego akapitu w podręczniku uczniowie przepisują zda- nie, które wyjaSnia, co to znaczy, że człowiek jest obrazem Pana Boga. (Człowiek jest obrazem Pana Boga w tym, że może my- Sleć, kochać, współczuć, przebaczać czy ulepszać Swiat). 4. Praca domowa Wyszukanie w PiSmie Rwiętym psalmów pochwalnych, wybra- nie jednego z nich i napisanie w zeszycie w kilku zdaniach o czym opowiada lub przepisanie do zeszytu wersetu wybra- nego psalmu, który wychwala Boga. W słabszej klasie kateche- ta może podać numery psalmów, np. 147, 148, 149. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 77 28. DZIĘKUJEMY BOGU ZA STWORZENIE I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Uczymy wyrażania wiary i miłoSci względem Boga Stwo- rzyciela przez dziękowanie Mu za wszystko, co stworzył i stwa- rza dla człowieka. Kształtujemy postawę dziękczynienia Bogu za stworzenie. TreSć orędzia zbawczego Katecheza ma przybliżyć istotę modlitwy dziękczynnej za stworzenie jako pierwszej odpowiedzi wiary i miłoSci wzglę- dem Boga Stwórcy i Dawcy wszelkich darów. Od najdawniej- szych czasów człowiek, patrząc na piękny Swiat, na przyrodę, obserwując swoje życie i życie innych ludzi, nie tylko zachwy- cał się ich pięknem, ale też na różne sposoby zwracał się do Boga Stworzyciela, aby Mu za te dary podziękować. Dzięku- jąc Bogu za wszelkie stworzenie i za życie, człowiek wyznaje wiarę w to, że Bóg stworzył wszystko, że nadal daje życie i opiekuje się ludxmi i całym Swiatem. Dziękując, człowiek roz- wija swoją miłoSć i przyjaxń z Bogiem. W Biblii są liczne modlitwy, za poSrednictwem których lu- dzie wyrażali i nadal wyrażają swoje podziękowanie Bogu za ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 78 IV. Bóg naszym Stworzycielem wszystko, co stworzył. Przykładem takiego dziękczynienia jest modlitwa zapisana w Księdze Daniela. Izraelici zamiast słowa dziękuję używali wyrazów podobnych, np. błogosławię , wielbię , chwalę . Szczególną modlitwą dziękczynną są psalmy. Jednak najdoskonalszym dziękczynieniem Bogu za dzieło stworzenia jest Eucharystia (z gr. Eucharystia = dzięk- czynienie). Rozwijając swoje zdolnoSci, człowiek może w róż- nej formie składać Bogu dziękczynienie za dzieło stworzenia. Metody i Srodki dydaktyczne inscenizacja; pogadanka; praca z podręcznikiem; analiza tekstu biblijnego; czytanie tekstów biblijnych i liturgicznych; praca w grupach; prezent dla każdego ucznia (ilustracja piękna stworzeń); instrumenty muzyczne (np. grzechotki, cymbałki, tambury- no& ); wazon z kwiatami; wiązanki zbóż; owoce; kolorowe kamienie, muszle itp.; tabela dla każdego ucznia. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Rozpoczynamy od uSwiadomienia uczniom istoty naturalne- go aktu ludzkiej wdzięcznoSci. Odwołując się do zdobytych wcze- Sniej wiadomoSci dotyczących stworzenia Swiata, stawiamy pro- blem okazywania Bogu wdzięcznoSci za dzieło stworzenia. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 28. Dziękujemy Bogu za stworzenie 79 B. Rozwinięcie Wykorzystujemy teksty biblijne: Dn 3, 57.62-63.72-73.75- 76.81-82; Ps 100, 1-4 oraz fragment I Modlitwy Eucharystycz- nej we Mszy z udziałem dzieci, by w oparciu o nie pomóc uczniom nabyć umiejętnoSć dziękowania Bogu za stworzenie. Modlitwę dziękczynną ukazujemy jako wyraz wiary i miłoSci względem Boga-Stwórcy. C. Zakończenie Uczniowie w grupach przygotowują, a potem wypowiada- ją modlitwę dziękczynną słowami Ps 100, 1-4, włączając w nią według własnych pomysłów grę na instrumentach, taniec, Spiew oraz modlitwę spontaniczną. 