POLITYKA FISKALNA A RÓWNOWAGA NA RYNKU DÓBR

Polityka fiskalna – ogół czynności związanych z poborem podatków oraz rozdysponowaniu sum zebranych w rezultacie tego poboru.

Politykę fiskalną prowadzi rząd, w oparciu o ustawy uchwalane przez parlament (ustawa budŜetowa, ustawy podatkowe).

Polityka fiskalna stanowi instrument oddziaływania państwa na koniunkturę gospodarczą.

Narzędzia: podatki (T), wydatki rządowe (G), wydatki transferowe (B) W zaleŜności od kierunku oddziaływania na koniunkturę mówimy o polityce ekspansywnej lub restrykcyjnej.

Typ polityki

Ekspansywna

Restrykcyjna

fiskalnej

Na czym

Na pobudzaniu koniunktury poprzez

Na chłodzeniu koniunktury

polega?

zwiększanie popytu globalnego

poprzez obniŜanie popytu

globalnego

Kiedy ?

w fazie recesji

w fazie ekspansji

Cel

Zwiększenie produkcji, zmniejszenie

Ograniczenie inflacji

bezrobocia

Redukcja długu publicznego

Jak ?

wzrost G i B

ograniczenie G i B

ograniczenie T

podniesienie T

↑ G ↑ AD

↓ G ….

↑ B ↑ RDO ↑ C ↑ AD

↓ B ….

↓ T ↑ RDO ↑ C ↑ AD

↑ T ….

Sytuacja w

Tendencja do wzrostu deficytu

Tendencja do zmniejszania

budŜecie

budŜetowego

deficytu budŜetowego (moŜliwość

państwa

nadwyŜki budŜetowej)

Skutki

Powstanie luki inflacyjnej wzrost

Nadmierne schłodzenie gospodarki

negatywne

cen

moŜe wywołać recesję i wzrost

Wzrost długu publicznego wzrost

bezrobocia

stóp procentowych hamowanie

inwestycji prywatnych (efekt

wypierania)

Polityka fiskalna

Aktywna Pasywna Działania rządu reagującego Działanie automatycznych na bieŜącą sytuację w gospodarce stabilizatorów koniunktury (ASK) ASK – mechanizmy zainstalowane w gospodarce, reagujące automatycznie (bez aktywnego działania rządu) na bieŜacy stan koniunktury gospodarczej, wywołujące tendencje przeciwstawne do tych, które ich działanie uruchomiły a) zasiłki dla bezrobotnych

np.: osłabienie koniunktury ↑ bezrobocia ↑ liczby wypłacanych zasiłków ↑ RDO

↑ AD pobudzenie koniunktury

b) progresywny system podatkowy

np.: ekspansja ↑ Y przesuwanie się do wyŜszych progów podatkowych ↑ T

↓ AD schłodzenie koniunktury

Piotr Pietraszewski – Makroekonomia 2009/2010 – opracowanie 3

1

Efekt mnoŜnika zrównowaŜonego budŜetu – polega na tym, Ŝe zwiększenie wydatków budŜetowych, przy jednoczesnym wzroście wpływów podatkowych o taką samą kwotę (∆G =

∆T), powoduje wzrost popytu globalnego w gospodarce Przykład: MPC = 0,8; ∆G = ∆T = 100

↑ G (100) ↑ AD (100)

↑ AD (20) ↑ Y

↑ T (100) ↓ RDO (100) ↓ C (0,8 * 100 = 80) ↓ AD (80) Pytania 3

1. Zwiększenie deficytu budŜetowego prowadzi do ……………………….. koniunktury.

2. Jeśli wzrośnie stopa podatkowa to punkt równowagi na rynku dóbr przesunie się w prawo/

w lewo/ nie zmieni się .

3. Wzrost stopy procentowej powoduje …………………… popytu globalnego 4. Efekt wypierania inwestycji prywatnych przez wydatki publiczne dotyczy ekspansywnej /

restrykcyjnej polityki fiskalnej / pienięŜnej. Wyparcie następuje poprzez wzrost /

spadek stopy procentowej.

5. Działanie automatycznych stabilizatorów koniunktury jest przejawem ………………..

polityki fiskalnej.

6. Do automatycznych stabilizatorów koniunktury zaliczamy (a)……………………………

................................................. b) ........................................................................

7. Zwiększenie wydatków rządowych przy jednoczesnym wzroście wpływów do budŜetu z podatków o taką samą kwotę spowoduje …………………………………………………………

8. Luka inflacyjna występuje wtedy, gdy popyt globalny jest …………………. w stosunku do

……………………………………………………………………………………………….

9. Rząd moŜe prowadzić ………………………….. politykę fiskalną w celu zlikwidowania luki PKB.

10 . Nadmiernie ekspansywna polityka fiskalna moŜe prowadzić do powstania luki .............................

Tematy referatów (dla chętnych)

1. Polityka fiskalna w warunkach kryzysu

(chodzi o ostatni światowy kryzys finansowy i gospodarczy; naleŜy krótko scharakteryzować przyczyny kryzysu i opisać jego przebieg, a następnie przedstawić – najlepiej porównując dwa wybrane kraje – wprowadzone przez władze gospodarcze środki zaradcze z zakresu polityki fiskalnej)

2. Wielki Kryzys 1929 – 33 a polityka monetarna

(chodzi o przedstawienie dyskutowanej w literaturze kwestii odpowiedzialności polityki monetarnej za wywołanie i rozwój kryzysu gospodarczego z lat 1929 - 33; w referacie moŜna ograniczyć się do USA, moŜna teŜ porównać politykę monetarną prowadzoną w owym czasie przez FED z polityką monetarną w innym kraju)

Wytyczne:

- referat na ok. 20 stron A4, czcionka 12 pkt., marginesy 2,5 cm, odstępy między wierszami 1,5.

- źródła prezentowanych treści powinny być szczegółowo udokumentowane w przypisach literaturowych,

- referat naleŜy zaliczyć na umówionym dyŜurze (rozmowa na temat treści referatu).

Piotr Pietraszewski – Makroekonomia 2009/2010 – opracowanie 3

2