Analiza i ocena zagrożeń
Poniżej został przedstawiony i ogólnie omówiony schemat postępowania w trakcie
przeprowadzania analizy i oceny zagrożeń na stanowisku pracy.
W opracowaniu zostały przedstawione dwie metody, które będą wykorzystywane podczas
szacowania ryzyka na stanowiskach pracy w czasie zajęć na 3 semestrze na kierunku technik
bezpieczeństwa i higieny pracy.
1.Cel i zakres pracy.
Celem pracy jest przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy
i wyznaczenie dopuszczalności tego ryzyka, rozumianego jako prawdopodobieństwo wystąpienia
u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych, w wyniku zagrożeń zawodowych
występujących w środowisku pracy.
2.Podstawy prawne i metodologiczne.
Obowiązek oceny ryzyka zawodowego oraz informowania o nim pracowników
spoczywa na pracodawcy.
Sposób przeprowadzenia oceny, zasady dokumentowania oraz stosowane działania profilaktyczne
wynikają z następujących aktów prawnych:
- Ustawa Kodeks Pracy z dnia 26 czerwca 1974r.  z póz
. zm.
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997r. w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. Nr 129 poz.844)
- RozporzÄ…dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996r. w sprawie
rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej (DZ.U. Nr 62 poz.
287)
- RozporzÄ…dzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996r. w sprawie
rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (Dz.U. Nr 62
poz. 287)
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pacach transportowych (Dz.U. Nr 26 poz.
313)
- Norma PN-68/M-78010 pt.:  Transport wewnętrzny. Drogi i otwory drzwiowe. Wytyczne
projektowania .
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996r. w sprawie wykazu prac
szczególnie uciążliwych i szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. Nr 114 poz. 545 z póz
.
zm.).
3. Definicje i pojęcia.
Bezpieczeństwo i higiena pracy  stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań pracowników
zapewniający wymagany poziom ochrony zdrowia i życia przed zagrożeniami w środowisku pracy.
Identyfikacja zagrożeń  proces rozpoznawania zagrożenia oraz charakterystyka tego zagrożenia.
Ocena ryzyka  proces analizowania i wyznaczania jego dopuszczalności.
Ryzyko resztkowe  ryzyko pozostające po zastosowaniu środków bezpieczeństwa.
Ryzyko zawodowe  to możliwość wystąpienia niepożądanych, związanych z wykonywana pracą
zdarzeń powodujących straty, w szczególności niekorzystnych skutków zdrowotnych będących
wynikiem zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub związanych ze sposobem
wykonywania pracy.
Zagrożenie  to stan pracy, mogący spowodować wypadek lub chorobę.
Stanowisko pracy  przestrzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której
pracownik lub zespół pracowników wykonuje pracę.
Szacowanie ryzyka  proces ustalania prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń oraz ciężkości
szkodliwych następstw tych zdarzeń.
Środki ochrony indywidualnej  środki przeznaczone do noszenia lub używania przez pracownika
w celu ochrony przed zagrożeniami, które mogą mieć wpływ na jego bezpieczeństwo i zdrowie
podczas pracy.
ZarzÄ…dzanie ryzykiem zawodowym  proces oceny ryzyka i podejmowania na podstawie jej
wyników działań zmierzających do ograniczenia tego ryzyka lub utrzymania go na określonym
poziomie.
4. Proces oceny ryzyka zawodowego.
Ocena ryzyka zawodowego jest procesem wieloetapowym, dostarczajÄ…cym danych
niezbędnych do właściwego zarządzania ryzykiem.
Proces ten powinien być prowadzony systematycznie, krok po kroku, w celu zapewnienia,
że wszystkie zagrożenia zostały zidentyfikowane i znane jest związane z nimi ryzyko.
Przed dokonaniem oceny ryzyka zawodowego należy odpowiedzieć na następujące pytania:
Jakie zdarzenie wypadkowe może wystąpić?
Jakie jest prawdopodobieństwo tego zdarzenia?
