AKADEMIA WYCHOWANIA FIZYCZNEGO
KATEDRA DYDAKTYKI WYCHOWANIA FIZYCZNEGO
ZESPÓŁ ZABAW I GIER RUCHOWYCH
RAMOWY PROGRAM PRZEDMIOTU
ZABAWY I GRY RUCHOWE
I ROK studia stacjonarne I-go stopnia WF
2010/2011
FORMA REALIZACJI:
15 ćwiczeń x 90 minut
PROWADZĄCY:
dr Wojciech Starościak – kierownik zespołu
Zespół Metodyki Zabaw i Gier Ruchowych
Katedra Dydaktyki Wychowania Fizycznego
tel. 0 – 71 / 347 – 31 – 72, 347 – 31 - 69
e-mail:wojciech.starosciak@awf.wroc.pl, ul. Witelona 25,pok.313
dr Anna Malska – Śmiałowska
Zespół Metodyki Zabaw i Gier Ruchowych
Katedra Dydaktyki Wychowania Fizycznego
tel. 0 – 71 / 347 – 31 – 82, 347 – 31 - 69
e-mail: Anna.Malska-Smialowska@awf.wroc.pl, ul. Witelona 25a, pok.86
dr Małgorzata Krzak
Zespół Metodyki Zabaw i Gier Ruchowych
Katedra Dydaktyki Wychowania Fizycznego
tel. 0 – 71 / 347 – 31 – 82, 347 – 31 - 69
e-mail: Malgorzata.Krzak@awf.wroc.pl, ul. Witelona 25a, pok.86
GODZINY KONSULTACJI:
dr Wojciech Starościak dr Anna Malska – Śmiałowska
dr Małgorzata Krzak
Szczegółowe informacje znajdują się w gablotach Zespołu Zabaw i Gier Ruchowych
oraz na stronie
internetowej
Akademii
Wychowania
Fizycznego
we
Wrocławiu:
www.awf.wroc.pl
• Nauczanie niezbędnych umiejętności potrzebnych do organizowania i prowadzenia
zabaw i gier ruchowych w pracy wychowawczej i dydaktycznej z dziećmi i młodzieŜą.
• Nauczanie formułowania celów realizowanych przez poszczególne zabawy lub gry
ruchowe.
• Nauczanie doboru zabaw i gier ruchowych do realizacji określonych celów
operacyjnych
Problemy:
1. Znaczenie zabawy i gry ruchowej w procesie emocjonalnego, poznawczego
i motorycznego rozwoju oraz usprawniania człowieka.
2. Projektowanie zajęć w oparciu o zabawy i gry ruchowe.
3. Metodyka nauczania oraz zasady prowadzenia zabawy i gry ruchowej.
4. Bezpieczeństwo podczas zabaw i gier ruchowych.
Zadania:
Student zna i rozumie:
– cele przedmiotu oraz jego miejsce w strukturze studiów,
– znaczenie zabaw i gier ruchowych w procesie wychowania fizycznego,
– takie pojęcia jak: zabawa, gra, zabawa ruchowa i gra ruchowa,
– ogólne cele i zadania szkolnego wychowania fizycznego w zreformowanej szkole,
– zasady formułowania celów szczegółowych zabaw i gier ruchowych (cele
psychomotoryczne, cele wychowawcze)
– zasady organizacji, przebiegu i zakończenia zabawy i gry ruchowej,
– podstawowe róŜnice występujące między zabawą, grą ruchową i zespołowymi grami
sportowymi,
– takie pojęcia, jak: psychomotoryka, wychowanie, wychowanie fizyczne,
– metodykę nauczania i podział zabaw oraz gier ruchowych.
Student umie:
– zorganizować, przeprowadzić i zakończyć zabawę oraz grę ruchową,
– dobrać zabawę lub grę ruchową pod kątem potrzeb rozwojowych i zdrowotnych dziecka
oraz do realizacji ustalonych celów psychomotorycznych i wychowawczych,
– modyfikować zabawy i gry ruchowe w zaleŜności od warunków, celów, wieku
i moŜliwości uczniów,
– wykorzystać w procesie dydaktycznym i wychowawczym zabawy i gry ruchowe.
