KOMENDY I PODSTAWY LINUXA
POWŁOKA BOURNE (sh), RED HAT 7.2
23.04.2002
Opracowanie: IDELIX
1. OGÓLNE POLECENIA
(góra)
man costam - info o danym poleceniu
cd nazwa_katalogu - wejście do katalogu
cd .. - wyjście z katalogu
mkdir nazwa_katalogu - tworzy katalog
rmdir nazwa_katalogu - usuwa katalog
rm nazwa_pliku - usuwa plik
rm * - usuwa wszystkie pliki z danego katalogu
rm * -i - usuwa wszystkie pliki z danego katalogu z potwierdzeniem
rm * -f - usuwa wszystkie pliki z danego katalogu i wyłącza potwierdzenia (nawet zabezpieczone przed usunięciem) rm -f - usunięcie plików zabezpieczonych przed kopiowaniem
rm -r - usunięcie plików równieŜ w podkatalogach
rm -rf - usuwa cały system plików
chmod u+r jeden.doc - mogę czytać dany plik
w - mogę zapisywać i edytować dany plik
x - mogę wykonywać dany plik
ls -a - pokazuje ukryte pliki
ls -l - pokazuje więcej info o pliku:
W WYNIKACH POWYśSZEJ KOMENDY NA POCZąTKU Są:
"-" - oznacza zwykły plik
"d" - oznacza katalog
Potem pierwsze 3 znaki oznaczają dostępność do pliku właściciela, następne 3 znaki dla grupy, a następne 3 dla innych uŜytkowników
ls > wynik - wysłanie spisu zawartości katalogu do pliku wynik jeŜeli taki plik istnieje to skasuje się jego poprzednia zawartość ls >> wynik - dopisanie zawartości katalogu do zawartości pliku wynik
mount /mnt/floppy - montuje flopa
umount /mnt/floppy - rozmontowuje flopa
cat jeden.doc > wszystkie.doc - nadpisanie zawartości w pliku wszystkie.doc zawartościami innych plików cat jeden.doc dwa.doc >> wszystkie.doc - dopisanie do pliku wszystkie.doc zawartości innych plików cat nazwa_pliku - czytanie zawartości pliku
cat *.doc - znajdzie np.: dwa.doc sratytaty.doc
cat jeden.doc dwa.doc > wszystkie.doc - wrzuca zawartość plików do jednego
cat < jeden.doc > dwa.doc - wypisze zawartość jeden.doc na ekran (standartowe wyjście) i nadpisze zawartość pliku jeden.doc do pliku dwa.doc
cat parowka.doc | more - wyjście programu cat (parowka.doc) jest przekazywane na wyjście programu more head -42 nazwa_pliku - wyświetla 42 pierwszych wierszy zawartych w pliku
tail -42 nazwa_pliku - wyświetla 42 końcowych wierszy zawartych w pliku (przydaje się w obserwowaniu świeŜo dopisanych logów do pliku)
cp plik_zrodlowy plik_docelowy - kopiuje zawartość z pliku do pliku
cp plik(i)_zrodlowy katalog(i)_docelowy - kopiuje pliki do katalogu
mv stara_nazwa nowa_nazwa - zmiana nazwy pliku
mv nazwa_pliku nazwa_katalogu - przenoszenie pliku do katalogu
lp nazwa_pliku - drukowanie pliku
lpr nazwa_pliku - wstawienie pliku do koleiki drukowania
pwd - pokazuje w jakim jesteś katalogu
. - oznacza katalog bieŜący
.. - oznacza katalog nadrzędny
touch nazwa_pliku - tworzy pusty plik
stty -a - wypisanie skrótów do np. zatrzymania procesu
mail - otwiera plik z poczta
printenv albo export (powłoka C) - zobaczenie zawartości zmiennych środowiska
nazwa=zawartość - pierwsze przypisze zmiennej powłoki odpowiednia zawartość
export nazwa drugie utworzy zmienna o tej samej nazwie i zawartości co zmienna powłoki MOJA_ZMIENNA="jakas_wartosc" - tworzy zmienna środowiska z wartością "jakas_wartosc"
echo $MOJA_ZMIENNA wypisuje zawartość MOJA_ZMIENNA (znakiem dolara poprzedzamy nazwy zmiennych środ. które to nazwy powłoka ma zastąpić zawartością odpowiedniej zmiennej
find ścieŜka/nazwa_pliku lub kryterium - wyszukiwanie plików
grep - słuŜy do wyszukiwania plików według zadanego wzorca
2. KRYTERIA SZUKANIA OKRE¦LONYCH STRINGÓW
(góra)
* - zastępuje wiele znaków np.: ls *.doc
*.* - oznacza pliki z kropka w nazwie
*xyz - oznacza pliki w rodzaju xyz albo fghxyz
? - zastępuje jeden znak
[abc] - oznacza a lub b lub c
[a-z] - oznacza od a do z
doc[0-9] - oznacza doc0 do doc 9
*[Aa]dd* - oznacza useradd lub User-Add itd
*[Aa] [Dd] [Dd]* - oznacza userADD lub xxxAdd itd
- R - wszystkie podkatalogi
3. UśYTKOWNICY, PRAWA DOSTĘPU ITD
(góra)
newgrp grupa - zmiana grupy
chmod g+r jeden.doc - dodanie uŜytkownikom grupy do której naleŜy plik jeden.doc
prawa do jego czytania (dołączanie praw):
u - uŜytkownik
o - pozostali uŜytkownicy systemu
- - odebranie danego uprawnienia
