MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Barbara Olech
Wykonywanie prac przygotowawczo-zakończeniowych
podczas remontowania i konserwacji konstrukcji
zduńskich i kominiarskich 714[02].Z3.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Aleksandra Chojnacka
mgr inż. Ewa Korbut-Papciak
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Barbara Olech
Konsultacja:
mgr inż. Krzysztof Wojewoda
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 714[02].Z3.01
,,Wykonywanie prac przygotowawczo-zakończeniowych podczas remontowania
i konserwacji konstrukcji zduńskich i kominiarskich  zawartej w modułowym programie
nauczania dla zawodu kominiarz
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Obmiar robót remontowych w konstrukcjach kominiarskich i zduńskich 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 9
4.1.3. Ćwiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Narzędzia, sprzęt stosowany do robót remontowo - konserwacyjnych
w konstrukcjach zduńskich i kominiarskich 13
4.2.1. Materiał nauczania 13
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 17
4.2.3. Ćwiczenia 17
4.2.4. Sprawdzian postępów 19
4.3. Wykonywanie drobnych robót konserwatorskich w konstrukcjach zduńskich 20
4.3.1. Materiał nauczania 20
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 21
4.3.3. Ćwiczenia 21
4.3.4. Sprawdzian postępów 23
4.4.Wykonywanie drobnych robót remontowo-konserwatorskich
w konstrukcjach kominiarskich 24
4.4.1. Materiał nauczania 24
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 30
4.4.3. Ćwiczenia 30
4.4.4. Sprawdzian postępów 33
5. Sprawdzian osiągnięć 34
6. Literatura 39
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1.WPROWADZENIE
Poradnik, ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat wykonywania prac
przygotowawczo-zakończeniowych podczas remontowania i konserwacji konstrukcji
zduńskich i kominiarskich.
Poradnik zawiera:
1. Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
posiadać, aby przystąpić do realizacji jednostki modułowej ,, Wykonywanie prac
przygotowawczo-zakończeniowych podczas remontowania i konserwacji konstrukcji
zduńskich i kominiarskich  .
2. Cele kształcenia tej jednostki modułowej.
3. Materiał nauczania (rozdział 4) umożliwia samodzielne przygotowanie się do wykonania
ćwiczeń i zaliczenia sprawdzianów. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną
literaturÄ™ oraz inne z
ródła informacji. Obejmuje on również ćwiczenia, które zawierają:
- pytania sprawdzające wiedzę potrzebną do wykonania ćwiczenia,
- wykaz materiałów, narzędzi i sprzętu potrzebnych do realizacji ćwiczenia,
- sprawdzian postępów umożliwiający sprawdzenie poziomu wiedzy po wykonaniu
ćwiczeń.
4. Sprawdzian osiągnięć, który umożliwi sprawdzenie wiadomości i umiejętności jakie
powinieneś opanować podczas realizacji programu tej jednostki modułowej. Sprawdzian
osiągnięć powinieneś wykonać według instrukcji załączonej w poradniku.
Jeżeli masz trudności ze zrozumieniem tematu lub ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub
instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Po przyswojeniu materiału spróbuj zaliczyć sprawdzian z zakresu jednostki modułowej.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bhp i oraz
instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te
poznasz podczas trwania nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
714[02].Z3
Technologia kominiarskich prac remontowych
714[02].Z3.01
Wykonywanie prac przygotowawczo-zakończeniowych podczas remontowania
i konserwacji konstrukcji zduńskich i kominiarskich
714[02].Z3.02
Wykonywanie prostych napraw w konserwacjach zduńskich
714[02].Z3.03
Wykonywanie remontów i konserwacji przewodów kominowych
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2.WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji jednostki modułowej, powinieneś umieć:
- posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,
- rozpoznawać podstawowe materiały budowlane,
- posługiwać się dokumentacją techniczną,
- przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska,
- magazynować, składować i transportować materiały budowlane,
- stosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i przeciwporażeniowej obowiązujące
na stanowisku pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3.CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- zastosować przepisy bhp, ochrona ppoż. i przeciwporażeniowej obowiązujące podczas
wykonywania prac przygotowawczo zakończeniowych w konstrukcjach zduńskich
i kominiarskich,
- zorganizować i zlikwidować stanowisko wykonywania prac przygotowawczo
zakończeniowych w konstrukcjach zduńskich i kominiarskich,
- zaplanować kolejność prac przygotowawczo-zakończeniowych,
- sporządzić zapotrzebowanie materiałowe na podstawie rysunków konstrukcyjnych,
- sporządzić zapotrzebowanie materiałowe na podstawie wielkości uszkodzeń obiektów
zduńskich i kominiarskich,
- zastosować narzędzia zduńskie,
- sporządzić przedmiar robót,
- wykonać murowanie ścian zaprawą wapienno-cementową,
- otynkować ścianki zaprawą wapienną,
- wykonać białkowanie (malowanie wapnem) tynków,
- wykonać spoinowanie kafli w ścianach konstrukcji zduńskich,
- wykonać kredowanie spoin,
- wykonać fugowanie spoin,
- przygotować pastę grafitową,
- wykonać grafitowanie armatury w konstrukcjach zduńskich,
- wykonać obmiar prac, rozliczyć robociznę, materiały i sprzęt,
- wykonać prace zgodnie z warunkami technicznymi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4.MATERIAA
NAUCZANIA
4.1.Obmiar robót remontowych w konstrukcjach kominiarskich
i zduńskich
4.1.1.Materiał nauczania
Przed przystąpieniem do robót remontowych dokonujemy oględzin konstrukcji oraz
przeprowadzamy obmiar. Na jego podstawie możemy obliczyć ilość materiału potrzebną do
wykonania zamierzonych prac. Zapotrzebowanie materiałowe możemy również uzyskać na
podstawie rysunków konstrukcyjnych.
Obmiar robót w tradycyjnych konstrukcjach kominiarskich przeprowadza się podobnie
jak w robotach murowych. Dla murów cienkich grubości do jednej cegły obmiaru
dokonujemy w m2, mury grubsze w m3. Ilość potrzebnych cegieł i zaprawy można obliczyć
znając metry kwadratowe ściany. (Tabela.1).
Tabela.1. Ilość zużycia materiału na jeden m2 muru zależnie od jego grubości:
Grubość muru ź cegÅ‚y ½ cegÅ‚y 1 cegÅ‚y 1½ cegÅ‚y
Liczba cegieł w szt. 28,6 48,1 92,7 139,9
Ilość zaprawy w m3 0,011 0,03 0,084 0,13
