ZESPÓŁ SZKÓŁ EKONOMICZNO - HANDLOWYCH

SPOD ZNAKU RODŁA W OLSZTYNIE

WADY POSTAWY

Opracowanie: Krzysztof Kukiełka

nauczyciel wychowania fizycznego

OLSZTYN 14 04 2003r.

PLAN PRACY

I ROZWÓJ POSTAWY W TOKU ONTOGENEZY.

II PODSTAWY ANATOMICZNO - FIZJOLOGICZNE I MECHANIZMY MAJĄCE WPŁYW

NA POSTAWĘ CIAŁA.

III WADY POSTAWY, PODZIAŁ I CHARAKTERYSTYKA.

V PROFILAKTYKA WAD POSTAWY.

I ROZWÓJ POSTAWY W TOKU ONTOGENEZY.

Aby zacząć mówić o wadach postawy należy najpierw poznać poszczególne etapy

procesu prawidłowego rozwoju.

Zdrowy noworodek ma prosty kręgosłup, podatny na zmiany pozycji, a więc indyferentny

morfologicznie (czyli obojętny), choć w okresie życia płodowego jest on totalnie skifozowany.

Tendencja do kifotyzacji utrzymuje się zresztą przez całe życie człowieka. W miarę

rozwoju, zainteresowania otoczeniem i wzmacniania mięśni dziecko stopniowo wzbogaca

dotychczasową pozycję leżąc na wznak leżeniem na brzuchu z unoszeniem głowy, siedzeniem,

raczkowaniem, a wreszcie - staniem i chodzeniem. Dla prawidłowego rozwoju postawy

niezwykle ważne jest stworzenie dziecku właściwych warunków swobodnego i

wszechstronnego ruchu, wzmacnia to mięśnie karku i grzbietu oraz w naturalny sposób

usuwa fizjologiczne przykurczę w stawach kolanowych i biodrowych. Przedwczesne

pobudzanie dziecka do siadania, gdy nie ma ono jeszcze dostatecznie silnych mięśni

stabilizujących kręgosłup, jest bardzo szkodliwe. Pionizacja, a więc wstawanie i

chodzenie zapoczątkowuje okres wytwarzania się lordozy lędźwiowej i kifozy piersiowej.

W okresie pierwszego dzieciństwa, czyli 2- 3 r. życia dla prawidłowej postawy dziecka

charakterystyczne są stosunkowo wypukły brzuch, niewielka lordoza lędźwiowa i ledwo

zaznaczona kifoza piersiowa. W okresie przedszkolnym (4 -6 lat) postawa dziecka wykazuje

tendencję do zwiększenia lordozy lędźwiowej i spłaszczenia brzucha. Znaczne uwypuklenie

brzucha, zaokrąglenie pleców, odstawanie łopatek, wysunięcie barków i głowy ku przodowi

są wadliwe, należy im przeciwdziałać. W okresie szkolnym należy zwrócić uwagę na

dwa okresy krytyczne posturogenezy, gdyż wtedy powstaje najwięcej wad postawy.

Pierwszy okres krytyczny, przypadający na wiek 6-8 lat, związany jest ze zmianą trybu

życia dzieci. Istota tej zmiany tkwi w przejściu ze swobodnego, indywidualnie regulowanego

przez dziecko reżimu ruchu - wysiłku i odpoczynku w narzucony kilkugodzinny system

przebywania w pozycji siedzącej, często w niewłaściwych warunkach. Drugi okres

krytyczny związany jest ze skokiem pokwitaniwym (dziewczęta 11 - l Blat, chłopcy 13 -

14 lat). Intensywny przyrost długości kończyn dolnych i tułowia, zmiana proporcji ciała

oraz dotychczasowego układu środków ciężkości, brak równoczesnego pokrycia tych

zmian siłą mięśniową, nieadekwatność dotychczasowego czucia i nawyku postawy do

zmienionych warunków morfologicznych stwarzają sytuację, w której pogłębianie się

istniejących wad jest szczególnie częste. Należy sobie zdać sprawę z tego, że okres ten

stwarza często możliwości ostatniej szansy wyrównania istniejących odchyleń, po

zakończeniu wzrostu bowiem zmniejszają się one znacznie. W późniejszym okresie

wystarcza właściwie dawkowany wszechstronny ruch, jako stały element dążności do

utrzymania zdrowia. W zakresie narządu ruchu częstą dolegliwością u dorosłych są tzw.