Student wykona:
– pisemnie opracuje wraz z zespołem (w czasie ćwiczeń nr 4) zestaw zabaw lub gier
ruchowych dotyczących określonego zagadnienia, szczególną uwagę zwracając na
przejście z zabawy lub gry do kolejnej zabawy lub gry, wykorzystanie przyborów,
ustawienie grupy…
– przeprowadzi wybrany fragment zajęć praktycznych (minimum jedną zabawę lub grę
ruchową)
– przeprowadzi wraz z całą grupą festyn oparty o zabawy i gry ruchowe dla dzieci.
WARUNKI UCZESTNICZENIA W ZAJĘCIACH
- nigdy nie spóźniamy się na zajęcia;
- zawsze jesteśmy przygotowani do zajęć zgodnie z realizowanym ćwiczeniem;
- zawsze posiadamy zmienne obuwie sportowe, strój sportowy
- pamiętamy, Ŝe uczymy się dla siebie oraz chcemy być kompetentni w tym, co będziemy
robić w przyszłości;
- nie zabieramy telefonu komórkowego na zajęcia
- nie przynosimy napojów na zajęcia
- zawsze w czasie zajęć posiadamy uśmiech na twarzy ☺
- Ŝyczliwie nastawieni jesteśmy do koleŜanek i kolegów oraz prowadzących
WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU
Student ubiegający się o zaliczenie przedmiotu jest zobowiązany:
- brać czynny udział w ćwiczeniach - warunkiem uczestnictwa w zajęciach jest punktualne
przybycie na miejsce ćwiczeń i posiadanie stroju sportowego,
- być obecny na wszystkich ćwiczeniach (dopuszcza się jedną nieusprawiedliwioną
absencję w ciągu semestru – nie dotyczy zajęć 4 i 10) - kaŜda nieobecność na ćwiczeniach
musi być odrobiona,
- jeśli z uzasadnionych przyczyn (np. choroba) student opuścił zajęcia, to Ŝeby je zaliczyć musi przygotować pracę pisemną na temat realizowany w czasie nieobecności (zestaw 4
zabaw lub gier),
- uzyskać co najmniej ocenę dostateczną z pisemnego sprawdzianu wiadomości, który
odbędzie się w czasie ćwiczeń nr 10
- uzyskać zaliczenie pisemnego opracowania, wraz z zespołem, zestawu zabaw lub gier
dotyczących wybranego zagadnienia (losowanie w czasie zajęć nr 1)
- uzyskać, co najmniej ocenę dostateczną za przeprowadzenie fragmentu zajęć (minimum 1
zabawa lub gra) w czasie ćwiczeń 9 – 14
-brać czynny udział w festynie dla dzieci.
* Dla osób chętnych istnieje moŜliwość uzyskania dodatkowej oceny za pisemne
przygotowanie i przeprowadzenie w trakcie zajęć zabawy lub gry ruchowej dotyczącej
zrealizowanego zagadnienia lub realizowanego tydzień wcześniej.
Uwagi do programu
Studenci w zespołach przygotowują zabawy lub gry dotyczące wybranego zagadnienia.
Przy doborze zabaw i gier szczególną uwagę naleŜy zwrócić na działania organizacyjne
podejmowane przez prowadzącego (płynne przejście z zabawy lub gry do kolejnej:
wykorzystanie przyborów, sposób ustawienia grupy….)
UWAGA!!!
Student ma obowiązek znać wszystkie zabawy lub gry, które opracował jego zespół,
gdyŜ dopiero w dniu prowadzenia dowie się ,którą zabawę lub grę będzie prowadził.
Opracowanie zestawu zabaw lub gier ruchowych powinno być sporządzone według
załączonego schematu.