2. Katecheza A. Wstęp Katechezę rozpoczynamy wręczeniem uczniom małych prezentów (kolorowe koperty lub ruloniki przewiązane wstąż- ką, w których znajdują się widokówki albo ilustracje wycięte z kolorowych czasopism bądx kalendarzy i przedstawiające WdzięcznoSć za Boże dary piękno przyrody, roSliny, zwierzęta, ludzi różnych ras, małe dzieci), które otworzą na znak dany przez katechetę. Następ- nie prowadzimy krótką rozmowę z uczniami na temat otrzyma- nych prezentów i reakcji, które towarzyszyły ich odbieraniu. Dlaczego odbierając prezent wypowiadali słowo: dziękuję ? Co przedstawiają prezenty, które otrzymali? Kto sprawił, że istnieją te cuda przyrody, o których przypominają ilustracje? Kto wciąż daje życie ludziom, zwierzętom i ptakom? Dla kogo Bóg podarował cały Swiat? Komu więc należy się największe podziękowanie za tyle darów, prezentów o wiele wspanialszych niż widokówki, które je przypominają? Pogadankę kończymy pytaniem, jak możemy Panu Bogu dziękować za stworzenie? ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 80 IV. Bóg naszym Stworzycielem B. Rozwinięcie Praca z tek- Wprowadzamy uczniów do czytania tekstów xródłowych stem biblij- informując, że od najdawniejszych czasów człowiek, patrząc na nym piękny Swiat, na przyrodę, obserwując swoje życie i życie innych Dn 3, 57.62- ludzi, nie tylko zachwycał się ich pięknem, ale też na różne spo- 63.72-73.75- soby zwracał się do Boga Stworzyciela, aby Mu za te dary po- 76.81-82; dziękować. Wykorzystując teksty podane w podręczniku dla Ps 100, 1-4 ucznia: Dn 3, 57.62-63.72-73.75-76.81-82; Ps 100, 1-4, kształ- tujemy umiejętnoSć wyrażania wiary i miłoSci względem Boga przez modlitwę dziękczynną za stworzenie. WyjaSniamy, że Izra- elici zamiast słowa dziękuję używali innych wyrazów o podob- nym znaczeniu, a także uważali, że wszystko stworzenie może Bogu dziękować swoim istnieniem. Uczniowie czytają teksty i uzupełniają pierwsze dwie kolumny tabeli. Po zakończeniu pracy tabela powinna wyglądać następująco: Czyny człowieka, To znaczy: Czyny Boga czyny przyrody Stworzył Wykrzykujcie służcie stańcie z okrzykami radoSci wstępujcie z dziękczynieniem i z hymnami chwalcie błogosławcie wywyższajcie Eucharystia Podsumowujemy pracę uczniów ustalając, że wszystkie dziękczynie- okreSlenia znajdujące się w drugiej kolumnie tabeli można niem zastąpić jednym słowem. Zatem w kolumnie trzeciej wpisuje- my słowo: dziękujcie. Przybliżamy uczniom prawdę, że dziękując Bogu za wszel- kie stworzenie i za życie, człowiek wyznaje wiarę w to, że Bóg stworzył wszystko, że nadal daje życie i opiekuje się ludxmi i całym Swiatem. Dziękując, człowiek rozwija swoją miłoSć i przyjaxń z Bogiem. Wreszcie zapoznajemy z najdoskonal- szym dziękczynieniem Bogu za dzieło stworzenia, jakim jest Eucharystia (z gr. Eucharystia = dziękczynienie). Wskazujemy na słowa z I Modlitwy Eucharystycznej we Mszy z udziałem dzieci (zamieszczone w podręczniku dla ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 28. Dziękujemy Bogu za stworzenie 81 ucznia). Czytamy te słowa z podziałem