PKM połączenia gwintowe


PKM
Połączenia gwintowe
Połączenia gwintowe są połączeniami kształtowymi rozłącznymi najczęściej stosowanymi w budowie
maszyn.
Zasadniczym elementem połączenia gwintowego jest łącznik, składający się zazwyczaj ze śruby (z
gwintem zewnętrznym) i nakrętki ( z gwintem wewnętrznym). Skręcanie ze sobą obu gwintów
łącznika tworzy połączenie gwintowe.
Budowa i podstawowe parametry gwintu
Podstawowym pojęciem, związanym z powstawaniem gwintu, jest linia śrubowa.
Linia śrubowa  jest krzywą przestrzenną, opisaną na pobocznicy walca przez punkt poruszający się
ruchem jednostajnym wzdłuż osi walca (osi linii śrubowej).
Rozróżnia się linię śrubową prawą i lewą.

=
"
Gwint  powstaje przez wycięcie bruzd (rowków) o określonym kształcie wzdłuż linii śrubowej.
Powstałe występy oraz bruzdy, obserwowane w płaszczyznie przechodzącej przez oś gwintu, tworzą
zarys gwintu. W zależności od zarysu rozróżnia się gwinty: trójkątne, trapezowe symetryczne i
niesymetryczne, prostokątne i okrągłe.
Parametry gwintu:
" średnica gwintu d: jest to średnica okręgu opisanego na
zewnętrznych wierzchołkach gwintu w prostopadłym przekroju
poprzecznym śruby. Średnica ta odpowiada średnicy
wewnętrznej D nakrętki.
" podziałka gwintu P: odległość pomiędzy wierzchołkami gwintu
w przekroju wzdłużnym śruby lub nakrętki.
" skok gwintu  przesunięcie osiowe po jednym obrocie śruby
(wielokrotność podziałki jeżeli gwint nie jest jednokrotny).
" zaokrąglenie szczytu i dna bruzdy gwintu R: w gwintach
trójkątnych unika się pozostawiania ostrych krawędzi szczytu gwintu
jak i bruzdy gwintu, gdyż powoduje to spiętrzenie naprężeń w obszarze
takiego karbu. Promień R typowo wynosi około jedną dziesiątą część
skoku gwintu (R ok. 0.1 * P)
Gwinty są znormalizowane przez Polską Normę. Definiuje się w niej gwinty metryczne, to znaczy
takie, których średnica gwintu w milimetrach jest typoszeregiem liczb naturalnych lub ich ułamków
dziesiętnych w przypadku gwintów drobnych. Zgodnie z tym gwint metryczny koduje się
dziesiętnych w przypadku gwintów drobnych. Zgodnie z tym gwint metryczny koduje się
dziesiętnych w przypadku gwintów drobnych. Zgodnie z tym gwint metryczny koduje się Mn, gdzie n
to średnica gwintu w milimetrach np. M5, M20. W gw jest inny niż by to
to średnica gwintu w milimetrach np. M5, M20. W gwintach, w których skok P jest inny niż by to
wynikało z ogólnej zasady, dodatkowo specyfikuje się ten parametr w kodzie gwintu metrycznego,
wynikało z ogólnej zasady, dodatkowo specyfikuje się ten parametr w kodzie gwintu metrycznego,
wynikało z ogólnej zasady, dodatkowo specyfikuje się ten parametr w kodzie gwintu metrycznego,
np. M20x2 (gwint metryczny o średnicy d = 20 mm i skoku P =
(gwint metryczny o średnicy d = 20 mm i skoku P =
2mm), M20x1.5,M20x1, M20x0.75
M20x0.75. M20 posiada normalny skok P = 2,5 mm.
Rodzaje gwintów:
Gwint metryczny jest podstawowym znormalizowanym
jest podstawowym znormalizowanym gwintem
złącznym. Do jego zalet należy duża
. Do jego zalet należy duża wytrzymałość, ze względu na
duży kąt gwintu oraz samohamowność
samohamowność. Natomiast wadami
gwintu są niedokładne osiowanie oraz nisk
gwintu są niedokładne osiowanie oraz niska sprawność.
Gwint trapezowy niesymetryczn pociągowy o zarysie trapezowym. Gwint niesymetryczny
Gwint trapezowy niesymetryczny - gwint pociągowy o zarysie trapezowym. Gwint niesymetryczny
charakteryzuje się dużą wytrzymałością i może być obciążony tylko w jednym kierunku.
wytrzymałością i może być obciążony tylko w jednym kierunku
Gwint trapezowy metryczny, dawniejsza nazwa
, dawniejsza nazwa gwint
trapezowy symetryczny  gwint o zarysie trapezowym,
o zarysie trapezowym,
stosowany w mechanizmach przenoszących duże
izmach przenoszących duże
obciążenia w obu kierunkach oraz w urządzeniach o
obciążenia w obu kierunkach oraz w urządzeniach o
małych prędkościach obrotowych i rzadko pracujących.
małych prędkościach obrotowych i rzadko
Gwint prostokątny - najstarszy rodzaj gwintu stosowany w połączeniach ruchomych. Cechuje się
najstarszy rodzaj gwintu stosowany w połączeniach ruchomych. Cechuje się
najstarszy rodzaj gwintu stosowany w połączeniach ruchomych. Cechuje się