Przykład 1.
Obliczyć ilość cegieł i zaprawy potrzebną do wykonania ścian o wymiarach 200x 250cm
gruboÅ›ci ½ cegÅ‚y.
RozwiÄ…zanie.
Obliczenia powierzchni ściany, którą mamy wykonać, dokonujemy w metrach
kwadratowych.
2,00m x 2,50m = 5,00m2
Na podstawie tabeli1 obliczamy ilość cegieł potrzebnych do wykonania zadania.
48,1 x 5,00 =240,5 sztuk
Na podstawie tabeli1 obliczamy ilość zaprawy potrzebną do wykonania zadania.
0,03 x 5,00 = 0,15m3
Odp.: Na wykonanie ściany o powierzchni 5m2 potrzebne będzie 241sztuk cegieł i 0,15m3
zaprawy.
Mury grube obmierza się w m3. Ilość warstw cegieł przypadających na jeden metr
wysokości muru wynosi 13. Mury kominów na poddaszu i ponad dachem liczy się w m3.
Wysokość oblicza się od wierzchu stropu nad ostatnią kondygnacją do wierzchu komina.
Wysokość zgrubień nad połacią dachową mierzymy od strony niższej połaci dachowej. Przy
murach kominowych z obliczeń nie potrąca się objętości przewodów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Przykład 2.
Obliczyć liczbę cegieł potrzebną do wykonania komina wysokości 2,00m i przekroju jak
na rysunku.
RozwiÄ…zanie:
Liczba cegieł na jedną warstwę wynosi 4 sztuki co wynika z rysunku
Liczba warstw: 2 x 13 = 26
Liczba cegieł: 26 x 4 = 104 sztuk
Odp. Na wybudowanie komina o takim przekroju potrzeba 104 cegły.
Przykład 3.
Dokonać obmiaru ściany kominowej według rysunku przy założeniu, że jej wysokość
wynosi h=1,5m a
b
RozwiÄ…zanie:
Przyjmujemy cegły według wymiarów rzeczywistych a grubość spoin 1cm.
- długość komina a wynosi 25+1+12+1+25=64cm,
- szerokość komina b wynosi 25+1+12= 38cm,
Obmiar komina wynosi a x b x h
0.64 x 0,38 x1,5 = 0,37m3
Odp. Obmiar ściany kominowej wynosi 0,37m3
Piece, trzony kuchenne i ogrzewcze obmierza się w m2 według ich wymiarów
zewnętrznych bez potrącania kubatury kanałów, komór paleniskowych kotłów i innych nie
wypełnionych części wewnętrznych.
Licowania ścianek nad trzonami kuchennymi obmierza się w m2.
Przy remontach konstrukcji zduńskich materiał przyjmuje się zależnie od rodzaju oraz
liczby sztuk wymienianych kafli (Tabela 2).
Tabela. 2. Nakłady materiałowe podczas remontu pieców i trzonów kuchennych przeliczając na 1 sztukę kafla
Dla kafli Dla kafli znormalizowanych
kwadratelowych
środko- narożnych wieńcowych środkowych
środkowych,
wych i narożnych
narożnych
krótkie długie
Glina surowa
zduńska 0,002 0,003 0,004 0,002 0,003
m3
Kreda
mielona 0,01 0,02 0,03 0,01 0,02
kg
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Przykład 4.
Obliczyć ilość gliny i kredy potrzebnej do wymiany kafli znormalizowanych w ilości:
- jednego środkowego,
- dwóch narożnych,
- po jednym wieńcowym krótkim i długim.
RozwiÄ…zanie:
Obliczamy jednocześnie ilość gliny potrzebną do wymiany kafli.
Kafel środkowy, 1 x 0,003 = 0,003
Kafle narożne, 2 x 0,004 = 0,008
Kafel wieńcowy krótki 1 x 0,002 = 0,002
Kafel wieńcowy długi 1 x 0,003 = 0,003
Suma: 0,016m3
Obliczamy jednocześnie ilość kredy mielonej potrzebną do wymiany kafli.
Kafel środkowego, 1 x 0,02 = 0,02
Kafle narożne, 2 x 0,03 = 0,06
Kafel wieńcowy krótki 1 x 0,01 = 0,01
Kafel wieńcowy długim 1 x 0,02 = 0,02
Suma: 0,11kg
Odp. Do wymiany tej ilości kafli potrzebne jest 0,016m3 gliny zduńskiej oraz 0,11kg kredy
mielonej.
Obliczając ilość ciasta wapiennego przyjmuje się 0,003m3 na 10m2 malowanej
powierzchni.
Przykład 5.
Obliczyć potrzebną ilość ciasta wapiennego do wykonania powłoki wapiennej na
powierzchni 12m2.
RozwiÄ…zanie:
3 2
0,003 m x 12 m
= 0,036m2
2
10m
Odp. Do wymalowania zadanej powierzchni użyjemy 0,0036m2
4.1.2.Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1) Jak wykonuje się obmiar murów cienkich i grubych?
2) Jak obmierzamy ściany kominowe?
3) W jaki sposób obliczamy ilość materiału potrzebną do wykonania ścian?
4) Jak dokonujemy obliczeń robót zduńskich?
5) Na jakiej podstawie obliczamy materiał przeznaczony do remontów konstrukcji
zduńskich?
6) Jakie są zasady obliczania zużycia ciasta wapiennego w robotach remontowych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
4.1.3.Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz ilość cegieł i zaprawy potrzebną do wykonania ściany o wymiarach 400x 250cm
grubości ź cegły.
Sposób wykonania ćwiczenia.
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) obliczyć powierzchnię ściany,
2) obliczyć na podstawie tabeli 1 ilość cegieł,
3) obliczyć na podstawie tabeli 1 ilość zaprawy,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- arkusz A4,
- długopis, ołówek,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Oblicz liczbę cegieł potrzebną do wykonania komina wysokości 4,00m i przekroju jak na
rysunku.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) obliczyć liczbę cegieł przypadającą na jedną warstwą,
2) obliczyć liczbę warstw cegieł,
3) dokonać obliczeń zasadniczych,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- arkusz A4,
- długopis, ołówek,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Ćwiczenie 3
Dokonać obmiaru ściany kominowej według rysunku przy założeniu że jej wysokość
wynosi h=3,5m.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) obliczyć szerokość ściany kominowej,
2) obliczyć grubość ściany kominowej,
3) dokonać obliczeń objętości,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- arkusz A4,
- długopis, ołówek,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Oblicz ilość gliny i kredy potrzebnej do wymiany kafli. Wymiany wymagają kafle
kwadratelowe w następujących ilościach: dwa środkowe, dwa narożne, po dwa wieńcowe
krótkie i długie.
.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) obliczyć na podstawie tabeli 2 ilość gliny zduńskiej,
2) obliczyć na podstawie tabeli 2 ilość kredy,
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- arkusz A4,
- długopis, ołówek,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 5
Obliczyć potrzebną ilość ciasta wapiennego do wykonania powłoki wapiennej na
powierzchni 300x500cm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) obliczyć powierzchnie ścian w metrach kwadratowych,
2) obliczyć potrzebną ilość wapna,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
3) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
4) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- arkusz A4,
- długopis, ołówek,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) obliczyć potrzebną ilość cegieł do wymurowania ściany kominowych