SCHEMAT PISEMNEGO OPRACOWANIA ZESTAWU ZABAW
LUB GIER RUCHOWYCH
Imiona i nazwiska
Grupa dziekańska
Realizowane zagadnienie
Wiek uczestników planowanych zajęć
SPOSÓB OPISU ZABAWY LUB GRY RUCHOWEJ
Nazwa zabawy lub gry ruchowej:
Cel psychomotoryczny:
Cel wychowawczy:
(zgodnie z zasadami formułowania zadań szczegółowych – patrz publikacje:
Guła-Kubiszewska H., Lewandowski M., Jak formułować cele i zadania lekcji wychowania
fizycznego?, Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne, 1998, nr 3:
Guła-Kubiszewska H., Lewandowski M., Podstawy projektowania, programowania i
planowania pracy nauczyciela. Wychowanie fizyczne gimnazjum, WSiP, 2003)
Liczebność:
Przybory i przyrządy:
Przedstawienie fabuły, zasad, przepisów zabawy lub gry (zawsze podaj źródło, jeŜeli je znasz)
PYTANIA KONTROLNE
1. Zabawa to ... . Podaj przykłady.
2. Zabawa ruchowa to ... . Podaj przykłady.
3. Jaki jest podział zabaw ruchowych?
4. Jaki jest podział zabaw prostych?
5. Gra to … . Podaj przykłady.
6. Gra ruchowa to … . Podaj przykłady.
7. Jaki jest podział gier ruchowych?
8. Jaki jest podział zabaw i gier ruchowych?
9. Czym róŜni się gra ruchowa od zabawy ruchowej?
10. Gra prosta to … . Podaj przykłady.
11. Wymień rodzaje gier prostych.
12. Gra złoŜona to … . Podaj przykłady.
13. Jaki jest podział gier złoŜonych?
14. Gra specjalistyczna to … . Podaj przykłady.
15. Gra przejściowa to … . Podaj przykłady.
16. Gra druŜynowa to... . Podaj przykłady.
17. Czym róŜnią się gry druŜynowe od zespołowych gier sportowych?
18. Jaka jest metodyka nauczania poszczególnych zabaw i gier ruchowych?
19. Do czego mogą słuŜyć zabawy integracyjne?
20. W jakim celu wprowadzamy zabawy i gry przeciwko agresji?
21. Jakie są podstawowe zasady organizacji, przeprowadzenia i zakończenia zabawy i gry
ruchowej?
22. Podaj metodykę nauczania zabaw orientacyjno – porządkowych.
23. Podaj przykłady zabaw i gier ruchowych, przy pomocy, których moŜna rozwijać i doskonalić u dziecka świadomość cielesną?
24. Przybory to … . Podaj przykłady przyborów typowych, nietypowych, zastępczych.
25. Jak moŜna wykorzystać przybór typowy w sposób nietypowy, zastępczy? Podaj
przykłady.
26. Przyrządy to … . Podaj przykłady.
27. Jak rozdawać i zbierać przybory?
28. Jak formułować i operacjonalizować cele zabaw i gier ruchowych (cel wychowawczy i
cel psychomotoryczny)?
29. Przedstaw zasady zabawy lub gry ……………. – dotyczy wszystkich zabaw i gier
realizowanych w czasie zajęć.
30. Podaj kolejność postępowania w czasie organizacji zabawy lub gry ruchowej.
Ćwiczenie 1
Poznajemy się - zabawy integracyjne.
• Zapoznanie studentów z celami realizowanymi w semestrze
• Poznajemy zabawy mogące słuŜyć integracji
• Poznajemy rolę zabaw integracyjnych w zajęciach ruchowych
Zabawy:
Dzień dobry, Powitanie, PokaŜ swoje imię, Impuls do zbiórki, Mapa Polski, Znaki zodiaku, Kołderka, Rymowanka, Podziwiam mojego sąsiada za..., Szpieg, Chińskie szepty, Przebiega
kaŜdy, kto… (płachta), Szalone wycieraczki, Zęby - zęby
Ćwiczenie 2
Budujemy poczucie własnej wartości - zabawy i gry przeciwdziałające
agresji.
• Uczymy się jak osiągać sukcesy dzięki świadomej pracy nad złością i
agresywnością.
• Uczymy się akceptować i wyraŜać swoje uczucia oraz aktywnie działać i stanowić
o sobie samym.
• Uczymy się lepiej rozumieć siebie samych i innych ludzi.
