Strzelnica sportowa ze wskaz
nikiem
laserowym
Do czego to służy?
Sport strzelecki, broń palna zawsze
2089
cieszyły się zainteresowaniem brzydszej
połowy ludzkości. Może nawet nie tylko
brzydszej, bo ślicznej Pani Renaty, naszej
uroczej Złotej Medalistki z Atlanty, której
autor jest oddanym wielbicielem, do tej
grupy raczej zaliczyć nie można. Tak czy
inaczej, trudno sobie nawet wyobrazić
mężczyznę, który od czasu do czasu nie
miałby ochoty  sobie postrzelać .
Zaprojektowane, wykonane i przetesto-
wane w Pracowni Konstrukcyjnej AVT urzÄ…-
dzenie może służyć następującym celom:
1. Zbudowaniu prostej, służącej zabawie
i rekreacji strzelnicy. Do wykonania ta-
kiego urzÄ…dzenia potrzebny nam bÄ™-
dzie jeden tylko kosztowny element: rozrywce i ćwiczeniom sportowym, nic przez dobór pojemności C2. Jest oczy-
dioda laserowa z układem optycznym więcej. Podczas projektowania układu wiste, że ustawiając ten czas kierujemy
lub wskaz
nik laserowy. Zadowolimy ogromny nacisk położony został na jego się umiejętnościami strzelającego.
się prostą imitacją broni strzeleckiej, prostotę i taniość. Diody laserowe z ukła- 2. Stan wysoki z wyjścia Q IC6 zostaje
nawet dziecinną zabawką. dem optycznym są elementami bardzo podany na wejście BI dekodera BCD 
2. Zbudowaniu profesjonalnego układu kosztownymi, tak więc pozostałe ele- kod wyświetlacza siedmiosegmento-
służącego szkoleniu sportowców czy menty będą tanie i łatwe do zdobycia. Za- wego IC1. Spowoduje to wygaszenie
nawet pracowników ochrony. Jeżeli raz miast diody z układem optycznym może- wskaz
nika DISP2: niech wyniki ćwi-
zbudujemy naszą strzelnicę, to koszt jej my przy budowaniu strzelnicy wykorzys- czenia pozostaną tajemnicą aż do za-
eksploatacji będzie praktycznie zerowy. tać gotowy wskaz
nik laserowy, dostępny kończenia strzelania.
Jeżeli jednak mamy zamiar zbudować w ofercie handlowej AVT. Przy odrobinie 3. Stan wysoki podany zostaje także na
profesjonalną strzelnicę, wykorzystują- zręczności wskaz
nik taki można adopto- wejście 13 bramki IC5D i w konsek-
cą oryginalną broń sportową, to nie wać do naszych potrzeb, bez rezygnacji wencji na jej wyjściu powstaje stan nis-
obędzie się bez pomocy rusznikarza. z jego pierwotnego przeznaczenia. ki, który po zanegowaniu przez bramkę
Autor, pomimo że zawsze było to jego IC5A doprowadzony zostaję do drugie-
marzeniem, nigdy nie uczęszczał na po- Jak to działa? go bloku funkcjonalnego układu  częś-
lowania. Należy jednak sądzić, że nasza Schemat elektryczny strzelnicy poka- ci umieszczonej umownie w pistolecie.