na role (słowa kapłana czyta katecheta, aklamację zaS wszyscy uczniowie). Szukamy słów, które okreSlają nasz sposób wyrażania dziękczynienia Bogu za stworzenie. W drugiej kolumnie tabeli możemy dopi- sać słowa: wielbimy, wołamy. W podsumowaniu zwracamy uwagę na to, że każdy uczeń może nie tylko na religii i na Mszy dziękować Bogu za stwo- rzenie, ale w każdej chwili i na różne sposoby. Dziękując Bogu za swoje życie, za życie innych ludzi i za całe stworzenie, roz- wijamy swoją wiarę, miłoSć i przyjaxń z Bogiem. C. Zakończenie WyjaSniamy, że poprzez słowa występujące w omawianych Modlitwa wyrazem dziS tekstach, takie jak: wykrzykujcie, stawajcie z radoScią& wdzięcznoSci autorzy zachęcają, by dziękować Bogu także Spiewem, tańcem i graniem. Pytamy uczniów o to, w jaki inny jeszcze sposób ludzie mogą wyrażać Bogu swoje podziękowanie za stworze- nia? (malowanie, rysowanie, rzexbienie& ) My również możemy wykorzystać swoje zdolnoSci i w róż- norodny sposób podziękować Panu Bogu za stworzenie. Dzielimy uczniów na grupy, dając wszystkim jednakowe polecenie, aby przygotowali modlitwę dziękczynną słowami Ps 100, 1-4, wykorzystując w niej dostępne w sali rekwizyty (kwia- ty, owoce, muszle& ), instrumenty muzyczne (grzechotki, cym- bałki& ) oraz stosując tańce, Spiewy i własne słowa modlitwy. Na zakończenie katechezy następuje modlitwa poszczególnych grup. Grupy, które nie zdążą zaprezentować swojej modlitwy, będą mogły rozpocząć tą modlitwą następną katechezę. 3. Zeszyt ucznia Temat: DZIĘKUJEMY BOGU ZA STWORZENIE TreScią zapisu może być tabela sporządzana w toku lekcji. 4. Praca domowa Wkleić do zeszytu otrzymaną ilustrację, ułożyć i napisać swo- je podziękowanie Bogu za stworzenia przedstawione na niej. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 82 IV. Bóg naszym Stworzycielem 29. MOJE MIEJSCE W DZIELE STWORZENIA I. ZAŁOŻENIA KATECHEZY Cel katechezy Na podstawie tekstu Rdz 1, 26 wyjaSniamy, co to znaczy być odpowiedzialnym za dzieło stworzenia i uczymy odpowiedzial- nych wyborów będących wyrazem poszanowania życia każde- go człowieka i otaczającego Swiata. Kształtujemy postawę odpowiedzialnoSci za własne życie i za otaczający Swiat. TreSć orędzia zbawczego Ukazujemy wezwanie Boże do udziału człowieka w dziele stworzenia. WłaSciwą realizacją tego wezwania jest postawa odpowiedzialnoSci za życie własne i innych ludzi oraz za cały otaczający Swiat. Działanie zgodne z poszanowaniem prawa Bożego względem wszelkiego stworzenia jest odpowiedzialnym udziałem w stwórczym dziele Boga, w Jego miłoSci i mądroSci, prowadzi do pełni rozwoju człowieczeństwa. Wszystkim lu- dziom obdarzonym zdolnoScią mySlenia i wyboru Bóg daje polecenie i wezwanie, aby panowali nad całym stworzonym Swiatem. Bóg uczynił człowieka odpowiedzialnym za ziemię, za wszystko, z czym się na ziemi spotyka, zwłaszcza za życie każ- ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 29. Moje miejsce w dziele stworzenia 83 dego człowieka i za własne życie. Być odpowiedzialnym to zna- czy: planować działanie, by osiągnąć właSciwy cel, przewidy- wać skutki swego postępowania i brać je na siebie, wybierać dobro, dobre cele działania, według właSciwej hierarchii warto- Sci. Im większa SwiadomoSć, czyli mądrzejsze poznanie oraz lepszy wybór celów, wartoSci, Srodków