Zabawy i gry:
Papierowa wojna, Skarb, Trening przetrwania, Złości mnie, Jestem-potrafię-mam, Dziecko w
studni, Taki sam i inny, Jestem dumny, Gorące krzesło, Moje dobre strony, Uliczka przyjaźni,
Jesteśmy wspólnotą, Wyczarujmy przyjaźń, PodróŜ do krainy wściekłości
Ćwiczenie 3
Bądźmy kreatywni - zabawy rozwijające twórcze myślenie i wyobraźnię
• Poznajemy ogólne zasady formułowania celów operacyjnych dotyczących tematu
lekcji oraz wychowania i psychomotoryczności
• Poznajemy definicje zabawy ruchowej
• Poznajemy podział zabaw i gier ruchowych wg Bondarowicza.
• Poznajemy sposoby wykorzystania przyborów i przyrządów do zajęć w sposób
nietypowy.
Zabawy:
Berek czarodziej, Zegar (Trzeciak), Berek z dosiadaniem, Berek po liniach, Berek murarz,
Berek ogonki, Nitka, Przejdź przez szarfę, Kreatywne stacje, Wędrówka po ciele, Marionetki.
Reagujemy na polecenia prowadzącego - zabawy i gry sprzyjające
koncentracji.
• Wspólnie w grupach przygotowujemy pracę semestralną, (ustalamy kolejność
prowadzenia, opisujemy zabawy i gry dotyczące wybranego zagadnienia, określamy
cele psychomotoryczne i wychowawcze)
• Poznajemy sposoby organizowania grupy w warunkach trudnych
• Poznajemy zabawy i gry ruchowe sprzyjające sprawnej organizacji zajęć
Zabawy i gry:
Berek labirynt, Impuls do zbiórki: działania matematyczne, sygnał wzrokowy: kształt,
kolor; Zabawy z laskami gimnastycznymi: utrzymaj laskę, przejdź z laską, zmień miejsce,
przerzuć w pionie, w poziomie, hip – hop; Zabawy z materacem: berek dookoła materaca,
berek po materacu, berek wokół stojącego materaca, dogoń moją głowę, dogoń moją
stopę, zmień miejsce przy materacu, przełóŜ materac, Zwiń szarfę, Chwyć szarfę, Kareta
Ćwiczenie 5
Uczymy się Ŝycia w grupie - zabawy i gry rozwijające współpracę
i współdziałanie.
• Poznajemy korzyści płynące ze współdziałania, czyli współpracujemy
Zabawy i gry:
Berek z materacem, Myśliwi i kaczki, Berek krzyŜak, Berek trójgłowy smok,
Pojazdy, Maszyny, TV Market, Disco Polo, Zabawy z płachtą: Liga mistrzów,
Igloo, Grzybek, Kotek i myszka, Tafla, Piłka w sufit, Rekin; UłóŜ napis (AWF).
Ćwiczenie 6
Widzimy – słyszymy – odczuwamy - zabawy i gry rozwijające zmysły.
• Poznajemy podział zdolności motorycznych
• Poznajemy zabawy rozwijające zmysły i zdolności koordynacyjne.
• Poznajemy nietypowe przybory wykorzystywane do realizacji zabaw ruchowych
Zabawy:
Berek Ŝuraw, Nietoperz, Obraz, Przewodnik, Pociąg w tunelu, Robot-roboty, Rydwan,
Bilardowe kule, Wielka Pardubicka, Malarz, Komar, Mucha, Przepaść, Szklana Pułapka.
Ćwiczenie 7
Współpracujemy czy rywalizujemy? - Gry ruchowe.
• Poznajemy definicje i podział gier ruchowych wg Bondarowicza
• Poznajemy róŜnice między zabawą i grą ruchową
• OdróŜniamy pojęcia: gra druŜynowa i zespołowa gra sportowa.
• Poznajemy problemy związane z rywalizacją
• Poznajemy specyfikę organizacji i prowadzenia gier ruchowych (rola sędziego)
Gry:
Berek druŜynowy na czas, śywy kosz, Gra do pięciu podań,
Rzut i bieg, Piti Ponga
Bawimy się na świeŜym powietrzu - zabawy i gry na boisku.
• Uczymy się jak organizować zajęciach w terenie - boisko szkolne,
• Poznajemy moŜliwości wykorzystania zajęć na świeŜym powietrzu do realizacji
wychowania fizycznego
Zabawy i gry:
Traper
Ćwiczenia 9, 10, 11, 12, 13, 14
Organizujemy zabawy i gry ruchowe.
• Uczymy się jak zorganizować i przeprowadzić zabawę lub grę ruchową – prowadzą
studenci.