chmod u=rw jeden.doc - nadanie tobie wyłącznie czytanie i pisania do pliku jeden.doc (zastępowanie praw) chmod u=rw /katalog - masz prawo do przeszukiwania katalogu jeŜeli nie miałbyś tych praw moŜesz znaleĽć tylko plik którego znasz nazwę (zastępowanie praw)
chmod 777 nazwa_pliku - następny sposób zastępowania praw, numeryczny 777 oznacza akurat przyznanie wszystkich praw wszystkim uŜytkownikom do danego pliku a 666 prawo do odczytu i zapisu pliku dla wszystkich uŜytkownikow PRAWA DOSTĘPU I ICH ODPOWIEDNIKI NUMERYCZNE:
--- 0
--x 1
-w- 2
-wx 3
r-- 4
r-x 5
rw- 6
rwx 7
umask - w momencie tworzenia nowego pliku otrzymuje on domyślne prawa dostępu określone za pomocą parametru umask 4 2 1 - wartości liczbowe odpowiadające określonym uprawnieniom
r w x kaŜda liczba odpowiada koleino uŜytkownikowi -> grupie -> "światu" (reszcie uŜytkowników) umask 421 - oznacza: właściciel moŜe plik czytać grupa moŜe do pliku pisać, a pozostali uŜytkownicy mogą plik wykonywać umask 700 - oznacza pełne prawa dla właściciela i Ŝadnych praw dla grupy i reszty uŜytkowników umask 077 - wyłączy prawa do czytania pisania i wykonywania dla grupy i całego "świata" (reszty uŜytkowników) PO WPISANIU UMASK I WARTO¦CI OD TEJ PORY KAśDY UTWORZONY PLIK BĘDZIE MIAŁ TAKIE PRAWA DOSTĘPU
chown nowy_wlasciciel nazwa_pliku - daje prawa do pliku innemu uŜytkownikowi
chown -r nowy_wlasciciel nazwa_pliku - daje prawa do wszystkich plików w katalogu innemu uŜytkownikowi chgrp nowa_grupa nazwa_pliku - daje prawa do pliku określonej grupie
who - info o wszystkich zalogowanych do systemu, obejmuje nazwę uŜytkownika
finger - to samo co who tylko jeszcze jest imię terminal, i czas zarejestrowania się w systemie who am i - info tylko o tobie
4. KOMUNIKACJA MIĘDZY UśYTKOWNIKAMI
(góra)
write nazwa_uzytkownika - wysyłanie wiadomości do określonego uŜytkownika, tekst pojawia się od razu po wpisaniu, teksty obu uŜytkowników mogą się mieszać
mesg n - zablokowanie przychodzących wiadomości write
mesg y - odblokowanie przychodzących wiadomości write
talk nazwa_uzytkowika - następny program tutaj ekran dzieli się na dwie części a rozmowa się nawiązuje jeśli drugi rozmówca odpowie "talk twoja_nazwa_uzytkownika"
conrol-c - zakańcza program talk
5. MAIL
(góra)
mail - otwiera twoja skrzynkę odbiorcza
mail nazwa_uzytkownika1 nazwa_uzytkownika2 - wysłanie maila do danego(ych) uŜytkownika np.: mail user@wp.pl, mail grzes control-d lub ("." sama w wierszu) - zakończenie listu i wysłanie
control-c - opuszczenie programu bez wysyłki listu
/usr/spool/mail nazwa_uzytkownika lub /usr/mail/ nazwa_uzytkownika - tu znajduje się plik w którym są zapisywane nadchodzące listy (nazwa pliku jest tez napisana w zmiennej środowiskowej MAIL moŜna się tam dostać wpisując export i znaleĽć MAIL=...) d2 - wrzuca 2 list do "kosza"
q - usuwa listy z "kosza" i zamyka program
x - opuszczenie programu bez usuwania listów
- - poprzedni list
+ - następny list
p - powtórne wyświetlenie bieŜącego listu
w 1 /home/zachowana_tresc - zachowanie treści listu nr 1 w pliku zachowany_list w katalogu home s 1 /home/zachowany_list - zachowanie listu (nagłówka i treści) nr 1
6. SIEĆ
(góra)
rlogin nazwa_kompa - rejestracja w inny systemie Unix
telnet nazwa_kompa - rejestracja w innych systemach np.: winNT
rcp nazwa_kompa:plik_zrodlowy plik_docelowy - program do przesyłania plików pomiędzy systemami Unix ftp plik_zrodlowy nazwa_kompa:plik_docelowy - program do przesyłania plików pomiędzy dowolnymi systemami KOMENDY FTP:
get plik - pobranie pliku z innego kompa
mget plik(i) - pobranie wielu plików
put plik - wysłanie pliku do innego kompa
mput plik(i) - wysłanie wielu plików
bye - zamkniecie połączenia z innym kompem
ls - spis plików na drugim kompie
cd - zmiana katalogu na drugim kompie
binary - tryb przesłania plików binarnych
ascii - tekstowy tryb przesłania (z tłumaczeniem znaków końca wiersz)
control-] - nie przerywając pracy na zdalnym kompie powrót do swojego systemu lokalnego (W PRZYPADKU SESJI TELNET) return~control-z - to co wyŜej ale dla RCP (działa jeśli twoja powłoka ma wbudowany mechanizm wielozadaniowości zwany "job-control"
7. PROCESY
(góra)
ps - wypisuje stan procesów
ps -l - dokładniejsze wypisanie stanów procesów
ps -aux | more - wypisanie włącznie z procesami nie naleŜącymi do ciebie (| more - udogodnienie) OPIS WYPISANYCH KOLUMN:
PID - identyfikator procesu
TTY - terminal do którego jest podłączony proces
STAT - stan procesu (W=czekający, R=wykonywany lub gotowy do wykonania S=uśpiony, Z=zabity ale wciąŜ przebywający w systemie)
TIME - czas jego wykonywania
COMMAND lub CMD - nazwa programu który wykonuje proces
UID - nazwa uŜytkownika który jest właściciele procesu
PPID - proces nadrzędny który utworzył dany proces
C lub CP - wykorzystanie procesora - uŜywane do szeregowania procesów
PRI - priorytet
NI - wartość uŜywana do obliczania priorytetu
ADDR - adres procesu
SZ - rozmiar procesu w blokach
WCHAN - zdarzenie na które oczekuje proces
nice o_ile_nizszy polecenie
- zmiana priorytetu procesu i mniejsza liczba tym wyŜszy priorytet (automatycznie niŜszy priorytet otrzymują procesy intensywnie wykorzystujące CPU) (tylko administrator moŜe podawać liczby ujemne)
cat *.doc > wszystkie.doc &
- znaczek & na końcu polecenia oznacza ze powłoka utworzy dany proces i uruchomi program ale nie będzie czekała na jego zakończenie
kill identyfikator_procesu
- zakończenie procesu
kill -9 identyfikator_procesu
- zakończenie procesów które ignorują zwykłą komendę kill
kill -v nazwa_procesu
- zabija proces po podaniu jego nazwy
at czas "polecenie" control-d
- wykonanie procesu o określonej godzinie np.: "cat 0900a "cat *.doc > razem.doc" control-d" co oznacza ze proces się uruchomi o godzinie 9:00 rano (a=a.m., p=p.m.)
8. EDYTOR VI
(góra)
vi nazwa_pliku - otwiera edytor z plikiem do edycji
vi - uruchamia edytor potem:
: - wierszowy tryb pracy (wiersz staje się poleceniem po naciśnięciu return)
i - drugi tryb pracy gdzie znaki są wstawiane do bufora aŜ do naciśnięcia klawisza esc 10x - usunie 10 znaków pod kursorem
10X - usunie 10 znaków na lewo od kursora
:w - zachowanie pliku na dysku
:q - opuszczenie programu
:wq lub ZZ - zapisuje plik i opuszcza program
:q! - wyjście bez zapisania pliku
10dd - wycina do schowka 10 wierszy od kursora w dół
10yy - kopiuje do schowka 10 wierszy od kursora w dół
p - wklejenie zawartości schowka na lewo od kursora
P - wklejenie zawartości schowka na prawo od kursora
/klocek - znajduje string klocek
/ - następne wyszukanie tego samego stringu
:s/klocek/badylek - zamiana klocek na badylek w bieŜącym wierszu
:1,$s/klocek/badylek/g - zamiana klocek na badylek w całym pliku
:r nazwa_pliku - wczytanie do bufora innego pliku
:set number - numerowanie wierszy
:set no number - nie ponumerowane wiersze
u - cofnięcie skutków ostatniego polecenia
9. EDYTOR EMACS
(góra)
control-h - wypisanie pomocy emacs
na przykład: control-h a file - wypisanie info o funkcji w której występuje słowo file control-h o - przełączanie miedzy oknami
control-h 0 - usunięcie okna pomocy gdy kursor się w nim znajduje
control-h 1 - usunięcie okna pomocy gdy kursor znajduje w oknie z redagowanym tekstem control-x b (i podać nazwę pliku) - wyświetlenie określonego redagowanego pliku emacs nazwa_pliku (w wierszu poleceń) - otwarcie pliku w edytorze emacs
control-x control-s - zapisanie pliku
control-x control-c - opuszczenie emacsa
nazwa_pliku~ - nazwa kopii zapasowej pliku
esc x overwrite-mode - tryb zastępowania tekstu
control-k - wycięcie do schowka tekstu od kursora do końca wiersza
control-@ - zaznaczenie początku przenoszonego bloku tekstu
control-w - zaznaczenie końca bloku przenoszonego tekstu
control-y - wklejenie zawartości schowka
control-s - wyszukiwanie stringa
10. INNE INFORMACJE
(góra)
1) gdzie co jest "standardowo":
- / - katalog główny
- /root - katalog administratora (root-a)
- /home - katalogi uŜytkowników
- /usr/bin - programy dla uŜytkowników, pliki wykonywalne (standartowe programy instalowane na początku z systemem)
- /usr/local/bin - programy dodane przez administratora dla konkretnego hosta lub lokalnej sieci
- /usr/local - oddziela pliki dostarczone przez "sprzedawcę" i póĽniejsze rozszerzenia od programów pochodzących z systemu
- /usr/lib - pliki pomocnicze dla standartowych programów linuksowych
- /usr/man - pliki podręcznika systemowego man
- /usr/src - kody Ľródłowe programów
- /var/log - pliki dziennika
- /var/spool - katalogi koleiek dla drukarek, poczty itd.