działania, tym odpowie- dzialnoSć jest większa, doskonalsza i człowiek bardziej się roz- wija. PodkreSlamy wartoSć nauki szkolnej oraz wartoSć rozwi- jania talentów, zdolnoSci dla lepszego poznania praw panujących w przyrodzie, by teraz i w przyszłoSci coraz lepiej opiekować się przyrodą i z niej korzystać, by być coraz bardziej odpowiedzial- nym za poszanowanie życia własnego i innych ludzi. Metody i Srodki dydaktyczne analiza wiersza; pogadanka; analiza tekstu biblijnego; praca z podręcznikiem; praca w grupach; zdania niedokończone; podręczniki: do religii, języka polskiego, historii i przyrody; teksty do pracy w grupach; kartki z niedokończonymi zdaniami. II. PROPOZYCJA ORGANIZACJI KATECHEZY 1. Plan katechezy A. Wstęp Odwołując się do doSwiadczenia dzieci lub do tekstu wier- sza znanego z języka polskiego pt. Rozmowa uSwiadamiamy wyjątkowe miejsce człowieka w całym Swiecie stworzonym. Stawiamy problem w czym ta wyjątkowoSć się przejawia? ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 84 IV. Bóg naszym Stworzycielem B. Rozwinięcie WyjaSniamy tekst biblijny Rdz 1, 26 jako powołanie do udzia- łu w dziele stworzenia, do odpowiedzialnoSci za stworzenie. Poznawanie i poszanowanie praw przyrody i prawa Bożego względem zdrowia i życia człowieka oraz względem Swiata przy- rody ożywionej i nieożywionej. Troskę o właSciwy rozwój i wy- korzystanie zdolnoSci ukazujemy jako wyraz odpowiedzialno- Sci za dzieło stworzenia i udział w stwórczym dziele Boga. C. Zakończenie Metodą uzupełniania zdań niedokończonych uczniowie utrwalają nowe postawy i dokonują pewnego rodzaju rachun- ku sumienia. 2. Katecheza A. Wstęp Ukazujemy Scisły związek człowieka ze Swiatem przyrody Człowiek a przyroda a jednoczeSnie jego wyjątkowe miejsce w Swiecie stworzonym, odwołując się do modlitw dziękczynnych za dzieło stworzenia lub prowadzimy refleksję nad treScią wiersza znanego z lekcji języka polskiego: Rozmowa Lubię słuchać, jak mówi pole, Jak wSród kłosów szepczą kąkole, Ryczą krowy, chrząkają Swinie, Letni wietrzyk szumi w leszczynie I ciekawa jestem ogromnie, O czym one tak mówią do mnie& Lecz nie mówi pole po polsku, Kąkol szepcze coS po kąkolsku, ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 29. Moje miejsce w dziele stworzenia 85 Rwinka chrząka coS sobie po Swińsku, Wiatr w leszczynie gra po leszczyńsku, A ja słucham i nie rozumiem, I pogadać z nimi nie umiem& (Danuta Wawiłow) (Por. Hanna Dobrowolska, Jutro pójdę w Swiat. Podręcznik do kształcenia literackiego i językowego dla klasy czwartej szko- ły podstawowej, WSiP, Warszawa 1989, s. 49.) W refleksji nad wierszem akcentujemy Scisły związek czło- Wyjątkowa cząstka wieka ze Swiatem przyrody a jednoczeSnie jego wyjątkowe przyrody miejsce i zadania wobec Swiata. Na czym polega wyjątko- we miejsce i zadanie człowieka w całym stworzeniu? B. Rozwinięcie Rozpoczynamy od odczytania Rdz 1, 26 i prosimy, by Praca z tek- stem biblij- uczniowie odnalexli, jakie zadanie stawia Bóg przed człowie- nym kiem. Zapisujemy na tablicy słowa: Niech panuje i prowa- Rdz 1, 26 dzimy do wyjaSnienia ich znaczenia. W tym celu przywołuje- my treSci znane już uczniom z katechezy o stworzeniu człowie- ka. Prosimy, by uczniowie odczytali fragment z wczeSniejszej katechezy Bóg stworzył człowieka akapit 3 i