bóle krzyża, które wiążą się z przeciążeniem odcinka lędźwiowego kręgosłupa,

spowodowanym pionizacją i siedzącym trybem życia. Zaburzenia te potęgują się jeszcze na

skutek ograniczenia aktywności ruchowej człowieka, tzw. hipokinezji. Ruch,

odpowiednio dobrany pod względem charakteru, miejsca i siły oddziaływania, staje

się tu jednym z czynników wyrównawczych. Niebagatelną rolę powinny w nim

odgrywać ćwiczenia zapewniające wytrzymałość i odpowiednie napięcie mięśni

antygrawitacyjnych, które z wiekiem ulegają osłabieniu.

II PODSTAWY ANATOMICZNO - FIZJOLOGICZNE I

MECHANIZMY MAJĄCE WPŁYW NA POSTAWĘ CIAŁA.

Postawa ciała jest pojęciem nie tylko anatomicznym, mówiącym o budowie i rozmieszczeniu

poszczególnych części ciała, ale przede wszystkim pojęciem funkcjonalnym, stanowi

określony nawyk ruchowy, który kształtuje się na przestrzeni całego życia. Trzonem

postawy dala jest kręgosłup. Opiera się on na miednicy, która łączy go z podłożem

za pośrednictwem kończyn dolnych. Poprzez klatkę piersiową i obręcz barkową

kręgosłup uczestniczy we wszystkich czynnościach kończyn górnych. Jest także

połączony z głową i z tych względów bezpośrednio bierze udział w każdym niemal

ruchu dala. Stanowi on konstrukcję wieloczłonową, niezwykle pod względem budowy i

funkcji zróżnicowaną. Kręgosłup pełni następujące funkcje :

= podporową,

= amortyzacyjną,

= kinetyczną.

Funkcja podporowa kręgosłupa polega na podtrzymaniu przezeń segmentów położonych

wyżej, w związku z czym podlega on znacznym obciążeniom, wzrastającym ku dołowi.

Drugim elementem umożliwiającym utrzymywanie przez kręgosłup tak znacznych

obciążeń są jego krzywizny fizjologiczne. Wytwarzają się one w związku z pionizacją

człowieka poddanego znacznym i zmiennym obciążeniom, zmuszonego do stałego

równoważenia całości postawy drogą przesunięć odpowiednich segmentów ciała nad

płaszczyzną podparcia.

Funkcja amortyzacyjna - kształt krzywizn kręgosłupa i jego specyficzna budowa stanowią

ogniwo amortyzacyjne, łagodzące wstrząsy podczas wszelkich czynności lokomocyjnych.

Wielosegmentowy łańcuch stawowy zbudowany aż z 24 elementów kostnych ułożonych

szeregowo posiada trojakie połączenie :

= stawowe o charakterze stawów jamowych,

= elastyczne chrząstkozrosty w postaci krążków

międzykręgowych,

= sprężyste więzozrosty w postaci wiązadeł żółtych.

Funkcja kinetyczna kręgosłupa uzależniona jest od ruchomości jego krzywizn.

Krzywizny szyjna i lędźwiowa (lordozy) są giętkie, o znacznej ruchomości,

krzywizna piersiowa (kifoza) jest odcinkiem bardziej usztywnionym. Kręgosłup

jako konstrukcja wieloczłonowa jest tworem malostabilnym. Utrzymanie postawy

pionowej jest możliwe dzięki stabilizacji złożonej- czynnej i biernej. Stabilizację czynną

zapewnia napięcie określonych mięśni pracujących zmiennie. Stabilizację bierną

zapewniają: równowaga mechaniczna, optymalne obciążenie, napięcie układu wiązadłowo -

torebkowego, ograniczenie ruchów budową stawów. Zachowanie prawidłowej postawy

ciała i orientacji przestrzennej zależy od przetwarzania i interpretacji informacji

sensorycznej z trzech źródeł:

= receptorów czucia głębokiego,

=receptorów narządów równowagi,

=receptorów wzrokowych.

