1.Jaka jest rola informacji prasowej?
Ma informować o faktach bez komentowania; to czyste i proste, mniej lub bardziej
szczegółowe sprawozdanie z faktu (sytuacji, akcji, myśli, opinii) naleŜące do bezpośredniej teraźniejszości.
2.Jaka jest rola publicystyki? TEORIA SZULCZEWSKIEGO
To przekonywanie słowem, to aktualne, publiczne, tendencyjne oświetlenie wszelkich
zagadnień społecznych. Autor-publicysta ma za zadanie przekonać do swoich racji. PrzybliŜa teŜ ludziom sytuację polityczną i społeczną. Publicystyka przedstawia wyraźne poglądy i
opinie, często polemiczne, tendencyjne lub wręcz prowokacyjne. Publicystyka z reguły
porusza najwaŜniejsze dylematy epoki, wyraŜa nowe idee i współkształtuje zbiorową
świadomość, a wielcy publicyści odgrywają rolę autorytetów społecznych.
3.Co wyróŜnia news od klasycznej informacji prasowej?
„News” to informacja o waŜnym dotąd niepublikowanym fakcie, który dotyczy osoby
powszechnie znanej lub zdarzenia ze sfery Ŝycia politycznego, gospodarczego, społecznego, kulturalnego, sportowego. Jest sensacją, wydarzeniem kulturowym którego nikt się nie
spodziewał. To informacja często o zabarwieniu negatywnym, budzącym emocje. Kryteria
kwalifikujące do rangi „newsa”: zdarzenia negatywne, wyjątkowo wielkie, nasilające się,
nagłe, niespodziewane, dotyczących państw waŜnych politycznie i spersonalizowane.
WyróŜniki „newsa”
Definicja prasy w znaczeniu ustawy prasowej.
Usankcjonowane m.in. przez ustawę Prawo prasowe z 1984, wszelkie publikacje periodyczne
ukazujące się nie rzadziej, niŜ raz do roku, a w szczególności dzienniki i czasopisma, serwisy agencyjne, biuletyny, programy radiowe i telew. oraz kroniki film.; w węŜszym znaczeniu
(takŜe pot.) tylko druki periodyczne wyd. i rozpowszechniane pod stałymi tytułami, opatrzone numerem bieŜącym i datą, zajmujące się aktualnymi wydarzeniami i problemami z róŜnych
dziedzin; do prasy zalicza się teŜ czasopiśmiennictwo nauk. i fachowe. Tak rozumiana prasa jest jednym z najwaŜniejszych środków komunikowania masowego.
4.Podział informacji prasowych.
Ze względu na źródło dzieli się na:
a)własne
b)agencyjne – dzielą się na proste i rozwinięte
c)nadesłane: list, komunikat rządowy lub urzędowy
Proste to sygnał, news, wzmianka, zapowiedź (zajawka), notatka.
Rozwinięte to: relacja(sprawozdanie, streszczenie), artykuł informacyjny, reportaŜ.
Informacja a komentarz:
Informacja to istota dziennikarstwa, towarzyszy jej komentarz oddzielony od informacji.
Komentarz to autorska, subiektywna oceny zjawisk i wydarzeń. Wyjaśnia, pogłębia wiedzę na temat poruszany w informacji.
Komentarz jest:
-
analizą, formą wyraŜania własnego zdania
-
gatunkiem opiniotwórczym
-
autorską oceną bieŜących wydarzeń, subiektywna ich argumentacją
Podział: odautorski, zestaw komentarzy, pochodzących od osoby trzeciej, zbiór komentarzy będący wprowadzeniem do numeru pisma. Będący jednocześnie artykułem wstępnym.
Informację i komentarz łączy aktualność. W informacji nie ma obowiązku podpisywania się
imieniem i nazwiskiem. W komentarzu musi być podpis autora. Nie powinien przekazywać
elementów grozy, gniewu, nienawiści. Powinien być obiektywny.
5. Relacja, sprawozdanie, streszczenie.
Relacja – inaczej sprawozdanie lub streszczenie. To opis pewnych zdarzeń w określonym
czasie których dziennikarz był świadkiem. Relacja nie powinna być nudna, powinna być
pisana potoczna polszczyzną cytując wypowiedzi uczestników lub językiem literackim, Styl relacji musi być dostosowany do tematu.
6.Artykuł informacyjny, a publicystyczny
Jego konstrukcja nie przypomina odwróconej piramidy. Akapit pierwszy, kolejna
podporządkowane są głównemu tematowi. Dziennikarz chce przekazać jak najwięcej faktów,
zazwyczaj opisywana sprawa jeszcze trwa-nie moŜna jest podsumować. WaŜne jest miejsce,
czas, przyczyny, skutki. Zasada hierarchizacji ustępuje miejsca chaosowi –zasada: jak
najwięcej jak najszybciej przekazać. Opiera się na równoległości zdarzeń i faktów. Składa się z krótkich, telegraficznych notatek, których kolejność jest dowolna. Styl relacji – pozbawiony retoryki, w tekście dominują fakty – nazwiska, miejscowości, godziny, szczegóły zdarzeń.
Artykuł informacyjny dotyczy wydarzenie głęboko poruszającego opinie publiczną.
