Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu
Rolnictwo świata
Zakres podstawowy. Grupa A
Maks.
Nr
Przewidywana odpowiedz
Kryteria zaliczenia liczba
zad.
punktów
Zależność: Wraz ze wzrostem poziomu rozwoju
gospodarczego kraju maleje udział rolnictwa w tworze-
niu PKB. Za sformułowanie zależności ...... 1 p.
Wyjaśnienie zależności: Wraz ze wzrostem poziomu
2
1.
gospodarczego kraju rośnie udział innych działów Za podanie w wyjaśnieniu przynaj-
gospodarki w tworzeniu PKB, ponieważ wytwarzają mniej 1 argumentu .................... 1 p.
one produkty o wyższych cenach i w większym stopniu
uczestniczą w wymianie towarowej na świecie.
A B C
+ + +
Za 1 poprawnie wypełnioną
3
2.
kolumnę..................................... 1 p.
 + 
 + 
Przykładowe argumenty:
 dopłaty dla rolnictwa,
 preferencyjne kredyty, Za podanie:
3.  tworzenie zaplecza dla rozwoju rolnictwa, np.:  2 argumentów ......................... 1 p. 2
punktów skupu i zakładów przetwórczych, budowa  3 argumentów ......................... 2 p.
dróg, elektryfikacja,
 polityka celna.
Przykładowe różnice i wyjaśnienia:
 Różnica  Kanada ma dużo mniejszy udział użytków
rolnych niż Ukraina.
Wyjaśnienie  Ukraina ma duży udział żyznych gleb,
ciepły klimat oraz dogodne ukształtowanie po-
wierzchni o przewadze nizin i wyżyn; w Kanadzie
użytki rolne mogą występować jedynie na południu,
bo w pozostałej części kraju jest zbyt niska tempera-
Za podanie 2 różnic.................... 1 p.
tura powietrza dla rozwoju rolnictwa i mało żyzne
gleby.
Za wyjaśnienie: 3
4.
 Różnica  Ukraina ma mniej lasów niż Kanada.
 1 różnicy ................................. 1 p.
Wyjaśnienie  Ukraina położona jest w klimacie
 2 różnic ................................... 2 p.
umiarkowanym ciepłym kontynentalnym, dla którego
typową formacją roślinną są stepy, natomiast w Ka-
nadzie dużą powierzchnię zajmują lasy iglaste (tajga).
 Różnica  Kanada ma dużo więcej komunikacyjnych
i osadniczych terenów oraz nieużytków.
Wyjaśnienie  W Kanadzie dużą powierzchnię
zajmują niezagospodarowane obszary położone
w zimnym klimacie oraz góry na zachodzie kraju.
a), b) Za poprawny wybór 2 typów...... 1 p. 1
5.
61
Przykładowe podobieństwa:
 duże nakłady kapitału,
 wysoki poziom mechanizacji,
 wysoki poziom kultury rolnej,
 specjalizacja produkcji rolnej, Za podanie:
 wysoki poziom towarowości.  2 podobieństw ........................ 1 p.
2
6.
Przykładowe różnice:  2 różnic ................................... 1 p.
 wyższe plony w rolnictwie intensywnym,  1 podobieństwa i 1 różnicy ...... 1 p.
 większe nawożenie chemiczne w rolnictwie intensyw-
nym,
 większe powierzchnie gospodarstw rolnych w rolnic-
twie ekstensywnym.
Przykładowe konsekwencje:
 zmniejszanie się powierzchni naturalnych formacji
roślinnych (lasów, sawann), Za wymienienie:
7  jałowienie gleb,  1 konsekwencji ........................ 1 p. 2
 wzmożona erozja gleb,  2 konsekwencji ........................ 2 p.
 ginięcie zwierząt podczas pożarów i kurczenie się ich
siedlisk.
Za 2 przyporządkowania ............ 1 p.
a) 2; b) 3; c) 4; d) 1 2
8.
Za 4 przyporządkowania ............ 2 p.