Studenci w poszczególnych grupach prowadzą zabawy i gry ruchowe dotyczące określonych
zagadnień (nawiązywania kontaktów, opanowywania i przezwycięŜania złości i agresji,
rozwijania świadomości własnego ciała, wspomagania kreatywności, fizycznej i psychicznej
regeneracji).
Studenci zobowiązani są do:
• Przygotowania przed zajęciami odpowiedniej liczby i rodzaju przyborów oraz
przyrządów niezbędnych do przeprowadzenia zestawu zabaw i gier ruchowych,
• Posiadania gwizdka
• Przygotowania odpowiedniej muzyki do zajęć
Ćwiczenie 9
„Nawiązujemy kontakty” – zabawy igry integracyjne
Ćwiczenie 10
„Opanowujemy i przezwycięŜamy złość i agresję” –zabawy i gry przeciwko agresji
Ćwiczenie 11
„Rozwijamy świadomość własnego ciała” – zabawy i gry rozwijające zmysły
Ćwiczenie 12
„Budujemy poczucie bezpieczeństwa w grupie” – zabawy i gry rozwijające współpracę
i współdziałanie.
Ćwiczenie 13
„ Bądźmy twórczy” – zabawy rozwijające myślenie i wyobraźnię.
Ćwiczenie 14
„Muzyka i ruch”- uczymy się jak świadomie dobierać muzykę do zabaw i gier ruchowych.
Ćwiczenie 15
Uczymy się projektować zajęcia oparte o zabawy i gry ruchowe.
• Zastosowanie zabaw i gier ruchowych w czasie organizacji festynów i imprez
rekreacyjnych
• Zasady organizacji zajęć ruchowych w szkole i przedszkolu
Ćwiczenie 9
Nawiązujemy kontakty – zabawy i gry integracyjne.
Nazwiska i imiona
Ćwiczenie 10
Opanowujemy i przezwycięŜamy złość i agresję – zabawy i gry przeciwko agresji.
Nazwiska i imiona
Ćwiczenie 11
Rozwijamy świadomość własnego ciała – zabawy i gry rozwijające zmysły.
Nazwiska i imiona
Ćwiczenie 12
Budujemy poczucie bezpieczeństwa w grupie - zabawy i gry rozwijające współpracę i
współdziałanie.
Nazwiska i imiona
Ćwiczenie 13
Bądźmy twórczy – zabawy i gry rozwijające myślenie i wyobraźnię.
Nazwiska i imiona
Ćwiczenie 14
„Muzyka i ruch”- uczymy się jak świadomie dobierać muzykę do zabaw i gier
ruchowych
Nazwiska i imiona
Piśmiennictwo
Teoria:
BONDAROWICZ M., Zabawy i gry ruchowe. AWF Warszawa 1986.
BONDAROWICZ M., STANISZEWSKI T., Podstawy teorii i metodyki zabaw i gier
ruchowych, AWF Warszawa, 2000
CAILLOOIS R., Gry i ludzie. VOLUMEN Warszawa 1997.
CZABAŃSKI B., Kształcenie psychomotoryczne, AWF Wrocław, 2000.
GUŁA-KUBISZEWSKA H., LEWANDOWSKI M., Jak formułować cele i zadania lekcji
wychowania fizycznego? „Wychowanie Fizyczne i Zdrowotne”, 1998, 3.
HANNAFORD C., Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł (podstawy kinezjologii
edukacyjnej). Medyk, Warszawa 1998.
HUIZINGA J., Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury. Czytelnik, Warszawa 1985.
HURLOCK E.B., Rozwój dziecka, PWN, Warszawa 1986.
ILG F.L., AMES L.B., BAKER S.M., Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat. Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000.
ILG F.L., AMES L.B., BAKER S.M., Rozwój psychiczny dziecka od 10 do 14 lat. Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2000.
JEZIERSKI R., LEWANDOWSKI M., Gesty i znaki – sposób skutecznej komunikacji
w szkolnym wychowaniu
KOSZCZYC T., LEWANDOWSKI M. (red.), Zajęcia ruchowe w kształceniu
zintegrowanym. AWF, Wrocław 2000.