Z kolei artykuł publicystyczny to wypowiedź, omawiająca aktualne wydarzenia polityczne, gospodarcze, kulturalne itp.
7. Podstawowe reguły budowania informacji prasowych.
a)
informacja prasowa powinna odpowiadać na pytanie kto?, co? gdzie? kiedy? Jak?
Dlaczego? Z jakim skutkiem?
b)
Buduje się ją na zasadzie odwróconej piramidy. NajwaŜniejsze fakty na początku
(pierwsze zdanie, akapit)lid streszcza, syntezuje informacje. Najczęściej odpowiada na jedno (z reguły do trzech) z pytań kto? Lub co? Gdzie? Kiedy? Jak? Dlaczego? Z jakim skutkiem?
„body” – korpus: rozszerza nie powtarzając, informacje o fakcie.
Bacground to styl definiujący właściwości tła. Za pomocą tego jednego polecenia moŜna ustalić wszystkie, następujące właściwości tła.
Ramka
8.Typologia lidów w informacji prasowej (J.Fras)
a)
Lid streszczający – informacje o zdarzeniu w pigułce, odpowiada na pytanie kto? co?
gdzie? kiedy? nie wnikając w przyczyny
b)
Lid pojedynczy – podkreśla jeden fakt, zdaniem piszącego najwaŜniejszy. Rzadko
stosowany. Jego rolę przyjęły rozbudowane tytuły.
c)
Lid dramatyczny – ekspresyjny, odwołuje się do doświadczenia czytelnika w
opisywanym zagadnieniu.
d)
Lid cytat – zawiera przytoczona wypowiedź, która zdaniem dziennikarza jest waŜna,
barwa, zaskakująca.
e)
Lid opisowy – zaczyna się interesującym, barwnym szczegółem, który wprowadza w
klimat – wykorzystywany w relacjach z imprez, widowisk.
f)
Lid prognozujący – autor zapowiada następstwo czegoś, jakiegoś zdarzenia,
przewidywalna reakcję na fakt.
g)
Lid pytający – pierwszy akapit jest pytaniem
Lid hasłowy – (bombkowy) – utoŜsamiany z lidem pojedynczym. Zbudowany z
odrębnych zdań lub równowaŜników – rozwiniętych w tekście zasadniczym.
i)
Lid anegdotyczny – zaczyna się anegdotą, której puenta jest wstępem do tekstu
zasadniczego
9.Kompozycja informacji. Informacja czysta i zbagatelizowana.
Kompozycja informacji musi być zaplanowana (naleŜy pamiętać o przewodnim motywie
treści), nie moŜe być podyktowana „chwilą”. JeŜeli w treści znajdzie się choć jeden element nie pasujący do treści, jego zrozumienie zanika. WaŜna w tym przypadku jest nie tylko
spostrzegawczość piszącego, ale od motyw jakim się kieruje pisząc informację.
10. Depesza agencyjna
To zapis z dnia. Odpowiada na pytania co się stało? co się wydarzyło?. Depesze pojawiają się w gazetach codziennych i dotyczą dnia minionego. WaŜny jest wybór i odbiorca. Inne są
depesze w prasie ogólnokrajowej inne w lokalnej. Dziennik lokalny nie moŜe jednak pomijać wydarzeń spoza regionu, o których mówi cały kraj. Podstawą przy redagowaniu depesz z PAP
jest ich skracanie. Przydatny tu jest kanon odwróconej piramidy (tniemy ją od dołu).
Fragment który pozostał musi odpowiadać na pytania kto? Co? Gdzie? Kiedy? jak?
Dlaczego? Z jakim skutkiem?
11.Budowa lidów do depesz agencyjnych.
Lid moŜna rozpocząć wiadomością większą(dwułamową). Lid powinien zawierać
streszczenie wiadomości z wysunięciem na plan pierwszy najistotniejszego elementu. MoŜe
to być odpowiedź na jedno z pytań: o osobę, o miejsce, o czas.
12.Zasady budowy tytułów w depeszach agencyjnych i inf. własnych.
Dobry tytuł streszcza wypowiedź, informuje nie o jej temacie, ale o tym co się zdarzyło.
Czasem jest to zdanie lub oznajmienie. Mogą to być tytuły aluzyjne, przekorne i zabawne
(zaleŜy od redakcji). Warunkiem takiego tytułu jest wyjaśniający nad tytuł lub podtytuł.
13.Publicystyka a artykuł publicystyczny (wg Szulczewskiego)
Publicystyka - przekonywanie słowem. To aktualne, publiczne tendencyjne oświetlenie
wszelkich zagadnień społecznych
Artykuł publicystyczny – to gatunek dziennikarski, w którym autor przedstawia aktualne
wydarzenia i ustosunkowuje się do nich, starając się przekonać czytelnika do swoich racji 14.Elementy składowe publicystki
wypowiedzi na aktualne w danym momencie tematy polit., społ., kult. itp.; interpretuje i ocenia fakty z przyjętego punktu widzenia, zmierza do kształtowania opinii publicznej.
a)
aktualny – współczesny pogląd na sprawy i fakty z przeszłości. To dzisiejsze poglądy,
współczesne wypowiadanie się o rzeczach.
b)
Publiczny – nie prywatny, dot. więcej niŜ jednej osoby
c)
Tendencyjny – zajmowanie określonego stanowiska, przekonanie czytelnika, aby
przyjął poglądy autora
d)
Oświetlać – interpretować spotęgować widzenie odbiorcy na przedstawiony problem,
ukazać sprawę z punktu widzenia państwowego lub indywidualnego.