odnalexli, jak należy rozumieć polecenie Pana Boga. Uczniowie powinni wskazać na wyrażenie: Ma zarządzać całym stworzonym Swiatem . WyjaSniamy, że człowiek może to zadanie wypeł- niać, dlatego że Bóg dał człowiekowi rozum i wolną wolę, czyli zdolnoSć wybierania, dzięki której może decydować, co chce czynić. Dlatego wyrażenie Niech panuje znaczy tu też Niech będzie odpowiedzialny . Prosimy uczniów, by odnalexli w swoich podręcznikach lub w tekScie Pisma Rwiętego tekst Rdz 1, 26. Jeden z uczniów czyta głoSno tekst, zatrzymując się nad zwrotem Niech panuje i dopowiadając w tym miejscu: To znaczy: niech będzie odpowiedzialny . Następnie pomagamy uczniom odkryć, co znaczy być od- Odpowie- powiedzialnym uczniem klasy IV. W tym celu dzielimy klasę dzialnoSć na naszą miarę na grupy. Każda grupa otrzymuje dwa teksty (załącznik 1 i 2 lub 1 i 3) i związane z nimi dwa zadania. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 86 IV. Bóg naszym Stworzycielem 1) Na podstawie pierwszego tekstu wyjaSnij, na czym po- lega odpowiedzialnoSć. 2) Na podstawie drugiego tekstu okreSl, czy bohater opo- wiadania okazał się odpowiedzialnym? Uzasadnij odpowiedx. W podsumowaniu pracy w grupach powinny znalexć się następujące treSci: być odpowiedzialnym, to znaczy: planować działanie, by osiągnąć właSciwy cel, przewidywać skutki swego postępowania, brać na siebie skutki swego postępowania, wy- bierać dobro, dobre cele działania, według właSciwej hierarchii wartoSci. C. Zakończenie Kogo na- Wiemy już, co znaczy panować nad Swiatem, czyli być zwiesz odpo- odpowiedzialnym. Jak to zadanie może wypełniać uczeń kla- wiedzialnym? sy IV? Proponujemy pracę z partnerem. Każda para otrzymu- je polecenie, by dokończyć zdanie, którego początek znajduje się na wręczonej im kartce. Zdania do uzupełnienia: I. Uczeń odpowiedzialny za podarowane mu przez Boga zdolnoSci& II. Uczeń odpowiedzialny za swoje zdrowie i życie& III. Uczeń odpowiedzialny za zdrowie i życie innych lu- dzi& IV. Uczeń odpowiedzialny za otaczający go Swiat przyro- dy& Po skończonej pracy wybrani uczniowie odczytują swoje wypowiedzi. Zauważamy, że bycie odpowiedzialnym wcale nie jest łatwe, dlatego prosimy Pana Boga, by ciągle nas uczył wypełniać to zadanie. Możemy to uczynić modlitwą z pod- ręcznika. 3. Zeszyt ucznia Temat: MOJE MIEJSCE W DZIELE STWORZENIA Zapisem mogą być uzupełnione zdania. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 29. Moje miejsce w dziele stworzenia 87 4. Praca domowa: Korzystając z treSci katechezy nr 29, wypisz czyny Swiadczą- ce o odpowiedzialnoSci za życie człowieka i za całą ziemię. Załącznik 1 Na Swiecie żyje wiele gatunków istot, spoSród których gatunek ludzki wyróżnia się pewnymi, jemu tylko właSciwymi cechami. Człowiek jest istotą rozumną i twórczą. Jako istota rozum- na jest odpowiedzialny za własne postępowanie i jego skutki. Ma wewnętrzne, intuicyjne i wyrobione przez wychowanie po- czucie, co jest dobre, a co złe. Ponosi więc odpowiedzialnoSć przed samym sobą, przed własnym sumieniem, którego nie da się w żaden sposób oszukać. Zachowanie ludzkie, mimo wielu podobieństw, różni się od zwierząt. Człowiek potrafi pracować, Swiadomie planować swoją działalnoSć i w większoSci przypadków trafnie przewi- dywać jej następstwa. Ma aspiracje, dąży do czegoS lepszego. Ma