Przykładowe przyczyny:
 Ocean Indyjski ma najmniejszą powierzchnię,
 nad tym oceanem położone są kraje słabo rozwinięte
Za podanie 1 przyczyny.............. 1 p. 2
9.
gospodarczo,
 większa część wód tego oceanu ma wysoką tempera-
turę i charakteryzuje się mniejszą zasobnością łowisk.
Za wybór:
b), c), e)  2 zdań prawidłowych............... 1 p. 2
10.
 3 zdań prawidłowych............... 2 p.
Przykładowe przyczyny:
 duża efektywność rolnictwa (wysokie plony i zbiory),
 niewielki przyrost naturalny,
Za podanie:
 intensywne nawożenie zwiększające plony,
 2 przyczyn .............................. 1 p. 2
11.
 modyfikacje gatunków upraw i zwierząt hodowlanych
 3 przyczyn .............................. 2 p.
sprzyjające zwiększaniu produktywności rolnictwa,
 duże nakłady kapitału pozwalają na zwalczanie szkodni-
ków i przeciwdziałanie skutkom anomalii pogodowych.
Wyjaśnienie: Głód jawny polega na niedoborze kalorii
i białka w spożywanym przez człowieka pożywieniu.
Jest to głód ilościowy. Natomiast głód utajony to Za wyjaśnienie różnicy................ 1 p.
przyswajanie kalorii w pożywieniu w ilości wystarczają-
2
12.
cej, ale występuje niedobór białka, soli mineralnych Za wymienienie 2 obszarów (mogą to
i witamin. Jest to głód jakościowy. być również przykłady krajów).... 1 p.
Obszary głodu utajonego: Azja Południowo-Wschodnia,
Ameryka Południowa.
Przykładowe przyczyny:
 przeludnienie,
 niewielkie nakłady kapitału na rozwój rolnictwa,
Za podanie:
 wojny i konflikty plemienne,
 2 przyczyn .............................. 1 p. 2
13.
 brak stabilnych rządów, które mogłyby prowadzić
 4 przyczyn .............................. 2 p.
długofalową politykę rolną,
 duży udział nieużytków,
 niski poziom wykształcenia rolników.
62
Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu
Rolnictwo świata
Zakres podstawowy. Grupa B
Maks.
Nr
Przewidywana odpowiedz
Kryteria zaliczenia liczba
zad.
punktów
Zależność: Wraz ze wzrostem poziomu rozwoju
gospodarczego kraju maleje poziom zatrudnienia
Za sformułowanie zależności....... 1 p.
w rolnictwie.
Wyjaśnienie zależności: Wraz ze wzrostem poziomu 2
1.
Za podanie w wyjaśnieniu przynaj-
gospodarczego kraju rośnie efektywność rolnictwa
mniej 1 argumentu..................... 1 p.
z powodu chemizacji i wysokiego poziomu kultury
rolnej oraz wyższego poziomu mechanizacji.
A B C
+ + +
Za 1 poprawnie wypełnioną
3
2.
kolumnę..................................... 1 p.
 + 
 + 
Przykładowe argumenty:
 większe inwestycje na modyfikacje warunków
przyrodniczych dla potrzeb rolnictwa,
 rozwój badań nad udoskonaleniem technik, modyfi- Za podanie:
kacją gatunków upraw i zwierząt hodowlanych,  2 argumentów ......................... 1 p. 2
3.
 wytwarzanie środków produkcji dla rolnictwa przez  3 argumentów ......................... 2 p.
przemysł,
 większe zasoby kapitału na wspieranie rozwoju
rolnictwa (kredyty, dopłaty, ceny gwarantowane).
Przykładowe różnice i wyjaśnienia:
 Różnica  Japonia ma dużo mniejszy udział użytków
rolnych niż Australia.
Wyjaśnienie  Japonia jest krajem o przewadze obsza-
rów górskich, a w Australii dominują wyżyny i niziny.
 Różnica  Australia ma mniej lasów niż Japonia.
Wyjaśnienie  Australia położona jest w klimacie
zwrotnikowym suchym; lasy mogą występować jedynie
Za podanie 2 różnic.................... 1 p.
na wschodnim wybrzeżu, natomiast w Japonii lasy
porastają obszary górskie, które dominują w tym kraju.
