SUN TZU
1). POSTAĆ AUTORA, ŻYCIE, DOKONANIA.
Sun Zi lub Sun Wu (wym. sun-cy; 544-496 p.n.e.) - jeden z największych starożytnych
myślicieli Dalekiego Wschodu, autor  Sztuki wojny  Sun Zi , najstarszego na świecie
podręcznika sztuki wojennej.
Nazywał się Sun Wu, ale w chińskiej tradycji - podobnie jak wielu innych szanowanych
autorów - nazywa się go Mistrzem. Mistrz Sun, to po chińsku Sun Zi. Znany jest również pod
imieniem dworskim Chang Qing.
Był niewątpliwie inteligentnym człowiekiem, głębokim myślicielem i miał praktyczne
doświadczenie wojskowe.
Jedynym z
ródłem o życiu Sun Zi jest biogram zamieszczony w Zapiskach Historyka Sima
Qiana z II w. p.n.e. Według Sima, Sun Zi był generałem, który żył w królestwie Wu w VI w.
p.n.e., a więc w czasach innego wielkiego chińskiego myśliciela  Konfucjusza. Jednak biografia
ta nie jest zgodna z innymi z
ródłami z tej epoki, a zarówno forma jak i zawartość Sztuki wojny
sugerują, że książka została spisana dopiero między 400 p.n.e. a 320 p.n.e.
Przypuszcza się, że swoją książkę napisał dla Helu, króla Wu w latach 514-495 p.n.e. Król ten
władał dolną częścią doliny Jangcy i był uwikłany w ustawiczne konflikty ze swym rywalem,
królestwem Yue.
2). EPOKA, PAC
STWO, POLITYKA, TECHNIKA.
Królestwo Wu w VI w. p.n.e. Chiny były targane serią wojen, wywoływanych przez dążące do
dominacji niższe stany. Żaden z nich nie uznawał już władzy centralnej cesarskiej dynastii Żu.
Okresy Wiosen i Jesieni oraz Walczących Królestw:
Okres między VIII i III wiekiem p.n.e. uważa się za najbardziej płodny w chińskiej
starożytności. Dzieli się go na dwa podokresy przypadające na drugą połowę panowania dynastii
Zhou - Okres Wiosen i Jesieni (722-481 r. p.n.e.) oraz Okres Walczących Królestw (481-221 r.
p.n.e.).
To podczas tej epoki działali najsłynniejsi chińscy filozofowie zaliczani do rdzennie chińskich
szkół filozoficznych  konfucjanistów, jak m.in. Konfucjusz, Mencjusz, Xunzi; taoistów - Laozi,
Zhuangzi i Liezi; legistów - Han Fezi, Li Si; moistów - Mozi i innych. To wtedy powstały pierwsze
dzieła historyczne, a także utarły się kanony poetyckie, architektoniczne itd. Ze względu na
dużą liczbę współistniejących państw i państewek Chiny cechowały się wówczas pluralizmem
idei, który nie powtórzył się już w epokach póz
niejszych. Z tego powodu można je porównywać
m.in. z ówczesną Grecją.
Okres Wiosen i Jesieni - to okres w historii Chin między 722 a 481 r. p.n.e. Jego nazwa
pochodzi od Kroniki Wiosen i Jesieni, których autorstwo tradycja przypisuje Konfucjuszowi. W
okresie tym doszło do decentralizacji władzy, o supremację walczyło przeszło 170 państw i
państewek. Chaos, który wówczas panował, popchnął rodzącą się wówczas chińską myśl
filozoficzną na tory filozofii politycznej i społecznej. Walki wyłoniły kilka największych państw,
które walczyły o władze na Chinami w okresie kolejnym - Walczących Królestw.
Okres Walczących Królestw - trwał w Chinach między początkiem V w. p.n.e., a 221 r.
p.n.e. Okres Walczących Królestw trwał nieco dłużej, niż Dynastia Zhou, która upadła w 256 r.
p.n.e. Władcy nie mieli już jednak władzy nad całym krajem. Nazwa okresu wywodzi się od
Kroniki Walczących Królestw. W epoce tej drobne państewka istniejące w okresie Wiosen i
Jesieni uległy konsolidacji. O supremację nad Chinami toczyło walki siedem krajów. Z tej
siódemki państwo Qin okazało się najlepiej zorganizowane i to ono w 221 r. p.n.e. dokonało
dzieła podboju całych Chin, które stały się odtąd Cesarstwem.
