POLITYKA FISKALNA A RÓWNOWAGA NA RYNKU DÓBR
Polityka fiskalna – ogół czynności związanych z poborem podatków oraz rozdysponowaniu sum zebranych w rezultacie tego poboru.
Politykę fiskalną prowadzi rząd, w oparciu o ustawy uchwalane przez parlament (ustawa budżetowa, ustawy podatkowe).
Polityka fiskalna stanowi instrument oddziaływania państwa na koniunkturę gospodarczą.
Narzędzia: podatki (T), wydatki rządowe (G), wydatki transferowe (B) W zależności od kierunku oddziaływania na koniunkturę mówimy o polityce ekspansywnej lub restrykcyjnej.
Typ polityki
Ekspansywna
Restrykcyjna
fiskalnej
Na czym
Na pobudzaniu koniunktury poprzez
Na chłodzeniu koniunktury
polega?
zwiększanie popytu globalnego
poprzez obniżanie popytu
globalnego
Kiedy ?
w fazie recesji
w fazie ekspansji
Cel
Zwiększenie produkcji, zmniejszenie
Ograniczenie inflacji
bezrobocia
Redukcja długu publicznego
Jak ?
wzrost G i B
ograniczenie G i B
ograniczenie T
podniesienie T
↑ G ↑ AD
↓ G ….
↑ B ↑ RDO ↑ C ↑ AD
↓ B ….
↓ T ↑ RDO ↑ C ↑ AD
↑ T ….
Sytuacja w
Tendencja do wzrostu deficytu
Tendencja do zmniejszania
budżecie
budżetowego
deficytu budżetowego (możliwość
państwa
nadwyżki budżetowej)
Skutki
Powstanie luki inflacyjnej wzrost
Nadmierne schłodzenie gospodarki
negatywne
cen
może wywołać recesję i wzrost
Wzrost długu publicznego wzrost
bezrobocia
stóp procentowych hamowanie
inwestycji prywatnych (efekt
wypierania)
Polityka fiskalna
Aktywna Pasywna Działania rządu reagującego Działanie automatycznych na bieżącą sytuację w gospodarce stabilizatorów koniunktury (ASK) ASK – mechanizmy zainstalowane w gospodarce, reagujące automatycznie (bez aktywnego działania rządu) na bieżacy stan koniunktury gospodarczej, wywołujące tendencje przeciwstawne do tych, które ich działanie uruchomiły a) zasiłki dla bezrobotnych
np.: osłabienie koniunktury ↑ bezrobocia ↑ liczby wypłacanych zasiłków ↑ RDO
↑ AD pobudzenie koniunktury
b) progresywny system podatkowy
np.: ekspansja ↑ Y przesuwanie się do wyższych progów podatkowych ↑ T
↓ AD schłodzenie koniunktury
Piotr Pietraszewski – Makroekonomia 2009/2010 – opracowanie 3
1
Efekt mnożnika zrównoważonego budżetu – polega na tym, że zwiększenie wydatków budżetowych, przy jednoczesnym wzroście wpływów podatkowych o taką samą kwotę (∆G =
∆T), powoduje wzrost popytu globalnego w gospodarce Przykład: MPC = 0,8; ∆G = ∆T = 100
↑ G (100) ↑ AD (100)
↑ AD (20) ↑ Y
↑ T (100) ↓ RDO (100) ↓ C (0,8 * 100 = 80) ↓ AD (80) Pytania 3
1. Zwiększenie deficytu budżetowego prowadzi do ……………………….. koniunktury.
2. Jeśli wzrośnie stopa podatkowa to punkt równowagi na rynku dóbr przesunie się w prawo/
w lewo/ nie zmieni się .
3. Wzrost stopy procentowej powoduje …………………… popytu globalnego 4. Efekt wypierania inwestycji prywatnych przez wydatki publiczne dotyczy ekspansywnej /
restrykcyjnej polityki fiskalnej / pieniężnej. Wyparcie następuje poprzez wzrost /
spadek stopy procentowej.
5. Działanie automatycznych stabilizatorów koniunktury jest przejawem ………………..
polityki fiskalnej.
6. Do automatycznych stabilizatorów koniunktury zaliczamy (a)……………………………
................................................. b) ........................................................................
7. Zwiększenie wydatków rządowych przy jednoczesnym wzroście wpływów do budżetu z podatków o taką samą kwotę spowoduje …………………………………………………………
8. Luka inflacyjna występuje wtedy, gdy popyt globalny jest …………………. w stosunku do
……………………………………………………………………………………………….
9. Rząd może prowadzić ………………………….. politykę fiskalną w celu zlikwidowania luki PKB.
10 . Nadmiernie ekspansywna polityka fiskalna może prowadzić do powstania luki .............................
Tematy referatów (dla chętnych)
1. Polityka fiskalna w warunkach kryzysu
(chodzi o ostatni światowy kryzys finansowy i gospodarczy; należy krótko scharakteryzować przyczyny kryzysu i opisać jego przebieg, a następnie przedstawić – najlepiej porównując dwa wybrane kraje – wprowadzone przez władze gospodarcze środki zaradcze z zakresu polityki fiskalnej)
2. Wielki Kryzys 1929 – 33 a polityka monetarna
(chodzi o przedstawienie dyskutowanej w literaturze kwestii odpowiedzialności polityki monetarnej za wywołanie i rozwój kryzysu gospodarczego z lat 1929 - 33; w referacie można ograniczyć się do USA, można też porównać politykę monetarną prowadzoną w owym czasie przez FED z polityką monetarną w innym kraju)
Wytyczne:
- referat na ok. 20 stron A4, czcionka 12 pkt., marginesy 2,5 cm, odstępy między wierszami 1,5.
- źródła prezentowanych treści powinny być szczegółowo udokumentowane w przypisach literaturowych,
- referat należy zaliczyć na umówionym dyżurze (rozmowa na temat treści referatu).
Piotr Pietraszewski – Makroekonomia 2009/2010 – opracowanie 3
2