Rodzaje oznaczeń graficznych
(PN-B-01025:2004)
Na rysunkach stosuje się następujące rodzaje oznaczeń
graficznych:
 oznaczenia umowne
 oznaczenia uproszczone
Rysunek budowlany
 oznaczenia dokładne
Oznaczenia graficzne na rysunkach
architektoniczno-budowlanych
Michał Kowalski
Wydział Górnictwa i Geoin\
ynierii
Katedra Geomechaniki, Budownictwa i Geotechniki
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
Rodzaje oznaczeń graficznych Rodzaje oznaczeń graficznych
 oznaczenia umowne, sygnalizujące jedynie, przez  oznaczenia dokładne, pozwalające na odwzorowanie
odpowiednie znaki graficzne, fakt występowania przedstawionego obiektu z uwzględnieniem zró\
nicowania
podstawowych części przedstawionego obiektu oraz ich jego kształtu i wielkości mo\
liwych do identyfikacji przy
lokalizację, funkcję, a tak\
e powiązania z innymi zało\
onej dokładności pomiarów. Oznaczenia takie stosuje
elementami projektowanego obiektu. Oznaczenia umowne się na rysunkach kreślonych w podziałkach większych od
stosuje się na rysunkach kreślonych w podziałkach 1:200 i 1:50, będących na ogół rysunkami szczegółów.
mniejszych wchodzących w skład architektonicznych
projektów koncepcyjnych.
 oznaczenia uproszczone, przedstawiające poszczególne
elementy projektowanego obiektu z podaniem tylko
najistotniejszych ich cech identyfikacyjnych,
funkcjonalnych i lokalizacji w całości obiektu. Oznaczenia
uproszczone stosuje się na rysunkach kreślonych w
podziałkach od 1:50 do 1:200 wchodzących w skład
projektów architektoniczno-budowlanych lub
wykonawczych.
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
1
Formaty arkuszy rysunkowych Podział arkusza rysunkowego
Formaty arkuszy rysunkowych i zasady ich dobierania Zasady podziału arkusza rysunkowego na części
określono w PN-80/N-01612, a reguły składania przeznaczone na rysunek zasadniczy, informacje
arkuszy rysunkowych do formatu A4  w PN-86/N- tekstowe oraz na tabliczkę tytułową podano w PN-ISO
01603. 9431.
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
Tabliczki tytułowe Linie rysunkowe
Wielkość, układ i zawartość informacyjną tabliczki Grubości oraz rodzaje linii stosowanych na rysunkach
tytułowej, w którą nale\
y zaopatrzyć ka\
dy arkusz nale\
y dobierać w zale\
ności od wielkości rysunku oraz
rysunkowy, określone są w PN-ISO 7200 od przekazywanych treści, posługując się ustaleniami
PN-ISO 128-23
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
2
Rodzaje, główne zastosowanie i grubość Rodzaje, główne zastosowanie i grubość
linii rysunkowych (PN-82/N-01616) linii rysunkowych (PN-82/N-01616)
Grupy linii Grupy linii
Odmiana Rodzaj i Główne zastosowanie Odmiana Rodzaj i Główne zastosowanie
1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
linii oznaczenie linii linii linii oznaczenie linii linii
grubość linii [mm] grubość linii [mm]
ciągła widoczne zarysy obiektów i ciągła zarysy i krawędzie przekrojów
konstrukcji, linie wymiarowe i obiektów lub elementów
pomocnicze
kreskowa zarysy niewidoczne, linie
koordynacyjne modułowe
linia
0.35 0.50 0.7 1.00 1.40
punktowa linie wyobra\
alne, np. osie poło\
enie płaszczyzn
gruba punktowa
symetrii, płaszczyzny przekrojów
przekrojów
linia 0.13 0.18 0.25 0.35 0.50
dwupunktowa skrajne poło\
enie części 0.18 0.25 0.35 0.50 0.70
cienka
ruchomych, zarysy części
przyległych
wielopunktowa zarysy i krawędzie
ciągła pręty zbrojeniowe do
drugorzędne
konstrukcji \
elbetowych,
linia
instalacje
zygzakowa lub falista urwania rzutów elementów,
0.70 1.00 1.40 2.00 2.00
bardzo
linia oddzielająca widok od
gruba
przekroju
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
Pismo techniczne Podziałki
Krój oraz zalecane wielkości poszczególnych znaków Na rysunkach nale\
y stosować podziałki wg PN-EN ISO
pisma technicznego określono w PN-80/N-01606. W 5455. W przypadku kreślenia rzutów, przekrojów i
przypadku wykorzystywania komputerowych edytorów elewacji obiektów budowlanych zaleca się stosowanie
pisma do opisów rysunków technicznych zaleca się podziałek 1:50, 1:100 lub 1:200. Rysunki szczegółów
stosowanie pisma o kroju ARIAL CE i szerokości 0.8. nale\
y wykonywać w podziałkach większych ni\
1:50.