Jakie mogą być skutki tego zdarzenia dla zdrowia pracownika?
Analiza ryzyka
- opis obiektu i stanowiska
pracy
- identyfikacja zagrożeń
- oszacowanie ryzyka
Ocena ryzyka
Czy ryzyko jest
akceptowalne?
Ryzyko
Ryzyko
nieakceptowalne
akceptowalne
Określenie działań
eliminujÄ…cych lub
ograniczajÄ…cych
Okresowe
ryzyko
analizy ryzyka
Ograniczenie ryzyka
zawodowego.
Proces zarzÄ…dzania ryzykiem
Działania redukujące ryzyko
5.Ocena ryzyka zawodowego.
Zagrożenia występujące na poszczególnych stanowiskach pracy zidentyfikowano
poprzez:
- obserwacjÄ™ procesu pracy,
- wywiad z pracownikami,
Podczas wyznaczania poziomu ryzyka zawodowego zwiÄ…zanego ze
zidentyfikowanymi zagrożeniami brano pod uwagę:
- rejestr wypadków przy pracy,
- tabele przydziału odzieży ochronnej i roboczej oraz środków czystości,
- obserwacjÄ™ procesu pracy.
Dla oszacowania prawdopodobieństwa szkód oraz wartościowania ryzyka zawodowego można
stosować rożne metody w zależności od rodzaju stanowisk pracy, dla których dokonuje się
analizy oraz od trybu i rodzaju wykonywanej pracy.
Metoda  Wstępna analiza zagrożeń PHA Preliminary Hazard Analysis
Jest metodą indukcyjną, pozwalającą na jakościowe oszacowanie ryzyka. Metoda zakłada
możliwość powstania wypadku i szacuje jakościowo możliwe skutki wypadku lub możliwą
utratę zdrowia. Może być stosowana na wszystkich etapach badań, konstruowania i budowy, tzn
w fazach prowadzenia prac rozwojowych, projektu wstępnego i technicznego oraz przy
modyfikacjach maszyn i urządzeń.
Analiza ryzyka prowadzona metodÄ… PHA obejmuje etapy:
określenie granic obiektu, dla którego wykonywana jest ocena ryzyka,
sporządzenie listy zidentyfikowanych zagrożeń,
oszacowanie ryzyka tzn. określenie możliwych strat poprzez stopień szkód S i
prawdopodobieństwa szkód zdarzenia P, z jakim szkody mogą wystąpić,
wartościowanie ryzyka wyrażone poprzez wskaz
nik ryzyka W, które określa zależność:
W = S * P
S  stopień szkód,
P  prawdopodobieństwo szkód zdarzenia.
S  stopień szkód
Poziom Charakterystyka
1 Znikome urazy, lekkie szkody
2 Lekkie obrażenia, wymierne szkody
3 Ciężkie obrażenia, znaczne szkody
4 Pojedyncze wypadki śmiertelne, ciężkie szkody
Zbiorowe wypadki śmiertelne, szkody na bardzo dużą skalę na terenie
5 zakładu
6 Zbiorowe wypadki śmiertelne, szkody na dużą skalę poza terenem zakładu
Uwaga: Poziom 1-5 dotyczy oceny stopnia szkód i prawdopodobieństwa szkód zdarzeń na
terenie zakładu, poziom 6 poza terenem zakładu.
P  prawdopodobieństwo szkód
Poziom Charakterystyka
1 Bardzo nieprawdopodobne
2 Małe prawdopodobne, zdarzające się raz na 10 lat
3 Doraz
ne wydarzenia, zdarzajÄ…ce siÄ™ raz w roku
4 Dosyć częste wydarzenia, zdarzające się raz w miesiącu
5 Częste regularne wydarzenia, zdarzające się raz w tygodniu
6 Duże prawdopodobieństwo wydarzenia.
Po oszacowaniu parametrów ryzyko wartościowane jest na podstawie matrycy ryzyka.