15.Artykuł publicystyczny – tezy, argumenty, wnioski
Artykuł publicystyczny to wypowiedź, omawiająca aktualne wydarzenia polityczne,
gospodarcze, kulturalne
tezy – punkty dotyczące tego co ma się znaleźć w trzonie artykułu
argumenty – we wstępie, gdy ich brak moŜna zastąpić anegdotą
wniosek – zakończenie, powinno wywołać u czytelnika silne wraŜenie i powinno odwoływać
się do spraw poruszanych we wstępie
16.Zadania komentarza prasowego
Jest to autorska subiektywna ocena zjawisk, wydarzeń. Interpretowanie, komentowanie
faktów. W zaleŜności od sposobu traktowania omawianego materiału moŜe to być paszkwi,
agitka, publicystyka, lub esej. Komentarz jest analizą, forma wyraŜania własnego zdania, to gatunek opiniotwórczy – zawiera analizę, ocenę faktów, jest subiektywnym widzeniem
świata, jest autorską ocena bieŜących wydarzeń, to przedstawienie własnej wizji świata,
wolnej od uproszczeń, złudzeń. Myśli, sądy, refleksje komentatora nad problemami winny
być dla czytelnika źródłem namysłu, przypomnieniem znanych mu faktów i podaniem
nowych informacji.
17. Rodzaje komentarza
a)
odautorski- wyraźnie odznaczony od informacji (czcionka, poddruk itp.)
b)
zestaw komentarzy np. „dwugłosy na temat”
c)
pochodzący od osoby trzeciej
d)
opinia fachowca dotyczy jednostkowego wydarzenia, lub oceniająca wielość wydarzeń
składających się na pewne zjawisko społeczne
e)
zbiór komentarzy będący wprowadzeniem do numeru pisma, skomentowanie
wydarzeń opisanych wewnątrz numeru przez innych autorów
f)
komentarz będący jednocześnie artyk. wstępnym (redakcyjny)
g)
komentarz analityczny (wyjaśniający) – brak autorskiej pointy, wyjaśnia zjawisko, nie
komentuje
h)
komentarz o zwielokrotnionej perswazji – charakteryzuje go pomieszanie gatunków,
staje się felietonem. Emocje dominują nad faktami. Brak racjonalności- komentarz sportowy.
18. Komentarz - osobiste widzenie świata autora. Jak go podpisujemy i wyróŜniamy od informacji?
To gatunek dziennikarski, który autor firmuje swoim nazwiskiem. Tekst komentarza to
zręcznie opisane fakty (znajomość faktów, kompetencje, myślenie). Trzeba wiedzieć co, do kogo, w jakich okolicznościach, w jakim celu – komentujemy. Cenne jest w komentarzu
zachowanie własnych cech warsztatu, temperamentu. Od informacji wyróŜniamy go wyraźnie
np. czcionka, poddruk itp.
Komentarz to analiza, forma wyraŜenia własnego zdania, autorską oceną bieŜących wydarzeń, to przedstawianie własnej wizji świata. To gatunek opiniotwórczy.
Komentarz jest to gatunek wypowiedzi dziennikarskiej (prasowej, telewizyjnej, radiowej), której celem i wartością jest wyraŜenie opinii. Oczywiście, komentarz musi odwoływać się do informacji i często je zawiera lecz tylko po to, by odbiorca wiedział, o co w ogóle chodzi.
NajwaŜniejszy jest jednak osąd tych informacji i przedstawiony punkt widzenia. Z natury
rzeczy komentarze są zatem krótkie, zwarte i wyraziste.
19. Recenzja – próba definicji i typologia
Od łac. „recensio”-‘ocena’ – wypowiedź, zwykle na łamach czasopism- zawierająca
krytyczną ocenę literackiego, naukowego lub innego utworu przedstawienia teatralnego,
filmu, wystawy, występu
20. Reguły konstrukcji i formy recenzji prasowej.
Reguły – uporządkowanie materiału. Najpierw czytelnik szuka w recenzji potwierdzenia własnych opinii, jest przekonany, Ŝe wie lepiej. Recenzent proponuje swoją interpretację, ocenę i uzasadnia ją posługując się komunikatywnym językiem.
Forma – najprostsza (gazetowa) –podaje na początku, gdzie i co się odbyło, dalej - czyje to dzieło, dalej- jak wygląda (opisanie np. wystawy, spektaklu, seansu). Następnie ocena. To forma najbardziej popularna (najnudniejsza, najgorsza). Inna, to forma, w której recenzent dba o wywaŜenie proporcji między poszczególnymi składnikami (tzw. „kulturalna”-
poprawna, ale nie zapadająca w pamięć). Często świadczy o małej kompetencji recenzenta.
Recenzja – która jest wartością sama w sobie (Boy_śeleński, Słonimski) – pisane o zjawisku artyst.-społ., a nie o konkretnej sztuce. Recenzja gazetowa to nie wnikanie w „kuchnię”.
