VIII. WYD

VIII.

A

WYD TKI

A

PUBLICZNE

Nie wszystkie alokowane przez władze publiczne środki mają charakter wydatków.

Zgodnie

i

z ustaw

usta ą

w

o finansach publiczn

pub

ych

liczn

środki publiczne

pub

przeznacza się na:

y wydatki

y rozchody.

Zgodnie z nią rozchodami publicznymi są: y Spłaty otrzyman

ł

ych

aty otrzyman

poż

po ycz

ż

ek i

ycz

kredytów;

kr

y Wykup papierów wartościowych;

y Udzielone pożyczki i kredyty;

y Płatności wynikające z odrębnych ustaw, których źródłem finansowania są przychody z prywatyzacji majątku publicznego; y Udział

Udzia y Skarbu P

ł

a

y Skarbu P ń

a stwa mię

stwa mi dzynarodo

dzynar

w

odo ych instytucjach

w

finansowych;

y Inne operacje związane z zarządzaniem długiem publicznym i płynno

ł

ś

ynno ci

ś ą

ci .

KLASYFIKAC

KLASYFIKA JA WYDA

A WYD TKÓ

A

W

TKÓ

y Wy

W datki dzieli si

datki dzieli ę

si na:

ę

•

bieżące i kapitałowe,

•

rządow i

e samorządowe,

•

stałe (zdetermino

(

wane) i zmienne

)

,

•

według pełnionych przez nie funkcji

WYDA

WYD TKI BIE

A

ŻĄ

TKI BIE

CE I KAPIT

ŻĄ

A

CE I KAPIT Ł

A OW

Ł

E

y Wydatkami ka

y

pitałowymi

y

- płatności dokonywane w

y

związku z

ą

nabywaniem i objęciem akcji oraz wniesieniem wkładów do spółek prawa handlowego, wydatki inwestycyjne jednostek finansów publicznych oraz dotacje na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji realizowanych przez inne jednostki.

y Wydatki bieżące - służą realizacji podstawowych funkcji państwa i zabezpieczeniu finansowania potrzeb społecznych w danym ro

r ku bud

o

ż

ku bud eto

ż

w

eto ym.

w

W

ym.

y

W datki te obejmu

obejm ją

j :

ą

y wynagrodzenia i uposażenia osób zatrudnionych w państwowych jednostkach budżetowych oraz składki naliczane od tych wynagr

wyna odz

gr

e

odz ń

e i uposaże

ż ń;

y zakupy towarów i usług;

y koszty utrzymania oraz inne wydatki związane z funkcjonowaniem jednostek budżetowych i realizacją ich statutowych zadań;

y koszty zadań zleconych do

y

realizacji

j jednostk

j

om zaliczanym i

y

niezaliczanym do sektora finansów publicznych, z wyłączeniem organizacji pozarządowych.

WYDA

WYD TKI ST

A

A

TKI ST Ł

A E I ZMIENNE

y Wy

W datki stał

datki sta e

ł -

e wydatki zdeterminowane histor

wydatki zdetermino

ycznie, to

jest występujące w roku ubiegłym; wydatki, które nakładają na państwo ustawowe zobowiązania wobec obywateli oraz wydatki zwią

wydatki zwi zane z obsł

obs ug

ł ą

ug dł

d ugu pub

ł

liczneg

ugu pub

o

liczneg .

y Ich udział w ogólnych wydatkach budżetu państwa wzrastał od połowy lat dziewięćdziesiątych, sięgając w 2008 r. - 75,1%. W ustawie budżetowej w wydatkach stałych dominują: subwencje dla jednostek samorządu terytorialnego,

g koszty obsługi d

g ługu

g pub

p licznego

g , dotacje

j

do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, wydatki na obronę naro

nar dow

do ą, wp

, w ł

p aty do

ł

bud

aty do

żetu Unii

ż

Euro

Eur pejskiej, wydatki

pejskiej,

refundowane z budżetu UE. W ten sposób wyznaczony obszar wyboru w zakresie polityki budżetowej dotyczy zaledwie oko

zaledwie ok ł

o o 25

ł

% wydatków .

Ta

T bela 1.

bela Struktura

1.

wydatków sektora finansów publiczn sektora finansów pub

ych w

liczn

latach 2000

latach 2000--2009.