Za utrzymanie postawy w pozycji stojącej odpowiedzialne są następujące mięśnie:

= z przodu - mięśnie szyi,

= z tyłu - prostownik grzbietu,

- mięśnie klatki piersiowej,

- mięśnie pośladkowe,

- mięśnie brzucha,

- mięśnie kulszawo-goleniwe.

- mięśnie czworoglowe uda.

W tym układzie szczególną rolę spełnia miednica, pochylając się w przód i w tył na

główkach kości udowych, zwiększa lub zmniejsza swoje fizjologiczne pochylenie,co pociąga

za sobą odpowiednie zmiany \v krzywiźnie lędźwiowej kręgosłupa. Zarówno zwiększone,

jak i zmniejszone przodopochylenie miednicy może być przyczyną lub następstwem

zmian patologicznych kręgosłupa.

W obrębie kręgosłupa możliwe są do wykonania ruchy :

= zginanie i prostowanie w płaszczyźnie strzałkowej - najwyraźniej występują w części

szyjnej i lędźwiowej, =

skłony boczne w płaszczyźnie czołowej - najwyraźniej występuje w odcinku piersiowym,

szyjnym i lędźwiowym,

= skręty w prawo i w lewo w płaszczyźnie poprzecznej- występują w odcinku szyjnym,

potem piersiowym.

Mięśnie są biologicznymi silnikami wykonującymi pracę mechaniczną. Przemiany

chemiczne zachodzące w mięśniach wyrażają się skurczem -czynnym skróceniem długości

mięśnia. Rola mięśni sprowadza się do wykonywania pracy poprzez zbliżenie

przyczepów. Położenie mięśnia lub jego ścięgna w stopniu do osi obrotu stawu warunkuje

charakter czynności. Mięśnie leżące ku przodowi od tej osi nazywają się zginaczami,

przeciwległe - prostownikami. Mięśnie obracające mają przebieg skośny, spiralny lub

poprzeczny. Skośny przebieg mięśni powoduje, iż mogą być one jednocześnie np.

mięśniami zginającymi i obracającymi. Nawet prosty ruch wykonuje kilka mięśni, które

noszą nazwę mięśni współdziałających, a wykonujące ruch przeciwny m. antagonistów.

Wbrew pozorom obie grupy mięśni działają jednocześnie, a zależność przeciwstawnych

grup mięśniowych precyzyjnie kontroluje układ nerwowy. Mięśnie działają na kości

połączone stawami, które są dla nich jak gdyby dźwigniami. Mięsień pracuje wtedy,

gdy pokonuje jakiś opór, jednym z nich jest działanie siły ciężkości która może mieć

dwojaki charakter. W pozycjach spionizowanych, zależnie od siły mięśni antygrawitacyjnych i

siły ciężkości ciała oraz dodatkowego obciążenia, może ona:

= pogłębiać krzywizny i skrzywienia,

= stymulować odruch wyprostny.

Znajomość tego stwierdzenia pozwala w praktyce odpowiednio dozować obciążenie osiowe

- ćwiczenia antygrawitacyjne i dobierać w procesie leczenia pozycje wyjściowe.

III WADY POSTAWY, PODZIAŁ I CHARAKTERYSTYKA.

Różnorodność czynników wpływających na kształtowanie się postawy sprawia, że

staje się ona cechą indywidualną, charakteryzującą poszczególnych ludzi i nie

zawsze jest postawą prawidłową. Postawa prawidłowa zabezpiecza organizm przed

ujemnymi wpływami środowiska, co pozostaje w ścisłym związku z utrzymaniem zdrowia.

Aby rozpocząć charakterystykę wad postawy należy najpierw wskazać różnice istniejące

między postawą prawidłową i nieprawidłową.

POSTAWA PRAWIDŁOWA ODZNACZA SIĘ NASTĘPUJĄCYMI CECHAMI:

= głowa ustawiona wprost nad klatką piersiową biodrami i stopami lub skierowana

nieco ku przodowi,

= klatka piersiowa wysklepiona ku przodowi, przy zachowaniu swobodnego oddychania,

= brzuch lekko wciągnięty lub płaski,

= plecy łagodnie wygięte, przy czym łopatki nie wystają poza linię pośladków,

= ręce i nogi prawidłowo ukształtowane,

= stopy wysklepione.