3). y
RÓDA
A WIEDZY (METODOLOGIA).
Sun Tzu  Sztuka wojny ( Sun Zi )
WIKIPEDIA, Wolna encyklopedia
4). KONSTRUKCJA DZIEA
A.
Sztuka wojny sama zawiera parę wskazówek pomagających w sprecyzowaniu pewnych
szczegółów z życia teoretyka. Np. rydwany bojowe opisane przez Sun Zi były używane w
stosunkowo krótkim okresie pod koniec IV w. p.n.e. i w związku z tym na ten okres jest
datowana przynajmniej część książki.
Sztuka wojny (Sk
nz-
B%2Å‚ngfÎ
;; dokładne tłumaczenie: "Strategia wojenna Sun Tzu") jest
chińskim wojennym opracowaniem napisanym w VI wieku p.n.e przez Sun Tzu. Składa się z 13
rozdziałów, każdy z nich jest poświęcony jednemu elementowi sztuki wojennej.
Øð I. Analizowanie sytuacji
Øð II. RozpoczÄ™cie wojny
Øð III. Planowanie ataku
Øð IV. Zajmowanie pozycji
Øð V. Nabieranie impetu
Øð VI. SÅ‚abość i siÅ‚a
Øð VII. Konflikt zbrojny
Øð VIII. Dostosowywanie
Øð IX. Zbrojny marsz
Øð X. Pozycje wyjÅ›ciowe
Øð XI. Rodzaje terenu
Øð XII. Atakowanie ogniem
Øð XIII. Wykorzystanie szpiegów
Sztuka wojny jest jednym z najstarszych i najbardziej sławnych opracowań strategii i ma
duży wpływ na planowanie wojenne i nie tylko. Po raz pierwszy przetłumaczona na język
europejski w 1782 przez francuskiego jezuitÄ™ Jean Joseph Marie Amiot.
W swej księdze zebrał całą swoją wiedzę dotyczącą prowadzenia wojny i dokładnie przemyślał
wszelkie zagadnienia. Zbiór jego koncepcji stał się pierwszą na świecie książką, dotyczącą tego,
co można by nazwać filozofią i praktyką prowadzenia wojny.
Sztuka wojny jest jednak czymś więcej, niż tylko poradnikiem "jak wygrać", jest
podręcznikiem strategii i techniki chińskiej wojny. Choć stanowi studium walki zbrojnej, stosuje
się do każdej sytuacji na każdym poziomie, od stosunków międzyludzkich do
międzynarodowych. Cele, które wyznacza to stanie się niepokonanym, zdobycie zwycięstwa bez
walki zyskanie niekwestionowanej siły, dzięki zrozumieniu wszystkich aspektów konfliktu.
5). TEZY STRATEGICZNE.
Sun Tzu twierdził, że  odkąd generał zacznie dowodzić swoim wojskiem, nie powinien
poddawać się żadnym wpływom swego władcy .
"BÄ…dz
nadzwyczaj drobiazgowy, aż do sztywnej formalności. Bądz
niezwykle tajemniczy, aż
staniesz się niezgłębiony. W taki sposób staniesz się panem losu swojego przeciwnika."