Za wyjaśnienie: 3
4.
 Różnica  Australia ma dużo więcej łąk i pastwisk,
 1 różnicy ................................. 1 p.
a mało gruntów ornych.
 2 różnic ................................... 2 p.
Wyjaśnienie  w suchym klimacie Australii dużą
powierzchnię zajmują półpustynie i suche sawanny,
które wykorzystywane są jako łąki i pastwiska,
natomiast mało żyzne gleby uniemożliwiają zagospo-
darowanie obszarów pod grunty orne. W Japonii
niewielkie powierzchnie użytków rolnych występują-
ce na nizinach nadmorskich i w dolinach górskich
wykorzystywane są jako grunty orne.
b), d) Za poprawny wybór 2 typów...... 1 p. 1
5.
63
Przykładowe podobieństwa:
 małe nakłady kapitału,
 niewielka mechanizacja,
Za podanie:
 duże zasoby pracy,
 2 podobieństw ........................ 1 p.
6.  niewielka towarowość rolnictwa. 2
 2 różnic ................................... 1 p.
Przykładowe różnice:
 1 podobieństwa i 1 różnicy ...... 1 p.
 wyższe plony w rolnictwie intensywnym,
 wyższy poziom kultury rolnej w rolnictwie intensyw-
nym.
Przykładowe konsekwencje:
 zmniejszanie się powierzchni naturalnych formacji
roślinnych (lasów, sawann), Za wymienienie:
7  jałowienie gleb,  1 konsekwencji ........................ 1 p. 2
 wzmożona erozja gleb,  2 konsekwencji ........................ 2 p.
 pustynnienie obszarów,
 obniżanie się zwierciadła wód podziemnych.
Za 2 przyporządkowania ............ 1 p.
a) 1; b) 3; c) 4; d) 2 2
8.
Za 4 przyporządkowania ............ 2 p.
Przykładowe przyczyny:
 Ocean Spokojny ma największą powierzchnię,
 nad tym oceanem położone są kraje wysoko rozwi-
nięte gospodarczo i o dużej liczbie ludności,
Za podanie 1 przyczyny.............. 1 p. 2
9.
 najzasobniejsze łowiska znajdują się w wodach
o niższej temperaturze, w szerokościach umiarkowa-
nych, w których położona jest duża część tego
oceanu (na półkuli północnej i południowej).
Za wybór:
b), c), e)  2 zdań prawidłowych............... 1 p. 2
10.
 3 zdań prawidłowych............... 2 p.
Przykładowe przyczyny:
 niska efektywność rolnictwa (niewielki plony i zbiory),
 duży przyrost naturalny,
Za podanie:
 niedobór środków intensyfikacji rolnictwa (niska
 2 przyczyn .............................. 1 p. 2
11.
mechanizacja i poziom nawożenia),
 3 przyczyn .............................. 2 p.
 klęski żywiołowe zmniejszające plony (susze, powodzie,
inwazje szkodników),
 niewielka powierzchnia użytków rolnych.
Wyjaśnienie: Głód jawny polega na niedoborze kalorii
i białka w spożywanym przez człowieka pożywieniu.
Jest to głód ilościowy. Natomiast głód utajony to Za wyjaśnienie różnicy................ 1 p.
przyswajanie kalorii w pożywieniu w ilości wystarczają-
2
12.
cej, ale występuje niedobór białka, soli mineralnych Za wymienienie 2 obszarów (mogą to
i witamin. Jest to głód jakościowy. być również przykłady krajów).... 1 p.
Obszary głodu jawnego: Afryka Środkowa, Ameryka
Środkowa, wyspy Oceanii.
Przykładowe przyczyny:
 pomoc materialna,
 edukacja społeczeństwa,
 zwiększanie powierzchni użytków rolnych poprzez Za podanie:
rozbudowę systemów irygacyjnych i osuszanie  2 przyczyn .............................. 1 p. 2
13.
bagien,  4 przyczyn .............................. 2 p.
 zahamowanie rozwoju rolnictwa plantacyjnego,
 rozwój rybołówstwa,
 zwiększenie nakładów na inwestycje w rolnictwie.
