Opracowała B. Krzempek na podstawie materiałów własnych i następującej literatury:
1. Profilaktyka w ś rodowisku lokalnym, pod red. Grażyny Świątkiewicz, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2002, rozdz. IV
Szkoła jako miejsce realizacji działań profilaktycznych, J. Szymańska, str. 49-65
2. Grochowska G., Bidziński K., Pięć etapów budowania szkolnego programu profilaktycznego, w: Poradnik Wychowawcy, Luty 2001
3. Tworzenie gminnych programów przeciwdziałania narkomanii, Warszawa 2006, rozdział 5.1, P rofilaktyka i wczesna interwencja, K. Okulicz-Kozaryn, A. Pisarska
Wykład 11: Profilaktyka w środowisku szkolnym
Profilaktyka jest jednym ze sposobów reagowania na rozmaite zjawiska społeczne, które oceniane są jako szkodliwe i niepożądane (…)
Pierwsza systematycznie wdrażana strategia profilaktyczna - tzw. „edukacja negatywna” (początek XX wieku) (…)
Działania profilaktyczne powinny być skierowane na najważniejsze czynniki ryzyka, tkwiące w jednostce, jak i jej otoczeniu społecznym (…)
Profilaktyka
eliminacja lub redukcja wzmacnianie czynników czynników ryzyka chroniących
Wybrane czynniki ryzyka:
• Duża dostępność substancji
• Wystąpienie uzależnienia lub nadużywania w rodzinie
• Konflikty w rodzinie
•
• Pozytywny stosunek rodziny dziecka d używania substancji (również
obojętność i przyzwolenie)
• Doświadczenie izolacji w dzieciństwie
1
Opracowała B. Krzempek na podstawie materiałów własnych i następującej literatury:
1. Profilaktyka w ś rodowisku lokalnym, pod red. Grażyny Świątkiewicz, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2002, rozdz. IV
Szkoła jako miejsce realizacji działań profilaktycznych, J. Szymańska, str. 49-65
2. Grochowska G., Bidziński K., Pięć etapów budowania szkolnego programu profilaktycznego, w: Poradnik Wychowawcy, Luty 2001
3. Tworzenie gminnych programów przeciwdziałania narkomanii, Warszawa 2006, rozdział 5.1, P rofilaktyka i wczesna interwencja, K. Okulicz-Kozaryn, A. Pisarska
• Wczesna inicjacja
• Słabe wyniki w nauce szkolnej i zawężone oczekiwania życiowe
• Grupa rówieśnicza, w której normą są zachowania dysfunkcyjne
• Pozytywne oczekiwania dziecka wobec używania substancji
Czynniki chroniące:
• Silna więź z rodzicami
• Zainteresowanie nauką i dobre w niej wyniki (także angażujące hobby)
• Praktyki religijne
• Szacunek dla norm i autorytetów społecznych (osadzenie w szerszej
wspólnocie)
• Pozytywna grupa rówieśnicza
(Grochowska G., Bidziński K.)