Prawidłowa postawa to także estetyczna sylwetka ciała, harmonijne wykonywanie ruchów

Piękna sylwetka to znaczy estetyczna, prawidłowa, z którą wiąże się pogodny nastrój.

Postawa ciała bowiem odzwierciedla w dużej mierze stan psychiczny. Wszelkie

odchylenia od przedstawionych cech postawy prawidłowej prowadzą do Załamania

się wzajemnej harmonii, przy czym naruszenie ustalonej równowagi w jednym odcinku, w

celu zachowania ogólnego zrównoważenia ciała, wyzwala ciąg następstw tworząc

zespół błędów i wad dający obraz postawy nieprawidłowej.

POSTAWA NIEPRAWIDŁOWA WYSTĘPUJE, GDY:

= głowa jest wysunięta do przodu lub pochylona w bok,

= klatka piersiowa płaska, zapadnięta lub zniekształcona, barki wysunięte do przodu,

= brzuch wypukły, wysunięty do przodu lub zwiotczały, obwisły,

= plecy zgarbione, zaokrąglone, a miednica posiada zbyt duże nachylenie, co łącznie

daje silne wygięcie krzywizn kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej,

= stopy płaskie.

WADY POSTAWY - to niewłaściwe usytuowanie lub kształt części ciała w pozycji

stojącej, utrwalone lub powstałe na podłożu patologicznym .

WADY POSTAWY W PŁASZCZYŹNIE PRZEDNIO – TYLNEJ

PLECY OKRĄGŁE- charakterystyka:

= zmniejszone przodopochylenie miednicy,

= pogłębiona kifoza lędźwiowa,

= zmniejszona lordoza szyjna i lędźwiowa,

= głowa pochylona do przodu,

= zwiotczałe mięśnie grzbietu,

= przykurczone mięśnie piersi

= barki wysunięte do przodu,

= odstające łopatki,

= kolana i łokcie w pozycji lekkiego zgięcia,

= zaburzenia i zmniejszenie sprawności układu oddechowego i krążenia.

Przyczyny: = wrodzone - dziedziczne wyst. rodzinnie,

- kifoskoliozy wrodzone,

= nabyte - wtórne jako objaw określonej choroby, np. krzywica, gruźlica

kręgosłupa, ch. Scheuennanna, ZZSK, zmiany pourazowe.

p

Postępowanie - ćwiczenia korekcyjne mają na celu zwiększenie ruchomości kręgosłupa;

skracanie mięśni grzbietu, łopatek oraz zginaczy uda; wydłużenie mięśni

karku i szyi oraz brzucha; rozciągnięcie mięśni piersiowych.

PLECY WKLĘSŁE - charakterystyka:

= zwiększone przodopochylenie miednicy,

= kręgosłup w odcinku krzyżowo- lędźwiowym ostro odgina się do tyłu,

= krótka ostra lordoza lędźwiowa,

= nadmierna kifoza piersiowo - lędźwiowa,

= najbardziej wystającą częścią ciała ku przodowi jest spojenie łonowe,

= zmiany w obrębie barków i łopatek,

= zaburzenia trawienia, oddychania i krążenia,

= bóle w okolicy krzyżowej,

= zaburzenia miesiączkowania.

Przyczyny: = wrodzone - pierwotna dystonia mięśniowa,

- usztywnienia odcinka piersiowego różnego pochodzenia,

- usztywnienia, zwichnięcia i przykurczę stawu biodrowego,

= nabyte - wtórne jako objaw określonych chorób, np. gruźlica,

osteoporoza, ch. Scheuermanna itp.

Postępowanie - ćwiczenia korekcyjne mają na celu zwiększenie ruchomości kręgosłupa

w odcinku piersiowym; skracanie mięśni brzucha, pośladkowych,

grzbietu i ustalających łopatki; wydłużenie m. grzbietu w ode.

lędźwiowym, mięśni karku i szyi; rozciąganie mięśni zginaczy uda i

przywodzących barki.

