Zaburzenia hemodynamiczne - zakrzep

Zakrzep (Thrombus)

Definicja:

Jest to zmiana płynnej krwi w lity agregat włóknika i krwinek.

Włóknikiem nazywamy spolimeryzowany fibrynogen, który tworzy

przestrzenną sieć z zawieszonymi elementami komórkowymi krwi.

Ważne!!! Zakrzepy powstają w organizmie żywym, odróżnia je to od skrzepu, powstałego po śmierci.

Patologia:

Uruchomienie mechanizmu krzepnięcia krwi wewnątrz nieuszkodzonych naczyń

nazywamy patologiczną śródnaczyniową zakrzepicą

Przyczyny:

Do powstawania zakrzepów predysponuje tzw. triada Virchowa:

- uszkodzenie komórek śródbłonkowych (w wyniku stresu z nadciśnienia, toksyn bakteryjnych, turbulentnego przepływu krwi, martwicy)

- zaburzenia hemodynamiczne

- nadmierna krzepliwość krwi

• Komórki śródbłonka, będące w stanie spoczynku działają antyzakrzepowo, jednak aktywowane mogą inicjować wykrzepianie (klasyczna schizofrenia komórek śródbłonka). Przyczyniają się do tego mediatory zapalenia: IL-1 oraz TNF-α. Prowadzi to do neutralizacji heparyny oraz pozostałych czynników antykoagulacyjnych, natomiast powoduje uwalnianie trombosanu.

• Również uszkodzenie śródbłonka odsłania dla prądu kolagen, który jest aktywatorem zewnątrzpochodnego procesu krzepnięcia.

• Uszkodzenie wsierdzia (nad zawałem, bądź zmienionymi zapalnie zastawkami) prowadzi do powstania zakrzepów przyściennych.

• Owrzodzenie miażdżycowe tętnic, zapalenia oraz urazy są przyczyną powstawania zakrzepów w świetle tętnic.

Czynniki hemodynamiczne:

o zaburzające laminarny przepływ krwi, powodując turbulencje – opadanie krwinek powoduje ich sklejanie co sprzyja ich opadaniu i sklejaniu, a przez to powstawaniu zakrzepów oraz uszkadzaniu śródbłonka.

o zwalniające przepływ krwi – aktywowane są czynniki krzepnięcia, zaś czynniki hamujące nie mają dopływu, dochodzi również do niedotlenienia.

Oba czynniki powodują rozdzielenie składników krwi, co umożliwia ich kontakt ze ścianą

Katarzyna Pałka i Ola Tomczak – grupa 3

Zaburzenia hemodynamiczne - zakrzep

naczynia i uwolnienie ziarnistości. Powstające małe zakrzepy mają tendencje do utrzymywania się i zatykania światła naczynia. Sprzyja temu również zwiększona lepkość

krwi, w wyniku chorób takich jak:

anemia sierpowatokrwinkowa

policytemia.

Skutki:

Uszkodzenie śródbłonka jest główną z przyczyn powstawania zakrzepów w sercu i w tętnicach.

Blokują one krążenie i wywołują liczne komplikacje w narządach, w których zostały wytworzone. Efektem tego jest zator skrzeplinowy (embolia thrombotica). Zakażone zakrzepy mogą być źródłem zatorów septycznych (embolia microbica).

W przypadku przepływu turbulentnego, przyczynia się on do powstawania zakrzepów w: poszerzonym uszku powiększonego przedsionka serca, powstawania zakrzepów w tętniakach miażdżycowych oraz nad owrzodzeniem miażdżycowym tętnicy.