o dowolnych wymiarach?
2) obliczyć potrzebną ilość zaprawy do wymurowania ściany kominowych

o dowolnych wymiarach?
3) obliczyć potrzebną ilość cegieł do wymurowania prostego komina?

4) obliczyć potrzebną ilość wapna do wykonania powłoki malarskiej na

dowolnej powierzchni?
5) obliczyć potrzebną ilość gliny potrzebną przy wymianie kafli piecowych?

6) obliczyć potrzebną ilość kredy potrzebną przy wymianie kafli

piecowych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
4.2. Narzędzia, sprzęt stosowany do robót remontowo -
konserwacyjnych w konstrukcjach zduńskich i kominiarskich
4.2.1.Materiał nauczania
W przypadku robót remontowych stosuje się pełną gamę narzędzi przeznaczonych dla
wielu zawodów budowlanych. Podczas prac remontowo-konserwacyjnych stosowane są
miedzy innymi narzędzia przeznaczone dla murarzy, tynkarzy, malarzy, zbrojarzy
i betoniarzy.
Do zduńskich robót remontowych stosuje się typowe narzędzia niezbędne do wykonania
pieców i trzonów kuchennych. Podstawowy sprzęt dla zawodu zduna obejmuje.
- Strzałki tynkarskie stosowane również w robotach sztukatorskich (rys.1a) do wykańczania
naniesionych zapraw i spoin.
Rys.1. Kielnie zduńskie [5, s.810]
a) strzałka tynkarska, b) kielnia owalna wydłużona, c) kielnia owalna
- Kielnie owalne (rys.1c), oraz owalne wydłużone nazywane  kocim językiem" (rys.1b),
stosowane do murowania ścian z kafli. Wykonane ze stali z drewnianą rączką
lakierowanÄ….
Do obróbki kafli stosowane są przecinaki oraz segmenty ścierne (rys.2).
Rys. 2. Narzędzia do obróbki kafli [5, s.810]
a) przecinak do płytek uniwersalnych płaski, b) przecinak ślusarski, c) przecinak do płytek mineralnych  grot ,
d) segment ścierny płaski,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Do prac remontowych stosuje się również szlifierki kątowe umożliwiające, zależnie od
zastosowanych tarcz, odpowiednią obróbkę kafli (rys.3).
Rys. 3. Szlifierka kÄ…towa [9]
Do prac murowych oraz remontowych stosowane są młotki gumowe (rys.4a) i murarskie
(rys.4b). Stanowią one również podstawowe narzędzia w remontowych konstrukcji
kominiarskich. Młotek gumowy stosuje się do regulowania położenia elementów
szkliwionych poprzez uderzanie w nie z różną siłą. Młotek murarski stosowany jest do
przecinania cegieł pełnych w celu uzyskania cegieł ułamkowych oraz do korygowania
położenia cegieł podczas sprawdzania pionowości muru poziomnicą.
Rys. 4. MÅ‚otki [5, s.810] Rys. 5. Szczypce [5, s.810]
a) młotek gumowy, b) młotek murarski a) czołowe, b) uniwersalne
W trakcie robót zastosowanie znajdują szczypce służą do wyginania i cięcia drutu oraz
metalowych siatek (rys.5) oraz nożyce blacharskie (rys.6).
Rys. 6. Nożyce blacharskie uniwersalne przegubowe [9, s.810]
Zastosowanie w pracach remontowych znajdują również ręczne piłki do metalu,
poziomnice, kątowniki murarskie. W wykończeniu oraz konserwacji niezbędne są szczotki,
stosowane do czyszczenia i pędzle wykorzystywane do białkowania (rys.7).
Rys. 7. Narzędzia wykończeniowe [5, s.810]
a) pędzel do wapna, b) pędzel pierścieniowy, c) szczotka techniczna z drutu stalowego,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
W zestawie narzędzi zduńskich powinny się znalez
ć: nóż monterski z rozwiertakiem,
packa stalowa, pilnik ślusarski okrągły i płaski, przymiar kreskowy składany drewniany,
szczypce z ostrzami wygięte, szpachla gumowa, szpachla stalowa trójkątna, wkrętak stały
płaski, wkrętak stały z sześciokątem.
Wnętrze pieca jest wykonane z cegły. Kominy i ściany kominowe w obiektach
tradycyjnych również. Prace te wykonywane są za pomocą narzędzi i sprzętu stosowanego
przez murarzy.
Do narzędzi i sprzętu bezpośredniego użytku zalicza się kielnię, młotek murarski,
poziomnicę, pion, sznur, wykroje, poziomnicę wężową, linie murarskie, kątowniki murarskie,
warstwomierz, klamry do mocowania sznura i czerpaki do zapraw.
Kielnia (rys.8 ) jest podstawowym narzędziem murarza i tynkarza. Służy do nabierania
zaprawy ze skrzyni, przenoszenia jej i rozścielania na murze oraz do zbierania nadmiaru
zaprawy wyciskanej przez układane cegły lub pustaki. Przy tynkowaniu natomiast służy do
nanoszenia zaprawy na ścianę lub sufit.
Rys.8. Kielnia [6, s.112] Rys.9. Poziomnica a) widok, b) sprawdzenie poziomu, c) sprawdzenie
pionu [6, s.112]
Poziomnica (rys.9) służy do sprawdzenia, czy ułożona warstwa muru jest pozioma lub
czy mur jest pionowy. Poziomnica składa się z drewnianej lub metalowej oprawy w kształcie
prostopadłościanu. W oprawie umieszczone są dwie libele o osiach wzajemnie prostopadłych.
Do sprawdzania, czy ułożona warstwa muru jest pozioma, służy linia murarska, czyli
Å‚ata, dÅ‚ugoÅ›ci 1,5÷2,0 m. Przy dÅ‚uższych odcinkach stosuje siÄ™ linie ważnÄ… dÅ‚ugoÅ›ci 5m
(rys.10).
Rys.10. Linia ważna [6, s.112]
Pion (rys.11) służy do sprawdzania pionowości muru. Prawidłowe położenie cegieł od
strony licowej muru uzyskuje siÄ™ przy zastosowaniu sznura murarskiego (rys. 12).
Rys.11. Pion murarski [6, s.112] Rys.12. Sznur murarski [6, s.112]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Do prac pomocniczych tynkarskich, stosuje się również pace stalowe i styropianowe
(rys.13,14). Służą one do zacierania wyprawy na gładko.
Rys.13 Paca stalowe [9] Rys.14. Paca styropianowe [9]
Do narzędzi i sprzętu pomocniczego zalicza się m.in.
- Å‚opaty,
- skrzynie do zapraw,
- pojemniki na zaprawę i cegły,
- taczki, japonki,
- przebijaki rurowe, przecinaki oraz pucki do kucia bruzd.
Wymienione środki pracy stosowane są najczęściej przez pomocników murarskich
w czasie transportu i przy dostarczaniu materiałów na stanowisko robocze oraz przy
wykonywaniu robót pomocniczych. Szerokie zastosowanie mają również elektronarzędzia:
- mieszarki do zapraw(rys.15),
Rys.15. Mieszarki [9] Rys.16. Wkrętarka[9]
- wkrętarki (rys.16)
- wiertarki i młoty udarowe (rys.17)
Rys.17. MÅ‚oty wiercÄ…co -kujÄ…ce a) lekki w klasie 2kg, b) w klasie 5kg, [9]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Po zakończonych pracach remontowych wszystkie używane narzędzia należy dokładnie
oczyść. Wymyty sprzęt składuje się w miejscu do tego przeznaczonym. Narzędzia pomiarowe
powinny być okresowo sprawdzane.
Elektronarzędzia powinny być sprawdzane okresowo oraz przed każdą zmianą roboczą.
Ich stosowanie powinno być zgodna z zaleceniami producenta. Zabrania się:
- pracować urządzeniem bez wcześniejszego instruktażu,
- pracować niesprawnym urządzeniem,
- czyszczenia i konserwacji zespołu napędowego w czasie pracy.
Zasady składowania i konserwacji elektronarzędzi powinna być zgodna z zaleceniami
producenta.
4.2.2.Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie narzędzia pomiarowe stosujemy podczas remontów konstrukcji kominiarskich?
2. Jakie narzędzia pomiarowe stosujemy podczas remontów konstrukcji zduńskich?
3. Jakie narzędzia stosujemy do wymiany i naprawy elementów w konstrukcjach zduńskich?
4. Jakie narzędzia stosujemy do wymiany i naprawy elementów w konstrukcjach
kominiarskich?
4.2.3.Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ przeznaczenia wybranych narzędzi używanych do wykonywania napraw
konstrukcji zduńskich i kominiarskich.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) rozłożyć narzędzia na stanowisku,
2) podzielić narzędzia na grupy lub zawody,
3) dokonać wstępnego opisu przeznaczenia poszczególnych narzędzi,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zestaw narzędzi zduńskich,
- zestaw narzędzi murarskich,
- zestaw narzędzi pomiarowych,
- zestaw narzędzi pomocniczych,
- arkusz papieru A4,
- długopis, ołówek,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Ćwiczenie 2
Dobierz odpowiedni zestaw narzędzi do wykonania ścianki w piecu kaflowym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko do składowania narzędzi,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną,
3) wynotować odpowiedni sprzęt potrzebny do realizacji zadania,
4) pobrać narzędzia potrzebne do realizacji zadania,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zestaw narzędzi zduńskich,
- zestaw narzędzi murarskich,
- zestaw narzędzi pomiarowych,
- zestaw narzędzi pomocniczych,
- zestawy dokumentacji technicznej,
- arkusz papieru A4,
- długopis, ołówek,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Dobierz odpowiedni zestaw narzędzi potrzebnych do wymiany kafli w trzonie
kuchennym.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko do składowania narzędzi,
2) zapoznać się z rodzajem uszkodzenia,
3) wynotować odpowiedni sprzęt potrzebny do realizacji zadania,
4) pobrać narzędzia potrzebne do realizacji zadania,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- zestaw narzędzi zduńskich,
- zestaw narzędzi murarskich,
- zestaw narzędzi pomiarowych,
- zestaw narzędzi pomocniczych,
- zestawy dokumentacji technicznej,
- arkusz papieru A4,
- długopis, ołówek,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) scharakteryzować narzędzia pomiarowe?