PLECY WKLĘSŁO-WYPUKŁE-

charakterystyka:

= nadmierna lordoza lędźwiowa,

= pogłębiona kifoza piersiowa,

= rozciągnięte mięśnie prostownika grzbietu,

= przykurczone mięśnie piersiowe większe,

= barki ustawione do przodu, odstające łopatki,

= przesunięcie jamy brzusznej ku przodowi,

= rozciągnięte mięśnie brzucha i pośladków,

= upośledzenie czynności narządów wewnętrznych i ruchów oddechowych przepony,

= zaburzenia oddychania i krążenia.

Przyczyny: - wada ta jest najczęściej wyrazem kompensacji o dwojakim charakterze:

= na tle biernego dostosowania się w przypadku budowy wiotkiej,

= z konieczności zrównoważenia pod względem morfologicznym i funkcjonalnym,

zmian lub usztywnienia istniejącego w którejś z krzywizn fizjologicznych(ch.

Scheuermanna, gruźlica, urazy kręgosłupa).

Postępowanie - ćwiczenia korekcyjne mają na celu uruchomienie odcinka usztywnionego;

jeżeli jest to przeciwwskazane (gruźlica) to ich zadaniem jest zapewnienie

ogólnego zrównoważenia odpowiednio wytworzonym gorsetem mięśniowym.

Ćwiczenia polegają na; skracaniu m. brzucha, pośladkowych, grzbietu w ode.

piersiowym i m. ustalających łopatki; wydłużeniu m. grzbietu w ode.

lędźwiowym, m. karku i szyi; wydłużaniu względnie rozciąganiu m. zginaczy

uda i przywodzących barki.

PLECY PŁASKIE - charakterystyka:

= ruchomość kręgosłupa może być prawidłowa, =

zmniejszone przodopochylenie miednicy, =

zbyt mała lordoza lędźwiowa i kifoza piersiowa(możliwość występowania

odwrotności krzywizn),

= płaska klatka piersiowa,

= barki opadające.

= zmniejszenie pojemności i ruchomości klatki piersiowej =

występowanie tej wady predysponuje do występowania zmian zwyrodnieniowych,

a przy braku mocnego gorsetu mięśniowego do występowania skolioz.

Przyczyny: - plecy płaskie występują w dwóch krańcowo różnych przypadkach:

= w budowie ciała astenicznej, o słabej, wiotkiej muskulaturze, =

u dzieci silnie umięśnionych, wcześnie i intensywnie ćwiczących.

Postępowanie - szczególną uwagę należy zwrócić na rodzaj i zasadność stosowanych

ćwiczeń korygujących ;

= ćwiczenia i pozycje antylordotyczne stosować tylko tam, gdzie są one

niezbędne tj. w przypadku pleców wklęsłych,

= w innych przypadkach wzmacnianie mięśni brzucha, odcinka lędźwiowego

oraz stawu biodrowego, powinno odbywać się w pozycjach gwarantujących

utrzymanie krzywizn fizjologicznych,

= przeciwwskazane są ćwiczenia w siadach niskich, wyciągi i zwisy,

gdyż powodują one spłaszczenie krzywizn.

ZNIEKSZTAŁCENIA KLATKI PIERSIOWEJ

KLATKA PIERSIOWA KURZA-

charakterystyka: = zapadnięcie po bokach

klatki piersiowej, = wysunięcie mostka do

przodu, = ostry kąt pożebrowy.

Przyczyny: = wrodzone zaburzenia kostnienia,

= nieprawidłowe rozmieszczenie przyczepów mięśniowych,

= krzywica.

Postępowanie: = ćwiczenia oddechowe w trakcie leżenia na brzuchu, =

ćwiczenia poprawiające postawę ciała, =

aparaty uciskowe w postaci gorsetów, =

masaże.

KLATKA PIERSIOWA LEJKOWATA - SZEWSKA -

charakterystyka: = lejkowate zapadnięcie klatki piersiowej - mostek

wciśnięty do środka, = klatka piersiowa spłaszczona i poszerzona,

= zwiększenie kifozy piersiowej lub boczne skrzywienie kręgosłupa,

= osłabienie mięśni grzbietu,

= upośledzenie pojemności życiowej płuc, niewydolność oddechowo - krążeniowa.

Przyczyny: = wrodzone zaburzenia kostnienia,

= krzywica,

= zaburzenia rozwojowe mięśni klatki i przepony,

= nieproporcjonalny rozrost chrząstek żebrowych.