1
strzelnica może się spotkać z zaintere- zany został na rysunku 1. Omówimy teraz Bramka IC4C była, jak dotąd zamknię-
sowaniem myśliwych. jego trzy, wyraz
nie wyodrębnione na ta. Podanie na jej wejście 9 stanu wyso-
Strzelnica byłą testowana na odległość schemacie bloki funkcjonalne. kiego z wyjścia bramki IC5A spowoduje
maks. 20 m. Należy się jednak spodziewać, Pierwszą, najbardziej rozbudowaną jej otworzenie. Jeżeli teraz naciśniemy na
że przy precyzyjnym zgraniu lasera z przy- częścią strzelnicy jest układ zliczający przycisk S2, będący spustem naszej bro-
rządami celowniczymi możliwe będzie strzały i rejestrujący trafienia. Omawianie ni, to przerzutnik R-S zbudowany z bra-
strzelanie na znacznie większe odległości. tego fragmentu rozpoczniemy od mo- mek IC4A i IC4B zmieni swój stan i na
Nie łatwo jest tutaj opędzić się od jed- mentu włączenia zasilania. W tym mo- wejście 8 bramki IC4C przedostanie się
nej refleksji: przecież doskonalenie sztuki mencie liczniki IC3A i IC3B mogą znalez
ć krótki impuls dodatni, powodując po-
strzeleckiej, konstruowanie nowych, co- się w stanie przypadkowym i niekiedy wstanie na jej wyjściu impulsu ujemne-
raz bardziej doskonałych celowników słu- może okazać się potrzebne naciśnięcie go, który zostanie następnie zanegowany
ży nie tylko celom sportowym. Służy tak- przycisku RESET. Zapalają się wtedy oby- przez bramkę IC4D. Krótkotrwała obec-
że, a może nawet głównie zabijaniu ludzi. dwa wyświetlacze siedmiosegmentowe, ność stanu wysokiego na wyjściu IC4D
Czy więc nam, nie tylko technikom, ale wyświetlając cyfrę 0. Nasza strzelnica spowoduje następujące zjawiska:
przede wszystkim humanistom przystoi jest gotowa do przeprowadzenia pierw- 1. Krótkotrwałe spolaryzowanie bazy
zajmować się takimi sprawami? Przecież szych strzelań. Naciśnięcie przycisku tranzystora T1, który zasili przez chwi-
nasza strzelnica tak bardzo przypomina START wywoła następujące zjawiska: lę diodę laserową D1.
laserowy celownik umożliwiający zabicie 1. Monowibrator zbudowany na układzie 2. Przedostanie się krótkiego impulsu do-
człowieka z nieosiągalną dotąd precyzją! IC6  NE555 rozpocznie generowanie datniego na wejście licznika IC3A spo-
Autor z całym przekonaniem twierdzi, że impulsu, którego czas trwania określo- woduje zwiększenie się jego zawartoś-
nie ma nic niestosownego w podjęciu te- ny jest pojemnością C2 i rezystancją ci o 1. Licznik ten zlicza oddane strzały
go tematu. R9 + P1. Jest to czas, jaki ma ćwicząca i sprawdza, czy aby nie skończyła nam
Zostawmy jednak na boku te odległe osoba na oddanie 9 strzałów. Może on się  amunicja .
od tematu rozważania. Naszym celem być zmieniany w szerokich granicach Podczas jednego ćwiczenia mamy do
jest skonstruowanie układu służącego za pomocą potencjometru P1 oraz dyspozycji 9  naboi . Każde oddanie
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/97 53
Rys. 1. Schemat ideowy
strzału powoduje zwiększenie stanu licz- jściu bramki IC5D spowoduje zablokowa- Układ zmontowany ze sprawdzonych
nika IC3A o 1. Dziewiąty impuls na jego we- nie broni, a także zapalenie wyświetlacza elementów działa natychmiast popra-
jściu powoduje powstanie na jego wyjściach DISP2, rejestrującego trafne strzały. wnie, nie wymagając jakiejkolwiek regu-
stanów logicznych 1001(BIN), a w konsek- Przejdz
my teraz do ostatniej części lacji czy też uruchamiania. Strzelnica mo-
wencji stanu niskiego na wyjściu bramki opisu i dowiedzmy się, skąd układ strzel- że być zasilana z zasilacza prądu stałego,
IC5C. Warunkiem niezbędnym dla dal- nicy wie, czy trafiliśmy w cel , czy nie. najlepiej stabilizowanego o napięciu 6
szego strzelania jest stan wysoki na wy- Dioda laserowa D1 połączona jest nie, 12V i wydajności prądowej ok. 200mA.
jściu IC5A, tak więc nasza broń zostanie nie z lufą broni, ale z przyrządami celow- A teraz najstraszniejsze: jak to wszyst-
zablokowana, nawet w przypadku kiedy niczymi ( w dalszej części artykułu dowie- ko  zebrać do kupy ?