Zachowania ryzykowne – działania niosące ryzyko negatywnych konsekwencji; zachowania te mają znaczenie rozwojowe i często współwystępują ze sobą (…) Poziomy profilaktyki
- profilaktyka I stopnia – to działania mające na celu promocję zdrowia oraz zapobieganiu pojawiania się problemów związanych z używaniem i
nadużywaniem środków odurzających (…)
- profilaktyka II stopnia – zwana też wczesną identyfikacją, ma na celu ujawnienie osób o najwyższym ryzyku popadnięcia w uzależnienie oraz 2
Opracowała B. Krzempek na podstawie materiałów własnych i następującej literatury:
1. Profilaktyka w ś rodowisku lokalnym, pod red. Grażyny Świątkiewicz, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2002, rozdz. IV
Szkoła jako miejsce realizacji działań profilaktycznych, J. Szymańska, str. 49-65
2. Grochowska G., Bidziński K., Pięć etapów budowania szkolnego programu profilaktycznego, w: Poradnik Wychowawcy, Luty 2001
3. Tworzenie gminnych programów przeciwdziałania narkomanii, Warszawa 2006, rozdział 5.1, P rofilaktyka i wczesna interwencja, K. Okulicz-Kozaryn, A. Pisarska
pomaganie im w redukcji tego ryzyka, a więc zapobieganie popadaniu w używanie zależne (…)
- profilaktyka III stopnia – rozumiana jest jako interwencja po wystąpieniu uzależnienia (…) /Z. Gaś, 1993/
Wybrane teorie wykorzystywane najczęściej w praktyce profilaktycznej oraz opracowane na ich podstawie strategie:
1. Teoria Przywiązania (John Bowlby 1973) opisuje proces rozwoju więzi pomiędzy jednostką a otoczeniem w kolejnych etapach życia → Strategia Rozwijania Umiejętności Wychowawczych oraz Strategia Rozwoju Zasobów
Środowiskowych
2. Teoria Społecznego Uczenia (Alfred Bandura 1986) wyjaśnia proces nabywania nowych zachowań – również sięgania po środki psychoaktywne –
poprzez modelowanie → Strategia Rozwoju Umiejętności Wychowawczych oraz Strategia Edukacji Rówieśniczej
3. Teoria Uzasadnionego Działania (Icek Ajzen i Martin Fishbein 1980) opiera się na założeniu, że ludzie postępują w sposób racjonalny i decydując się na podjęcie (lub zaniechanie) danej aktywności rozważają możliwe jej konsekwencje → Strategia Edukacji Normatywnej
4. Teoria Zachowań Problemowych (Richard Jessor 1987) zwraca uwagę na funkcję, jaką w przypadku nastolatków pełnią zachowania naruszające normy prawne lub obyczajowe → Strategia Kształtowania Umiejętności Życiowych
oraz Strategia Alternatyw
3
Opracowała B. Krzempek na podstawie materiałów własnych i następującej literatury:
1. Profilaktyka w ś rodowisku lokalnym, pod red. Grażyny Świątkiewicz, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2002, rozdz. IV
Szkoła jako miejsce realizacji działań profilaktycznych, J. Szymańska, str. 49-65
2. Grochowska G., Bidziński K., Pięć etapów budowania szkolnego programu profilaktycznego, w: Poradnik Wychowawcy, Luty 2001
3. Tworzenie gminnych programów przeciwdziałania narkomanii, Warszawa 2006, rozdział 5.1, P rofilaktyka i wczesna interwencja, K. Okulicz-Kozaryn, A. Pisarska
5. Teoria Odporności (Resilience), Michael Rutter (1979) i Norman Garmezy (1985), dotyczy czynników i mechanizmów sprzyjających pozytywnemu rozwojowi dzieci dorastających w bardzo trudnych warunkach → Strategia Rozwoju
Zasobów
Środowiskowych
oraz
Strategia
Kształtowania
Umiejętności Życiowych
(Okulicz-Kozaryn K., Pisarska A.)
Profilaktyka w szkole
Rodzaje szkolnych oddziaływań profilaktycznych:
- samodzielne programy profilaktyczne (strategia informacyjna i edukacyjna)
- działania zintegrowane z programem szkolnym
- działania incydentalne
Standardy szkolnych programów profilaktycznych:
- projektowane ćwiczenia i informacje muszą być dostosowane do poziomu rozwoju adresata
- przekazywane informacje powinny być rzetelne i rzeczowe
- informacje powinny uwzględniać poziom już posiadanej wiedzy
- informacje dotyczące zagrożeń nie powinny być zbyt szczegółowe
- realizatorami powinny być osoby posiadające przygotowanie pedagogiczne
- programy powinny uwzględniać włączenie rodziców w podejmowane
działania
4
Opracowała B. Krzempek na podstawie materiałów własnych i następującej literatury:
1. Profilaktyka w ś rodowisku lokalnym, pod red. Grażyny Świątkiewicz, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2002, rozdz. IV
Szkoła jako miejsce realizacji działań profilaktycznych, J. Szymańska, str. 49-65
2. Grochowska G., Bidziński K., Pięć etapów budowania szkolnego programu profilaktycznego, w: Poradnik Wychowawcy, Luty 2001
3. Tworzenie gminnych programów przeciwdziałania narkomanii, Warszawa 2006, rozdział 5.1, P rofilaktyka i wczesna interwencja, K. Okulicz-Kozaryn, A. Pisarska
Czynniki obniżające efektywność programów szkolnych:
- przypadkowość programów
- działania narzucone odgórnie
- brak diagnozy problemów szkoły
- działania incydentalne
- realizatorzy programów spoza szkoły
- brak spójnej polityki szkoły wobec ryzykownych zachowań uczniów
- nauczyciele stanowiący wzorce nieprawidłowych zachowań
- brak akceptacji nauczycieli dla programu
- niekorzystny klimat szkoły.