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
3
Oznaczanie kierunku północnego Oznaczanie zalecanej orientacji budynku
ze względu na jego nasłonecznienie
Na arkuszu zawierającym rzut parteru budynku nale\
y W przypadku powtarzalnych projektów architektoniczno
oznaczyć wg PN-EN ISO 7519 kierunek północy. budowlanych budynków, przewidzianych do realizacji na
ró\
nych działkach budowlanych, zalecaną orientację tych
budynków względem kierunku północy nale\
y określać w
sposób przybli\
ony za pomocą symbolu podanego na
rysunku poni\
ej. Kąt ą określa dopuszczalne, z uwagi na
nasłonecznienie poszczególnych pomieszczeń budynku,
odchylenie osi budynku od kierunku północnego.
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
Oznaczenia przekrojów obiektów Numeracja kondygnacji
budowlanych
Oznaczenie graficzne przekroju obiektu budowlanego polega na Kondygnacje budynku numeruje się rosnąco od
podaniu na rysunkach rzutów tego obiektu (np. na rzucie parteru poziomu terenu w górę i w dół, przy czym numery
budynku) linii określającej przebieg przecięcia. Linię tę nale\
y kondygnacji poni\
ej poziomu terenu uzupełnia się
wykreślić cienką linią punktową, pogrubioną na załamaniach i znakiem  - .
fragmentach końcowych. W skład oznaczenia przekroju wchodzą
te\
strzałki wskazujące kierunek rzutowania oraz umieszczone
przy tych strzałkach cyfry rzymskie stanowiące nazwę przekroju.
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
4
Numeracja pomieszczeń Oznaczenia poziomów i opis ich rzędnych
Numer pomieszczenia na danej kondygnacji powinien Wyró\
niające się w obiekcie budowlanym poziomy nale\
y
składać się z dwóch lub trzech cyfr poprzedzonych oznaczać:
numerem kondygnacji. Numerowanie pomieszczeń
 na rzutach poszczególnych kondygnacji symbolami
nale\
y realizować rosnąco liczbami całkowitymi
podanymi na rysunkach a i b
posuwając się po kondygnacji zgodnie z ruchem
 na przekrojach obiektów budowlanych symbolem
wskazówek zegara, poczynając od pomieszczeń
pokazanym na rysunku c, z wyjątkiem poziomu odniesienia,
poło\
onych najbli\
ej wejścia głównego.
poziomu zero, który nale\
y oznaczać jak na rysunku d.
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
Oznaczenia wzniesień traktów Oznaczenia spadków powierzchni
komunikacyjnych słu\
ących odprowadzaniu wody
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
5
Wejścia do obiektów budowlanych Oznaczenia graficzne skarp nasypów i
wykopów
 gdy wejście usytuowane jest na poziomie zerowym Skarpy nasypów i wykopów w przypadku ich
lub powy\
ej tego poziomu dowolnego ukształtowania nale\
y przedstawić za
pomocą warstwic kreślonych zgodnie z zasadami
kartografii. Natomiast w przypadku skarp o poziomych
liniach brzegowych oznacza się je jak pokazano
poni\
ej.