Powinna być impresyjna, osobista, emocjonalna, subiektywna – zbudowana na fundamencie
wiedzy, spontaniczna.
21.Wywiad prasowy – historia gatunku
Pierwszy ukazał się 13.X.1835 w „New York Herald”. A przeprowadził go James Gordon
Benett z poczmistrzem z Buffalo.
22.Pytania otwarte w wywiadzie prasowym. Technika spisywania odpowiedzi.
Pytania otwarte – to takie, na które nie moŜna odpowiedzieć tak lub nie. Im bardziej
dociekliwe, pogłębione tym większa szansa na interesujące odpowiedzi. Prowokujemy
rozmówcę zadając pytania typu: dlaczego? jak? czy jeszcze raz postąpił by Pan tak samo? co pan czuł ?co pana zdziwiło? pana kryteria wartości? itp.
Spisując wywiad – utrzymujemy konwencję oficjalną, per „pan, pani”, wyjątek –moŜna uŜyć
formy „ty” w stosunku do ucznia, nastolatka, kolegi z tej samej branŜy, redakcji. Pan, pani -
piszemy małą literą. Pytania dotyczące bohatera rozpoczynamy spisywać od ukazania jego
rozumienia zawodu, branŜy itp. Dalej pytamy o wykształcenie, zamiłowania, pracę,
wcześniejszą karierę. W części środkowej – zamieszczamy zagadnienia dotyczące
problematyki globalnej. W finale – pytamy o psychiczną sylwetkę bohatera, jego Ŝycia
osobiste. Nie spisujemy powtarzając. Np. słowo „jak”. Spisany wywiad to rozmowa (kolejne pytanie wynika z uzyskanej przed chwila odpowiedzi). Pytania moŜna spisywać w pełnej
formie, złoŜone z dwóch, trzech zdań. W momencie zmiany tematu stosujemy tzw. Łączniki
np. ”tyle mówiliśmy o...czas na parę zdań o...).
Istnieją określone sytuacje, w których wywiad jest formą najodpowiedniejszą dla
przekazania określonych informacji.
a. wywiad ze świadkami lub uczestnikami określonego wydarzenia;
b. wywiad z osobą, której kompetencje uprawomocniają ocenę wydarzeń lub zjawisk;
c. wywiad z osobą, której wypowiedzi są cenne przez rangę stanowiska, jakie ona zajmuje, a niekoniecznie przez ich treść.
Wbrew pozorom, aby dobrze przygotować się do wywiadu, naleŜy zdobyć jak najwięcej
informacji o jego bohaterze. Jeśli będzie to polityk, czytamy wywiady, jakich dawniej
udzielił, i notujemy pytania, jakie nam się nasuwają. Zbieramy dane o jego przeszłości i obecnie pełnionych funkcjach. Nie ograniczamy się jedynie do oficjalnych wiadomości - być moŜe jest miłośnikiem grillowania albo pływania Ŝaglówką. Wiedzę tę wykorzystamy na
początku spotkania, bo najlepiej, gdyby był on zapisem moŜliwie naturalnej rozmowy.
WaŜnym elementem wywiadu jest "rozmowa o niczym", czyli stworzenie sytuacji
bezpiecznej w odczuciu naszego rozmówcy.
Staramy się przewidzieć ewentualne warianty odpowiedzi i logicznie zaplanować kolejne
kwestie. Jednym słowem układamy nie tylko swoje pytania, ale staramy się przewidzieć
odpowiedzi rozmówcy.
Na uwadze naleŜy mieć konstrukcje pytań. Nie wolno posługiwać się pytaniami zamkniętymi, czyli takimi, na które odpowiedzieć moŜna krótkim: "Tak" lub "Nie".
23. Autoryzacja wywiadu i wypowiedzi bezpośrednich.
Autoryzacja to przeczytanie, zaakceptowanie przez rozmówcę gotowego do druku wywiadu.
To obowiązek (art.14ust 2). Ta kwestia powinna być poruszona przez dziennikarza – przed
rozpoczęciem wywiadu. Autoryzacji podlega nie tylko bezpośrednia treść, ale teŜ ewentualne, dokonane później skróty.
24. Felieton – gatunek paraliteracki
Usytuowany na pograniczu literatury i publicystyki. Brak jednolitego warsztatu
metodologicznego. Przedział między pisarzem a publicystą powstał w 2połXIXw. Coraz
częściej obecnie historycy, teoretycy literat, badają utwory paraliterackie metodami
zastrzeŜonymi wcześniej dla utworów literackich. Felieton to piękny „pasoŜyt” (autor tworzy tekst z wyczytanych informacji, wysłuchanych czy obejrzanych audycji)
25.Wyznaczniki konstrukcji felietonu
a)
krótki utwór beletrystyczny lub popularnonaukowy, zazwyczaj przeznaczony dla
czasopism
b)
odcinek – dział w gazecie przeznaczony na utwór rozrywkowy, literacki lub
popularnonaukowy. Gatunek publicystyczno – literacki, w którym opiera się na fakcie
rzeczywistym . Opowiadając o nim felietonista posługuje się środkami prozy epickiej –
elementy fabuły, opisy itd. Felieton to teŜ krótkie utwory satyryczne. Lekko napisane recenzje i szkice, komentarze społeczne i polityczne, humoreski, radiowe gawędy, filmowe migawki z wiadomości, eseje w czasopismach kulturalnych.