2) scharakteryzować narzędzia do wykonania remontów i konserwacji

konstrukcji zduńskich?
3) scharakteryzować narzędzia do wykonania remontów i konserwacji

konstrukcji kominiarskich?
4) dobrać narzędzia do wykonania drobnego remontu konstrukcji

zduńskiej?
5) dobrać narzędzia do wykonania drobnego remontu konstrukcji

kominiarskiej?
6) stosować przepisy bhp podczas pracy za pomocą elektronarzędzi?

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
4.3. Wykonywanie drobnych robót konserwatorskich
w konstrukcjach zduńskich
4.3.1. Materiał nauczania
Zakończenie budowy i przekazanie obiektu użytkownikowi rozpoczyna okres
użytkowania (eksploatacji). Jest on wielokrotnie dłuższy od okresu realizacji i kończy się
wraz z likwidacjÄ… obiektu budowlanego. W okresie eksploatacji obiekt budowlany jest
poddany różnym oddziaływaniom, które można podzielić na dwie grupy.
Pierwsza grupa - to oddziaływania wynikające z upływu czasu i użytkowania obiektu,
mające w sumie ujemny wpływ na jego stan techniczny. W czasie użytkowania obiektu na
skutek niedociągnięć i błędów: w projektowaniu, w produkcji materiałów i elementów,
w fazie realizacji obiektu oraz starzenia się materiałów i ich korozji, jak również wadliwego
użytkowania i braku dbałości o obiekt, występują różne uszkodzenia elementów budowli
prowadzące do jej fizycznego zużycia. Budowla ulega również tzw. zużyciu moralnemu,
wynikającemu ze zmieniających się wymagań społecznych.
Druga grupa oddziaływań wynika z troski użytkownika o obiekt, która przeciwstawia się
fizycznemu zużyciu obiektu i nosi nazwę obsługi obiektu.
Zużyciu moralnemu budowli można przeciwdziałać, modernizując je.
Roboty konserwacyjne jest to zespół robót budowlanych wykonywanych bieżąco lub
okresowo, niezbędnych do utrzymania obiektu budowlanego i jego otoczenia w należytym
stanie technicznym. Roboty te obejmują likwidację przyczyn i skutków uszkodzeń
mogących spowodować przedwczesne niszczenie obiektu lub jego elementów i urządzeń.
Wykonywanie robót konserwacyjnych nie powoduje zmiany sposobu użytkowania
obiektu budowlanego, zmiany warunków technicznych, pracy instalacji i urządzeń, zmiany
wyglądu zewnętrznego ani wyglądu trwałych urządzeń wnętrz. Do robót tych zalicza się
usuwanie liści z dachu, usuwanie sopli lodowych, sprawdzanie i poprawianie drożności
rynien i rur spustowych, mycie okien, mycie i pastowanie posadzek, smarowanie i regulacja
zamków, zawiasów, czyszczenie i wymiana spoin, oczyszczanie powierzchni ceramicznych
itp.
Stosowanie właściwych zabiegów konserwacyjnych i naprawczych wymaga stałego
kontrolowania stanu technicznego obiektu. Dokonuje siÄ™ tego w ramach okresowych
przeglądów technicznych, podczas których bada się występujące uszkodzenia poszczególnych
elementów budowli. W czasie tych badań metodą wizualną określa się zużycie, oceniając
stopień uszkodzeń widocznych na powierzchni elementów. Czasem używa się do tego
specjalnych przyrządów. Stosując metodę wizualną przeprowadza się dokładny przegląd
wszystkich widocznych objawów uszkodzeń konstrukcji: rys, pęknięć tynków i murów,
konstrukcji stropów, odpadnięć tynków, zniszczeń pokryć dachowych itp.
Konserwacja elementów zduńskich obejmuje wymianę i naprawę niepełnych spoin, które
w oblicowaniu pieca należy starannie dopełnić rzadką zaprawą. Czasami zaleca się dodać do
zaprawy nieco mleka i wciskać zaprawę, kiedy piec jest gorący. Spoinowanie wykonuje się
od góry ku dołowi.
Powierzchnie pieca oblicowanego zmywa się szczotką lub szmatą, po przeschnięciu
wyciera czystą, suchą ścierką aż do uzyskania połysku kafli. Bardzo dobrze czyści się
powierzchnię oblicowania wiórami drzewnymi (wełną drzewną). Powierzchnię nie licowaną
pieca z cegły zmywa się szczotka.
Mokre spoiny oblicowania przypudrowuje się gipsem, a po wyschnięciu wyciera całą
powierzchniÄ™ oblicowania czystÄ…, suchÄ… szmatÄ….
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Suche spoiny oblicowania wypełnia się rozrobioną w wodzie do konsystencji rzadkiej
śmietany kredą pławioną. Masę tę nakłada się w spoiny pędzelkiem, gdy piec jest gorący,
a po wyschnięciu wyciera się powierzchnię czystą, suchą ścierką.
Wypełnianie spoin kredą nazywa się kredowaniem.
Przy licowaniu z kafli kolorowych spoiny oblicowania można także wypełniać zaprawą
zabarwioną barwnikami mineralnymi, używaną do wierzchniej warstwy tynku
glinobetonowego przy piecach nie licowanych. Zabarwienie może więc być ciemnożółte,
brÄ…zowe, szare lub czerwone.
Piec nie licowany kreduje się, kiedy jest już suchy i gorący. Spoiny wypełnia się kredą
rozrobioną z wodą. Przy wypełnianiu spoin mokrych na kredzie powstają żółte plamy. Spoiny
kredowane dają szczególnie ładny efekt, jeżeli ściany były stawiane cegłami na rąb.
Żeliwne i stalowe części armatury piecowej, jeżeli nie są niklowane lub pokryte emalią,
należy starannie oczyścić (najlepiej szczotką drucianą) i powlec grafitem. Nazywa się to
grafitowaniem. Stosuje się do tego gotowe pasty grafitowe, które nanosi się za pomocą
szmatki.
4.3.2.Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co rozumiesz pod nazwÄ… roboty konserwatorskie?
2. Jak wykonuje się spoinowanie pieców i trzonów kuchennych?
3. Jaki materiał stosujemy do wykonania spoin w piecach kaflowych i trzonach kuchennych?
4. Jak wykonuje siÄ™ kredowanie?
5. Jak wykonujemy grafitowanie?
4.3.3.Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonać spoinowanie części ściany pieca kaflowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiednie narzędzia,
3) oczyścić miejsca przeznaczone do spoinowania,
4) przygotować zaprawę do spoinowania,
5) wykonać spoinowanie,
6) oczyścić narzędzia,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
- zestaw narzędzi zduńskich,
- zestaw narzędzi pomocniczych,
- materiały na zaprawę przeznaczoną na spoinę,
- apteczka,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Ćwiczenie 2
Wykonaj kredowanie spoin w części trzonu kuchennego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiednie narzędzia,
3) oczyścić spoiny przeznaczone do kredowania,
4) przygotować roztwór,
5) wykonać kredowanie,
6) oczyścić narzędzia,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
- zestaw narzędzi zduńskich,
- zestaw narzędzi pomocniczych,
- kreda pławiona,
- apteczka,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Wykonaj grafitowanie części armatury pieca kaflowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) dobrać odpowiednie narzędzia,
3) oczyścić armaturę przeznaczoną do grafitowania,
4) przygotować pastę grafitowa,
5) wykonać grafitowanie,
6) oczyścić narzędzia,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
- zestaw narzędzi zduńskich,
- zestaw narzędzi pomocniczych,
- pasta grafitowa i rozpuszczalnik,
- apteczka,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) zorganizować stanowisko pracy do przeprowadzenia spoinowania?