64
Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu
Rolnictwo świata
Zakres rozszerzony. Grupa A
Maks.
Nr
Przewidywana odpowiedz
Kryteria zaliczenia liczba
zad.
punktów
b), d) Za wybór 2 prawidłowych zdań .. 1 p. 1
1.
Przykładowe odpowiedzi:
Obszar A: sprzyjające ukształtowanie terenu; jest to
Za omówienie czynników
kotlina otoczona wyżynami, niekorzystny, zbyt suchy
1 obszaru ................................... 1 p.
zwrotnikowy klimat, mało żyzne gleby półpustyń
(najczęściej szaroziemy i buroziemy). 2
2.
(uczeń powinien odnieść się do
Obszar B: równinne ukształtowanie powierzchni,
przynajmniej dwóch cech środowiska
kontynentalny klimat o przewadze opadów letnich,
przyrodniczego, aby otrzymać 1 p.)
w czasie nasilenia wegetacji, duży udział żyznych
czarnoziemnych gleb prerii.
Obszar B
Za poprawny wybór obszaru ...... 1 p.
Uzasadnienie:
 znajduje się w kraju wysoko rozwiniętym o dużych
Za podanie: 3
3.
zasobach kapitału,
 2 argumentów ......................... 1 p.
 ma żyz
niejsze gleby,
 3 argumentów ......................... 2 p.
 występuje wilgotniejszy klimat.
A. Kolejno od góry: Francja, Stany Zjednoczone, Ukraina.
B. Przykładowe przyczyny: zróżnicowany poziom Za poprawne wykonanie polecenia:
rozwoju gospodarczego; różna żyzność gleb, zróżni-  A ............................................ 1 p. 3
4.
cowane typy gospodarki rolnej, różny udział po-  B ............................................ 2 p.
wierzchni użytków rolnych.
b), c) Za poprawny wybór 2 cech ........ 1 p. 1
5.
Przykładowe korzyści:
 duża produkcja płodów rolnych i zyski z ich sprzedaży,
 sezonowe zatrudnienie dla rolników indywidualnych,
 rozbudowa infrastruktury, np. dróg, linii energetycznych.
Za wymienienie:
Przykładowe zagrożenia:
 2 korzyści ................................ 1 p.
6.  zmniejszanie się powierzchni występowania natural- 2
 2 zagrożeń .............................. 1 p.
nych formacji roślinnych,
 1 korzyści i 1 zagrożenia .......... 1 p.
 upadek małych, indywidualnych gospodarstw
rolnych,
 monokultura stosowana na plantacjach prowadzi do
wyjałowienia gleb.
Ocena: Wyższym poziomem rozwoju gospodarczego
charakteryzuje się kraj A.
Uzasadnienie: Za sformułowanie oceny ............. 1 p.
7.  rolnictwo ma niewielki udział w tworzeniu PKB, 3
ponieważ ceny płodów rolnych są niskie, Za podanie 1 argumentu ............ 1 p.
 niewielkie jest zatrudnienie w rolnictwie, ponieważ
w tym kraju jest wysoka mechanizacja.
Indie  23 dt/1 ha
Za dokonanie:
Argentyna  40 dt/1 ha
 2 obliczeń ............................... 1 p. 2
8.
Wielka Brytania  72 dt/1 ha
 3 obliczeń ............................... 2 p.
(+/ 1 dt)
65
Przykładowe przyczyny:
 zróżnicowanie żyzności gleb,
 występowanie różnych typów gospodarki rolnej,
9.  zróżnicowany poziom intensyfikacji rolnictwa (nawo- Za podanie 1 przyczyny.............. 1 p. 2
żenie, mechanizacja),
 zróżnicowanie poziomu gospodarczego krajów,
 różna wielkość powierzchni użytków rolnych.
Wymagania klimatyczne: klimat gorący i wilgotny, Za scharakteryzowanie:
Wymagania glebowe: gleby o średniej żyzności (np.:  wymagań klimatycznych .......... 1 p.
czerwonoziemy, żółtoziemy, czerwone i żółte gleby  wymagań glebowych ............... 1 p. 3
10.
ferralitowe), zasobne w wodę.