Postawa felietonistyczna moŜe manifestować się w obrazie np. rysunki Sz. Kobylińskiego,
Mleczki, Sawki
26.Dwa znaczenia felietonu. Próba definicji.
Organicznie związany jest ze środkami przekazu. To gatunek dziennikarski (na pograniczu
publicyst. i literatury). Formy charakterystyczne dla literatury pięknej to – opisuje fakty rzeczywiste, operuje fikcja literacką. Felietonista posługuje się prostymi formami fabularnymi i środkami artystycznymi. UŜywa przekształceń semantycznych (trapów), składniowych,
słowotwórczych, często odwołuje się do zjawisk spoza języka literackiego i do stylów
literackich (np. pamflety, paszkwile). Felietonista posługuje się środkami perswazyjnymi, operuje anegdotą, Ŝartem, sarkazmem. Feliet. powinien zawierać celna pointę. WaŜny jest
tytuł, kalamburowy lub aluzyjny. Jest subiektywny. Felietony wyróŜnia cykliczność
sygnalizowana zewnętrznie – formami graficznymi (typ czcionki, nadtytuł), gwarantuje to
stały kontakt z odbiorcą. Inny obszar felietonu to obraz (Kobyliński, Mleczko, Sawka)
27. Kryteria publicystyczne M. Szulczewskiego
TEORIA
Felieton to utwór publicystyczny, którego autor do oświetlenia wybranego faktu
rzeczywistego uŜywa środków prozy artystycznej. Szulczewski oddziela felietonowe gawędy.
WyróŜnia w publicystycznych gatunkach – trzy kryteria:
1. ze względu na formę(budowa utworu),
2. ze względu na sposób ujęcia(charakter utworu)
3. ze względu na temat.
Forma pozwala podzielić publicystykę na : artykuły, felietony, eseje, dyskusje, teŜ-karykatury i fotomontaŜe.
Ze względu na sposób ujęcia – na komentarze, polemiki, materiały, krytyczne apele, materiały samokrytyczne
Ze względu na tematykę – utwór gospodarczy, kulturalny, polityczny itp.
28. Gawęda a felieton. RóŜnice i podobieństwa.
Gawęda jest spanperyzowaną odmianą felietonu.
Gawęda – pierwotnie wyraz oznaczający paplanie. Według szlacheckiej – przechowywały się
waŜne podania i tradycje narodowe. Po1831r K.W.Wójcicki wprowadził gawędę jako nową
formę opowiadania.. Ojcem gawędy jest Piotr Chmielowski – jest to według niego
opowiadanie poufałe, prowadzone stylem prosty, bezpretensjonalnym okraszone dowcipem, o
rzeczach niezbyt powaŜnych, anegdotycznych, błahych, ze swobodnym zbaczaniem w róŜne
strony, z przerwaniem wątku dla jakiejś uwagi i nawiązaniem go ponownym
Popularne gawędy gwarowe – Blubry Starego Marycha
Felieton – aktualność treści, atrakcyjność tematu i jego ujęcia, lapidarna komunikatywność, odpowiedni dobór faktów i argumentów. Marginalna jest rzetelność i wartość poznawcza
informacji.
29. Rola pointy i przekształceń semantycznych w felietonie.
Pointa powinna być celna. Autor wydobywa dzięki stosowaniu tropów – nowy sens słowa lub
utajone znaczenia słowa. W felietonie język określa osobowość piszącego. Tropy –
przekształcenia semantyczne, róŜnorodne kombinacje tworzące nowe sensy. Istnieją w mowie potocznej, ale są teŜ tak spopularyzowane Ŝe nie odczuwa się ich jako tropy (drapacz chmur, w czepku urodzony, w kwiecie wieku)
30. Podział tropów –przekształcenia semantyczne.
a)
epitet – określenie ,godne polecenia oksymorony – epitety o znaczeniu –pozornie
sprzecznym z właściwościami przedmiotu(np. kolęda ogień – krzepnie, blask ciemnieje, ma
granice – nieskończony)
b)
porównanie – zestawienie dwóch zjawisk unikać potocznych np. głupi jak but i
homeryckich – rozbudowanych barokowo
c)
metafory – przenośnie, dąŜenie do metafory złoŜonej z odległych elementów
(znaczeniowo). Szczególne postaci m. to metonimia (zamiast nazwy właściwej uŜywamy
skojarzonej np. zjedzenie talerza zupy), synekdocha –ogarnienie, rodzaj metafory w której część zastępuje całość a całość część np. czworonóg – pies.
d)
peryfraza – wyraz zastępowany przez inne – równowaŜniki znaczeniowe np.
M.Groński
31. ReportaŜ – zapis faktów czy fikcja literacka?
To rodzaj pisarski, który stara się przekazać prawdziwą, szczegółową relację o wydarzeniach bezpośrednio widzianych lub sprawach dokładnie udokumentowanych(według
Kapuścińskiego). W czasach PRL-reportaŜ bliŜszy literaturze(utrudniony dostęp do
informacji – fikcja literacka – Kąkolewski, Stwora)
Dzisiaj – reportaŜ to relacja z faktów, posługuje się reporter gatunkiem „otwartym” – moŜe pisać w pierwszej osobie, moŜe posłuŜyć się wyłącznie postaciami bohaterów i ich
wypowiedziami. MoŜe uŜyć wspomnienia, fragmentu rozmowy, portretu, opisy miejsca, ale
teŜ druków urzędowych, przemówień, toastów – celem relacjonowania faktów.