2) zorganizować stanowisko pracy do przeprowadzenia kredowania?

3) zorganizować stanowisko pracy do przeprowadzenia grafitowania?

4) przygotować zaprawę na spoiny w piecach kaflowych i trzonach

kuchennych?
5) wykonać prawidłowo spoinowanie?

6) wykonać prawidłowo kredowanie?

7) wykonać prawidłowo grafitowanie?

8) stosować przepisy bhp podczas prac konserwatorskich?

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
4.4. Wykonywanie drobnych robót remontowo-konserwatorskich
w konstrukcjach kominiarskich
4.4.1. Materiał nauczania
Dobra organizacja robót remontowo  konserwatorskich zależy od ich dokładnego i
wszechstronnego przygotowania.
Do czynności techniczno-organizacyjnych należących do etapu przygotowania obiektu
do remontu należą:
- przeprowadzenie szczegółowych badań stanu technicznego całego budynku, wszystkich
konstrukcji nośnych i elementów wykończenia; te wyniki powinny być udokumentowane
zdjęciami, szkicami i opisami,
- opracowanie dokumentacji technicznej robót, zawierającej rysunki robocze napraw
elementów konstrukcyjnych wraz z opisem technicznym, projekt organizacji robót oraz
kosztorys,
- wykonanie czynności i robót wstępnych związanych z przygotowaniem do wejścia na
teren budowy,
- zagospodarowanie placu budowy oraz zgromadzenie materiałów koniecznych do
rozpoczęcia robót,
- przygotowanie potrzebnych środków transportu, rusztowań i innych urządzeń.
W projekcie organizacji robót powinno być jasno i jednoznacznie ustalone, jakimi
metodami i przy użyciu jakich środków produkcyjnych (maszyn, urządzeń, materiałów itp.)
mają być wykonane roboty. Zakres robót remontowych powinien być przedstawiony
w uzasadnionych terminach w harmonogramie wykonania robót.
Roboty remontowe są specyficzne, np. tylko jednego rodzaju lub o różnym charakterze
w kolejno remontowanych pomieszczeniach. Zwykle występuje duża różnorodność robót.
Dlatego niemożliwe jest zapewnienie ciągłości pracy brygady składającej się z większej
liczby robotników jednego zawodu. Kłopotliwa jest też ciągła konieczność zmiany składu
brygady przy przechodzeniu z jednego obiektu na drugi.
Robotnicy budowlani wykonujący roboty remontowe powinni mieć dwa lub więcej
zawodów, np. murarz - betoniarz-zbrojarz - malarz. Stwarza to możliwość utworzenia
brygady kompleksowej w celu lepszego wykorzystania ich czasu roboczego i lepszej
organizacji pracy. Taka kompleksowa brygada pracuje na podstawie zlecenia scalonego,
obejmującego wszystkie czynności, które wchodzą w skład roboty kompleksowej.
Warunkiem zapewnienia wysokiej jakości robót remontowych jest stosowanie
właściwych materiałów budowlanych i ścisłe przestrzeganie ustalonej technologii robót oraz
prowadzenie bieżących kontroli jakości i przebiegu robót.
Remonty to wykonywanie robót budowlanych polegających na odtwarzaniu pierwotnego
stanu technicznego i użytkowego, wykraczających poza zakres konserwacji, nie
powodujących jednak zmian w użytkowaniu, przeznaczeniu i konstrukcji tego obiektu lub
jego części. Remont ma na celu doprowadzenie elementów lub całego obiektu budowlanego,
zużytych w czasie użytkowania, do odpowiedniego stanu technicznego z zachowaniem
dotychczasowego przeznaczenia lub ich zastąpienie nowocześniejszymi rozwiązaniami tech-
nicznymi dla polepszenia warunków użytkowania obiektu.
Termin remont jest tradycyjnie używany w budownictwie, chociaż stosowany jest termin
naprawa. Rozróżnia się:
- naprawy okresowe (bieżące), wykonywane według z góry ustalanych zasad, po
określonym czasie pracy obiektu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
- naprawy doraz
ne, które wykonuje się, aby odtworzyć stan przydatności obiektu, utracony
w sposób losowy (w wyniku awarii),
Można się również spotkać z terminami:
- naprawa pogwarancyjna, czyli czynności mające na celu usunięcie uszkodzeń obiektu
budowlanego powstałych w okresie gwarancyjnym, wykonywane na koszt wykonawcy,
- naprawa główna (kapitalna), czyli o kompleksowym działaniu mającym na celu
przywrócenie wartości użytkowej całego obiektu i wszystkich jego elementów; naprawy
główne są często prowadzone jako modernizacyjne i związane z poprawą lub zmianą
funkcji i wyposażenia obiektu.
Uszkodzenia zewnętrznej ściany przewodu wykrywa się łatwo. Starym i pewnym
sposobem jest malowanie kominów farbą wapienną co umożliwia stałą kontrolę szczelności.
Konieczne jest jednak regularne odnawianie powłoki malarskiej.
Malowanie pędzlem polega na wykonaniu następujących operacji:
- zanurzenie pędzla w farbie,
- naniesienie farby na podłoże,
- roztarcie farby na podłożu.
Dla zachowania jednolitej grubości warstwy, trzeba zwrócić uwagę, by za każdym
zanurzeniem pędzla nabierać taką samą ilość farby i za każdym razem nanosić ją na
powierzchnię o takiej samej wielkości.
Techniką wapienną nazywa się wykonywanie powłoki malarskiej z farby z ciastem
wapiennym. Aby uzyskać barwę do farb dodaje się pigmenty pochodzenia mineralnego, takie
jak: ochra, czerwień żelazowa, zieleń chromowa, ultramaryna. Zawartość pigmentów nie
powinna przekraczać 10% masy ciasta wapiennego.
Przed malowaniem powierzchnia tynku powinna być gruntowana rozrzedzonym
mleczkiem wapiennym lub roztworem szarego mydła.
Do malowania farbą wapienną stosuje się pędzle lub aparaty do natrysku mechanicznego.
Farbę należy nakładać dwukrotnie bardzo cienkimi warstwami. Powinna być zachowana
zasada krzyżowania się pociągnięć pędzla (lub kierunków prowadzenia końcówki aparatu
natryskowego) w obu warstwach powłoki. Powłoki uzyskane techniką wapienną są odporne
na zawilgocenie. Do farb wapiennych dodawany jest czasem pokost. TakÄ… farbÄ™ nazywa siÄ™
farbÄ… szwedzkÄ….
Trudniej jest znalez
ć nieszczelność w przegrodzie między przewodami  możemy to
wykonać na dwa sposoby.
Stosując sposób pierwszy zatykamy wylot przewodu na dachu i rozpalamy ogień
w otworze wyczystkowym w piwnicy (można dodać mokrych gałęzi, aby mocno dymiły).
Wydobywanie się dymu z sąsiedniego przewodu wskazuje na istnienie nieszczelności. Drugi
sposób jest lepszy, ponieważ pozwala na ustalenie miejsca uszkodzenia. Przez wierzch
komina wprowadzamy do przewodu odpowiednio zabezpieczoną od stłuczenia silną lampę