LEE C., Wzrastanie i rozwój dziecka, WSiP, Warszawa 1997.
OKOŃ W., Zabawa a rzeczywistość. WSiP, Warszawa 1987.
OSIŃSKI W., Zagadnienia motoryczności człowieka. AWF, Poznań 1991.
PRZETACZNIK-GIEROWSKA M., MAKIEŁŁO-JARśA G., Psychologia rozwojowa
wychowawcza wieku dziecięcego. WSiP Warszawa 1985.
STANISZEWSKI T. (red.), Zabawy i gry ruchowe – teoria i metodyka. AWF, Warszawa
1999.
SZOPA J., MLECZKO E., śAK S., Podstawy antropomotoryki. PWN, Warszawa-Kraków
1996.
WADSWORTH B.J., Teoria Piageta. Poznawczy i emocjonalny rozwój dziecka. WSiP, Warszawa 1998.
Praktyka:
BARTL A., Gry i zabawy na kaŜdą pogodę. Marba Crown LTD, Warszawa, 1996.
BERGIER J., Mini piłka noŜna. Agencja Promo-Lider. Warszawa, 1994.
BOGDANOWICZ M., KISIEL B., PRZASNYSKA M., Metoda Weroniki Sherborne w
terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka. WSiP Warszawa, 1996.
BOISKO PEŁNE RUCHU, gry i zabawy – sposoby znakowania boisk szkolnych, (praca
zbiorowa) Polski Zespół ds. Projektu Szkoła Promująca Zdrowie, Agencja Promo-Lider ZG
SZS, Warszawa, 1996.
BONDAROWICZ M., Forma zabawowa w nauczaniu zespołowych gier sportowych. SiT
Warszawa, 1983.
BONDAROWICZ M., Zabawy i gry ruchowe w zajęciach sportowych. Resortowe Centrum
Metodyczno-Szkoleniowe Kultury Fizycznej i Sportu, 1994.
BONDAROWICZ M., Zabawy i gry ruchowe na cztery pory roku. Bellona, Warszawa, 1995.
BONDAROWICZ M., Zabawy w grach sportowych. WSiP Warszawa, 1995.
BONDAROWICZ M., OWCZAREK S., Zabawy i gry ruchowe w gimnastyce korekcyjnej.
WSiP, 1997.
BOROWIECKI S., KLIMOWA M., Gry i zabawy na koloniach i zimowiskach, Instytut
Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa, 1985.
CHAUVEL D., MICHEL V., Gry i zabawy w przedszkolu. CYKLADY, Warszawa, 1999.
DORANCE S., Zajęcia twórcze w przedszkolu (przedmioty i obrazy). CYKLADY,
Warszawa, 1997.
EKERT A., Dzieci potrzebują ciszy. Zabawy relaksacyjne na wiosnę, lato, jesień i zimę.
Jedność, Kielce, 1999.
FALKENBERG G., Owiń sobie słonia wokół palca (zabawy manualne dla młodszych dzieci).
J&BF, Warszawa, 1995.
FĄK T., KAIK – WOŹNIAK A., Gry i zabawy integracyjne, Stowarzyszenie „Wspólnota
akademicka”, Legnica, 2004.
FLEMMING I., Gry i zabawy na wycieczkę szkolną. Jedność, Kielce, 1998.
FLEMMING I., FRITZ J., Zabawy na spostrzeganie dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym.
Jedność, Kielce, 1999.
FLEMMING I., FRITZ J., Zabawy na uspokojenie – odpręŜające zabawy dla dzieci ze szkoły
podstawowej. Jedność, Kielce, 1999.
FLEMMING I., FRITZ J., Zabawy na współpracę w domu, w przedszkolu i w szkole.
Jedność, Kielce, 1999.
FLEMMING I., FRITZ J., Zabawy ruchowe dla dzieci od 6 do 10 lat. Jedność, Kielce, 1998.
FUCHS B., Gry i zabawy na dobry klimat w grupie. Jedność, Kielce, 1998.
GIACONE E., SCHIAVETTA M., Zabawa na kaŜdy dzień (część 1 i 2). Jedność, Kielce,
1998.
JACHIMSKA M., Grupa bawi się i pracuje – zbiór grupowych gier i ćwiczeń
psychologicznych, UWUS, 1994.
