Jedenaście lat temu, w roku 1989 w Chorzowie Batorym została założona
„Ochronka Parafialna” przy kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Inicjatywę
założenia tego typu instytucji, podjęli młodzi ludzie dostrzegający ogrom problemów
związanych z dziećmi potrzebującymi opieki i pomocy. Głównymi pomysłodawcami stali się:
mgr Katarzyna Gabryś (absolwentka i pracowniczka Uniwersytetu Śląskiego Wydziału
pedagogiki: psychologii ) oraz Piotr Fojcik- teolog, aktywny działacz w Rady Miejskiej w
Chorzowie. Działaniom tym patronował ks. Proboszcz Franciszek Gębała, który w swej
nieustannej życzliwości i otwartości udostępnił salki katechetyczne. Zamieniły się one w
siedzibę ochronki. Wokół twórców ochronki w dużej mierze ich przyjaciele zebrali się
absolwenci i studenci różnych kierunków studiów, którzy czuli potrzebę niesienia pomocy
dzieciom, nie znającym rodzinnego ciepła czy słowa ”miłość”.
Początki były trudne, lecz dzięki wytrwałości, sumienności, a przede wszystkim
systematyczności pracy osiągnięto tu wspaniałe wyniki. Od samego początku swego istnienia
ochronka ma charakter charytatywny. Wszyscy pracują bezpłatnie, lecz najpełniejszą
satysfakcją są postępy małych podopiecznych.
Pierwszym zadaniem, jakie zostało postawione było założenie i sprecyzowanie
celów działalności. Dziś, choć nieustannie są zmieniane metody ich osiągania, rozbudowany
jest ich zakres, poszerzane horyzonty, cele zasadnicze pozostają bez zmian. Głównym
zamierzeniem jest przekazanie wartości społecznych, obyczajowych, religijnych,
humanistycznych, które pomogą wychowankom w codziennym dorosłym już życiu w
podejmowaniu dobrych, przemyślanych, prawidłowych i mądrych decyzji. Ponadto ochronka
pracuje nad rozwojem dydaktycznym, umysłowym i emocjonalnym dzieci. Stara się rozwijać
ich wyobraźnię, wiedzę teoretyczną i praktyczną, o ich sprawność fizyczną i ruchową.
Pomaga rozwiązywać konflikty i spory, doskonali indywidualne zdolności dziecka,
dyskwalifikuje wady ( w miarę możliwości ) pielęgnuje w nich tradycję rodzinne, obyczaje i
obrządki wpisane w naszą kulturę. Wspomaga funkcje rodziny.
Celem jest również niesienie pomocy materialnej najbiedniejszym. Jak już
wspomniałem, ochronka ma charakter charytatywny. Wszelkie fundusze otrzymuje od
ofiarodawców, osób prywatnych oraz Urzędu Miasta. Jest to gest ich dobrej woli i
szlachetności serca. Kilka razy w roku można liczyć na hojność parafian podczas
zorganizowanych kwest. Sami wychowawcy starają się o fundusze poprzez organizowanie
imprez ( bale charytatywne, festyny, loterie ), na których zbierane są pieniądze.
Równie ważnym celem jest nawiązywanie kontaktów z rodzicami i opiekunami
dzieci, jak również ze szkołami, w których się uczą, z ich nauczycielami i pedagogami. Są to
cenne układy i stosunki, a zarazem źródła informacji na temat danego dziecka. Dzięki temu o
wiele szybciej i łatwiej rozwiązuje się problemy dzieci, dociera do ich podstaw, jak również
poznaje ich osobowość, nawyki, charaktery, zainteresowania itp.
W czasie dziewięcioletniej działalności salki kolejno przekształcały się w
kompleks który służył realizowaniu zakładanych celów. I tak w skład budynku wchodzą
następujące pomieszczenia: „ucznica” (sala do nauki), „bawialnia” (sala do gier i zabaw), sala
gimnastyczna i świetlica. Budynek posiada również kuchnię i zaplecze sanitarne.
Ochronka skupia dzieci od 6 do 15-go roku życia. Najczęściej są to dzieci z
rodzin wielodzietnych, z ciężką sytuacją materialną lub nawet z rodzin patologicznych, gdzie
alkoholizm jest chorobą rodziców. Stąd tym co organizuje życie ochronki jest pragnienie
zapewnienia dzieciom relaksu, odpoczynku, udostępnienia miejsca do zabawy, która przy
okazji również też uczy. Do ochronki przynależy osiemdziesiąt dzieci. Dzieci podzielone są
na dwie grupy. Zajęcia dydaktyczne, manualne, zabawowe odbywają się w grupach
mieszanych. Dzieci spotykają się od poniedziałku do piątku. Każda grupa dzieci ma
przydzielonych stałych opiekunów i wychowawców ( minimum po trzech).
Spotkania odbywają się w godzinach popołudniowo-wieczornych ( 16:00- 19:00 ). W tym
czasie dzieci zjadają podwieczorek ( drożdżówka ) i kolację ( bułka plus herbata do obu
posiłków ). Ochronka rozwija swoją działalność nie tylko w siedzibie ale również poza jej
murami. Organizowane są wycieczki, spacery, wyjścia do kina lub teatru.