Inne maksymy:
 Sztuka wojny opiera siÄ™ na myleniu przeciwnika
 Walka i zwycięstwo we wszystkich bitwach nie jest najwyższym kunsztem. Jest nim
złamanie oporu przeciwnika bez walki
 Najwyższą sztuką dowódcy jest przewidzieć plany wroga
 Sukcesu możesz być pewien tylko, jeśli atakujesz miejsca, których nikt nie broni
 Niech twoje plany będą ciemne i nieprzeniknione jak noc, a kiedy ruszysz, uderzaj jak
błyskawica
 Jeśli twój wróg jest pogrążony w chaosie, zmiażdż go
 Żadna część państwa nie korzysta z przedłużającej się wojny. W wojnie niech twoim celem
będzie zwycięstwo a nie długa kampania
 Atakuj wroga, gdy jest nieprzygotowany, pojawiaj siÄ™ tam, gdzie nie jesteÅ› oczekiwany
 Dowodzenie wielkÄ… armiÄ… opiera siÄ™ na takich samych zasadach jak dowodzenie kilkoma
ludz
mi, sprowadza się właściwie do problemu jak podzielić i uporządkować swe siły
 Ktokolwiek dotrze na pole walki pierwszy i oczekuje nadchodzącego wroga, będzie
wypoczęty, ktokolwiek przybędzie drugi przystąpi do walki wyczerpany
 Ten, kto zamierza walczyć musi najpierw obliczyć koszty
 Dyskredytujcie wszystko, co dobre w kraju przeciwnika
 Wciągajcie przedstawicieli warstw rządzących przeciwnika w przestępcze przedsięwzięcia
 Podrywajcie ich dobre imię. I w odpowiednim momencie rzućcie ich na pastwę pogardy
rodaków
 Korzystajcie ze współpracy istot najpodlejszych i najbardziej odrażających
 Dezorganizujcie wszelkimi sposobami działalność rządu przeciwnika
 Zasiewajcie waśnie i niezgodę między obywatelami wrogiego kraju
 Buntujcie młodych przeciwko starym
 Ośmieszajcie tradycje waszych przeciwników
 Wszelkimi siłami wprowadzajcie zamieszanie na zapleczu, w zaopatrzeniu i wśród wojsk
wroga
 Osłabiajcie wole walki nieprzyjacielskich żołnierzy za pomocą zmysłowych piosenek i muzyki
 Podeślijcie im nierządnice, żeby dokończyły dzieła zniszczenia
 Nie szczędz
cie obietnic i podarunków, żeby zdobyć wiadomości. Nie żałujcie pieniędzy, bo
pieniądz w ten sposób wydany, zwróci się stukrotnie
 Infiltrujcie wszędzie swoich szpiegów
 Tylko człowiek, który ma do dyspozycji takie właśnie środki i potrafi je wykorzystać, żeby
wszędzie siać niezgodę i rozkład - tylko taki człowiek godzien jest rządzić i wydawać
rozkazy. Jest on skarbem dla swojego władcy i ostoja państwa
 Strategia wojny polega na przebiegłości i stwarzaniu złudzeń
 Kiedy wróg koncentruje się, przygotuj się do odparcia ataku, kiedy jest mocny, unikaj go.
Próbuj rozzłościć wrogiego generała i wprowadzić go w błąd
 Jeśli dowódca jest zawzięty i skłonny do gniewu, obrażaj go i doprowadz
do wściekłości, aż
zirytowany i zmieszany ruszy na ciebie bez planu i lekkomyślnie
 Kiedy wróg skoncentruje się na prawym skrzydle, uderz w jego lewe skrzydło, kiedy
pośpieszy wzmocnić lewe skrzydło, ty nagle zaatakuj prawe. Nękaj go ciągłą zmianą punktu
natarcia. Jeśli jednak odrzucisz tę zbawienną strategię i zaryzykujesz otwarte starcie, może
być za póz
no na odwrót
 W czasie wojny najważniejszą rzeczą jest szybkość działania, nie można sobie pozwolić na
lekceważenie wroga
 Ogólnie rzecz biorąc najlepszą polityką wojny jest zachowanie bez szwanku stanu swojego i
wroga, niszczenie jest przeciwne tej zasadzie
 Osiągnąć sto zwycięstw w stu bitwach nie jest szczytem osiągnięć. Największym
osiągnięciem jest pokonać wroga bez walki
 Ci, którzy celują w rozwiązywaniu problemów, rozwiązują je tuż przed ich pojawieniem się.
