INTELIGENCJA:

typy inteligencji, uczeń

zdolny, style poznawcze

LITERATURA:

Eysenck H i M. (1996) Podpatrywanie umysłu. Gdań sk: GWP

Markova D., Powell A. (2006) Twoje dziecko jest inteligentne; Warszawa : KsiąŜ ka i Wiedza

Nę cka, E. (1994). Inteligencja i procesy poznawcze. Kraków: Impuls; Strelau, J. (red.). (2000). Psychologia: Podrę cznik akademicki (t.II r.40); Gdań sk: GWP

Zimbardo P.G., Gerrig J.R. (2006) Psychologia i Ŝ ycie; Warszawa: PWN

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

INTELIGENCJA –

PROBLEMY DEFINICYJNE

INTELIGENCJA w ujęciu R.Cattell’a:

MoŜliwości + wiedza i umiejętności I. PŁYNNA

I. SKRYSTALIZOWANA

- wrodzona

- wyuczona

INTELIGENCJA w ujęciu H. Gardnera:

teoria inteligencji jako strategii przetwarzania

informacji – 7 typów zdolności

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

Inteligencja językowa

• zdolność reprodukcji przyswojonej wiedzy,

• umiejętność tworzenia i klasyfikowania pojęć,

• płynność, jakość i bogactwo wypowiedzi.

Jak rozwijać ten typ zdolności?

• Postępowanie według instrukcji

• Samodzielne poszukiwanie informacji

• Opisywanie ilustracji, przedmiotów z wyglądu lub według pomiarów,

• Opisywanie wydarzeń, problemów

• Przekazywanie wiedzy, poglądów, dyskutowanie

• Układanie i rozwiązywanie krzyŜówek i zagadek słownych

• Czytanie i układanie wierszy, opowiadań, historii

(H. Gardner)

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

1

Inteligencja logiczno-matematyczna

• umiejętność posługiwania się symbolami i operacjami matematycznymi,

• zdolność logicznego myślenia

• umiejętność rozwiązywania problemów.

Jak rozwijać ten typ zdolności?

• rozwiązywanie zagadek i problemów logicznych

• liczenie w pamięci

• określanie prawdopodobieństwa, obliczanie szans

• szacowanie wielkości

• planowanie

• opracowywanie harmonogramów

(H. Gardner)

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

Inteligencja wizualno-przestrzenna

• umiejętność planowania przestrzennego,

• wizualizowania

• przekładania języka werbalnego na język obrazów.

Jak rozwijać ten typ zdolności?

• wizualne przedstawianie treści (diagramy, schematy, mapy, wykresy);

• wykorzystanie filmów wideo, przeźroczy, symbolów

graficznych, programów komputerowych;

• przekazywanie wiedzy metodą narracyjną

wykorzystującą plastyczne opowiadania;

• malowanie; rysowanie; kreślenie

(H. Gardner)

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

Inteligencja motoryczna

• koordynacja wzrokowo-ruchowa,

• precyzja manualna,

• kontrola ruchów ciała.

Jak rozwijać ten typ zdolności?

• opanowanie wybranej dyscypliny sportowej

• wykonywanie czynności manualnych: malowanie,

modelowanie, kreślenie

• rozwiązywanie trójwymiarowych łamigłówek

• majsterkowanie, składanie, czyszczenie i konserwacja urządzeń

(H. Gardner)

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

2

Inteligencja muzyczna

• umiejętność czystego śpiewania,

• rozpoznawania dźwięków, melodii

• tzw. słuch muzyczny.

Jak rozwijać ten typ zdolności?

• uczenie się i śpiewanie piosenek

• rozpoznawanie melodii, rytmu

• gra na dowolnym instrumencie

• ruch w rytmie muzyki (rytmika, taniec)

• dobieranie podkładu muzycznego jako ilustracji do tekstu (H. Gardner)

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

Inteligencja interpersonalna

• zdolność rozumienia innych ludzi,

• łatwość nawiązywania relacji interpersonalnych.

Jak rozwijać ten typ zdolności?

• przekazywanie innym historii wczuwając się lub analizując role bohaterów

• pomaganie innym w uczeniu się i rozwiązywaniu problemów

• praca w zespole, dyskutowanie i praca na rzecz wspólnego przedsięwzięcia

• nazywanie i rozpoznawanie róŜnych stanów emocjonalnych u siebie i innych osób

• przewidywanie konsekwencji własnego zachowania

(H. Gardner)

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

Inteligencja metapoznawcza

• umiejętność obserwowania własnych procesów

myślowych i emocjonalnych,

• forma samoświadomości.

Jak rozwijać ten typ zdolności?

• pisanie pamiętników

• prowadzenie rozmów z innymi ludźmi nakierowanych na samopoznanie

• określenie siebie na róŜnych wymiarach – „kim jestem, co lubię, co chcę robić, moje zalety, wady, jakich lubię ludzi, jacy są moi przyjaciele”...

(H. Gardner)

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

3

POMIAR INTELIGENCJI:

Testy mierzące poziom inteligencji:

• Zadania dopasowane do róŜnych grup wiekowych

• Normy porównawcze – przeciętne wyniki dzieci w danej grupie wiekowej

• Umysłowy wiek dziecka – porównanie wyniku dziecka z normami

ILORAZ INTELIGENCJI

(IQ - intelligence quotient):

WIEK UMYSŁOWY

X 100

WIEK śYCIA

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

ROZKŁAD IQ W POPULACJI

Uwaga: DZIEDZICZENIE INTELIGENCJI – prawo regresji do średniej Przeciętny poziom IQ - 95% osób

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

Czym charakteryzują się zdolne dzieci?

• Szybkie tempo procesów myślowych

• Wysoka zdolność koncentracji uwagi

• Bardzo dobra pamięć

• DuŜa sprawność językowa

• Oryginalność zadawanych pytań i wysuwanych sugestii

• Umiejętność dostrzegania i rozwiązywania problemów

• Umiejętność wnioskowania

• Zainteresowanie prowadzeniem obserwacji

• Zainteresowania czytelnicze

• Wybitne wyniki w nauce potwierdzone ocenami i tytułami na konkursach i olimpiadach czy turniejach

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

4

Czynniki warunkujące rozwój intelektualny:

• Autonomia i otwartość na świat

• Pozytywna, stabilna samoocena

• Realistyczna ocena własnych moŜliwości

• Wiara we własne moŜliwości i umiejętności

Trudności dziecka zdolnego:

• Odseparowanie i niechęć rówieśników

• Niezaradność społeczna

• Nieharmonijny rozwój

• Natłok pracy i wymagań

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

Jak pomóc zdolnemu uczniowi?

• Wzbogacenie wybranych treści programowych

• Wprowadzenie dodatkowych zajęć

specjalistycznych

• Uczestnictwo w kursach, obozach edukacyjnych

• Przeniesienie ucznia do klasy wyŜszej

• Indywidualny tok zajęć

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

STYLE POZNAWCZE:

preferowany sposób funkcjonowania poznawczego

(poznawania świata), odpowiadający indywidualnym

potrzebom jednostki

1. Tempo poznawcze

(refleksyjność/ impulsywność - Kagan:

stopień, w jakim jednostka skłonna jest przy rozwiązywaniu problemów poznawczych do zastanawiania się nad trafnością hipotez

2. Abstrakcyjność / konkretność

– Goldstein, Scheerer:

preferencje dotyczące poziomu ogólności stosowanych kategori poznawczych

Wykład opracowany przez zespół psychologów CEN UWr.

5