- /bin lub /sbin - standartowe programy będące częścią systemu, niezbędne do zapewnienia minimalnej funkcjonalności systemu
- /tmp - pliki tymczasowe (usuwane przy starcie systemu)
- /var/tmp - pliki tymczasowe (nie usuwane przy starcie systemu)
- /etc - programy konfiguracyjne, nazwy pozostałych uŜytkowników (w pliku passwd)
- /dev - jądro systemu, pliki odpowiadające urzadzeniom
2) wykonywany program moŜna zakończyć klawiszami: control-c lub zastopować klawiszami control-\ wtedy zostaje stworzony plik core w którym jest zapisany stan programu w momencie stopu (plik core moŜe być duŜy) 3) wypisywanie danych na ekran moŜna zatrzymać: control-s i wznowić: control-q 4) skrypt inicjujący: .profile
5) przy tworzeniu plików z dziwnymi znaczkami w nazwie trzeba je poprzedzać \ lub umieścić nazwę w "" wtedy znaczki stracą swoje specjalne znaczenia ale wtedy trzeba uwaŜać przy kasowaniu Ŝeby np.: nie wpisać rm * tylko rm"*" bo moŜna skasować wszystkie pliki z katalogu
6) wyrejestrowanie się: control-d - powłoki bourne i korn, logout - powłoka c 7) odświeŜanie ekranu: control-l
8) kaŜdy plik ma dwóch właścicieli uŜytkownika i grupę
- uŜytkownik moŜe być członkiem więcej niŜ jednej grupy
- nowo utworzony plik naleŜy do tej grupy, do której naleŜy katalog, w którym jest tworzony plik
- gdy chcesz cos robić z plikiem system najpierw bada czy jesteś właścicielem pliku, jeśli tak to są sprawdzane prawa dostępu uŜytkownika, w przeciwnym wypadku jest porównywana grupa do której naleŜy plik gdy odp. jest pozytywna system sprawdza grupowe prawa dostępu gdy nie, prawa dostępu pozostałych uŜytkowników
9) po zmontowaniu np.: cdromu jest "tworzony" punkt zamontowania który nie musi mieć nic wspólnego z fizycznymi nośnikami, podrzędny system plików jest "doczepiany" do systemu głównego w punkcie zamontowania 10) Kod Ľródłowy systemu Linux znajduje się w katalogu /usr/src/linux-2.4 w tym katalogu jest tez katalog "kernel" gdzie jest plik
"sched.c" dotyczy on zarządzania procesami
11) Domyślna lokalizacja pakietów na płycie z instalka linuksa jest: /mnt/RedHat/RPMS
12) Programem lpq moŜemy opróŜnić bufor drukarki
shutdown -r now lub reboot - ponowne uruchomienie kompa
shutdown -h now lub halt - zatrzymuje prace systemu
gnomecc - control-panel dla gnome
uname -a - informacje m.in. o wersji jądra którą mamy
df - ilość wolnego miejsca na dysku
du - wielkość katalogów i ich podkatalogów w kilobajtach
file ścieŜka - podaje rodzaj pliku
11. MONTOWANIE CD-ROM, FLOPPY I PARTYCJI Z WINDOWS
(góra)
PAMIĘTAJ śE ¦CIEśKA: /mnt/jakis_katalog MUSI ISTNIEĆ PRZED ZMONTOWANIEM CZYLI MUSISZ NAJPIERW
STWORZYĆ KATALOG W /mnt DO KTÓREGO BĘDZIE PODMONTOWYWANY JAKI¦ SYSTEM PLIKÓW
mount /dev/cdrom/ mnt/cdrom - zamontowanie cdrom-u
umount /dev/cdrom albo umount /mnt/cdrom - odmontowanie cdromu
mount /dev/fd0 /mnt/floppy - zamontowanie flopa
umount /dev/fd0 albo umount /mnt/floppy - odmontowanie flopa
mount /dev/hda1 /mnt/windows - montowanie dysku z windowsem (jeśli masz 2 dyski na pierwszym jest win a na drugim linux jeśli masz inaczej np.: win jest na tym samym dysku co linux moŜe ścieŜka wyglądać inaczej)
umount /dev/hda1 /mnt/windows - odmontowywanie partycji z windowsem
MOśESZ SKONFIGUROWAĆ LINUKSA TAK ABY MONTOWAŁ NP: PARTYCJĘ WINDOWSOWą ZARAZ NA STARCIE -
MUSISZ ZNALE¬Ć TYLKO PLIK /etc/fstab OTWORZYC GO NP: PROGRAMEM gedit I NA SAMEJ GÓRZE WPISAĆ PO
KOLEI:
/dev/hda1 /mnt/windows fat auto 0 0
