Zajęcia 4
" Współczesne spojrzenie na warunkowanie
klasyczne:
" relacja zależności (ang. contingency)
" efekt zacieniania
" efekt blokowania
" efekt nadmiernych oczekiwao
" znaczenie informacyjne bodzca
" przestrzeo warunkowania klasycznego
" teoria Rescorli-Wagnera
" zastosowanie warunkowania klasycznego w praktyce
Relacja zależności (Rescorla, 1967)
Zależnośd a skutecznośd
warunkowania
" Zależnośd między bodzcem warunkowym, a
pojawieniem się bodzca bezwarunkowego
zdeterminowana jest dwoma
prawdopodobieostwami:
prawdopodobieostwem, że bodziec bezwarunkowy
pojawi się po wystąpieniu bodzca warunkowego
(p(US/CS))
prawdopodobieostwem, że bodziec bezwarunkowy
wystąpi przy braku zapowiadającego go bodzca
warunkowego (p(US/noCS))
1
Zależnośd a skutecznośd
warunkowania
" Najlepsze efekty w postaci szybkiego
warunkowania: p(US/CS)=1 oraz p(US/noCS)=0
" Do warunkowania dochodzi zawsze gdy mamy
do czynienia z: p(US/CS)>p(US/noCS)
" Gdy p(US/CS)
czynienia z negatywną zależnością między
bodzcami, bodziec warunkowy nabiera
znaczenia hamującego
" Gdy p(US/CS)=p(US/noCS) nie dochodzi do
warunkowania
Zależnośd to za mało, potrzebna informacyjna wartośd
bodzca: efekt zacieniania
Biologiczne determinanty zacieniania
2
Efekt blokowania (Kamin, 1968)
Teoria Rescorli-Wagnera
" opisuje w kategoriach matematycznych
przyrost siły związku między bodzcem
warunkowym i bezwarunkowym, który
następuje wraz z powtarzającymi się próbami
warunkowymi
" Vn = K ( - Vn-1)
Vn = K ( - Vn-1)
" V jest miarą uczenia się, czyli siły związku
" n oznacza numer próby
" Vn to przyrost siły związku następujący w
konkretnej próbie
" K odzwierciedla wyrazistośd stosowanych
bodzców (warunkowego i bezwarunkowego; w
innym ujęciu tylko warunkowego)
im wyższe jest K tym większe będą zmiany V
zachodzące z próby na próbę. W modelu Rescorli i
Wagnera K zawiera się w przedziale od 0 do 1
3
Vn = K ( - Vn-1)
" (lambda) to oczekiwany poziom maksymalny
wyuczenia odruchu warunkowego, wynikający
z charakterystyki zastosowanego bodzca
bezwarunkowego
" Odzwierciedla ona fakt, że różne bodzce
bezwarunkowe prowadzą do różnego poziomu
maksymalnego wyuczenia
np. im silniejszy bodziec bezwarunkowy, tym
wyższy maksymalny poziom wyuczenia, czyli
wyższa w omawianym wzorze
Równanie Rescorli-Wagnera
" Przedstawione równanie mówi, że zmiana siły
związku warunkowego jest proporcjonalna do
różnicy pomiędzy asymptotyczną (maksymalną)
siłą związku, a siłą związku występującą w
poprzedniej próbie
" Wraz ze wzrostem siły związku (V) z próby na
próbę, wartośd ( -Vn-1) będzie coraz mniejsza, a
wraz z nią zmniejszad się będzie przyrost siły
związku, czyli Vn
Krzywa uczenia w warunkowaniu
klasycznym a model Rescorli-Wagra
4
Przykładowy przebieg warunkowania
" = 100 (arbitralnie ustalona wartośd na bazie
US)
" Vn = 0 (pierwsza próba; brak warunkowania)
" Vn-1 = 0 (na razie nie było uczenia)
" k = 0,5 (arbitralna wartośd między 0 a 1)
100
80
60
50
40
Vall
20
0 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Trials
100
80
75
60
50
40
Vall
20
0 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Trials
5
Associative Strength (V)
Associative Strength (V)
100
87.5
80
75
60
50
40
Vall
20
0 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Trials
100
93.75
87.5
80
75
60
50
40
Vall
20
0 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Trials
100
96.88
93.75
87.5
80
75
60
50
40
Vall
20
0 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Trials
6
Associative Strength (V)
Associative Strength (V)
Associative Strength (V)
100
98.44
96.88
93.75
87.5
80
75
60
50
40
Vall
20
0 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Trials
100
99.22
98.44
96.88
93.75
87.5
80
75
60
50
40
Vall
20
0 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Trials
100
99.22 99.61
98.44
96.88
93.75
87.5
80
75
60
50
40
Vall
20
0 0
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Trials
7
Associative Strength (V)
Associative Strength (V)
Associative Strength (V)
Hipotetyczny przebieg wygaszania
dla tych samych wartości
Extinction
100 99.61
80
Vall
60
49.8
40
24.9
20
12.45
6.23
3.11
1.56
0
0 1 2 3 4 5 6
Trials
Nabywanie i wygaszanie dla k=0,5 i
dla k=0,2 przy = 100)
Acquisition Extinction
120
120
100
100
80
80
60
60
40
40
20
20
0
0
0 1 2 3 4 5 6
0 1 2 3 4 5 6 7 8
Trials
Trials
Teoria Rescorli i Wagnera a blokowanie
" Założenia wstępne:
bodziec warunkowy (szum) prezentowany jest w
parze z bodzcem bezwarunkowym (szok
elektryczny) przez sześd kolejnych prób
zastosowany bodziec warunkowy ma wyrazistośd
K=0.7
szok elektryczny daje maksymalny pułap wyuczenia
reakcji (maksymalną siłę związku) na poziomie
=90 jednostek umownych.