Ci, którzy celują w pokonywaniu swoich wrogów, zwyciężają zanim pojawi się zagrożenie
 Następną pożyteczną rzeczą jest skłócić sprzymierzeńców wroga. Nie pozwól, aby twoi
wrogowie zjednoczyli się. Jeśli wróg ma sprzymierzeńców problem jest poważny, a pozycja
wroga silna. Jeśli ich nie ma to problem jest niewielki, a pozycja wroga słaba. Następną
pożyteczną rzeczą jest uprzedzić atak przeciwnika
 Wielki książę powiedział: Generał szukający zwycięstw z obnażonym mieczem, nie jest
dobrym strategiem
 Jeśli nie możesz zdusić w zarodku planów wroga, lub przeszkodzić jego sprzymierzeńcom w
zjednoczeniu się, ostrz swój oręż do zwycięskiej bitwy
 Zwyciężaj strategie strategią
 Jeśli nasza siła jest pięciokrotnie wyższa od siły wroga, daj znać o swojej obecności,
zwodząc go biciem w bębny i hałasem, który rozlega się od wschodu, gdy masz zamiar
zaatakować od zachodu
 Jeśli jednak twoje oddziały nie są równe sile wroga, musisz grać na zwłokę, czekaj na lepszą
okazję, uwierz w zwycięstwo i zaatakuj z brawurą
 Czasem zachodzą takie okoliczności na wojnie, że nie można uderzyć siłą przeważającą, a
nawet takie, że słabszy pokona silniejszego. Ktoś, kto panuje nad okolicznościami 
zwycięży
 Zwycięży ten, kto jest rozważny, tym łatwiej, jeśli jego wróg jest lekkomyślny
 W czasie jednego kroku na wojnie może zajść sto zmian. Jeśli widzisz, że możesz posunąć
się naprzód, robisz to. Jeśli zaś widzisz wielkie trudności, wycofujesz się. Oczekiwanie na
rozkaz króla w takich okolicznościach byłoby tym samym, co oczekiwanie na rozkaz
wyskoczenia z ognia
 Poznaj dobrze wroga i poznaj dobrze siebie, a w stu bitwach nie zaznasz klęski
 Jeśli ignorujesz wroga, a dobrze znasz tylko swoje siły, masz równe szansę na zwycięstwo i
przegraną. Jeśli nie liczysz się ani z siłą wroga, ani też nie znasz własnej siły, możesz być
pewny, że poniesiesz klęskę w każdej bitwie. Li Ch'uan powiedział: "Tacy ignoranci zwani są
szalonymi rozbójnikami, jak mogą w ogóle oczekiwać powodzenia"
 To, co mogę uczynić ze sobą, zależy tylko ode mnie. Nie mogą być pewny tego, co zależy od
wroga
 Niezłomność polega na doskonałej samoobronie, oraz na stworzeniu możliwości zwycięstwa
poprzez szybki atak. Bronisz się wtedy, kiedy twoja siła nie jest porównywalna z siłą wroga,
atakujesz wtedy, kiedy masz przewagÄ™
 Osiągnięcia zwycięstwa w zwykły sposób, nie stanowi szczytu osiągnięć
 Nie jest szczytem stylu zwyciężać w bitwie i zostać obwołanym "ekspertem" walki. Nie
sztuka wygrać, kiedy ma się wielką przewagę. Odróżnienie słońca od księżyca nie stanowi
próby ostrości wzroku, a słyszenie grzmotu nie wymaga doskonałego słuchu. Dla niektórych
zrobienie wykopków jesienią nie jest dowodem wielkiej siły. (Sun Tzu przez "jesienne
wykopki" rozumie kopanie jam królików, dla których czynność ta nie stanowi problemu)
 Starożytni nazywali ekspertami walki tych, którzy z łatwością wygrywali. Dlatego osiągnięcie
zwycięstwa przez mistrza walki nie było doczytywane za przejaw mądrości, ani nie
przynosiło mu to wielkiej sławy
 Jeśli potrafisz zmusić wroga do poddania się bez walki, nikt nie zaprzeczy twojej wartości.
Mistrz walki osiąga zwycięstwo bez gniewu. Oznacza to, że czegokolwiek się podejmuje,
osiąga powodzenie i zwycięża, udaremniając jedynie plany wroga
 Zwycięska armia, która osiąga zwycięstwo zanim wyda bitwę, jest armią, która stara się nie
dopuścić do walki, a mimo to wygrywa
 Książe Li Ching z państwa Wei powiedział: "Najwyższą dyspozycją generała jest jasność
widzenia, harmonia charakteru, odpowiednia strategia połączona z umiejętnością