OCZYWI¦CIE SCIEśKA /dev/hda1 MOśE BYĆ INNA W TWOIM KOMPIE
12. AUTOMATYKA, SKRYPTY W LINUKSIE
(góra)
at - moŜna tym poleceniem zlecić systemowi wykonywanie jakiegoś polecenia o określonej godzinie ( jeśli ma być wykonywane cyklicznie moŜna je dodać do pliku cron danego uŜytkownika)
(CHCEMY ABY O 16:05 BYŁ WYSYŁANY LIST NA OKRE¦LONY ADRES) PO kolei:
at teatime + 5 minutes - zaznaczmy o której ma to nastąpić (teatime oznacza 16:00) czas moŜna tez określić np. tak: at 2:14pm Jan9, at now + 5 minutes (hour, week, day, year), at teatime next day
mail -s "temat wiadomości" dzony@poczta.onet.pl - piszemy co ma być wykonywane i wciskamy enter
"co tam słychać" - wpisujemy treść listu i wciskamy enter
naciskamy control-d - i tym samym kończymy
mail dzony@poczta.onet.pl <~/nazwa_pliku - wysyła na podany adres zawartość pliku atq - wyświetla wszystkie polecenia oczekujące na wykonanie
atrm numer - usuwa polecenie o określonym numerze
cron - automatyczne uruchamianie poleceń w określonych odstępach czasu (np.: przypomnienie co tydzień o zrobieniu kopii zapasowej)
/var/spool/cron - pliki cron wszystkich uŜytkowników. Pliki cron moŜna stworzyć w linux configuratorze history n > nazwa_skryptu - "tworzy" skrypt z ostatnich n komend
chmod u+x nazwa_skryptu - PAMIĘTAJ śEBY NADAWAĆ SKRYPTOM MOśLIWO¦Ć WYKONYWANIA
TWORZENIE SKRYPTÓW POWŁOKI (PRZYKŁADOWE SPOSOBY):
1) SPOSÓB - Gnotepad
Uruchom jakikolwiek edytor np. gnotepad
Na samej górze wpisz (musi zawierać pełną ścieŜkę do "programu" w którym będzie wykonywany):
#!/bin/bash
potem np.:
echo -e "dzwonek! \a"
następnie zapisz plik np.: pod nazwą: skrypt aby uruchomić skrypt np.: wejdĽ do katalogu gdzie jest i wpisz: bash skrypt
2) SPOSÓB - vi
Wpisz w linii komend:
vi nazwa_skryptu (np.: skrypt) naciśnij:
i
wciśnij:
control-c wpisz:
:wq i aby uruchomić skrypt wpisz:
bash skrypt (ale jeśli jesteś w tym samym katalogu co skrypt)
licznik = 0 - deklaracja zmiennej
nazwa = "Stefan Telefan" - równieŜ deklaracja w tekście wystąpiła spacja wiec jest otoczony cudzysłowem licznik = $mojazmienna - przypisanie jednej zmiennej wartości drugiej (mojazmienna przejęła wartość) $1, $2 itd. - dzięki tym argumentom ich wartości moŜna przekazywać po uruchomieniu skryptu z wiersza poleceń SKRYPT - WY¦WIETLANIE ARGUMENTÓW Z WIERSZA POLECEŃ
if [$# -eq 0]
then
echo "Podaj identyfikator uŜytkownika"
else
echo "Witaj" $1
fi
$# - oznacza wszystkie argumenty które moŜna podać z wiersza poleceń
$# -eq 0 - porównanie (jeśli $# jest równe 0 )
fi - zakończenie instrukcji warunkowej if
$# - oznacza wszystkie argumenty które moŜna podać z wiersza poleceń
$0 - nazwa programu powłoki
$* - pojedynczy tekst utworzony ze wszystkich argumentów przekazanych w wierszu poleceń
= - równe (łańcuchy znaków)
!= - nierówne (łańcuch znaków)
-eq - równe (liczby)
-ge - większe lub równe (liczby)
-le - mniejsze lub równe (liczby)
-ne - roŜne (liczby)
-gt - większe niŜ (liczby)
-lt - mniejsze niŜ (liczby)
for...do...done
while...do...done
until...do...done
select...element...in...lista_elementów...do...done
if...elif...else...fi
case
JĘZYK AWK
PoniŜszy skrypcik jest pisany w linii komend i ma wypisać ilość liter w kaŜdym wierszu pliku z tekstem (język Awk najlepszy jest właśnie do przetwarzania tekstu)
cat nazwa_pliku | gawk '{print NF ": " $0}'
JĘZYK PERL
Perl moŜe być uruchamiany na prawie kaŜdym systemie operacyjnym, słuŜy m.in. do obsługi stron WWW za pomocą mechanizmów CGI lub np.: automatyzacji zadań administracyjnych.