Postępowanie:

= ćwiczenia oddechowe w trakcie leżenia na boku,

= ćwiczenia poprawiające postawę ciała,

= masaże,

= pływanie,

= leczenie operacyjne w wadach zaawansowanych.

KLATKA PIERSIOWA BECZKOWATA -

charakterystyka: = zwężona u góry i u dołu, = środek

klatki poszerzony.

BOCZNE SKRZYWIENIA KRĘGOSŁUPA - SKOLIOZY

Kręgosłup widziany od tyłu powinien przedstawiać obraz prostej, pionowo ustawionej

kolumny. Wszystkie odstępstwa od pionu powinny być traktowane jako sygnał

ostrzegawczy i poddane obserwacji lekarskiej.

Skoliozy dzielimy na:

Czynnościowe - są to skrzywienia, których przyczyna leży poza kręgosłupem, np.

skrócenie kończyny, przykurcz biodra, podrażnienie korzeni rdzeniowych..

= zmiany dotyczą układu mięśniowo-wiązadłowego,

= zmiany są odwracalne, nie osiągają dużych rozmiarów,

= zmiany można korygować czynnie,

= skoliozy te są jednostronne w kształcie litery C z długą cięciwą

skrzywienia bez wyraźnej torsji kręgosłupa.

Strukturalne - występują zmiany kostne:

= utrwalone zmiany w budowie kręgosłupa, poszczególnych kręgów i tułowia,

= występuje torsja kręgów i całego kręgosłupa,

= zniekształcenie klatki piersiowej i miednicy,

= upośledzenie układu oddechowego i krążenia,

= powoduje w układzie kostnym nieodwracalne zmiany,

= zmian tych nie można skorygować.

Z uwagi na przyczyny ich powstawania skoliozy te dzielimy następująco:

1) Kostnopochodne - osteopatyczne:

a) wrodzone - krąg klinowy, zrosty żeber itp.

b) torakogenne — ropniak opłucnej, po zabiegach na kl. piersiowej;

c) inne kostnopochodne — zmiany kostne w przebiegu różnych schorzeń;

2) Nerwopochodne - neuropatyczne

a) wrodzone,

b) po poliomyelitis,

c) inne występujące w przebiegu schorzeń układu nerwowego;

3) Mięśniopochodne - miopatyczne

a) wrodzone,

b) dystrofie mięśniowe,

c) inne występujące w przebiegu schorzeń i zmian układu mięśniowego;

4)

Idiopatyczne.

Olbrzymia ilość skolioz, bo aż około 80% to skoliozy idiopatyczne, przyczyna ich

powstania jest nieznana. Od wielu lat są prowadzone w tym zakresie badania

doświadczalne, jednak nie wskazały one jednoznacznie przyczyny powstawania tych

skolioz.

Podział skolioz z uwagi na wielkość kąta skrzywienia:

# I° ~ O°- 30°- leczymy zachowawczo wyłącznie ćwiczeniami.

# 11° ~ 31°- 60°- leczenie ortopedyczne(gorsety) intensywne ćwiczenia oddechowe i czynne.

# III° ~ 61°- 90°- leczenie operacyjne.

# IV° ~ > 90°- leczenie operacyjne.

Skrzywienia boczne kręgosłupa wykazują różnorodność odkształceń, zwróconych

wypukłością w prawą lub lewą stronę. Ze względu na lokalizację możemy

dokonać następującego podziału skolioz:

= skolioza prawostronna lub lewostronna,

= skolioza lędźwiowa, piersiowa lub szyjna,

= skolioza lędźwiowo - piersiowa,

= skolioza odcinkowa lub całkowita.

Typy skolioz - w zależności od liczby łuków:

= jednołukowe zrównoważone(a),

= dwułukowe piersiowo - lędźwiowe(b),

= trójłukowe(c),

= czterolukowe(d),

= dwułukowe niezrównoważonej),

= jednołukowe niezrównoważonej).

e f

Okresy pojawiania się skolioz jest różny, najczęściej ujawniają się w okresie:

= niemowlęcym, do 3r. życia — rokują niekorzystnie,

= wiek przedszkolny i szkolny - występuje tu pierwszy krytyczny okres posturogenezy,

= wiek młodociany - rokują najgorzej, nawarstwianie się zmian okresu dojrzewania,

zwłaszcza rzutu wzrostowego.