elektrycznÄ… (rys.18).
Rys.18. Wykrywanie szczelin w przegrodach między przewodowych [4, s.182]
1-lampa, 2-szczelina, 3-promienie świata, 4-przewody kominowe
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Smuga światła pojawiająca się w sąsiednim przewodzie wykazuje miejsce szczeliny.
Długość kabla elektrycznego zagłębionego w przewód pozwala odmierzyć na ścianie komina
miejsce tej szczeliny.
Zatkanie przewodu wykrywamy za pomocÄ… kuli kominiarskiej wpuszczonej do przewodu
przez wierzch komina.
Jeżeli przewód nie ma załamań (leżaków), możemy wykryć uszkodzenie za pomocą
lusterka ustawianego ukośnie w otworze wyczystkowym. Światło padające z góry pozwala
dobrze obserwować wewnętrzne ściany przewodu.
Nieszczelności w przegrodach między przewodami usuwamy następującymi sposobami.
Przy niewielkiej liczbie szczelin wybijamy otwór w ścianie przewodu, oczyszczamy (w razie
potrzeby) szczeliny z sadzy, zalepiamy je zaprawą zduńską i zamurowujemy otwór.
Jeżeli szczelin jest więcej lub jeżeli nie ma możności wybicia otworów (np. ścianę
zasłania piec lub miejsce uszkodzone wypada w stropie), stosujemy jeden z dwu niżej
opisanych przyrządów o podobnej zasadzie działania.
Pierwszy przyrząd składa się z gumowej płyty o kształcie odpowiadającym przekrojowi
przewodu. PÅ‚yta od spodu usztywniona jest drewnianym klockiem. PÅ‚ytÄ™ wprowadza siÄ™ do
przewodu przez otwór poniżej szczeliny (można przez otwór wyczystkowy) tak, aby
zamknęła przekrój. Na płytę wlewa się najpierw gęstą, a potem rzadką zaprawę zduńską, po
czym podciąga się ją w górę za pomocą przyczepionej linki. Koniec linki nawija się na
kołowrót umieszczony na wierzchu komina.
Zaprawa wypełnia nieszczelności, zaś płyta zaciera i wygładza spoiny (rys. 19).
Rys.19. Zacieranie szczelin w przewodzie kominowym [4, s.183]
1-kołowrót, 2-linka, 3-warstwa zaprawy, 4-szczeliny, 5-płyta gumowa, 6-klocek drewniany
Drugi przyrząd składa się z dwóch ułożonych na krzyż sprężyn (rys.20), na które na
kładą się dwa kawałki płótna brezentowego.
Rys.20. Rapownica [4, s.184]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
PrzyrzÄ…d ten zwany rapownicÄ… wprowadza siÄ™ do przewodu, zaczepia na lince, po czym
wlewa z góry najpierw wodę (dla zwilżenia cegły), a następnie tyle rzadkiej zaprawy, aby
powstał słup wysokości ok. 30cm.
Za pomocą drążka umieszczonego w otworze ponad miejscem uszkodzonym
a działającego jak lewar przeciąga się przyrząd przez przewód zapełniając w ten sposób
nieszczelności. Po przeciągnięciu całego odcinka przewodu należy operację powtórzyć
używając rzadkiej zaprawy w celu wygładzania ścian. Przewód uszczelniony tym przyrządem
uzyskuje przekrój okrągły (rys.21).
. Rys.21.Zacieranie szczelin w przewodzie kominowym: [4, s.184]
1  rzadka zaprawa zduńska, 2  drążek
Zaleca się przecierać przewód odcinkami po jednej kondygnacji. W tym celu na każdym
piętrze trzeba wykuć otwór na wysokości ok. lm od podłogi, który po zakończeniu pracy
zamurowuje siÄ™.
W celu usunięcia cegły z przewodu po ustaleniu miejsca jej zatrzymania się wykuwamy
otwór w ścianie. Po wyjęciu cegły otwór zamurowujemy. Miejsce zatrzymania się cegły
ustalamy wpuszczając w przewód kulę kominiarską. Orientujemy się za pomocą dz
więku,
jaki wydaje kula uderzajÄ…ca o przeszkodÄ™.
W taki sam sposób usuwamy gniazda kawek. Po ich usunięciu należy wylot przewodu
zabezpieczyć siatką metalową.
Do prac remontowych w konstrukcjach kominiarskich konieczna jest umiejętność
murowania. Najczęściej stosowanymi sposobami murowania są:
- murowanie na wcisk (rys. 22,23),
Rys. 22. Kolejność czynności podczas murowania warstwy główkowej sposobem ,,na wcisk  [1, s.79]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Rys. 23. Kolejność czynności podczas murowania warstwy wozówkowej sposobem ,,na wcisk  [1, s.79]
Rys. 24. Murowanie na wycisk z podcięciem zaprawy kielnią; 1, 2, 3 - kolejne czynności podczas murowania
[1, s.79]
- murowanie na wycisk z podcięciem zaprawy kielnią (rys.24, 25),
Rys. 25. Murowanie na wycisk z podcięciem zaprawy kielnią: [2, s.80]
a) warstwy wozówkowej, b) warstwy główkowej; 1, 2, 3 - kolejne czynności podczas murowania
- murowanie z nakładaniem zaprawy na boczną powierzchnię cegieł (rys.26,27).
Rys. 26. Murowanie z nakładaniem zaprawy na powierzchnię boczną cegły; 1, 2- kolejne czynności podczas
murowania warstwy wozówkowej [2, s.80]
Rys. 27. Murowanie z nakładaniem zaprawy na powierzchnię boczną cegły: 1, 2, 3- kolejne czynności podczas
murowania warstwy główkowej [2, s.81]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Mury ceglane można tynkować dopiero po upływie pewnego czasu od ich wykonania,
z następujących powodów:
- trzeba odczekać, aż mury i stropy przed otynkowaniem osiądą wraz z gruntem i skurczą
się w skutek wysychania zaprawy; zbyt wczesne wykonanie tynków jeszcze w trakcie
wysychania i osiadania ścian może spowodować pękanie tynków,
- tynkuje się ściany już suche, gdyż wysychanie byłoby póz
niej hamowane przez tynk,
- w czasie wysychania wilgotnego otynkowanego muru mogą powstać wykwity na tynku
wskutek rozpuszczania się różnych soli zawartych w cegle.
W celu zapewnienia lepszej przyczepności zaprawy do muru ceglanego pożądane jest
pozostawienie przy murowaniu spoin pustych na 1÷1,5 cm od lica Å›ciany. Jeżeli mur zostaÅ‚
wykonany od zewnątrz na pełne spoiny, to zaleca się przed otynkowaniem częściowo
wydrapać zaprawę ze spoin.
Bezpośrednio przed rozpoczęciem tynkowania należy mur oczyścić starannie szczotkami
i zmyć z kurzu. Zbyt suchą powierzchnię muru należy przed samym narzuceniem tynku
gruntownie zwilżyć wodą. Zwilżanie należy stosować zwłaszcza podczas upałów i przy
ciepłych wiatrach. Przy tynkach gipsowych nie trzeba zwilżać muru z taką starannością jak
przy tynkach wapiennych lub cementowo-wapiennych, ponieważ gips wiąże bardzo szybko.
Obrzutkę narzuca się na podłoże zwykle za pomocą kielni w ten sposób, że tynkarz po
nabraniu na kielnie silnym, szybkim ruchem rzuca na podłoże, przesuwając się wzdłuż ściany
(rys.28).
Rys.28. Sposób narzucania obrzutki na ścianę [8, s.264]