największą sprawnością, ale i najmniejszą wytrzymałością. Gwinty te nie zostały znormalizowane.
, ale i najmniejszą wytrzymałością. Gwinty te nie zostały znormalizowane.
Podziałkę P i średnicę nominalną gwintów trapezowych
i średnicę nominalną d wyznacza się na podstawie normy gwintów trapezowych
symetrycznych.
Gwint okrągły (gwint o zarysie kołowy
gwint o zarysie kołowym)  ma zaokrąglony zarys,
przez co charakteryzuje się dużą wytrzymałością zmęczeniową i
statyczną. Jest stosowany w połączeniach spoczynkowych często
. Jest stosowany w połączeniach spoczynkowych często
rozłącznych oraz narażonych na zanieczyszczenia i korozję,
rozłącznych oraz narażonych na zanieczyszczenia i korozję,
m.in. w złączach wagonowych, hakach
hakach żurawi,
przewodach pożarniczych, elektrotechnice
elektrotechnice. Gwinty o
zarysie kołowym określa norma PN
zarysie kołowym określa norma PN-84/M02035 (w
zakresie średnic od 8 do 200mm)
zakresie średnic od 8 do 200mm).
Gwint stożkowy  powstaje podobnie jak z tą różnicą, że jest nacinany na powierzchni
powstaje podobnie jak gwint walcowy z tą różnicą, że jest nacinany na powierzchni
stożka. Gwinty stożkowe są stosowane do łączenia przewodów rurowych wodnych, paliwowych,
Gwinty stożkowe są stosowane do łączenia przewodów rurowych wodnych, paliwowych,
Gwinty stożkowe są stosowane do łączenia przewodów rurowych wodnych, paliwowych,
smarowych itd. Zapewniają one szczelność połączenia bez stosowania dodatkowych uszczelnień
smarowych itd. Zapewniają one szczelność połączenia bez stosowania dodatkowych uszczelnień
smarowych itd. Zapewniają one szczelność połączenia bez stosowania dodatkowych uszczelnień.
Gwint toczny - rodzaj gwintu, w którym
, w którym
między śrubą a nakrętką znajdują się kulki. Poruszają się one
znajdują się kulki. Poruszają się one
w obiegu zamkniętym. Bezluzowość uzyskuje się przez
Bezluzowość uzyskuje się przez
wprowadzenie naprężeń wstępnych.
wprowadzenie naprężeń wstępnych. Sprawność gwintów
tocznych wynosi około 95%.
Aączniki gwintowe
Do znormalizowanych łączników gwintowych należą śruby, wkręty i nakrętki.
Do znormalizowanych łączników gwintowych należą śruby, wkręty i nakrętki.
Śruby to łączniki z gwintem zewnętrznym, zakończone łbami o różnych kształtach
to łączniki z gwintem zewnętrznym, zakończone łbami o różnych kształtach  najczęściej
sześciokątnym lub kwadratowym. Śruby dokręca się klu
sześciokątnym lub kwadratowym. Śruby dokręca się kluczami.
Wkręty mają nacięty na łbie rowek i są dokręcane wkrętakiem. Aączniki te mogą mieć gwint nacięty
mają nacięty na łbie rowek i są dokręcane wkrętakiem. te mogą mieć gwint nacięty
na całej długości trzpienia lub tylko na jego części.
na całej długości trzpienia lub tylko na jego części.
Nakrętki  elementy z gwintami wewnętrznymi  współpracujące ze śrubami i wkrętami. Kształty
z gwintami wewnętrznymi ze śrubami i wkrętami. Kształty
nakrętek, podobnie jak łbów śrub, są dostosowane do potrzeb konstrukcyjnych.
nakrętek, podobnie jak łbów śrub, są dostosowane do potrzeb konstrukcyjnych.
Klucze  do dokręcania śrub i nakrętek są stosowane klucze nastawne oraz klucze o stałych
wymiarach, dopasowane do określonej wielkości kształtu łba śruby. Należą do nich m. in. klucze
płaskie, oczkowe, czołowe, do nakrętek okrągłych rowkowatych i inne.
Podkładki  ważne uzupełnienie łączników gwintowych. Podkładki okrągłe stosuje się m. in. przy
łączeniu elementów z materiałów kruchych lub miękkich oraz w przypadku, gdy średnica otworu jest
większa od średnicy śruby. Do zabezpieczania śrub przed zginaniem stosuje się zespół podkładek
kulistych lub podkładki klinowe. Podkładki sprężyste zabezpieczają przed samo odkręcaniem się śrub
(nakrętek).
Zabezpieczanie łączników przed odkręcaniem
W przypadkach, gdy połączenia gwintowe narażone są na obciążenia zmienne, wstrząsy, drgania i
itd., może nastąpić samoczynne luzowanie połączenia wskutek okresowego zaniku siły poosiowej Q, a
tym samym sił tarcia między gwintem śruby i nakrętki. W celu ochrony połączenia gwintowego przed
samoczynnym odkręcaniem się nakrętek stosuje się różne rodzaje zabezpieczeń. Do powszechnie
stosowanych należą:
" Podkładki sprężyste
" Nakrętki koronowe
" Przeciwnakrętki
Układ sił w połączeniu gwintowym


Wyszukiwarka