Funkcje organizowania pracy ochronki realizują comiesięczne spotkania wychowawców
koordynowane przez kierowniczkę ochronki –p. Gabryś , napęd wszystkich poczynań. Na
zebraniach tych projektowane są bloki tematyczne na zajęcia z dziećmi, opracowywane
według zasad związku z aktualnymi i bieżącymi wydarzeniami, np. święta, miesiąc ochrony
nad zwierzętami, dzień matki, nauczyciela itp. Ponadto analizowane są wyniki i rezultaty
dotychczasowej pracy. Analizy poddawane są obiektywizacji. To pozwala na wnikliwą
samoocenę, antykrytycyzm, automotywację. O rodzaju zajęć decydują już
poszczególni opiekunowie w swoich grupach. Najważniejsze jest to, by dostarczyć dzieciom
różnymi formami i nauki, jak największą wiedze. Naczelnym zadaniem jest tu bowiem
rozwijanie w miarę możliwości wszystkie sfery aktywności, zaangażowania i rozlicznych
umiejętności każdego dziecka. Dlatego na zajęciach dzieci dużo malują, kolorują, wycinają,
lepią z gliny-starają się rozwijać swe umiejętności kinetyczno-cielesne. Aby
urozmaicić czas spotkań, po podwieczorku organizowane są zabawy ruchowe, gry, konkursy
zręcznościowe i sportowe czyli ćwiczona jest sprawność fizyczna i kondycja. Istotnym
elementem są również zabawy muzyczne i taneczne, które rozwijają u dzieci sferę
wrażliwości muzycznej, wyczucie rytmu itd. Ponadto dzieci zachęcane są do odrabiania zadań
w ochronce, gdyż znajdują tu fachową pomoc wychowawczą. Te zajęcia odpowiadają
dzieciom z rodzin wielodzietnych, gdzie w większości przypadków niema warunków do
odrabiania lekcji. Szczególnie zaś wychowankom z rodzin patologicznych ”ucznica” daje
jedyną szanse rozwiązania swych szkolnych problemów.
Dzieci uczone są zachowania czystości i podstawowych zasad higieny. Po każdych
zajęciach, sprzątają swoje stanowisko pracy, a przed każdym posiłkiem starannie myją ręce.
Przed wyjściem do domów, dokładnie sprzątają cały budynek.
W piątki przychodzą do ochronki dzieci, które łączą wspólne zainteresowania
muzyczno-taneczne, plastyczne, kulinarne, teatralne. Zajęcia teatralne szczególnie interesują i
ciekawią dzieci. Dzieci są bardzo ekspresywne, posiadają dużo ciekawych pomysłów , lubią
grać i bawić się w aktorstwo. Jest to dla nich wyśmienita zabawa, ale i również nauka. uczą
się zapamiętywać teksty, udoskonalają przełamywanie wstydu, tremy, niepewności. Piątkowe
zajęcia mają właśnie na celu rozwinięcie indywidualnych cech dzieci oraz wpajanie im
umiejętności potrzebnych w dalszym życiu.
Oprócz zajęć dydaktycznych i wychowawczych, dodatkowo prowadzona jest
obserwacja stosunków interpersonalnych wśród dzieci. W ustaleniu tych relacji w dużej
mierze pomagają wcześniej przedstawione materiały, zebrane na podstawie wywiadów
środowiskowych (kontakty ze szkołom i rodzicami). Ustalenie pozycji dziecka w grupie,
(społeczności) pozwala na rozstrzygnięcie problemów natury wychowawczej. Pomaga w
utrzymaniu dyscypliny, jak również dostarcza ważnych komunikatów wychowawcy.
Zajęcia na ochronce trwają tylko w czasie zajęć dydaktyczno-wychowawczych.
W okresie wakacji zostają one zawieszone. Jednak co roku dzieciom zapewnia się
dwutygodniowy wypoczynek w Jaworzu. Tam dzieci z opiekunami wspólnie bawią się i
odpoczywają po całorocznej pracy.
Na przestrzeni jedynastu lat, które upłynęły od pierwszego spotkania, ochronka
rozwinęła się w sposób wręcz nieprawdopodobny. Począwszy od pomieszczeń, które kiedyś
były tylko salkami katechetycznymi, a obecnie stanowią: profesjonalną salę gimnastyczną, w
pełni wyposażoną salę do zabaw, nowoczesną jadalnię i dobrze umeblowaną kuchnię. Kadrę
wychowawczą: na początku stanowiło kilku „luźno” związanych wychowawców. Obecnie
jest to stała grupa profesjonalnych , zaangażowanych opiekunów. Ciągle też przybywają
młodzi ochotnicy. Kolejnym elementem rozwoju ochronki to częstotliwość spotkań dzieci.
Kilka lat temu możliwości pozwalały tylko na jedno spotkanie w tygodniu, obecnie jest pięć
tygodniowo.
Wreszcie to co najważniejsze -wychowankowie. Naturalnie zwiększyła się ich
ilość, ale to nie jest najważniejsze. Choć może się wydać, iż trudno „wymierzyć” efekty
wychowawcze, ale tutaj są one ewidentne. Kilkuletnia praca owocuje rozwojem dzieci –
wychowankowie stają się bardziej śmiali, otwarci, chętni do rozmowy, do współpracy,
rozwijają się ich umiejętności, poprawiają się ich wyniki w szkole.
Oczywiście czas, który spędzają dzieci w ochronce to tylko niewielki procent czasu
dnia. Pozostałe godziny przypadają na pobyt często w „chorym” domu lub na podwórku,
które też nie wydaje się miejscem niosącym wartości. Dlatego pilny zadaniem ochronki w
najbliższym czasie powinno być podjęcie „terapii rodzin”. Już trzy lata temu zainicjowano ten
typ działań organizując spotkania z rodzicami. W ochronce pracują osoby przygotowane do
różnego rodzaju zajęć z rodzicami podopiecznych. Istnieje też już pomieszczenie
przystosowane do tego typu spotkań.
Pierwsze kroki zostały zrobine...