planowania, zmieniających się pór roku, oraz natury ludzkiej"
 Doskonali w wojennym rzemiośle kultywowali Tao, zachowywali spokój i naturalne zasady i
dlatego byli zdolni do prowadzenia zwycięskiej strategii. Tao jest drogą humanizmu i
przestrzegania pierwotnych praw. Prawa pisane to przepisy i regulacje instytucji. Ci, którzy
osiągnęli biegłość w sztuce walki, najpierw kultywowali swój humanizm i naturalne prawa,
dopiero póz
niej zwracali uwagę na prawa społeczne i przepisy. Przez to ich rządy były
nieodczuwalne
 Dyspozycją zwycięskiego generała jest przygotowanie tak dobrze swoich ludzi do walki, że
sÄ… niczym masy wody nagle uwolnionej przez przerwanÄ… tamÄ™
 Chang Yu: "Naturą wody jest omijanie przeszkód i wzniesień w spływaniu w dół. Kiedy tama
zostanie przerwana woda wyrywa się z nieposkromioną siłą. Widok armii uderzającej z
wielkim impetem przypomina uderzenie takiej wody. Armia naciera wtedy na
nieprzygotowanego wroga, omija jego umocnienia, przenika przez szczeliny jego szeregów,
tak jak rwące wody, nic nie jest w stanie jej zatrzymać
 Kiedy rwące wody znoszą zapory, dzieje się to z powodu ich siły uderzenia. Kiedy kły wilka
rozdzierają ciało ofiary, dzieje się to z powodu ich ostrości i ataku na ofiarę w odpowiednim
momencie. Uderz na wroga z taką szybkością, jak jastrząb spada na swą zdobycz. Spada on
dokładnie na kark ofiary, ponieważ wybrał precyzyjnie moment uderzenia. Moment ataku
jest zsynchronizowany z miejscem, w którym znajduje się ofiara. Dlatego siła uderzenia
dobrze wyszkolonego w sztuce walki jest nie do odparcia, a jego atak precyzyjnie
wymierzony. Jego energia jest tak wielka, jak pędzącego bawołu uwolnionego w
odpowiednim czasie
 Podczas bitwy wszystko wydaje się być zgiełkiem i zamieszaniem. Pozorne zamieszanie jest
w istocie efektem dobrego porządku, pozorne tchórzostwo - efektem rozważnej odwagi,
pozorna słabość może być efektem ukrytej siły. Tu Mu: "Stwierdzenia te oznaczają, że jeśli
ktoś życzy sobie wprowadzić nieład w szyki wroga, sam musi być mocno zdyscyplinowany.
Tylko wtedy może uniknąć porażki. Ten, kto chce udać tchórzliwość i oczekuje wroga w
głębokim ukryciu, musi być niezwykle odważny, tylko wtedy będzie w stanie symulować lęk.
Ten, kto chce się wydać wrogowi słaby, aby sprowokować go do ataku, musi być niezwykle
mocny. Tylko wtedy może udawać słabość. Porządek, lub nieporządek zależy od organizacji.
Odwago, lub tchórzostwo zależą od okoliczności, siła lub słabość od predyspozycji". Li
Ch'uan: "Jeśli oddziały zajmują dogodną sytuację, to tchórz staje się odważny. Jeśli ją
stracą odważny staje się tchórzem. W sztuce wojny nie ma ustalonych reguł. Zmieniają się
one, i zależą od okoliczności"
 Dlatego biegli w prowokowaniu wroga do ataku tworzą sytuację, do której wróg musi się
dostosować
 Poruszaj się tam, gdzie jest luka. Tam uderzaj i odetnij odwrót. Zawsze uderzaj we wroga
niespodziewanie. Musisz mieć pewność, że uderzasz w miejsce najsłabszej obrony, a także,
że pozycje twojej obrony są nie do zdobycia. Dlatego wróg nie potrafi się obronić przed tym,
kto jest biegły w ataku, a także nie jest w stanie zaatakować tego, kto jest biegły w obronie.
Doskonały ekspert walki jest subtelny i niesubstancjonalny, nie zostawia śladów, jest
tajemniczy i bezszelestny. Dlatego po mistrzowsku panuje nad ruchami przeciwnika.
Sprawia, że przeciwnik postrzega jego siłę jako słabość, a słabość traktuje jako potencjał
siły. Sprawia, że jego siła przechodzi w słabość i oczekuje na odpowiedni moment do ataku.