KEMPF H. D., FISCHER J., Szkoła kręgosłupa, Oficyna wydawnicza ”Vocatio”, Warszawa,
1998.
KLOPPEL R., VLIEX S., Rytmika w wychowaniu i terapii. Warszawa, 1996.
KSIĘGA GIER I ZABAW, R.A.F. SCRIBA, 1998.
KULGAWCZUK R., Mini piłka siatkowa. Agencja Promo-Lider. Warszawa, 1994.
KUNZ I., Odkrywanie ciszy. Ćwiczenia odpręŜające dla dzieci w wieku 3 do 8 lat. Jedność,
Kielce, 2000.
MAŃKOWSKI R., MARTYNKIN A., Gry i ćwiczenia terenowe. MAW, Warszawa, 1983.
MICHUŁOWICZ J., Wesołe zawody. MAW, Warszawa, 1987.
MIELNICZUK M., STANISZEWSKI T., Stare i nowe gry druŜynowe. Telbit Warszawa,
1999.
NAWARA H., NAWARA U., Gry i zabawy integracyjne. AWF Wrocław, 2001.
PAWŁOWSKI E., Gry, ćwiczenia i zabawy zuchów. MAW Warszawa, 1988.
PORTMAN R., Gry i zabawy przeciwko agresji. Jedność, Kielce, 1999.
REICHEL G., RABENSTEIN R., THANHOFFER M., Grupa i ruch, CAK Warszawa, 1997.
RUMIŃSKI A., Mini koszykówka. Agencja Promo-Lider. Warszawa, 1994.
SHERBORNE W., Ruch rozwijający dla dzieci. PWN, 1997.
SILBERG J., Gry i zabawy z niemowlakami. Media Rodzinna, Poznań, 1996.
SILBERG J., Gry i zabawy z maluchami. Media Rodzinna, Poznań, 1995.
SILBERG J, Poznawanie zmysłów przez zabawę. KE Liber, Warszawa, 2007
SÖLVEBORN S-A., Streching SiT. Warszawa, 1989.
STUMPP U., Bewegungsspiele für Freizeit, Schule und Verein, Falken Niederhausen, 1995.
SZCZEPAŃSKI S., Planowanie i organizacja imprez rekreacyjno-sportowych w szkole, 1994.
SZYMAŃSKA-UCHTMAN U., Zabawy i ćwiczenia przy muzyce, 1983.
TEML H., Relaks w nauczaniu, WSiP, Warszawa, 1997
TOCZEK-WERNER S., Rekreacyjne gry ruchowe. AWF Wrocław, 1992.
TRZEŚNIOWSKI R., Gry i zabawy ruchowe. SiT Warszawa, 1987.
VOHLAND U., Radość zabawy – zabawy na świeŜym powietrzu dla dzieci i młodzieŜy.
Jedność, Kielce, 2000
VOHLAND U., SCHERF I., Gry i zabawy dla całej rodziny. Marba Crown LTD, Warszawa,
1997.
VOPEL K.W., Dzieci bez stresu. PodróŜe w nieznane. Jedność, Kielce, 2000.
VOPEL K.W., Dzieci bez stresu. W cudownej krainie fantazji. Jedność, Kielce, 2000.
VOPEL K.W., Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieŜy – część 1 –Kontakty,
Postrzeganie, ToŜsamość. Jedność, Kielce, 2000.
VOPEL K.W., Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieŜy – część 2 – Uczucie, Rodzina i przyjaciele. Jedność, Kielce, 2000.
VOPEL K.W., Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieŜy – część 3 – Komunikacja, Ciało, Zaufanie. Jedność, Kielce, 2000.
VOPEL K.W., Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieŜy – część 4 – Szkoła,
Feedback, Wpływ, Współpraca. Jedność, Kielce, 2000.
WESTON D.CH., WESTON M.S., Co dzień mądrzejsze. 365 gier i zabaw kształtujących
charakter, wraŜliwość i inteligencję emocjonalną dziecka, Prószyński i S-ka, Warszawa, 1999.
WIERTSEMA H., 100 gier ruchowych. Klanza, Lublin, 1999.
WLAŹNIK K., Przewodnik metodyczny dla nauczyciela - klasy I-III wychowanie fizyczne.