Mnogość i różnorodność etiologii, powiązanie z najróżniejszymi jednostkami chorobowymi

często niemożliwe do określenia rokowanie, ciężkość zmian zniekształcających sprawia,

że skoliozy stanowią jedno z najtrudniejszych zagadnień dla lecznictwa.

Postępowanie i leczenie skolioz.

= ogólnym celem jest likwidacja lub zmniejszenie skrzywienia,

= zatrzymanie jego rozwoju,

= utrzymanie osiągniętych wyników,

= ćwiczenia korekcyjne,

= stosowanie gorsetów,

= zabiegi operacyjne

DEFORMACJE KOŃCZYN DOLNYCH

Zniekształcenia kończyn dolnych pogarszają w znacznym stopniu statykę ciała i zmieniają

postawę. Są one 'wadami wrodzonymi lub powstają w wyniku asymetrii w budowie

wyżej położonych odcinków ciała, przeciążeń pracą statyczną lub innych czynników.

KOŚLAWOŚĆ KOLAN - charakterystyka:

= nogi tworzą literę X-w pozycji stojącej są od siebie oddalone,

= przerost w stawie kolanowym,

= rozciągnięte mięśnie wewnętrznej strony kończyny dolnej,

= przykurczone mięśnie zewnętrznej strony kończyny dolnej.

Przyczyny: = wrodzone, krzywica, pourazowe

= statyczne - wynikają z przeciążenia kończyn dolnych

Postępowanie: = ćwiczenia korekcyjne i zabiegi fizykalne,

= w stanach zaawansowanych - aparaty ortopedyczne odciążające

staw kolanowy,

= zabiegi operacyjne u dzieci do lat 6, = odciążenie stawów

kolanowych, poprzez ograniczenie pozycji stojących,

wyeliminowanie pozycji rozkrocznej, siadu na piętach, =

przeciwdziałanie płaskostopiu, = stosowanie wkładek i

obcasów ortopedycznych, = nauka poprawnego chodu.

SZPOTAWOŚĆ KOLAN - charakterystyka:

= trzony kości udowej, piszczelowej i strzałkowej wygięte są na zewnątrz,

= więzadło poboczne zewnętrzne jest rozciągnięte,

= więzadło poboczne wewnętrzne jest nadmiernie napięte i przykurczone,

= mięśnie dwugłowe uda i strzałkowe są rozciągnięte, pozostałe zginacze mają

tendencje do przykurczu.

Przyczyny: = wrodzone zaburzenia kostnienia,

= krzywica,

= nadmierne przeciążenie układu kostnego kończyn dolnych.

Postępowanie: - w przypadkach na tle krzywiczym - leczenie p/krzywicze,

= ćwiczenia korekcyjne np. siad na piętach ,

= przeciwwskazany jest natomiast siad skrzyżny,

= cięższe przypadki wymagają leczenia ortopedycznego — zastosowania aparatów lub

zabiegów operacyjnych.

STOPA PŁASKA STATYCZNA

Płaskostopie statyczne jest chorobą naszego wieku, ze względu występowania tej

wady u dzieci, młodzieży i dorosłych. Przyczyną powstania tej wady jest przeciążenie stopy

spotęgowane niewydolnością układu mięśniowo — więzadłowego, prowadzi to do

zniekształceń i zaburzeń jej funkcji.

Ze względu na lokalizację spłaszczenia rozróżniamy:

= stopę płaską podłużnie z koślawością kości piętowej lub bez koślawości,

= stopę płaską poprzecznie z paluchem koślawym lub nie,

= stopę płasko - koślawą ze zniesieniem obu łuków.

Postępowanie: * sprowadza się do profilaktyki w przypadku wyst. predyspozycji do

wyżej wymienionych wad, profilaktyka ta uwzględnia :

= odpowiednie ćwiczenia,

= stosowanie odpowiedniego obuwia,

= właściwy tryb życia,

* terapia = polega również na stosowaniu ćwiczeń korekcyjnych,

= przy wadach zaawansowanych zaopatrzenie w sprzęt

ortopedyczny.

STOPA SZPOTAWA- charakterystyka:

= stopy odchylają się do wewnątrz,

= opierają się na krawędziach zewnętrznych,

= palce skierowane są do środka.