NADMIERNA KRZEPLIWOŚĆ:

1. Przyczyny:

− genetyczne (wrodzone)

• mutacja czynnika V (Leiden)

• niedobór antytrombiny III

• niedobór białka C lub S

• zaburzenia fibrynolizy

• homocysteinemia

• wahania poziomu protrombiny

− nabyte o wysokim zagrożeniu

• unieruchomienie chorego w łóżku

• zawał serca

• uszkodzenie tkanek (oparzenia, złamania, zabiegi chirurgiczne)

• choroba nowotworowa

• sztuczne zastawki serca

• zespół wykrzepiania śródnaczyniowego (DIC)

o tworzenie licznych drobnych zakrzepów (zużycie czynników krzepnięcia)

faza skazy krwotocznej

o występuje we wszystkich sytuacjach przebiegających ze wstrząsem

• trombocytopenia poheparynowa

o przyczyna: wstrzyknięcie niefrakcjonowanej heparyny

o mechanizm: aktywacja płytek, uszkodzenie śródbłonka przez przeciwciała

sytuacja prozakrzepowa

o zapobieganie: stosowanie heparyny niskomolekularnej

• zespół przeciwciał antylipidowych

o

zwiększona skłonność do zakrzepów

Katarzyna Pałka i Ola Tomczak – grupa 3

Zaburzenia hemodynamiczne - zakrzep

o

przyczyna (1): występowanie wysokiego miana przeciwciał przeciw

anionom fosfolipodiowym sytuacja prozakrzepowa

o

przyczyna (2): wywołany lekami lub infekcjami

o

obraz kliniczny: zakrzepy w tętnicach, poronienia, zmiany zastawkowe

serca, trombocytopenia

− nabyte o mniejszym zagrożeniu zakrzepicą

• migotanie przedsionków

• kardiomiopatie

• zespół nerczycowy

• hiperestrogenizm

• doustne środki antykoncepcyjne

• anemia sierpowatokrwinkowa

• palenie papierosów

− inne

• ciąża

2. Klasyfikacja zakrzepów (na podstawie lokalizacji):

− zakrzepy przyścienne – przyczepione do wsierdzia ściennego w jamach serca (często nad zawałem)

− zakrzepy zastawkowe (zakrzepowe niebakteryjne zapalenie wsierdzia – endocarditis thrombotica marantibus, endocarditis moribundorum) – małe włóknikowe wygórowania u osób wyniszczonych

− zakrzepy tętnicze – przyczepione do ściany tętnicy; typowo pokrywają owrzodzenia miażdżycowe (aorta, naczynia wieńcowe); jest suszy i kruchy;

− zakrzepy żylne – w poszerzonych żyłach; wiotkie i wilgotne; często powstają w żylakach; jeżeli zbyt długo się utrzymują porastanie przez tkankę ziarninową

− zakrzepy mikrokrążenia – w tętniczkach, włośniczkach i żyłkach; typowe dla DIC

3. Podział zakrzepów:

− zakrzepy czerwone – z przemieszanymi krwinkami czerwonymi i włóknikiem; charakterystyczne dla małych naczyń

− zakrzepy uwarstwione – sedymentacyjne, wykazujące rozdział krwinek, surowicy i włóknika; pasma Zahna – białawe pasma w tych zakrzepach; charakterystyczne dla dużych tętnic i żył

4. Losy zakrzepu:

− propagacja – powiększane się zakrzepu, aż do zablokowania całego światła naczynia (przyrastanie dosercowe)

− zatory skrzeplinowe – odrywające się fragmenty zakrzepu – najczęstszy materiał

zatorowy

− rozpuszczanie zakrzepu – na drodze fibrynolizy

− organizacja i rekanalizacja – wrastanie w zakrzep tkanki ziarninowej, komórek zapalnych i naczyń (organizacja); naczynia tkanki ziarninowej mogą później poszerzać się (rekanalizacja); z czasem tkanka ziarninowa tkanka łączna

Katarzyna Pałka i Ola Tomczak – grupa 3

Zaburzenia hemodynamiczne - zakrzep

5. Powikłania zakrzepów:

− zamknięcie światła naczynia krwionośnego niedotlenienie; w przypadku zakrzepicy naczynia wieńcowego zawał serca ( infarctus myocardii)

− zwężenie światła naczynia krwionośnego i redukcja przepływu krwi niedotlenienie +

pogorszenie czynności dotkniętego narządu

− źródło zatorów – oderwane zatory są przenoszone przez krew i są częstą przyczyną zawałów

− rola w patogenezie miażdżycy

− pożywka dla bakterii zainfekowanie zator septyczny

6. Najliczniej występujące zakrzepy – zakrzep tętnic wieńcowych, mózgowych, zatory płucne

Katarzyna Pałka i Ola Tomczak – grupa 3