 gdy wejście znajduje się poni\
ej poziomu zerowego
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
Oznaczenia graficzne fundamentów Oznaczenia graficzne murów i ścian
Oznaczenia umowne Oznaczenia uproszczone Oznaczenia uproszczone
Oznaczenia
ławy stopy ławy stopy ściany z
ściany ściany
umowne
fundamentowe fundamentowe fundamentowe fundamentowe kształtek
jednorodne warstwowe
szklanych
Przekroje
Przekroje
i rzuty
Rzuty
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
6
Oznaczenia graficzne materiałów Oznaczenia graficzne materiałów
budowlanych (PN-B-01030:2000) budowlanych (PN-B-01030:2000)
L.p. Nazwa materiału Oznaczenie L.p. Nazwa materiału Oznaczenie
Powierzchnia gruntu (w
1 6 Beton lekki zbrojony
przekroju)
2 Podsypka, tynki, zaprawy 7 Cegła, pustaki lub kształtki
Drewno
3 Beton niezbrojony albo kamień
8 -przekrój prostopadły do włókien
-Przekrój wzdłu\
włókien
4 Beton zbrojony (\
elbet)
9 Sklejka
5 Beton lekki
10 Płyty drewnopochodne
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
Oznaczenia graficzne materiałów Otwory w przegrodach poziomych
budowlanych (PN-B-01030:2000) (PN-B-01025:2004)
Oznaczanie na przekrojach otworów w stropach
L.p. Nazwa materiału Oznaczenie
11 Metale
Oznaczenia Oznaczenia
umowne uproszczone
12 Izolacja termiczna i akustyczna
Otwory
odkryte
13 Izolacja wodochronna
Szkło i inne materiały
14
przezroczyste w stanie stałym
Otwory zakryte
15 Tworzywa sztuczne
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
7
Otwory w przegrodach poziomych Otwory niezabudowane w przekrojach
(PN-B-01025:2004) pionowych (PN-B-01025:2004)
Oznaczanie na przekrojach otworów w stropach
Oznaczenia umowne i uproszczone
Bezpośrednio Bezpośrednio nad
Otwór Otwór poni\
ej Otwór ponad
poni\
ej płaszczyzną
przecięty płaszczyzny płaszczyzną
płaszczyzny przekroju
płaszczyzną siecznej sieczną
przekroju
Rzuty
Otwory
odkryte
Otwór przed Otwór za
płaszczyzną płaszczyzną
sieczną  nie sieczną  nie
Otwory zakryte Przekroje oznacza się oznacza się
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
Otwory okienne (PN-B-01025:2004) Otwory drzwiowe (PN-B-01025:2004)
Oznaczenia umowne Oznaczenia uproszczone
Oznaczenia Oznaczenia uproszczone
umowne
otwór otwór otwór otwór zabudowany
niezabu- zabudo- niezabu-
bez względu bez węgarka z węgarkiem z parapetem bez z
dowany wany dowany
na rodzaj i parapetu i parapetem i wnęką węgarka węgarkiem
podokienną
Rzuty Rzuty
Przekroje
Przekroje
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
8
Rodzaje drzwi i wrót (PN-B-01025:2004) Rodzaje drzwi i wrót (c.d.)