Uprawa: trzcina cukrowa Za podanie nazwy rośliny ........... 1 p.
Przykładowe przyczyny:
 osłabienie organizmu człowieka w wyniku niedoży-
wienia,
Za podanie:
 brak dostępu do środków higieny,
 2 przyczyn .............................. 1 p. 2
11.
 niewielki dostęp do czystej wody,
 4 przyczyn .............................. 2 p.
 słaby rozwój medycyny (brak lekarzy, szpitali),
 trudności w upowszechnianiu szczepień ochronnych,
 przeludnienie.
Przykładowe czynniki:
 długa linia brzegowa, dostęp do morza,
Za podanie 1 czynnika ............... 1 p. 2
12.
 występowanie u wybrzeży zasobnych łowisk ryb,
 duża liczba ludności.
Region Region
Zachodnioeuropejski Południowoazjatycki
intensywne intensywne
wysoki niski
Za 1 poprawnie wypełniony
5
13.
pszenica, buraki cukro- ryż, trzcina cukrowa,
wiersz ........................................ 1 p.
we, słonecznik soja, bawełna, herbata
hodowla bydła i trzody
hodowla bydła
chlewnej
wysoki niski
Przykładowe korzyści dla środowiska przyrodniczego:
 nie ubywa powierzchni lasów,
 nie wzrasta zagrożenie powodziowe,
 zachowane zostają siedliska zwierząt,
Za wymienienie 2 korzyści:
 poprawia się stan zdrowotny lasów,
 dla środowiska przyrodniczego 1 p.
Przykładowe korzyści dla gospodarki kraju: 2
14.
 dla gospodarki......................... 1 p.
 wzrasta pozyskiwanie drewna dla przemysłu,
 z różnych podpunktów............. 1 p.
 nie ubywa zasobów runa leśnego pozyskiwanego
w lasach,
 na terenach leśnych może rozwijać się rekreacja
i turystyka.
66
Klucz odpowiedzi do sprawdzianu wiedzy i umiejętności z działu
Rolnictwo świata
Zakres rozszerzony. Grupa B
Maks.
Nr
Przewidywana odpowiedz
Kryteria zaliczenia liczba
zad.
punktów
c), d) Za wybór 2 prawidłowych zdań .. 1 p. 1
1.
Przykładowe odpowiedzi:
Obszar A: sprzyjające ukształtowanie terenu; jest to
obszar nizinny, niekorzystny, zbyt wilgotny, wybitnie Za omówienie czynników
równikowy klimat, intensywne opady powodują 1 obszaru ................................... 1 p.
jałowienie gleb, mało żyzne czerwone i żółte gleby
2
2.
ferralitowe. (uczeń powinien odnieść się do
Obszar B: nizinne ukształtowanie powierzchni, monsu- przynajmniej dwóch cech środowiska
nowa odmiana klimatu, w półroczu letnim występuje przyrodniczego, aby otrzymać 1 p.)
duża ilość opadów, duży udział żyznych gleb aluwial-
nych i wytworzonych na lessach.
Obszar B
Uzasadnienie:
Za poprawny wybór obszaru ...... 1 p.
 duże zasoby pracy,
 wyższy poziom kultury rolnej,
Za podanie: 3
3.
 ma żyz
niejsze gleby,
 2 argumentów ......................... 1 p.
 występuje korzystny klimat monsunowy, w którym
 3 argumentów ......................... 2 p.
równocześnie występują wysokie temperatury i duże
opady.
A. Kolejno od góry: Niemcy, Rosja, Kanada.
B. Przykładowe przyczyny: zróżnicowany poziom Za poprawne wykonanie polecenia:
rozwoju gospodarczego; różna żyzność gleb, zróżni-  A ............................................ 1 p. 3
4.
cowane typy gospodarki rolnej, różny udział po-  B ............................................ 2 p.
wierzchni użytków rolnych.
a), b) Za poprawny wybór 2 cech ........ 1 p. 1
5.