pozostało nam jeszcze trochę czasu na my się, jakie zasady rządzą mocowaniem Płytka drukowana głównej części
zakończenie strzelania. Trudno, amunicja diody laserowej do broni). Jeżeli strzelec strzelnicy nie została zwymiarowana pod
się skończyła! nie wypalił  Panu Bogu w okno , to krót- żadną konkretną obudowę, niemniej
Ćwiczenie w strzelaniu może zakończyć kotrwały, bardzo intensywny błysk w ofercie handlowej AVT zajdzie się wie-
się jeszcze w drugi sposób. Jeżeli strzelec oświetlił fototranzystor T3, zamocowany le obudów, w których bez trudu możemy
zbyt długo celował i zwlekał z oddawaniem w centrum celu. Konsekwencją tego fak- zamocować płytkę, wykonując jedynie
strzałów, to generowanie impulsu przez tu było krótkotrwałe przewodzenie tran- otwory pod wyświetlacze i przyciski ste-
IC6 może zakończyć się nawet przed wy- zystora T2 i powstanie dodatniego impul- rujące. Malutką płytkę z fototranzystorem
czerpaniem  amunicji . Stan niski na we- su na wyjściu bramki IC5B. Podane tego mocujemy w centrum dowolnie wykona-
impulsu na wejście EN licznika IC3B po- nej tarczy, pamiętając aby fototranzystor
woduje zliczenie jednego trafienia. osłonięty był przed zbyt silnym światłem.
Po zakończeniu ćwiczenia i odczytaniu Płytka z układem IC4D musi znalez
ć swo-
wyników resetujemy przyciskiem S1 nasz je miejsce albo wewnątrz makiety broni,
układ i przystępujemy do dalszego treningu. albo musi być jakoś zamocowana do bro-
ni prawdziwej, oczywiście w odpowied-
Montaż i uruchomienie niej obudowie.
2
2
2
Na rysunkach 2a, 2b, 2c przedstawio- Jak już wspomniano, jako element wy-
ne zostały mozaiki ścieżek płytek druko- konawczy strzelnicy możemy zastosować
wanych oraz rozmieszczenie na nich ele- diodę laserową zblokowaną z układem
mentów. Największa płytka wykonana optycznym albo gotowy, kompletny
została na laminacie dwustronnym, a po- wskaz
nik laserowy. Autor stanowczo od-
zostałe na jednowarstwowym. Montaż radza swoim Czytelnikom dokonywania
części elektronicznej układu wykonujemy eksperymentów z samodzielnym wyko-
w sposób typowy, rozpoczynając od ele- naniem układu optycznego, chyba że ktoś
mentów o najmniejszych gabarytach, jest znakomitym mechanikiem i ma do-
a kończąc na wyświetlaczach i kondensa- stęp do dobrze wyposażonego warsztatu.
torach elektrolitycznych. Pod układy sca- Diodę laserową z układem optycz-
lone dobrze jest zastosować podstawki. nym musimy pewnie zamocować w rur-
54 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/97
Wykaz elementów
e
c)
Rezystory
P1: 470k/A
R1: 1k&!
a) R2, R9, R11: 100k&!
R3, R5, R6, R7: 10k&!
R10, R4: 5,6k&!
R8: 560&!
Kondensatory
C1, C5, C7: 100nF
C2: 10...100µF/16 (w kicie 100µF)
C3: 22nF
C4: 100µF/16
C6: 220µF/16
Półprzewodniki
DISP1, DISP2: wyświetlacze 7
segment LED wsp. anoda
D1: dioda laserowa z optykÄ… lub wskaz
nik
laserowy (nie wchodzi w skład kitu)
b) D2, D3, D4, D5: 1N4001 lub odpowiednik
IC2, IC1: 4543
IC3: 4518
IC4, IC5: 4093
IC6: NE555
Rys. 2. Schemat montażowy
T1, T2: BC548 lub odpowiednik
T3: fototranzystor
ce, która następnie zostanie przymoco-
Pozostałe
CON1, CON2: złącze 3 pinowe
wana do przyrządów celowniczych bro-
CON3,CON4: złącze 4 pinowe
ni. Solidne wmontowanie tak delikatne-
CON5: ARK2
go elementu jakim jest dioda laserowa Rys. 3.