też wolną wolę, która pozwala mu kierować jego postępo- waniem i rozwojem. Dzięki niej przekazuje doSwiadczenia i wiedzę następnym, młodszym pokoleniom. Powstaje więc dorobek (kultura), dzięki któremu ludzkoSć się rozwija. (Ewa Marciniak, Maria Gensler, Andrzej Syta, Historia i spo- łeczeństwo dla klasy 4, WSiP, Warszawa 1999, s. 34.) Załącznik 2 A potem& Po lekcjach Michał grał w piłkę z kolegami, a potem przy- szedł do domu i zjadł obiad. Pobawił się trochę zabawkami i postanowił odrobić lekcje. Przypomniał sobie, że jeszcze nie oglądał telewizji. Zabrał pióro oraz książki i zeszyt do mate- matyki i usiadł przed telewizorem. Potem zadzwonił telefon. Michał po rozmowie zagapił się i położył pióro przy aparacie. Wrócił znów do telewizji. Póxniej zaczęły mu się kleić oczy i położył się spać. Mimo póxnej pory przyszła też na telewizję jego siostra. Bezwiednie położyła swój blok rysunkowy na książce i zeszycie Michała. Zrobiło jej się gorąco, więc zdjęła sweter i położyła na bloku. ZAPROSZENI PRZEZ BOGA. Podręcznik metodyczny do religii dla klasy IV szkoły podstawowej Wydawnictwo WAM, 2002 88 IV. Bóg naszym Stworzycielem Rano Michał wstał, umył się, zjadł Sniadanie i zaczął pako- wać książki do tornistra. A gdzie książka i zeszyt do matematyki!? Gdzie moje pió- ro?! krzyczał. Kto mi to wszystko zabrał? wrzeszczał co- raz głoSniej i rozpaczliwiej. Nie znalazł. Rozpłakał się i w końcu spóxnił się do szkoły. Co było potem? Dokończ opo- wiadanie& Powiedz własnymi słowami co to znaczy być odpowiedzialnym? (Wanda Elżbieta Papis, Wzrastam w mądroSci. Książka dla ucznia z ćwiczeniami na godziny wychowawcze, cz. I, TRA- WERS, Warszawa 1994, s. 47-48.) Załącznik 3 Mama rano ugotowała mięso na obiad i zostawiła na stole do ostudzenia. Zanim poszła do pracy, poleciła Arturowi, aby póxniej schował je do lodówki. Chłopiec zjadł Sniadanie i wy- biegł na podwórko do kolegów, którzy go wołali. Zostawił otwarte drzwi do kuchni. Na stole wciąż stało mięso na obiad. Pies wszedł do kuchni i porwał je. Kto za to ponosi odpowie- dzialnoSć? (Tamże, s. 49.) 89 Spis treści 15. Bóg jedyny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 16. Bóg obietnic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 17. Bóg przemawia przez Jezusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 18. Jezus wypełnieniem obietnic Boga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 19. Oddawanie czci Bogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 20. Wiara warunkiem spełnienia się Bożych obietnic . . . . . . . . . 32 21. Psalmy śpiewane Bogu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 22. Wiara darem dla człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 23. Kim Ty jesteś, Panie Boże? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 24. Czekamy na Boga Adwent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 25. Bóg objawia się jako Stworzyciel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 26. Hymn o stworzeniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 27. Bóg stworzył człowieka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 28. Dziękujemy Bogu za stworzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 29. Moje miejsce w dziele stworzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82