Zaciera swoje ślady, by nikt nie mógł za nim podążyć. Zachowuje ciszę, by nikt nie mógł go
usłyszeć
 Przybywaj szybko jak wiatr, poruszaj się z szybkością światła
 Wróg nie powinien wiedzieć, w który miejscu zamierzam wydać bitwę. Jeśli tego nie wie,
musi przygotowywać się na nią w wielu miejscach, zatem jeśli jest rozstawiony w wielu
miejscach, tam gdzie mam zamiar uderzyć nie napotkam wielkiego oporu. Jeśli umocni się
na froncie, jego tyły będą słabe. Jeśli dobrze osłoni tyły, ucierpi na tym front. Jeśli
przygotuje dobrze prawe skrzydło, lewe będzie osłabione, jeśli umocni lewe, to na prawym
skrzydle napotkam słaby opór. Jeśli będzie starał się dobrze przygotować całą linię obrony,
wtedy na całej linii będzie osłabiony
 Zmuszam go do wykonania pierwszego ruchu i w ten sposób rozpoznaję zasadę jego
działania
 Wypróbuj wroga i przekonaj się o jego mocnych i słabych punktach
 Chociaż wszyscy mogą dostrzec zewnętrzne okoliczności, nikt oprócz mnie nie powinien
rozumieć sposobu, w jaki zwyciężam. Dlatego po osiągnięciu zwycięstwa nie powtarzam tej
samej taktyki, lecz w następnej walce odpowiadam na zaistniałe okoliczności
 Tak jak woda nie posiada swojej formy, sytuacja wojenna nie posiada ustalonych prawideł.
Dlatego ten może być uważany za geniusza, kto potrafi osiągnąć zwycięstwo przystosowując
swoją taktykę do okoliczności, które stwarza wróg
 Sytuacja atakującego i broniącego jest skrajnie odmienna. Tym bardziej, gdy wróg
koncentruje się na obronie i używa wielu mylących wybiegów. Jeśli nie mamy dobrego planu
gubimy się w pomysłach
 Wojna jest sztuką wprowadzania wroga w błąd
 To serce określa mistrzostwo. Porządek i pomieszanie, odwaga i tchórzostwo są to
przymioty serca. Dlatego ktoś biegły w pokonywaniu wroga doprowadza go do pasji, tym
osłabia go i dopiero wtedy uderza. Próbuje go rozwścieczyć, zmylić, doprowadzić do lęku. W
ten sposób osłabia serce przeciwnika i jego zdolność planowania
 Jeśli chcę uzyskać przewagę nad przeciwnikiem, muszę być świadomy nie tylko sposobu, w
jaki on uderza, ale także, jakim kosztem może to się odbyć. Korzyść i brak korzyści są w
naturalny sposób wymienne. Dlatego człowiek oświecony głęboko rozważa każdy ruch
6). ROLA I WPA
YW DZIEA
A NA NAUK
I SZTUK
STRATEGII.
Jego książka jest współcześnie traktowana jak podręcznik prakseologii i reinterpretowana w
odniesieniu do innych dziedzin, które wymagają stosowania strategii, jak m.in. zarządzanie
przedsiębiorstwem. Również dziś Sztuka wojny należy do niedoścignionych traktatów o wojnie i
jest studiowana przez wielkich dowódców na całym świecie.
7). ODNIESIENIE TEZ DZIEA
A DO POLSKI (PRZESZA
OŚĆ, WSPÓA
CZESNOŚĆ).
Nauki Sun Tzu w odczuwalny sposób wpływały i nadal wpływają na ludzi Wschodu. Stały się
bowiem częścią kultur Azji. Oczywiście, praktyka dotycząca wojny, handlu czy też po prostu
życia nie zawsze przystawała do teoretycznych zasad. Jedni stosowali te techniki lepiej, inni
gorzej. Znajomość "Sztuki Wojny" Sun Tzu może być użyteczna dla ludzi Zachodu, pokazuje
bowiem to do czego inni mogą być zdolni. Może inspirować nasze myślenie na temat spraw
publicznych a także i osobistych. Dlatego też jeśli będziemy dokładnie wczytywać się w słowa
Sun Tzu wykorzystać jego klasyczne strategie walki do osiągnięcia sukcesu w każdej dziedzinie.
Co ciekawe, pierwsze informacje o "Sztuce wojny" dotarły do Europy krótko przed wybuchem
Rewolucji Francuskiej, w postaci streszczenia przetłumaczonego przez francuskiego jezuitę, ojca
J. J. M. Amiot.
W Stanach Zjednoczonych "Sztuka wojny" była już szeroko znana w latach 1970, dziś
również wykłada się jej zasady na amerykańskich uczelniach wojskowych. Doczekała się
odniesienia w stosunku do biznesu, sportu, dyplomacji i życia osobistego. Sun Tzu jest dziś
chyba najczęściej cytowaną chińską osobistością na świecie.
Obecnie dzieło Sun Tzu znalazło całkowicie inne zastosowanie, zupełnie nie związane z armią i
wojskiem.  Sztuka wojny służy jako poradnik dla biznesmenów, sportowców, dyplomatów,
nawet jest pomocna podczas kojarzenia par!