SKRYPT - WY¦WIETLA NUMER IDENTYFIKACYJNY UśYTKOWNIKA
Wszystko podobnie jak w tworzeniu skryptów powłoki tylko Ŝe tu wpisujemy po kolei w pliku:
#! /usr/bin/perl
print"Twój numer identyfikacyjny to $< \n"
print "-------------------------------------- \n"
Uruchom powyŜszy skrypt wpisując po prostu jego nazwę
$< - zmienna która zawiera numer identyfikacyjny uŜytkownika
JĘZYKI PYTHON I TCL
Python obsługuje klasy wyjątki i dynamiczne typy danych moŜe pracować interaktywnie lub interpretując kod zapisany w modułach.
Programy w tym języku mogą korzystać ze środowiska graficznego np.: Gnome.
TCL jest prostym językiem skryptowym przeznaczonym głownie do osadzania w innych językach, ma za zadanie spajać biblioteki i języki programowania o większych moŜliwościach.
JĘZYK C
PONIśEJ OPISUJĘ CO TRZEBA ZROBIĆ śEBY STWORZYĆ PROGRAM W POJEDYNCZYM PLIKU (oczywiście są na to inne sposoby):
wpisujemy: vi progs.c - otwiera nowy plik "progs.c" w edytorze vi
naciskamy i - wchodzimy w tryb wpisywania programu
wpisujemy np. taki program:
#include
int main()
{
printf("Pararara \n");
exit(0);
}
po wpisaniu programu naciskamy ctr-c - dzięki temu wejdziemy w tryb wpisywania na terminalu wpisujemy: :wq - czyli zapisz i zamknij edytor
wpisujemy: touch program - tworzymy pusty plik
wpisujemy: gcc progs.c -o program - dzięki temu nasz program z pliku progs.c zostaje skompilowany do pliku wynikowego program wpisujemy: ./program - uruchamia nasz program
13. INSTALACJA PAKIETÓW - GnoRPM
(góra)
WejdĽ do Main Menu / System / GnoRPM
naciśnij przycisk Install
naciśnij przycisk Add
teraz (jeśli chcesz cos zainstalować z cdromu) wejdĽ do (nie koniecznie musisz mieć taka sama ścieŜkę) /mnt/cdrom/... i znajdĽ pliki z rozszerzeniem .rpm, który chcesz zainstalować, jak juŜ cos wybierzesz naciśnij Add i zamknij to okno na tym oknie co pozostało powinieneś widzieć ikonkę paczki i nazwę wybranego przez siebie pakietu teraz juŜ po prostu naciśnij Install
Jeśli chcesz uzyskać dokładniejsze info o pakiecie naciśnij na niego prawym klawiszem i wybierz Query, jeśli chcesz sprawdzić czy nie ma błędów naciśnij Verify. MoŜesz tez instalować pakiety z internetu - do tego słuŜy przycisk Web Find.
Pakiety RPM
Aby zainstalować pakiet RPM wpisujemy polecenie:
rpm -ivh nazwa_pakietu.rpm
uŜyte opcje:
-i -polecenie instalacji pakietu
-v - podaje nazwę instalowanego pakietu
-h - pokazuje postęp instalacji za pomocą znacznika #
Aby uaktualnić zainstalowany pakiet naleŜy wydać polecenie:
rpm -Uvh nazwa_pakietu.rpm
Zastosowana tutaj opcja -U usuwa poprzednią wersję programu i instaluje nową.
Odinstalowanie programu moŜemy wykonać wydając polecenie:
rpm -e nazwa_pakietu.rpm
śeby zainstalować pakiety Ľródłowe RPM, mające rozszerzenie *.src.rpm, naleŜy je wcześniej skompilować poleceniem: rpm --rebuild nazwa_pakietu.src.rpm
Po tej operacji, jeŜeli nie wystąpiły jakieś błędy podczas kompilacji, powinniśmy uzyskać ( Red Hat ) w katalogu /
usr/src/redhat/RPMS/i386 gotowy do zainstalowania pakiet binarny.
Instalacja programów spakowanych programami tar, gzip i bzip2
Aby rozpakować dany plik musimy wydać odpowiednią komendę:
dla plików z rozszerzeniem *.tgz lub *.tar.gz odpowiednia jest komenda: tar -xvzf nazwa_pliku.tar.gz dla plików *.tar.bz2 musimy uŜyć komendy: tar -xvjf nazwa_pliku.tar.bz2
Teraz moŜemy przystąpić do instalacji programu, wykonuje się to zazwyczaj ciągiem poleceń wydanych w katalogu ze Ľródłami programu:
./configure
make
make install
Przed instalacją warto jest przeczytać pliki README i INSTALL, zazwyczaj znajdujące się w katalogu ze Ľródłami. MoŜna w nich dowiedzieć się waŜnych informacji dotyczących programu i sposobu jego konfiguracji i instalacji.