Przykładowe korzyści:
 duża produkcja płodów rolnych i zyski z ich sprzedaży,
 rozwój przemysłu wytwarzającego środki produkcji dla
rolnictwa (maszyny, nawozy mineralne, środki ochrony
roślin), Za wymienienie:
 rozbudowa infrastruktury, np. dróg, linii energetycznych.  2 korzyści ................................ 1 p.
2
6.
Przykładowe zagrożenia:  2 zagrożeń .............................. 1 p.
 degradacja gleb,  1 korzyści i 1 zagrożenia .......... 1 p.
 nadprodukcja płodów rolnych, co może prowadzić do
spadku ich cen i zmniejszenia zysków rolników,
 spadek zatrudnienia w rolnictwie i możliwy wzrost
bezrobocia.
Ocena: Wyższym poziomem rozwoju gospodarczego
charakteryzuje się kraj A.
Uzasadnienie: Za sformułowanie oceny ............. 1 p.
7.  rolnictwo ma niewielki udział w tworzeniu PKB, 3
ponieważ ceny płodów rolnych są niskie, Za podanie 1 argumentu ............ 1 p.
 niewielkie jest zatrudnienie w rolnictwie, ponieważ
w tym kraju jest wysoka mechanizacja.
67
Nigeria  10,5 dt/1 ha
Za dokonanie:
Australia  20,3 dt/1 ha
 2 obliczeń ............................... 1 p. 2
8.
Niemcy  67 dt/1 ha
 3 obliczeń ............................... 2 p.
(+/ 1 dt)
Przykładowe przyczyny:
 zróżnicowanie żyzności gleb,
 występowanie różnych typów gospodarki rolnej,
9.  zróżnicowany poziom intensyfikacji rolnictwa (nawo- Za podanie 1 przyczyny.............. 1 p. 2
żenie, mechanizacja),
 zróżnicowanie poziomu gospodarczego krajów,
 różna wielkość powierzchni użytków rolnych.
Wymagania klimatyczne: klimat umiarkowany ciepły
Za scharakteryzowanie:
(morski, przejściowy i kontynentalny) i podzwrotniko-
 wymagań klimatycznych .......... 1 p.
wy.
 wymagań glebowych ............... 1 p. 3
10.
Wymagania glebowe: gleby o dużej żyzności (np.:
czarnoziemy, brunatne, cynamonowe).
Za podanie nazwy rośliny ........... 1 p.
Uprawa: burak cukrowy
Przykładowe przyczyny:
 słaby rozwój medycyny (brak lekarzy, szpitali),
 niski poziom wykształcenia i brak wiedzy na temat Za podanie:
dróg przenoszenia się wirusa,  2 przyczyn .............................. 1 p. 2
11.
 brak dostępu do środków antykoncepcyjnych,  4 przyczyn .............................. 2 p.
 przeludnienie,
 obyczaje i obrzędy.
Przykładowe czynniki:
 długa linia brzegowa, dostęp do morza,
Za podanie 1 czynnika................ 1 p. 2
12.
 występowanie u wybrzeży zasobnych łowisk ryb,
 duża liczba ludności.
Region
Region
Północnoafrykańsko-
Północnoamerykański
-zachodnioazjatycki
ekstensywne ekstensywne
wysoki niski
Za 1 poprawnie wypełniony
5
13.
pszenica, bawełna, proso
wiersz ........................................ 1 p.
pszenica, kukurydza,
i sorgo, rośliny strączko-
soja, buraki cukrowe
we, ryż
hodowla bydła i trzody
hodowla owiec
chlewnej
wysoki niski
Przykładowe skutki dla środowiska przyrodniczego:
 ubywa powierzchni lasów,
 wzrasta zagrożenie powodziowe,
 zniszczone zostają siedliska zwierząt, Za wymienienie 2 skutków:
 zmniejsza się zawartość tlenu w powietrzu,  dla środowiska przyrodniczego 1 p.
2
14.
Przykładowe skutki dla gospodarki kraju:  dla gospodarki......................... 1 p.
 wzrasta pozyskiwanie drewna dla przemysłu,  z różnych podpunktów............. 1 p.
 wzrost dochodów z eksportu drewna,
 obszary wylesione przekształcane są na użytki rolne,
tereny osadnicze i przemysłowe.
68