32.Tematyka reportaŜu – podział
W formie reportaŜu moŜna opisać kaŜde wydarzenie. Pozyskiwanie tematu zazwyczaj dwoma sposobami – zlecenie redakcji lub reporter sam dowiaduje się o interesującym zdarzeniu czy bohaterze. W reportaŜu zwraca się uwagę na fakty, które wydarzyły się po raz pierwszy albo mają cechy paradoksu. Reporter pracuje nieustannie – wszędzie moŜe trafić na interesujący temat (rozmowa na ulicy, imieniny, z taksówkarzem itd.).Rutynowe sposoby pozyskiwania
tematów to: penetracja notatek prasowych, śledzenie problemów środowiska, rozmowy z
ludźmi. Reporter jest tyle wart ile kontaktów ma do dyspozycji.
Podział tematyczny :
a)
reportaŜ interwencyjny – związany z „krzywdą ludzką” musi się tu znaleźć głos
wszystkich stron konfliktu. Ingerencja reportera powinna prowadzić do załagodzenia sytuacji, często jedne report. interw. pociąga za sobą następny, nie wolno opuścić bohaterów reportaŜu.
b)
reportaŜ produkcyjny – dotyczy wdraŜania nowych technologii, przeprowadzania
narad, nowego systemu awansu itp. Blaski i cienie-organizacji Ŝycia gospodarczego. Unikać Ŝargonu technicznego. Tekst przegradzać kierowanymi do siebie pytaniami: dlaczego? co to da? jakie będą konsekwencje?
c)
ReportaŜ – portret interesującego człowieka – interesujące dwa rodzaje
portretów(ludzi szczególnie zasłuŜonych i oryginalnych). Głos oddajemy bohaterowi ale teŜ
krewnym i jego współpracownikom. Dziś interesujący są ludzie, którzy wpłynęli na bieg
wydarzeń społecznych. Dziwacy-mniej.
d)
ReportaŜ historyczny – trudność polega na przedstawieniu wydarzeń historycznych tak
jakby działy się na oczach czytającego. Aby oŜywić historię, bohaterem czyni się proces
poszukiwania dokumentów, zbierania relacji (wypisy z ksiąg wieczystych, stare artykuły
prasowe itp.).Często jako główny motyw wykorzystuje się losy, dzieje jednego przedmiotu
np. kamienicy.
e)
ReportaŜ wcieleniowy – reporter wciela się w role członka społeczności, której
zamierza poświęcić tekst (wymaga to odpow. predyspozycji fizycznych i psychicznych np.
narkomani, bezdomni itp.)
ReportaŜ radiowy i telewizyjny
33. Przygotowanie dokumentacji do reportaŜu.
ReportaŜ współ. gromadzi informacje z trzech źródeł: z osobistej obserwacji wydarzeń, z
rozmów z ich uczestnikami oraz ze zgromadzonej przez siebie dokumentacji.
a)
reporter powinien posłuŜyć się kilkoma rodzajami źródeł pisanych (encyklopedie,
leksykony, przewodniki, opracowania)
b)
kontrastowanie encykl. definicji z opisem dnia codziennego np. miasto, proces
c)
przeglądanie wycinków prasowych na dany temat ( moŜe się okazać Ŝe sprawa dla nas
nowa była juŜ opisywana (przypominamy o tym w swoim reportaŜu)
d)
pytania do kolegów dziennikarzy(wiedza środowiskowa)
e)
szukanie informacji przypadkowych (internet)
f)
korzystanie z akt sądowych, szpitalnych ( nie wolno publikować bez zgody
zainteresowanego)
34. Czy dowcip rysunkowy moŜe być komentarzem albo felietonem?
TEORIA DOVIFATA
Np. przez wiele lat funkcjonował na pierwszej stronie „polityki” – dowcip Sz Kobylińskiego ta „publigrafia” pełniła rolę rysowanego felietonu, czasem komentarza do bieŜących
wydarzeń. Dowcip rysunkowy jest gatunkiem hybrydycznym (między słowem a obrazem).
Wywodzi się z plastyki – bliŜej mu do publicystyki. Większość dowcipów rysunkowych jest
naturalnym uzupełnieniem zawartych w czasopismach treści.
Rysownik satyryczny bierze tematy z Ŝycia (jak felietonista), dodatkowym wsparciem są media. Dowcip rysunkowy jest odbiciem Ŝycia – skrzywionym ale i wyostrzonym. Dowcip
często neutralizuje grozę, ośmiesza ludzka naiwność, przedstawia w karykaturze miejsca
publiczne, wynaturzenia w sporcie.
Cecha rysownika-satyryka jest chęć zmiany świata, kształtowanie poglądów odbiorcy,
piętnowanie zła.
Tekst i rysunek: tekst pod rysunkiem moŜe być zabawnym komentarzem do przedstawionej
rysunkiem sytuacji, sentencji, hasła. Kontrast między rysunkiem a tekstem wykorzystywany w dowcipie politycznym (drugie oblicze).