Sposób nakładania narzutu kielnią jest taki sam, jak obrzutki - z tą różnicą, że gęstsza
zaprawa rozkłada się na podłożu grubszymi warstwami.
Po położeniu narzutu jednym z opisanych wyżej sposobów ściąga się go i wyrównuje.
Czynność tę przeprowadza się za pomocą łaty lub pacy drewnianej, przesuwanej ruchem
falistym od dołu do góry po pasach kierujących lub listwach tynkarskich (rys.29).
Rys.29. ÅšciÄ…ganie zaprawy [8, s.266]
a) w dolnej części ściany, b) na suficie, c) wyrównanie ruchem falistym
Podczas zacierania wykonuje siÄ™ ruchy koliste dociskajÄ…c odpowiednio packÄ™ do
powierzchni. Należy przy tym jednocześnie przesuwać packę tak, aby nie zacierać
wielokrotnie w tym samym miejscu(rys.30).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Rys.30. Zatarcie narzutu [7, s.301]
W trakcie zacierania należy dostosowywać siłę docisku do twardości zaprawy oraz
wielkości nierówności. Zbyt duży docisk przy słabo stężałej zaprawie może spowodować
powstawanie nierówności przy zacieraniu. Jeżeli występują większe ubytki w narzucie to
należy je uzupełnić w czasie zacierania taką samą zaprawą.
Podczas prac remontowych mogą wystąpić typowe zagrożenia: uderzenia, skaleczenia,
uszkodzenia rąk, zaprószenie oczu pyłem lub zaprawą itp. Aby temu zapobiec, należy
przestrzegać następujących zasad:
- dobrze zorganizować stanowisko pracy, by umożliwić pełną swobodę ruchów,
- używać narzędzi w dobrym stanie technicznym,
- przy pracy na wysokościach stosować indywidualny sprzęt ochrony osobistej.
4.4.2.Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na poniższe pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do
zaplanowania przebiegu ćwiczeń i ich wykonania.
1. Jakie są metody badania szczelności przewodów kominowych?
2. Jakimi sposobami wykonujemy uszczelnianie przewodów kominowych?
3. Jak wykonujemy ściany ceglane?
4. Jak wykonujemy tynki na podłożu ceglanym?
5. Jak wykonujemy malarskie powłoki wapienne?
6. Jak przepisy bhp obowiązują podczas remontów i konserwacji?
4.4.3.Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przeprowadz
badanie szczelności komina w przegrodzie między przewodami.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) dobrać odpowiedni sprzęt i sprawdzić jego działanie,
2) przeprowadzić badanie wyznaczonego przewodu z zaznaczeniem ewentualnych
nieszczelności przewodu,
3) posprzątać stanowisko pracy,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Wyposażenie stanowiska pracy:
- odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
- stanowisko ze ścianą kominową,
- lampa z długim przewodem,
- apteczka,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Wykonaj ściankę działową o wysokości pięciu warstw z cegły grubości 6,5cm, na
zaprawie cementowo-wapiennej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do wykonania zadania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wyznaczyć miejsce wykonania ścianki,
4) przygotować zaprawę zgodnie z treścią zadania,
5) wykonać ściankę zgodnie z dokumentacją,
6) oczyścić sprzęt i narzędzia,
7) posprzątać stanowisko pracy,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
- wielkość stanowiska 6m2,
- dokumentacja techniczna,
- materiały: cegły ceramiczne pełne, cement, wapno, piasek, woda,
- podstawowe narzędzia i sprzęt do robót murarskich,
- podstawowy sprzęt pomiarowy,
- narzędzia i sprzęt pomocniczy,
- apteczka,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Wykonaj ściankę działową na wysokość ośmiu warstw z cegły grubości 12cm, na
zaprawie cementowo  wapiennej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) dobrać sprzęt i narzędzia potrzebne do wykonania zadania,
2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) wyznaczyć miejsce wykonania ścianki,
4) przygotować zaprawę zgodnie z treścią zadania,
5) wykonać ściankę zgodnie z dokumentacją,
6) oczyścić sprzęt i narzędzia,
7) posprzątać stanowisko pracy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
- wielkość stanowiska 6m2,
- dokumentacja techniczna,
- materiały; cegły ceramiczne pełne, cement, wapno, piasek, woda,
- podstawowe narzędzia i sprzęt do robót murarskich,
- podstawowy sprzęt pomiarowy,
- narzędzia i sprzęt pomocniczy,
- apteczka,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 4
Wykonaj tynk cementowo-wapienny dwuwarstwowy o powierzchni 2,0x2,0m na
ścianie ceglanej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) dobrać odpowiedni materiał,
4) przygotować podłoże,
5) wyznaczyć lico tynku za pomocą listew tynkarskich,
6) przygotować zaprawę zgodnie z recepturą,
7) wykonać pierwszą warstwę tynku,
8) wykonać i wyrównać narzut,
9) oczyścić sprzęt i narzędzia,
10) posprzątać stanowisko pracy,
11) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
12) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
- materiał do wykonania zapraw tynkarskich,
- stanowisko robocze,
- zestaw listew do wyznaczenia lica tynku,
- rusztowania do robót tynkarskich wewnętrznych,
- podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich,
- podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu o robót murarskich,
- podstawowy sprzęt pomiarowy,
- apteczka,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Ćwiczenie 5
Wykonaj wapienna powłokę malarską na tynku zwykłym o powierzchni 20m2 .
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) dobrać odpowiedni sprzęt i narzędzia,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zagruntować podłoże,
4) wykonać powłokę zgodnie z technika malarską,
5) oczyścić sprzęt i narzędzia,
6) posprzątać stanowisko pracy,
7) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
8) dokonać oceny poprawności wykonania ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- odzież ochronna i sprzęt ochrony osobistej,
- przygotowana farba wapienna,
- stanowisko robocze z przygotowanym tynkiem zwykłym,
- podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu o robót malarskich,
- podstawowy sprzęt pomiarowy,
- apteczka,
- literatura z rozdziału 6 poradnika dla ucznia.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) sprawdzić szczelność przewodu kominowego?