JUKA Łódź, 1996.
ZABAWY I GRY RUCHOWE W KULTURZE FIZYCZNEJ DZIECI I MŁODZIEśY
Materiały konferencyjne (T. Olejniczak, E. Fabiś, R. Muszkieta red.), AWF Poznań, 1997.
ZIELONKA Z., Mini piłka ręczna. Agencja Promo-Lider. Warszawa, 1994.
ZIMMER R., Sport i zabawa w przedszkolu. Marshal Wrocław, 1998.
BONDAROWICZ M., STANISZEWSKI T., Podstawy teorii i metodyki zabaw i gier
ruchowych. AWF, Warszawa 2000.
BONDAROWICZ M., Zabawy i gry ruchowe. AWF Warszawa 1986.
CZABAŃSKI B., Kształcenie psychomotoryczne, AWF Wrocław, 2000.
ECKERT A., Zajęcia sportowe w przedszkolu, Jedność, Kielce, 2004.
FĄK T., KAIK – WOŹNIAK A., Gry i zabawy integracyjne, Stowarzyszenie „Wspólnota
akademicka”, Legnica, 2004.
FLEMMING I. , FRITZ J., Zabawy na spostrzeganie. Jedność, Kielce 1999.
FLEMMING I. , FRITZ J., Zabawy na uspokojenie. Jedność, Kielce 1999.
FLEMMING I. , FRITZ J., Zabawy ruchowe. Jedność, Kielce 1998.
FLEMMING I., FRITZ J. Zabawy na spostrzeganie dla dzieci w wieku wczesnoszkolnym.
Jedność, Kielce 1999.
FLEMMING I., FRITZ J., Zabawy na współpracę w domu, w przedszkolu i w szkole.
Jedność, Kielce 1999.
FLEMMING I., Gry i zabawy na wycieczkę szkolną. Jedność, Kielce 1998.
FUCHS B., Gry i zabawy na dobry klimat w grupie. Jedność, Kielce 1999.
GRIESBECK J., Zabawy dla grupy. Jedność, Kielce 1999.
GRIESBECK J., Zabawy na wyprawy. Jedność, Kielce 2001.
GUŁA – KUBISZEWSKA H., LEWANDOWSKI M,. Jak formułować cele i zadania lekcji?
Wychowanie fizyczne i zdrowotne nr 3, 1998.
GUŁA – KUBISZEWSKA H., LEWANDOWSKI M, Podstawy projektowania
programowania i planowania pracy nauczyciela. Wychowanie fizyczne w gimnazjum. WSiP
2003.
KEMPF H. D., FISCHER J., Szkoła kręgosłupa, Oficyna wydawnicza ”Vocatio”, Warszawa,
1998.
NAWARA H., NAWARA U., Gry i zabawy intergracyjne Wyd. AWF Wrocław, 2001.
PORTMANN R., Gry i zabawy przeciwko agresji, Jedność, Kielce, 2005.
SZOPA J., MLECZKO E., śAK S., Podstawy antropomotoryki, PWN, Warszawa – Kraków,
1996.
VOPEL K.W., Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieŜy. Część 1: Kontakty.
Postrzeganie. ToŜsamość. Jedność, Kielce 1999.
VOPEL K.W., Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieŜy. Część 2: Uczucie. Rodzina i przyjaciele. Jedność, Kielce 1999.
VOPEL K.W., Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieŜy. Część 3: Komunikacja.
Ciało. Zaufanie. Jedność, Kielce 1999.
VOPEL K.W., Gry i zabawy interakcyjne dla dzieci i młodzieŜy. Część 4: Szkoła. Feedback.
Wpływ. Współpraca. Jedność, Kielce 1999.
VOPEL K. W., Witajcie nogi!, Jedność, Kielce, 1999.
VOPEL K. W., Witajcie ręce!, Jedność, Kielce, 1999.
VOPEL K. W., Witajcie oczy!, Jedność, Kielce, 1999.
VOPEL K. W., Witajcie uszy!, Jedność, Kielce, 1999.
VOPEL K. W., Od stóp do głów, Jedność, Kielce, 1999.
WAGNER E., Patrzeć – słyszeć i czuć, Jedność, Kielce, 2002.