Instrukcja wykonania ćwiczenia nr 2

"Mikrobiologiczna analiza jakości powietrza"

Cel ćwiczenia

Powietrze nie stanowi środowiska życia mikroorganizmów, a jedynie drogę ich transportu. Na znaczne niejednokrotnie odległości są nią przenoszone zarówno mikroorganizmy chorobotwórcze jak też i niechorobotwórcze. Liczebność mikroorganizmów w powietrzu jest różna –

od kilku osobników w m3 powietrza po kilka i kilkaset tysięcy. Szczególnie dużą ilość mikroorganizmów spotyka się w powietrzu terenów zamieszkałych przez ludność oraz w pobliżu różnorodnych zakładów przemysłowych, składowisk odpadów czy oczyszczalni ścieków. Ce-lem ćwiczenia jest określenie ilości podstawowych grup mikroorganizmów w powietrzu (bakterii i grzybów).

Materiały niezbędne do ćwiczeń

1. Powietrze z pomieszczeń zamkniętych, punkty pomiarowe wokół i na terenie oczyszczalni ścieków, punkty pomiarowe wokół składowiska odpadów, punkty pomiarowe wokół zakła-dów przemysłowych.

2. Agar odżywczy przygotowany wg PN 89/Z-04111/02 na płytkach Petriego.

3. Pożywka Czapek-Doxa wg PN 89/Z-04111/03 na płytkach Petriego.

4. Termostaty.

Sposób wykonania ćwiczenia

Przed rozpoczęciem ćwiczenia należy scharakteryzować miejsce poboru prób, uwzględnia-jąc czynniki wpływające na stopień zanieczyszczenia oraz uwarunkowania atmosferyczne.

Liczebność bakterii i grzybów należy oznaczyć metodą sedymentacyjną. Płytki Petriego z odpowiednim podłożem stałym należy wyeksponować przez odpowiednio dobrany czas w kilku miejscach wokół badanego obiektu. Zalecany czas ekspozycji płytek do hodowli bakterii i grzybów wynosi około 10 minut (w zależności od stopnia zanieczyszczenia można go utrzy-mać na tym poziomie, wydłużyć lub ew. nieznacznie skrócić). Po odpowiednim czasie płytki należy zamknąć i odwrócone do góry dnem (aby uniknąć odparowania wody z podłoża) prze-transportować zabezpieczone do laboratorium do termostatu.

Inkubację hodowli bakterii na podłożu z agarem odżywczym należy prowadzić w temperaturze 37oC przez 24-48 godzin. Hodowlę grzybów na podłożu z agarem odżywczym i podłoży Czapek-Doxa umieścić w termostacie w temperaturze 26oC na 3 do 5 dób. W przypadku sła-bego wzrostu grzybów inkubację należy przedłużyć do 7 dób. Począwszy od drugiego dnia inkubacji należy jednak obserwować wzrost kolonii grzybów. Jeśli grzybnia jest obfita i pu-szysta przerwać inkubację. Po okresie hodowli ostrożnie wyjąć płytki z termostatu. Do ozna-czenia ogólnej liczebności bakterii przeznaczyć tylko takie płytki, w których wstępnie ocenio-na liczba wszystkich wyrosłych kolonii nie przekracza 300.

Dane należy gromadzić w karcie pomiarowej przedstawionej w załączniku.

Ćwiczenie 2 - "Mikrobiologiczna analiza jakości powietrza"

2

Sposób prezentacji wyników

Wynik ostateczny podaje się jako liczbę bakterii w 1 m3 powietrza, przy założeniu, że każda kolonia rozwija się z pojedynczej komórki bakteryjnej. W ten sposób oznacza się liczbę mikroorganizmów zdolnych do rozwoju. Liczbę bakterii w 1 m3 powietrza należy obliczyć wg wzoru Omeliańskiego w modyfikacji Gogoberidze: 4

c

X = 5 ⋅10 ⋅

2

π ⋅ r ⋅ t

gdzie:

X - liczba bakterii/zarodników grzybów w 1 m3 powietrza [dla bakterii cfu/m3, dla grzybów propagul/m3],

c - średnia liczba kolonii na płytce, r - promień płytki Petriego stosowanej w badaniach [cm], t - czas ekspozycji [min],

5·104 - współczynnik przeliczeniowy dla uzyskania liczby mikroorganizmów w 1 m3 powietrza.

Należy określić średnią liczebność bakterii, bakterii pigmentacyjnych, grzybów pleśniowych, odchylenie standardowe od wartości średnich Wyniki zinterpretować według norm podanych w literaturze.

Literatura do ćwiczenia

• Laboratorium z mikrobiologii ogólnej i środowiskowej – praca zbiorowa pod red. J. Mro-zowskiej – Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 1999.

• Podstawy mikrobiologii w ochronie środowiska – B. Kołwzan, W. Adamiak, K. Grabas, A.

Pawełczyk, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2005.

• PN-89 Z-04111/02 Ochrona czystości powietrza – Badania mikrobiologiczne: Oznaczanie liczby bakterii w powietrzu atmosferycznym (imisja) przy pobieraniu próbek metodą aspiracyjną i sedymentacyjną.

• PN-89 Z-04111/03 Ochrona czystości powietrza – Badania mikrobiologiczne: Oznaczanie liczby grzybów mikroskopowych w powietrzu atmosferycznym (imisja) przy pobieraniu próbek metodą aspiracyjną i sedymentacyjną.

Ćwiczenie 2 - "Mikrobiologiczna analiza jakości powietrza"

3

Karta pomiarowa

Sekcja (nazwisko i imię)

Miejsce poboru Data i godzina poboru

Warunki meteorologiczne: (temp., wilgotność, próby:

próby :

etc.)

Liczebność mikroorganizmów

Czas

Temp.

Oznaczenie

Podłoże

ekspozycji

Jednostka**

Inkubacji

Ilość

płytki [min]

odch.

w 1m3

kolonii na

średnio

standard.

powietrza

płytce

Liczebność bakte-

Agar

rii saprofitycznych

odżywczy

(Σ pigmentujące i

niepigmentujące)

Agar

Liczebność bakte-

odżywczy

rii pigmentowych

Ogólna liczebność Czapek-Doxa

grzybów

* dla każdego z punktów poboru próby przygotować jedną tabelę wyników

** dotyczy wyniku końcowego