P  prawdopodobieństwo szkód
Poziom
1 2 3 4 5 6
1 1 2 3 4 5 6
S
2 2 4 6 8 10 12
stopień
3 3 6 9 12 15 18
szkód
4 4 8 12 16 20 24
5 5 10 15 20 25 30
6 6 12 18 24 30 36
Ryzyko wartościowane jest na trzech poziomach.
1 - 3 Ryzyko akceptowalne
4 - 9 Dopuszczalna akceptacja ryzyka po ocenie ryzyka
10  25 (36) Ryzyko niedopuszczalne, wymagane zmniejszenie ryzyka.
Metoda JSA (Job Safety Analysis).
Metoda JSA jest matrycową metodą indukcyjną, pozwalającą na jakościowe oszacowanie ryzyka.
W metodzie tej ryzyko zawodowe jest funkcją konsekwencji zdarzenia i prawdopodobieństwa
zdarzenia. Przeznaczona jest do szacowania ryzyka związanego z zagrożeniami, sytuacjami
niebezpiecznymi
i zdarzeniami niebezpiecznymi, jakie mogą wystąpić lub występują w procesie pracy. Zakłada się
możliwość powstania wypadku i szacuje jakościowo możliwe skutki wypadku oraz możliwą utratę
zdrowia.
W metodzie JSA określane w definicji ryzyka prawdopodobieństwo konsekwencji (skutków)
zdarzenia jest uszczegółowione przez trzy parametry ryzyka tj. częstotliwość występowania
zagrożeń, możliwość uniknięcia lub ograniczenia szkody i prawdopodobieństwo wystąpienia
zdarzenia.
Analiza ryzyka metodÄ… JSA obejmuje etapy:
określenie granic obiektu, dla którego wykonywana jest ocena ryzyka,
sporządzenie listy zidentyfikowanych zagrożeń,
oszacowanie ryzyka tzn. określenie możliwych strat poprzez określenie klasy
konsekwencji C i prawdopodobieństwa konsekwencji P,
wartościowanie ryzyka,
Prawdopodobieństwo konsekwencji P określane jest zależnością:
P = F + O + A
gdzie:
F  częstotliwość występowania zagrożeń,
O  prawdopodobieństwo zdarzenia,
A  możliwość uniknięcia lub ograniczenia szkody.
Szacowanie wartości składowych parametrów prawdopodobieństwa konsekwencji przedstawiono
poniżej.
F  częstotliwość występowania zagrożenia
Wartość Charakterystyka
1 < 1 raz w roku
2 1 raz w roku
3 1 raz w miesiÄ…cu
4 1 raz w tygodniu
5 codziennie
O  prawdopodobieństwo zdarzenia
Wartość Charakterystyka
1 nieistotne
2 mało prawdopodobne
3 wyobrażalne
4 prawdopodobne
5 zwykłe
A  możliwość uniknięcia lub ograniczenia szkody
Wartość Charakterystyka
1 oczywiste
2 prawdopodobne
3 możliwe
4 niezbyt możliwe
5 niemożliwe
C  klasa konsekwencji
Klasa Opis Charakterystyka
C1 nieznaczne nie powodujące niezdolności do pracy
C2 marginalne krótka niezdolność do pracy
C3 poważne dłuższa niezdolność do pracy
C4 bardzo poważne śmierć
Po oszacowaniu parametrów ryzyko wartościowane jest w oparciu o matrycę ryzyka.
C P  prawdopodobieństwo konsekwencji
klasa
P = 3 ÷ 4 P = 5 ÷ 7 P = 8 ÷ 10 P = 11 ÷ 13 P = 14 ÷ 15
konsekwencji
C1 1 2 3 4 5
C2 2 3 4 5 6
C3 3 4 5 6 7
C4 4 5 6 7 8
Ryzyko wartościowane jest na trzech poziomach:
1 ÷ 2 Ryzyko pomijalne
3 ÷ 5 Ryzyko akceptowalne
6 ÷ 8 Ryzyko nieakceptowalne