Rysunek w gazetach- komentuje aktualne wydarzenia (oderwane od spraw które
komentowały tracą wartość poznawczą, są niezrozumiałe)
Zatem dowcip rys. niejako moŜe być komentarzem, reakcją ja dane wydarzenie. Np.
Uproszczoną formą przekazu będzie tablica informacyjna, która jednak lepiej sprawdzi się w firmach niewielkich lub w poszczególnych działach większych jednostek organizacyjnych...
Powinni ją współtworzyć pracownicy: wszyscy muszą mieć moŜliwość dowieszenia
informacji, którą uwaŜają za istotną dla firmy, nawet jeśli jest to dowcip rysunkowy.
35. Interaktywność w dziale łączności z czytelnikami
Gazetom zaleŜy na tym, by czytelnicy byli w nich obecni na co dzień. Tworzy się konkretne rubryki np. Opinie, Pilne Interwencje, całe strony – gdzie czytelnicy czują się współtwórcami gazety. Gazeta często stara się być z czytelnikami od przyjścia na świat ( rubryka narodziny, poprzez najwaŜniejsze chwile w Ŝyciu aŜ do śmierci – nekrologi) Prócz komentarzy
fachowców w gazecie jest miejsce na wypowiedzi czytelników – niektóre są nastawione tylko na sondy, ankiety. Inny rodzaj publikacji to apele o pomoc. Najlepiej gdy rubryka kontakt z czytelnikami ma w gazecie stałe miejsce.
36. Rola opinii i polemiki czytelników
Czasem czytelnicy dostarczają gazetom tematów do artykułów interwencyjnych lub
problemowych (afery korupcyjne, fałszywe firmy itd.) Niektóre to wręcz wstępniaki –
materiały na czołówkę. Niekiedy to krótkie interwencje i odpowiedzi instytucji (załatwione telefonicznie) Jedną z najbardziej popularnych jest stałą rubryka w której zamieszczane są zbierane z kaŜdego dnia opinie czytelników na temat ich lokalnej społeczności, problemów kraju. Opinie przyciągają opinie. Rubryka z opiniami tworzy specyficzny dwustronny kontakt (Ŝywa, spektakularnie – szybkie relacje czytelnik – gazeta)
37. Rola rzecznika prasowego w dziedzinie public relations
Rzecznik ma stworzyć skuteczny program zewnętrznych kontaktów instytucji. PR jest
związany z zarządzaniem, promocją, marketingiem. Od PR zaleŜy klęska lub sukces.
Rzecznik prasowy to osoba poszukująca innowacyjnych sposobów promowania danej
instytucji, szczególnie przy pomocy środków społecznej komunikacji. Jego zadaniem jest
stworzenie określonego wizerunku instytucji w społeczeństwie. Musi dobrze orientować się w strukturze firmy i z łatwością docierać do potrzebnych informacji. Zadaniem rzecznika
powinno być pisanie przemówień, notatek prasowych, organizowanie spotkań z
przedstawicielami mediów, odpowiedź na notatki prasowe.
38. Przygotowanie wystąpień publicznych przez rzeczników prasowych. Kształtowanie wizerunku osoby przedstawianej.
Przygotowanie wystąpienia zaleŜy od czasu wystąpienia (szefa) NaleŜy wiedzieć kim są
słuchacze (róŜna konstrukcja i treść wystąpienia) Aby przemówienie było wiarygodne musi
omawiać temat dokładnie, być wierne faktom, wczuwać się ludzkie sprawy. Najpierw
pomysł, pozbieranie materiałów, analiza faktów. Potem wersja robocza, zredagowanie i wygładzenie wystąpienia (potrzebna inteligencja) KaŜdy fakt, nawet najmniej korzystny dla szefa moŜna zainterpretować w sposób korzystny – gra na ludzkich uczuciach. Często
rzecznik oprócz pisania przemówień szefowi udziela mu rad, które mają polepszyć jego
wizerunek – Ŝeby starał się uŜywać swojej twarzy, głosu postawy do utrzymania słuchaczy w uwadze i akceptacji. By stosował pauzy i często nawiązywał kontakt wzrokowy ze
słuchaczami. WaŜny jest teŜ sposób zachowania, typ pomieszczenia w którym szef ma zabrać głos.
39. RóŜnice między informacją radiową, telewizyjną a informacją w mediach tradycyjnych
Radio – szybki środek przekazu informacji towarzyszący nam przy wykonywaniu innych
zajęć. WaŜne jest nie tylko to, co się ma do powiedzenia, ale jak się to powie. Słuchacz krótko skupia uwagę na jednym temacie to warunkuje i odróŜnia styl pracy radiowca od np.
dziennikarza prasowego. Menu w radiu musi być urozmaicone (dźwięk – np. krzyk, wołanie o pomoc itd.) Hit to waŜna, nowa informacja – moŜliwość emitowania na Ŝywo, bezpośrednio
(telefon) Redakcje wyprzedzają niektóre wydarzenia (czynności techniczne, nagrania)
Informacja musi być atrakcyjnie podana, językiem potocznym, poprawnym.