S1, S3: przyciski typu RESET lutowane
w rurkę z całą pewnością będzie zada- w płytkę
S2: przełącznik chwilowy
niem bardzo kłopotliwym, tak więc god- nie posiada lub posiada w formie szcząt-
Uwaga: jako CON1...CON4 należy wykonać
ne polecenia wydaje się być sprawdzo- kowej (np. większość rewolwerów).
połączenia przewodem 4 żyłowym (3)
ne przez autora rozwiązanie: wykorzys- Układ modelowy został w braku do-
tanie gotowego wskaz
nika laserowego, stępu do broni sportowej przetestowa-
normalnie znajdującego zastosowanie ny na zabawce  prymitywnej makiecie przełącznik, o wyraz
nie wyczuwalnym (a
podczas wykładów czy prezentacji. Roz- legendarnego Winchestera. Czytelnicy, jeszcze lepiej słyszalnym) momencie
wiązanie takie warto wziąć pod uwagę którzy posiadają prawdziwą broń sporto- przełączenia.
z jednego jeszcze powodu: nie musimy wą, wyposażoną w dobrej jakości przy- Niezależnie od rodzaju zastosowanej
bynajmniej uszkadzać czy w znaczący rządy celownicze, mogą wykonać strzel- diody laserowej, rodzaju broni i sposobu
sposób przerabiać wskaz
nika. Rysu- nicę o znakomitej precyzji. Jeżeli jednak ich połączenia musimy dokonać zgrania
nek 3 najlepiej ilustruje, w jaki sposób będziemy chcieli posiadać urządzenie przyrządów celowniczych z laserem. Naj-
należy dołączyć przewody zasilające dio- w pełni profesjonalne, to autor radzi sko- lepiej jest to zrobić posługując się imad-
dę laserową, wykorzystując w tym celu rzystać z pomocy rusznikarza. Zastoso- łem ślusarskim, w które mocno wkręca-
dwie rozładowane (można nawet po- wanie kupionej w sklepie zabawki jest my broń, wycelowaną w odległy o kilka 
święcić dobre) bateryjki normalnie zasi- rozwiązaniem najgorszym. Jeżeli więc kilkanaście metrów arkusz papieru. Na-
lajÄ…ce wskaz
nik. nie posiadamy broni sportowej, to warto stępnie, patrząc poprzez przyrządy ce-
Niezależnie jaką wybraliśmy metodę, odwiedzić sklep z zaopatrzeniem dla lownicze zaznaczamy na papierze punkt,
leży teraz przed nami rurka, którą musimy modelarzy. Można tam niekiedy kupić w jaki zostały wycelowane (konieczna po-
odpowiednio połączyć z bronią. Zamoco- zestawy do sklejania makiet broni, od- moc drugiej osoby). Ostatnią czynnością
wanie naszego lasera do lufy lub w samej wzorowujące przyrządy celownicze tej będzie takie ustawienie i trwałe zamoco-
lufie byłoby błędem z prostego powodu: broni z perfekcyjną jakością. Stosując ta- wanie lasera, aby plamka świetlna padała
lufa broni palnej nigdy nie jest wycelowa- ką makietę należy koniecznie pomyśleć dokładnie na zaznaczony punkt.
na w punkt, w który trafi kula. Pocisk wy- o jej dociążeniu, np. za pomocą kształtek Nasz układ, poza licznymi zaletami, po-
strzelony z jakiejkolwiek broni palnej po- uformowanych z dużych ciężarków siada także jedną, dość istotną wadę. Re-
rusza się po krzywej, zwanej krzywą ba- wędkarskich. jestruje wyłącznie  trafienia w dziesiąt-
4
listyczną (patrz rysunek 4), natomiast pro- Zamocowanie przełącznika S2 i me- kę , całkowicie ignorując strzały trafiają-
mień lasera wyznacza idealną (no, może chaniczne połączenie go ze spustem do- ce w jakiekolwiek inne miejsce na tarczy.
pan Einstein miałby tu jakieś drobne za- wolnego rodzaju broni nie powinno chy- Zbudowanie układu, który reagowałby na
strzeżenia) linię prostą. Tak więc laser po- ba sprawić większego kłopotu nawet trafienia w koncentryczne kręgi tarczy
winien być zamocowany do przyrządów niezbyt zaawansowanym w mechanice strzeleckiej jest oczywiście możliwe, ale
celowniczych, chyba że użyjemy broni konstruktorom. Jako S2 w każdym przy- jest to zadanie bardzo trudne i skompliko-
lub jej makiety, która takich przyrządów padku musimy zastosować chwilowy wane. A może ktoś z Czytelników jest
odmiennego zdania?
Zbigniew Raabe
R
Komplet podzespołów z płytką jest
K
p
z
p
j
dostępny w sieci handlowej AVT jako
w
s
h
A
j
 kit szkolny AVT-2089.
s
A
2
Rys. 4.
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 11/97 55