STOPA WYDRĄśONA - charakterystyka :

= występuje pogłębienie wydrążenia stopy, =

występuje tzw. wysokie podbicie,

= wada ta w stanie zaawansowanym powoduje duże dolegliwości.

Przyczyny: - przyczyną tej wady są anomalia w obrębie dolnego odcinka rdzenia

kręgowego,

- ujawnia się najczęściej u dzieci w okresie rzutu wzrostowego

w wieku 10-14 lat.

Postępowanie: - leczenie ortopedyczne,

-

również ćwiczenia korekcyjne.

Dobrym sprawdzianem stopnia wysklepienia stopy są ślady pozostawione na papierze

zwanym plnatokonturogram lub na mokrym piasku.

PROFILAKTYKA WAD POSTAWY

Zapobieganie powstawaniu wad postawy u dzieci i młodzieży pozwala później uniknąć

Przykrych dolegliwości i bólów u osób dorosłych. W momencie pojawienia się odchyleń

od prawidłowej postawy należy zwrócić się o pomoc do lekarza. Wyniki leczenia bywają

tym lepsze, im wcześniej będzie rozpoznana wada. Wady spotykane u dzieci i młodzieży

najczęściej powstają w okresie rozwoju fizycznego - skoki wzrostowe. Wiele z nich powstaje

w okresie nauki szkolnej, co jest związane z nieprawidłowym siedzeniem w ławce szkolnej.

Bardzo ważne jest w czasie nauki stosowanie przerw śródlekcyjnych 2-3 minutowych.

Ważną rolę odgrywa tu również odpowiednia długość snu, która u dzieci w wieku szkolnym

powinna trwać ok. 10 godzin. Łóżko powinno mieć również odpowiedni materac, nie

uginający się, poduszka mała aby odpowiednio wypełniała przestrzeń barkowo-potyliczną.

Ważnym elementem jest tu również ruch poranny, najlepiej w formie ćwiczeń, który

powinien trwać około 15 minut.

Wskazówki profilaktyczne:

1) Odżywianie pokarmami bogatymi w białko, szkodliwe jest zarówno niedożywienie

jak i przekarmienie,

2) Eliminować długie oglądanie telewizji, co związane jest z przebywaniem dziecka

w pozycji siedzącej przymusowej,

3) Odzież powinna być lekka nie krępująca ruchów,

4) Obuwie powinno być elastyczne, miękkie z szerokimi noskami,

5) Odrabianie lekcji powinno być przerywane co 30-40 min. zabawą ruchową,

Wszelkie oddziaływania zapobiegawcze, wyrównujące i kompensujące są integralną

częścią programów szkolnych i pozaszkolnych. Do działań w tym zakresie należy między

innymi gimnastyka korekcyjna, której głównym celem jest przeciwdziałanie stwierdzonym

wadom postawy i wyrównanie odchyleń fizjologicznych. Ważną rolę odgrywa tu

wychowanie zdrowotne, które jest jak gdyby transmisją medycyny do społeczeństwa.

Pierwszym jego zadaniem jest:

= zmodyfikowanie postaw i zachowań jednostki i społeczeństwa tak, by stworzyć

najlepsze warunki do uzyskania pełni zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego.

Drugim, odległym, lecz jeszcze ważniejszym zadaniem jest:

= rozwinięcie w każdym człowieku odpowiedzialności za swoje własne zdrowie, zdrowie

jego rodziny i w pewnym sensie za zdrowie społeczeństwa, a także branie udziału w

sposób aktywny w tworzeniu optymalnych, na danym etapie, warunków życia danej

społeczności.

BIBLIOGRAFIA

1) Gimnastyka korekcyjna - kompensacyjna w szkole - J. Kołodziej, K. Kołodziej,

L Momola Wyd. Oświatowe

Rzeszów 1996

2) Wychowanie - korekcja wad postawy - Maria Kutzner- Kozińska

Wyd. Szkolne i Pedagogiczne Warszawal986

3) ćwiczenia korekcyjne - Ewa Zeyland - Malawka

Wyd. Uczelniane AWF w Gdańsku Gdańsk 1993

4) Rehabilitacja I i II tom