Inne pliki instalacyjne
Czasami moŜe się zdarzyć, Ŝe programy wymagają odmiennego podejścia do ich instalacji. Przykładem moŜe być ostatni hit -
StarOffice - udostępniany jako plik instalacyjny zakończony rozszerzeniem *.bin. W tym wypadku naleŜy nadać plikowi moŜliwość uruchomienia poleceniem chmod. Zdarzają się teŜ inne programy, które posiadają gotowe skrypty lub programy instalacyjne Częstym problemem początkującego uŜytkownika Linuksa jest ustawienie wyświetlania polskich znaków diaktrycznych. Do ustawienia polskich ustawień moŜemy uŜyć programu locale_config dołączonego standardowo do dystrybucji Linuksa, w efekcie czego powinniśmy uzyskać w pliku /etc/sysconfig/i18n wpis:
LANG="pl_PL"
LC_ALL="pl_PL"
LINGUAS="pl_PL"
SYSFONT=lat2u-16
UNIMAP=lat2u
SYSFONTACM=iso02
MoŜemy równieŜ wpisać je tam ręcznie, korzystając z powyŜszego wzoru. Po czym wydajemy polecenia:
/sbin/setsysfont
loadkeys pl
W Midnight Commanderze powinniśmy takŜe wybrać w opcji ustawień wyświetlania znaków ISO-8599-1 oraz pełne 8-bitowe wejście.
Aby uzyskać polskie znaki w X-sach naleŜy je najpierw zainstalować, moŜna je ściągnąć z "Polskiej strony ogonkowej". W większości nowych dystrybucji czcionki te juŜ są, wystarczy je zaznaczyć podczas instalacji.
Czcionki powinny znaleĽć się w katalogu:
/usr/share/fonts/ISO8859-2/
lub
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/ISO8859-2/
W poszczególnych katalogach z czcionkami powinien znajdować się plik fonts.dir, jeŜeli go nie ma to musimy go utworzyć poleceniem mkfontdir. Następnie dopisujemy ścieŜkę dostępu do czcionek do pliku /etc/X11/fs/config, powinno to wyglądać mniej więcej tak:
catalogue = /usr/share/fonts/ISO8859-2/misc:unscaled,
/usr/share/fonts/ISO8859-2/75dpi:unscaled,
/usr/share/fonts/ISO8859-2/100dpi:unscaled,
/usr/share/fonts/ISO8859-2/misc,
/usr/share/fonts/ISO8859-2/Type1,
/usr/share/fonts/ISO8859-2/75dpi,
/usr/share/fonts/ISO8859-2/100dpi
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/misc:unscaled,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/75dpi:unscaled,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/100dpi:unscaled,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/misc,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Type1,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/Speedo,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/75dpi,
/usr/X11R6/lib/X11/fonts/100dpi,
/usr/share/fonts/default/TrueType,
/usr/share/fonts/default/Type1,
WaŜne jest aby polskie czcionki znalazły się na początku listy.
Wyświetlanie polskich znaków - GNOME Aby polskie znaki poprawnie się wyświetlały powinniśmy mieć juŜ ustawione polskie LOCALE i zainstalowane czcionki ISO8859-2. Następnie uruchamiamy Centrum Sterowania GNOME i w sekcji Wybór motywu zaznaczamy wykorzystanie czcionki uŜytkownika i wybieramy czcionkę z filtrem ISO8859-2. Po tych zabiegach GNOME powinien juŜ
przemówić do nas po polsku.
Wyświetlanie polskich znaków - KDE
Robimy to następująco: wchodzimy w Ustawienia, następnie Desktop i Czcionki. Dla wszystkich czcionek ustawiamy kodowanie na ISO-8859-2, zaś w sekcji Język ustawiamy jako pierwszy język polski (pl). Po zapisaniu zmian i restarcie KDE powinniśmy zobaczyć polski interfejs z poprawnie wyświetlającymi się polskimi znakami.
Pliki i katalogi w Linuksie.
Pliki podobnie jak w innych systemach umieszczone są w katalogach. Układ katalogów przypomina strukturę drzewa, czyli jest katalog główny - korzeń ( root direktory ), a gałęzie to podkatalogi i pliki.
Katalog główny czyli root, jest katalogiem specjalnym ułoŜonym podczas instalacji Linuksa, większość z nich są to katalogi systemowe i muszą występować w określonej hierarchii, w zaleŜności od dystrybucji mogą występowąć pewne róŜnice.
MoŜesz tworzyć nowe katalogi oraz pliki, w ich nazwach zabronione jest uŜywanie ukośników, znaków zapytania oraz gwiazdek. Nazwa moŜe mieć długość do 256 znaków.
W nazwach plików moŜesz uŜywać rozszerzenia, jest to część nazwy po kropce. Rozszerzenia stosuje się w celu określenia kategorii pliku, np nazwa kelwin.mp3 oznacza: plik ten jest plikiem muzycznym, a read.txt jest plikiem tekstowym. MoŜesz tworzyć własne rozszerzenia lub uŜywać nazw bez rozszerzeń.
