A. Dzialania faktyczne sa dopuszczalna i niewadliwa prawnie kategoria dzialań administracji publicznej, uzupelniajaca dzialania prawne tej administracji. Sa one podejmowane zawsze na podstawie prawa i zawsze w granicach obowiazujacych przepisow prawa. Dzialania te w ogole nie sa okreslone prawem lub sa okreslone w sposob nie wyczerpujacy, omijajacy takie elementy jak: warunki podejmowania dzialań, ich tresc, forme i tryb podejmowania, zasady kontroli.
Dzialania faktyczne sa regulowane w normach prawa ustrojowego. Natomiast podstawe prawna tych dzialań moga stanowic normy prawne o charakterze materialnym, ustrojowym i procesowym. Podstawa prawna jest w tym przypadku rozumiana jako upowaznienie udzielone do pelnego skonkretyzowania norm materialnych, ustrojowych i procesowych.
a) Formy dzialań faktycznych w stosowaniu prawa przez organ administracyjny:
- ustalanie niektorych celow i zadań
dzialania te polegaja na zbieraniu informacji, ich analizowaniu, sporzadzaniu prognoz
- ustalanie niektorych sytuacji faktycznych
dzialania te polegaja na zbieraniu informacji, ich ocenie i przyjeciu wiazacego ustalenia
- tworzenie sytuacji faktycznych
wsrod dzialań podejmowanych w procesie wykonywania zadań okreslonych normami prawnymi, podmiot tych zadań bedzie mial do czynienia z dzialaniami prawnymi oraz faktycznymi, ktorych celem bedzie stworzenie nowej sytuacji faktycznej
- przeprowadzenie ocen
oceny te dotycza m.in. stanu faktycznego, kierunku dzialań organu
- dokonywanie wyboru
organ moze dokonac wyboru form dzialania, tresci rozstrzygniecia, kryteriow dzialania (wszystko z form dopuszczonych prawem)
- tworzenie kryteriow oceniania i wyboru
dzialania zwiazane z tworzeniem nieokreslonych prawnie kryteriow, wedlug ktorych organy administracji publicznej stosujac normy prawa dokonuja rozmaitych ocen i wyborow
- projektowanie wariantow dzialań
podejmowane glownie w procesie wykonywania norm prawnych ustanawiajacych zadania dla administracji; sa to najczesciej propozycje rozstrzygniec, przygotowane na mozliwosc wystapienia roznych okolicznosci i warunkow
- tworzenie norm organizacyjnych
ustalanie regul zachowania sie wewnatrzorganizacyjnego pracownikow administracji publicznej, wiazacych w ramach stosunkow, przelozeństwa sluzbowego i podleglosci sluzbowej
- podejmowanie decyzji organizacyjnych
ksztaltuja organizacje wewnetrzna aparatu administracyjnego; sa podejmowane na podstawie ogolnych norm kompetencyjnych oraz norm blankietowych, przy braku norm p. materialnego oraz procesowego
b) Inne formy dzialań faktycznych
sa podejmowane poza postepowaniem administracyjnym:
- dzialania faktyczne zmierzajace do nawiazania wspolpracy z obywatelami
zaliczane do sfery tzw. zjawisk niekonfliktowych w p. administracyjnym. Charakteryzuje je powstrzymywanie sie administracji publicznej od wladczego regulowania stosunkow spolecznych, niepodejmowanie dzialań majacych charakter rozstrzygniec miedzy interesem spolecznym i indywidualnym, rezygnacja z dzialalnosci polegajacej na ustalaniu sytuacji prawnej jednostki. Dla tych dzialań faktycznych stawia sie trzy bezwzgledne warunki:
* moga byc podejmowane w oparciu o wyrazony przepis p. administracyjnego materialnego
* nie moga naruszac praw i wolnosci obywateli okreslonych w konstytucji i ustawach
* moga byc podejmowane jedynie w celu nawiazania wspolpracy z obywatelami. Wsrod dzialań faktycznych zmierzajacych do dobrowolnego wspoldzialania z obywatelami wyroznic mozna dwie kategorie:
+ dzialania faktyczne dwustronne, ktorych skutkiem jest bezposrednie podjecie wspolpracy przez obywateli, do ktorych adresowane sa te dzialania
podejmowane zwykle w 2 etapach: przygotowanie (informowanie, wskazywanie korzysci; adresowane do ludnosci, ktora mialaby podjac inicjatywe wspolpracy) i nawiazanie (konkretyzuja rodzaje przedsiewziecia, termin realizacji, zakres i formy udzialu obywateli w realizacji przedsiewziecia; adresowane do osob, ktore podjely inicjatywe) wspolpracy
+ dzialania faktyczne jednostronne, ktorych bezposredni skutek wyraza sie w postaci jednorazowego, oczekiwanego przez administracje zachowania sie obywateli
maja postac apelu lub odezwy. Cele i zakres tych dzialań powinny okreslac normy prawa. Forme i sposob ich stosowania ustala administracja na podstawie udzielonej prawnie samodzielnosci.
- dzialania informacyjne administracji
wsrod nich nalezy wyroznic dwie grupy:
* dzialania informacyjne podejmowane w obrebie struktury organizacyjnej administracji publicznej
zapewniaja konieczna sprawnosc aparatu administracji publicznej. Powinny znajdowac podstawe prawna w odpowiednich przepisach administracyjnych, w szczegolnosci w p. ustrojowym. Regulacja prawna dzialań informacyjnych ma najczesciej postac obowiazku okreslonego organu udzielenia informacji badz uprawnienia okreslonego organu zadania informacji
* dzialania informacyjne podejmowane wobec adresatow spoza struktury organizacyjnej administracji publicznej, glownie wobec obywateli
zwiazane glownie z ochrona praw podmiotowych obywatela, ktory ma prawo do uzyskania pelnej informacji w sprawach go dotyczacych oraz o wszelkich informacjach o sprawach publicznych. Odmowa udzielenia informacji powinna byc traktowana jako naruszenie prawa. Podstawowa funkcja tych dzialań informacyjnych jest zapoznanie obywatela z przyslugujacymi mu uprawnieniami oraz ostrzeganie przed dzialaniami mogacymi przyniesc mu szkode.
- dzialania faktyczne o charakterze materialno-technicznym
obejmuja one takie czynnosci jak: odebranie rzeczy ruchomej przez organ egzekucyjny i wydanie jej wierzycielowi, uzywanie przyrzadow kontrolno-pomiarowych do badania predkosci pojazdow czy trzezwosci kierowcow, doprowadzenie zwierzecia do przymusowego szczepienia itp. Technika dokonywania takich czynnosci nie musi byc i nie jest zwykle regulowana przepisami prawa, przepisy te musza jednak wyraznie upowazniac organy administracyjne do dokonywania takich czynnosci. Czynnosci materialno-techniczne moga byc tez podejmowane w sferze wewnetrznej administracji i wowczas zwiazane sa z szeroko rozumiana organizacja pracy aparatu administracji publicznej. Wchodza tu zadania zwiazane z prowadzeniem biura itp. Podstawa prawna dla dokonania tego typu czynnosci moze byc wyrazona w aktach prawnych pozaustawowych.