Etapy konstruowania programu profilaktycznego:
1. Ocena aktualnych potrzeb
2. Określenie celów programu
3. Wybór metod i sposobów realizacji celów
4. Ustalenie kosztów realizacji programu
5. Monitoring
6. Ewaluacja
7. Modyfikacja programu
Wybrane programy profilaktyczne realizowane w szkołach:
- „Zanim spróbujesz”
- „Spójrz inaczej”
- „Program domowych detektywów”
- „Debata”
- „Noe”
- „Śnieżna kula”
5
Opracowała B. Krzempek na podstawie materiałów własnych i następującej literatury:
1. Profilaktyka w ś rodowisku lokalnym, pod red. Grażyny Świątkiewicz, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2002, rozdz. IV
Szkoła jako miejsce realizacji działań profilaktycznych, J. Szymańska, str. 49-65
2. Grochowska G., Bidziński K., Pięć etapów budowania szkolnego programu profilaktycznego, w: Poradnik Wychowawcy, Luty 2001
3. Tworzenie gminnych programów przeciwdziałania narkomanii, Warszawa 2006, rozdział 5.1, P rofilaktyka i wczesna interwencja, K. Okulicz-Kozaryn, A. Pisarska
„Drzewo problemu”
- poszukiwanie „korzenia problemu” ⇒ przyczyny problem (bierzemy pod uwagę te problemy, na które mamy realny wpływ)
- punkt centralny „drzewa” – definicja problemu
- gałęzie „drzewa” – konsekwencje problemu oraz wypracowane rozwiązania Przykład:
W małej miejscowości X, w szkole gimnazjalnej dzieci przyznały się do brania narkotyków (marihuana i amfetamina). Grono pedagogiczne podejrzewa, że ktoś dzieciom narkotyki dostarcza i że znacznie większa grupa dzieci niż ujawniono ma kontakt z narkotykami. Rodzice dzieci mają pretensje do szkoły, nauczyciele do rodziców. Liczba trudności wychowawczych i konfliktów środowiskowych rośnie.
Ustalamy → Gdzie są przyjmowane środki odurzające (za płotem boiska, głównie na przerwach, w szkolnym WC), społeczność lokalna nie ingeruje w to, co robią młodzi ludzie. Najczęściej używa się tu marihuany i amfetaminy, duża grupa młodych ludzi pali papierosy i regularnie pije alkohol. Narkotyki można kupić od starszych kolegów. Wspólne branie jest uważane przez dzieci za fajne spędzanie czasu. Nauczyciele nie maja odwagi nagłośnić sprawy z różnych względów, rodzice nie widzą problemu. Należy spodziewać się, że w takiej sytuacji coraz większa liczba dzieci będzie sięgała po narkotyki, a za tym pójdą inne zachowania ryzykowne.
6
OFFENDING COMMAND: --nostringval--
STACK:
/Title
()
/Subject
(D:20080930090823)
/ModDate
()
/Keywords
(PDFCreator Version 0.8.0)
/Creator
(D:20080930090823)
/CreationDate
(jpiskorz)
/Author
-mark-