2) scharakteryzować sposoby uszczelniania przewodów kominowych?

3) wykonać prawidłowo prostą ścianę z cegły?

4) wykonać prawidłowo tynk na podłożu ceglanym?

5) wykonać prawidłowo wapienną powłokę malarską?

6) stosować przepisy bhp podczas wykonywania prac remontowych

i konserwatorskich?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania prac przygotowawczo-
zakończeniowych podczas remontowania i konserwacji konstrukcji zduńskich
i kominiarskich. Zarówno w części podstawowej jak i ponadpodstawowej znajdują się
zadania wielokrotnego wyboru( jedna odpowiedz
jest prawidłowa).
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, prawidłową odpowiedz

w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz X (w przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową).
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
na póz
niej i wróć do zadania gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 min.
Powodzenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Obmiar robót w tradycyjnych konstrukcjach kominiarskich dla murów cienkich grubości
do jednej cegły dokonujemy w:
a) m2,
b) cm,
c) m3,
d) m.
2. Na wykonanie muru o grubości ź cegły i powierzchni 2 m2 zużyto następującą liczbę
cegieł( skorzystaj z tabeli zamieszczonej poniżej) :
a) 48,
b) 58,
c) 28,
d) 92.
Ilość zużycia materiału na jeden m2 muru zależnie od jego grubości:
Grubość muru ź cegÅ‚y ½ cegÅ‚y 1 cegÅ‚y 1½ cegÅ‚y
Liczba cegieł w 28,6 48,1 92,7 139,9
szt.
Ilość zaprawy m3 0,011 0,03 0,084 0,13
3. Przy wykonaniu obmiaru murów kominowych:
a) potrąca się 50% objętości przewodów,
b) potrąca się objętość przewodów,
c) nie potrąca się objętości przewodów jeżeli ich objętość jest mniejsza niż 25%
objętości muru,
d) nie potrąca się objętości przewodów.
4. Rysunek obok przedstawia:
a) przecinak ślusarski,
b) strzałkę tynkarską,
c) kielnię owalną wydłużoną,
d) kielniÄ™ owalnÄ….
5. Spoinowanie pieca przeprowadza siÄ™:
a) od góry ku dołowi,
b) od dołu do góry,
c) dowolnie,
d) od lewej do prawej strony.
6. Mokre spoiny oblicowania pieca przypudrowuje siÄ™:
a) mÄ…kÄ…,
b) cementem,
c) wapnem,
d) gipsem.
7. Kredowanie pieca polega na :
a) wypełnianiu spoin kredą,
b) powlekaniu kafli kredÄ…,
c) powlekaniu drzwiczek kredÄ…,
d) powlekaniu kredą wnętrza pieca.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
8. Podczas kredowania masę nakłada się gdy:
a) piec jest ciepły,
b) piec jest gorÄ…cy,
c) piec jest zimny,
d) piec jest w końcowej fazie stygnięcia.
9. Grafitowanie wykonuje siÄ™ na:
a) żeliwnych i stalowych częściach armatury piecowej, jeżeli są niklowane lub pokryte
emaliÄ…,
b) kaflach uszkodzonych,
c) piecach nie oblicowanych,
d) żeliwnych i stalowych częściach armatury piecowej, jeżeli nie są niklowane lub
pokryte emaliÄ…
10. Stałą kontrolę szczelności murów zewnętrznych kominów umożliwia:
a) malowanie farbÄ… wapiennÄ…,
b) otynkowanie zaprawÄ… cementowÄ…,
c) otynkowanie zaprawÄ… gipsowa,
d) malowanie farbÄ… olejnÄ….
11. Przed malowaniem farbą wapienną powierzchnia tynku powinna być gruntowana
rozrzedzonym mleczkiem wapiennym lub:
a) rozrzedzonym mleczkiem cementowym,
b) roztworem szarego mydła,
c) rozrzedzonym mleczkiem gipsowym,
d) zagęszczonym mleczkiem gipsowym.
12. Zawartość pigmentów w stosunku do masy ciasta wapiennego nie powinna przekraczać:
a) 2%,
b) 10%,
c) 5%,
d) 20%.
13. Zatykanie wylotu przewodu na dachu i rozpalenie ognia w otworze wyczystkowym
w piwnicy pozwoli nam:
a) sprawdzić drożność przewodu sąsiedniego,
b) sprawdzić drożność przewodu zatkanego,
c) wykryć nieszczelność w przegrodzie między przewodami,
d) określić miejsce nieszczelności między przewodami.
14. Za pomocÄ… kuli kominiarskiej wpuszczonej do przewodu przez wierzch komina
wykrywamy:
a) szczelność przewodu,
b) zatkanie przewodu,
c) zatkanie komina,
d) szczelność komina.
15. Rysunek obok przedstawia:
a) rapownicÄ™,
b) wycior,
c) zawiesie,
d) kulÄ™ kominiarskÄ….
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
16. Zacieranie szczelin w przewodzie kominowym przeprowadza się odcinkami wysokości:
a) 1,5 m,
b) 1 m,
c) dwóch kondygnacji,
d) jednej kondygnacji.
17. W celu zapewnienia lepszej przyczepności zaprawy do muru ceglanego pożądane jest
pozostawienie przy murowaniu spoin pustych na:
a) 3÷4,5 cm,
b) 2÷2,5 cm,
c) 1÷1,5 cm,
d) 1÷5 cm.
18. Narzut ściąga się i wyrównuje za pomocą:
a) kielni,
b) Å‚aty lub pacy stalowej,
c) Å‚aty lub pacy styropianowej,
d) Å‚aty lub pacy drewnianej.
19. Zacieranie tynku wykonuje siÄ™ :
a) ruchem kolistym,
b) pociągnięciami od góry do dołu,
c) pociągnięciami od dołu do góry,
d) uderzeniami pacy.
20. Warstwa tynku , którą kładzie się bezpośrednio na podłoże to:
a) szlichta,
b) gładz
,
c) narzut,
d) obrzutka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
Wykonywanie prac przygotowawczo-zakończeniowych podczas
remontowania i konserwacji konstrukcji zduńskich
i kominiarskich
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr Odpowiedz
Punkty
zadani
a
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
" punktów
& & & & & & & & & & & & & & & &
Ocena
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
6. LITERATURA
1. Karkoszka T. Wykonywanie murów nośnych o różnej grubości z różnych materiałów
KOWEZ Warszawa 2002r.
2. Martyniak W., Pieniążek J.: Technologia budownictwa 5 WSiP, Warszawa 1997 r.
3. Poradnik majstra budowlanego-praca zbiorowa. Arkady, Warszawa 2004r.
4. Paradista J.: Roboty zduńskie cz.I. PWSZ 1959.Warszawa
5. Rzemieślnicze narzędzia proste dla budownictwa WKiC Warszawa 1985r.
6. Słowiński Z.: Technologia budownictwa 2 WSiP, Warszawa 1996r.
7. Urban. L. Technologia robót murarskich i tynkarskich WSiP, Warszawa 1988r.
8. Wszechnica budowlana-praca zbiorowa. RSW, Warszawa 1988r.
9. Zestaw katalogów firm,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39