Istnieją takŜe specjalne pliki ukryte, poprzedzone kropką (dot files), są to najczęściej pliki inicjujące i konfiguracyjne.
Opis niektórych katalogów w Linuksie. (Redhat)
/home
- zawiera katalogi domowe (osobiste) uŜytkowników
/bin
- znajdują się tu standardowe polecenia i programy
/lib oraz /usr/lib
- wszelkiego rodzaju biblioteki
/usr/doc oraz /usr/share/doc - zawiera dokumentację Linuksa oraz programów
/etc
- zawiera pliki konfiguracyjne
/sbin
- polecenia administracyjne ( powinny być uŜywane tylko przez roota )
/var
- pliki zmienne np. logi systemowe, poczta, kolejki wydruków i inne.
/usr
- polecenia i programy dla uŜytkowników (zawiera wiele podkatalogów)
/dev
- pliki odpowiadające urządzeniom
/root
- katalog domowy administratora
/usr/man oraz /usr/share/man - pliki podręczników elektronicznych
/tmp
- zawiera pliki tymczasowe
/boot
- pliki niezbędne do uruchomienia systemu
Niektóre polecenia, uŜywane do zarządzania katalogami oraz plikami
ls
- polecenie do wyświetlania nazw plików i katalogów
ls -R
- wylistowanie katalogu wraz z podkatalogami.
mkdir
- polecenie słuŜy do stworzenia nowego katalogu np. mkdir dokumenty
rmdir
- do usunięcia katalogu np. rmdir dokumenty
cd nazwa
- zmiana katalogu na zadany katalog,
katalogu
cd
- powrót do katalogu domowego
cd..
- przejście do katalogu nadrzędnego
- kopiowanie pliku. Polecenie jako argumenty przyjmuje oryginalną nazwę pliku i nazwę jego kopii, np. cp nazwa cp
nowa-nazwa
mv
- przeniesienie lub zmiana nazwy pliku lub katalogu
ln
- tworzenie dowiązań do plików lub katalogów
rm
- usuwanie plików
pwd
- wyświetlenie nazwy ścieŜki bieŜącego katalogu
du
- wyświetlenie ilość zajętego miejsca przez katalogi
df
- wyświetla ilość zajętego miejsca na wszystkich dyskach i partycjach
more
- wyświetlanie pliku w kilku częściach, gdy nie mieści się na ekranie.
chmod
- zmienia atrybuty plików.
chown
- zmienia właściciela pliku i przynaleŜność do grup
gzip i gunzip
- gzip- kopmresuje pliki, a gunzip dekompresuje.
tar
- tworzy archiwum plików z jednego lub kilku katalogów.
fdformat
- formatuje dyskietki
fsck
- sprawdza i naprawia systemy plików wyszczególnione w pliku /etc/fstab
Niektóre pliki konfiguracyjne Systemu Linux
- plik zawiera nazwy dysków, partycji, inne systemy plików które mają być zamontowane w
/etc/fstab
czasie startu systemu
- głowny plik startowy systemu. Zawiera listę terminali, z których moŜliwe jest otwarcie sesji,
/etc/inittab
oraz listę procesów do uruchomienia w czasie ładowania systemu.
/etc/ld.so.conf
- plik zawiera nazwy ścieŜek bibliotek
/etc/lilo.conf
- plik konfiguracyjny LILO (Linux Loadera)
/etc/man.config
- plik konfiguracyjny elektronicznych podręczników (manuali) Man, dla aplikacji
/etc/mime.types
- plik konfiguracji skojarzeń
/etc/modules.conf
- plik konfiguracyjny modułów
/etc/printcap
- konfiguracja drukarek
/etc/profile
- konfiguracja powłoki BASH
/etc/resolv.conf
- plik zawiera adresy serwerów DNS
/etc/X11/XF86Config lub /
- plik konfiguracyjny X Window System
etc/X11/XF86Config-4
/etc/X11/fs/config
- plik konfiguracyjny font serwera
/etc/httpd/conf/httpd.conf
- plik konfiguracyjny serwera Apache
/etc/issue
- w tym pliku znajduje się domyślne powitanie twojego systemu
/etc/crontab
- zawiera plan zadań do wykonania o określonej porze, przez system
/etc/httpd/conf/httpd.conf
- plik określa ogólne atrybuty serwera Apache
/etc/httpd/conf/access.conf
- plik konfigurujący dostęp do serwera WWW
- plik konfiguracyjny zasobów serwera Apache - dokumentów i innych informacji,
/etc/httpd/conf/srm.conf
udostępnionych przez serwer uŜytkownikom
Szczegółowe informacje na temat sposobu zastosowania poszczególnych poleceń, uzyskasz w elektronicznych podręcznikach man, np.
polecenie man cp, wyświetli Ci wszystko na temat polecenia cp.
W man-ie tekst przeglądasz za pomocą kursorów, góra, dół. Wyjście z podręcznika za pomocą klawisza Q.