" Po sześciu próbach, siła związku wyniesie około
89 jednostek
8
Associative Strength (V)
Teoria Rescorli i Wagnera a blokowanie
" Do stosowanego bodzca warunkowego dodamy
dodatkowy bodziec warunkowy (na przykład
światło), którego wyrazistośd jest taka sama jak
wyrazistośd stosowanego do tej pory szumu
(K=0.7)
Vsz = Ksz ( - Vsz+św) Vśw= Kśw ( - Vsz+św)
Vsz=0.7(90-89)=0.7 Vśw=0.7(90-89)=0.7
Przyrost siły związku w przypadku obu bodzców
warunkowych będzie minimalny, co praktycznie
oznacza brak warunkowania dla dodatkowego bodzca
warunkowego, czyli światła (przyrost od siły związku
wynoszącej 0 do siły związku wynoszącej 0.7)
Blokowanie a zmiana US
" Co się stanie, jeśli ten dodatkowy bodziec będzie
miał znaczenie informatywne?
Wprowadzając dodatkowy bodziec warunkowy
podwajamy siłę szoku elektrycznego
Oznacza to zmianę maksymalnego poziomu
wyuczenia reakcji warunkowej ( ), z 90 do, na
przykład, 150 jednostek
" Vsz = Ksz ( - Vsz+św) Vśw = Kśw ( - Vsz+św)
" Vsz=0.7(150-89)=42.7 Vśw=0.7(150-89)=42.7
Światło nie będzie blokowane
Blokowanie a zmiana US
" Jeśli dodając drugi bodziec warunkowy
zmniejszamy siłę szoku elektrycznego (np. do
poziomu =50)
" Vsz = Ksz ( - Vsz+św) Vśw = Kśw ( - Vsz+św)
" Vsz=0.7(50-89)=-27.3 Vśw=0.7(50-89)=-27.3
Wynikiem jest ujemna zmiana siły związku. Dla
pierwszego bodzca warunkowego, szumu, będzie to
oznaczało spadek siły związku z 89 do 61.7 jednostek
W przypadku światła, dla którego analizowaliśmy
pierwszą próbę i wyjściowa siła związku wynosiła 0,
powstaje ujemna siła związku, która oznacza
powstawanie hamowania warunkowego
9
Model Rescorli-Wagnera - inne
ujęcie
" Alternatywna interpretacja (Mazur, 2006):
model jest matematycznym zobrazowaniem
koncepcji zaskoczenia
" Uczenie zajdzie jedynie, gdy obiekt zostaje
zaskoczony, tzn. gdy to co się dzieje jest różne
od tego, czego oczekiwał
Teoria Rescorli-Wagnera, a blokowanie interpretacja Mazura
Efekt nadmiernych oczekiwao
10
PROCEDURY ZMIANY ZACHOWANIA Z
ZASTOSOWANIEM WARUNKOWANIA KLASYCZNEGO
" Większośd zastosowao warunkowania
klasycznego odnosi się do silnych stanów
emocjonalnych, głównie lęku, np. w przypadku
fobii.
WARUNKOWA AWERSJA SMAKÓW (np.
chemioterapia)
PRZECIWWARUNKOWANIE (warunkowanie
awersji, np. alkoholicy, pedofile)
SYSTEMATYCZNE ODWRAŻLIWIANIE
(systematyczna desensytyzacja)
Systematyczne odwrażliwianie
" Hierarchia zródeł strachu
" Trening głębokiej relaksacji mięśni
" Procedura odwrażliwiania
Zrelaksowany pacjent wyobraża sobie coś, co go
nieznacznie niepokoi, przez kilka sekund za
każdym razem
Z każdym powtórzeniem siła strachu maleje
Kolejne wyobrażenie związane z silniejszym lękiem
Kontynuacja do samej góry listy zródeł strachu
" Czasem stosuje się odwrażliwianie in vivo
Przykładowe skale lęku (za: Wolpe
i Wolpe, 1999)
11
Wyszukiwarka