Jednoskrzydłowe Dwuskrzydłowe Inne Jednoskrzydłowe Dwuskrzydłowe Inne
Oznaczenia
umowne
oznaczenie ogólne niezale\
ne od rodzaju drzwi i wrót wieloskrzydłowe
drzwi wahadłowe drzwi fałdowe
z progiem bez progu
Oznaczenia
uproszczone
drzwi i wrota rozwierane (z wyjątkiem balkonowych) drzwi i wrota składane
drzwi, wrota przesuwne drzwi obrotowe
Oznaczenia
uproszczone
drzwi rozwierane balkonowe drzwi harmonijkowe drzwi, wrota podnoszone
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
Schody (PN-B-01025:2004) Oznaczenie schodów na rzutach
kondygnacji (PN-B-01025:2004)
Oznaczenia umowne Oznaczenia uproszczone
Oznaczenia umowne Oznaczenia uproszczone
Rzut kondygnacji
Biegi schodowe najni\
szej
le\
ące w całości
poni\
ej płaszczyzny
siecznej
Rzut kondygnacji
pośredniej
Begi schodowe
przecięte
płaszczyzną sieczną
Rzut kondygnacji
najwy\
szej
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
9
Oznaczanie schodów na przekrojach Oznaczenia uproszczone urządzeń
(PN-B-01025:2004) instalacji budowlanych (PN-B-01025:2004)
Oznaczenia umowne Oznaczenia uproszczone Nazwa Oznaczenie Nazwa Oznaczenie
urządzenia urządzenia
Trzon kuchenny
Piec ogrzewczy przenośny na
stały gaz lub na
paliwo stałe
Trzon kuchenny
Kominek
elektryczny
ogrzewczy
przenośny
Podgrzewacz
Trzon kuchenny
c.w. na paliwo
węglowy stały
gazowe
Trzon kuchenny
przenośny Podgrzewacz
węglowo- elektryczny c.w.
gazowy
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
Oznaczenia uproszczone urządzeń Oznaczenia uproszczone urządzeń
instalacji budowlanych (PN-B-01025:2004) instalacji budowlanych (PN-B-01025:2004)
Nazwa Oznaczenie Nazwa Oznaczenie Nazwa Oznaczenie Nazwa Oznaczenie
urządzenia urządzenia urządzenia urządzenia
Umywalka
Kocioł c.o. na Wpust prostokątna z
Hydrofor
paliwo stałe podłogowy jednym punktem
czerpalnym
Umywalka
Kocioł c.o. na prostokątna z
Miska ustępowa Zlew owalny
paliwo płynne baterią
czerpalną
Kocioł c.o. na Zlew Wanna wolno
Bidet
gaz prostokątny stojąca
Zlewozmywak
Kocioł c.o. Pisuar muszlowy Wanna do
kuchenny
elektryczny ścienny obmurowania
(dwukomorowy)
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
10
Oznaczenia uproszczone urządzeń Oznaczenia mebli wbudowanych
instalacji budowlanych (PN-B-01025:2004) (PN-B-01025:2004)
Nazwa mebla Oznaczenia umowne Oznaczenia uproszczone
Nazwa Oznaczenie Nazwa Oznaczenie
urządzenia urządzenia
Szafa
jednodrzwiowa
Brodzik Licznik
natryskowy elektryczny
Szafa
dwudrzwiowa
Pompa
odśrodkowa
Uwaga: Wewnątrz uproszczonego
oznaczenia urządzenia mo\
na
Pawlacz nie oznacza się
umieszczać jego wymiary
gabarytowe (długość x szerokość x
Wentylator
wysokość) jak pokazano na
oznaczeniu pieca grzewczego
stałego i trzonu kuchennego
węglowego stałego.
Szafka podokienna nie oznacza się
Przyłącze
elektryczne
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
Oznaczenia urządzeń instalacji Oznaczenia urządzeń instalacji
elektrycznych (PN-70/B-01025) elektrycznych (PN-70/B-01025)
Nazwa urządzenia Oznaczenie Nazwa urządzenia Oznaczenie Nazwa urządzenia Oznaczenie Nazwa urządzenia Oznaczenie
Wyłącznik instalacyjny Gniazdo wtyczkowe
Zegar elektryczny Pralka elektryczna
jednobiegunowy trójbiegunowe
Wyłącznik instalacyjny
Punkt świetlny Zespół przycisków
jednobiegunowy Licznik elektryczny
sufitowy sygnalizacyjnych
wodoszczelny
Przełącznik
Punkt świetlny
instalacyjny Przycisk po\
arowy Telewizor
sufitowy z oprawą
dwugrupowy
Gniazdo wtyczkowe
Punkt świetlny ścienny Aparat telefoniczny
dwubiegunowe
Lodówka
Gniazdo wtyczkowe
Świetlówka ze
dwubiegunowe Dzwonek
stabilizatorem
wodoszczelne
Michał Kowalski - KGBiG Michał Kowalski - KGBiG
11