Telewizja – praca zespołowa od początku (operator kamery, dźwiękowiec, elektryk,
dziennikarz) Prezenter rzadko redaguje informacje które odczytuje. Dobry materiał to treść, prezenter jest łącznikiem, wydawca – mózgiem (selekcja materiału). Informacja telewizyjna powinna operować obrazem z wykorzystaniem naturalnych efektów dźwiękowych.
Informacja powinna być obiektywna, rzetelna, ludzka (dane, statystyki, np. zobrazowanie
ludzkim przykładem) Dziennikarz – dobra dykcja, „warunki”, znajomość języków obcych.
Informacja prasowa patrz. pkt 1 i pkt 7
40. Obraz a tekst w przekazie telewizyjnym
Obraz powinien być ciekawy wizyjnie (porusza, zaciekawia, wciąga w percepcję materiału)
powinien być dobrze skadrowany. Komentarz pod obrazem musi być zrozumiale napisany,
dopełniać obraz, a nie relacjonować co na nim widać. MoŜliwość wykorzystania trików by
podnieść atrakcyjność wizji.
41. NajwaŜniejsze aspekty dotyczące informacji i publicystyki w Prawie Prasowym Ustawa prawo prasowe jest podstawowym – ale nie jedynym aktem prawnym regulującym
funkcjonowanie prasy. Wyznacza granice wolności prasy, a takŜe prawa i obowiązki
dziennikarzy. Prawo prasowe weszło w Ŝycie 1.07.84 r. W ustawie określono prawo do
informacji, prawo do krytyki, obowiązek udostępniania tekstów do autoryzacji, zasady
rządzące sprawozdawczością sądową. Reguluje teŜ problematykę tajemnicy dziennikarskiej,
kwestie zamieszczania sprostowań i odpowiedzi. Unormowano teŜ odpowiedzialność karną i
cywilna dziennikarzy. Podstawowym prawem dziennikarza jest prawo do udzielania
informacji. Prawu temu odpowiada obowiązek udzielania informacji art. 4 pr. pr. Informacje mogą być przekazane dziennikarzowi bezpośrednio, na piśmie, na konferencji, w formie
wywiadu. Prasa jest zobowiązana do prawdziwego przedstawienia wszelkich
zjawisk(wydarzenie, fakty, wypadki) Przy zbieraniu i wykorzystaniu materiałów dziennikarz musi zachować staranność i rzetelność, sprawdzić zgodność z prawdą, ma obowiązek chronić dobra osobiste osób trzecich i ich interesy (autoryzacja).Prawo prasy do informowania jest równoznaczne z prawem do głoszenia za pośrednictwem prasy swoich poglądów. MoŜliwość
udzielenia informacji przysługuje wszystkim – jest wyrazem prawa do krytyki. Ograniczenie krytyki-przestępstwo(art.44 ust.1 pr. pr.) Bezprawne to informacje nieprawdziwe i
bezpodstawnie naruszające dobra osobiste osób trzecich. Prawo prasowe zapewnia ochronę
osób informujących dziennikarzy – zgoda na rozpowszechnianie materiałów. Autorowi przysługuje prawo zachować w tajemnicy swego nazwiska (art.15 ust 2) dziennikarz ma
obowiązek zachowania w tajemnicy danych umoŜliwiających identyfikację autora materiału
prasowego (art. 15 ust 2 pkt 1) Dziennikarzy chroni tajemnica zawodowa (wyjątek art. 180
kok z 1997 r.) Z mocy art. 16 ust 1 pr. pr. dziennikarz zwolniony jest od zachowywania
tajemnicy w razie gdy materiał dotyczy przestępstwa lub osoba informująca wyrazi na to
zgodę. Odmowa lub sprostowanie – art. 31 pr. pr.
42. Zasada etyki zawodowej w procesie tworzenia informacji i publicystyki
To zespół norm i zasad określających, jak biorąc za punkt wyjścia moralność, powinny
zachować się osoby tworzące grupę zawodową (kodeks etyczny)
Zasada prawdy – obowiązek sprostowania gdy informacja jest nieprawdziwa, bezstronność w
języku relacji, obiektywny wybór informacji, wymóg dokładności i prawdziwości informacji Zasada obiektywizmu – przedstawienie stanowiska wszystkich stron, obowiązek
przedstawienia róŜnych punktów widzenia, ujawnienie wszystkich faktów – które powinny
być ujawnione z punktu widzenia interesu społecznego, unikanie konfliktów interesów
Zasada oddzielania informacji od komentarza
Zasada szacunku i tolerancji – ochrona dóbr osobistych nie moŜe być naruszana,
dopuszczalne są informacje z Ŝycia prywatnego osób publicznych. Niedopuszczalne jest
uŜywanie słów obelŜnych, godzących w godność człowieka, poniŜania go, naraŜanie na utratę zaufania, szantaŜowanie, dyskryminowanie ze względu na rasę narodowość, poglądy
polityczne, stosunek do religii. Język powinien być wolny od słów wulgarnych,
obscenicznych i obraźliwych, stronniczych. NaleŜy szanować wraŜliwość odbiorcy.
Zasada pierwszeństwa dobra odbiorcy – odpowiedzialność prasy za przedstawienie róŜnych
punktów widzenia
Zasada wolności i odpowiedzialności – wolność słowa, wolność prasy i wolność informacji –
jedne z najwaŜniejszych fundamentów demokracji