2009.

Wyszczególnienie

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

(w ml

(w

d zł)

Wydatki ogółem

293

327,1 343,3

369

399,3 409,8 442,4 485,2

534

590,8

1. Wydatki bieżące

272,7

307

321,9 345,3 367,5 373,8 391,8 434,6 475,3

521,3

2. W

y

W datki

datk

69,6

kapitałowe

19,9

20,1

21,4

23,7

31,8

36

50,6

50,6

58,7

(w % PKB)

Wydatki ogółem

39 4

42

42 5

43 8

43 2

41 7

41 7

41 2

42

44,0

Wydatki ogółem

39,4

42

42,5

43,8

43,2

41,7

41,7

41,2

42

,

1. Wydatki bieżące

36,6

39,4

39,8

41

39,8

38

37

36,9

37,4

38,8

2. Wydatki

5,2

kapitałowe

2,7

,

2,6

,

2,6

,

2,8

,

3,4

,

3,7

,

4,8

,

4,3

,

4,6

,

(w %)

Wydatki ogółem

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

1. Wydatki bieżące

93,1

93,9

93,8

93,6

92,0

91,2

88,6

89,6

89,0

88,2

2. Wydatki

kapitałowe

6,8

6,1

6,2

6,4

8,0

8,8

11,4

10,4

11,0

11,8

Ta

T bela 2.

bela 2. Udział wydatków w PKB w

ł

e

wydatków w PKB w dług kr

ł

yterium szczeb

yterium szcz la

eb

wł

w adzy w latach 2000

ładzy w latach 2000--2009.

2009.

Wyszczególnienie

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Wydatki rządowe

31,1

31,7

33,1

34,0

30,5

30,1

16,2

16,9

17,1

17,2

Wydatki

11,6

11,6

11,3

11,3

11,4

11,8

12,8

12,6

13,1

14,4

samorządowe

Wydatki

-

-

-

-

-

-

12,7

11,6

11,8

12,4

,

ubezpieczeniowe

Ta

T b

a ela

l

a 3

. Wa

W r

a tość

o og

ść

ół

ó em i struktura

ł

sk

em i struktura onsolido

sk

wan

onsolido

ych

wan

nak

ych

ładów

ł

sektora instytucji rzą

sektora instytucji rz do

ą wych i

do

samorzą

samorz do

ą wych w

do

e

wych w dł

d ug funkcji w

ł

l t

a ach 2001-2008 (

2008 w %)

%) .

Wyszczególnienie

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Nakł

Nak ady ogó

łem w mld

mld z

ł

z

342 9

,

354 2

,

372 4

,

396 1

,

421 7

,

452 8

,

483 2

,

544 9

,

Działalność

12,2

12,3

12,1

13,2

14,3

13,3

12,6

12,8

ogólnopaństwowa

Obro

Obr na nar

o

nar dowa

dow

2 7

,

2 8

,

2 8

,

3 0

,

2 9

,

3 2

,

3 9

,

3 8

,

Bezpieczeństwo i

4,0

4,2

4,4

4,3

4,5

4,5

4,7

4,7

porządek publiczny

Edukacja

Eduk

13,0

13,3

12,7

12,8

13,0

12,9

12,7

12,3

Ochrona zdrowia

10,4

10,6

10,5

10,1

9,8

10,3

10,6

11,0

Ubezpieczenia społeczne i

43,0

43,4

44,1

42,9

41,2

40,4

39,6

37,8

opieka

opiek socjalna

Sprawy gospodarcze

7,8

7,0

6,7

7,0

8,4

9,7

10,2

11,5

Ochrona środowiska

2,1

1,5

1,5

1,1

1,4

1,4

1,4

1,4

Gospod k

ar a

mieszkaniowa i

3,0

3,1

3,1

3,0

2,5

2,3

1,7

1,9

komunalna

Organizacja

wypoczynku, kultura i

1,8

1,7

1,8

1,9

1,9

2,1

2,6

2,9

religia

Ta

T bela 4.

bela Struktura

4.

wydatków sektora finansów publiczn sektora finansów pub

ych

liczn

wedł

d ug grup

ł

ekonomiczn

ek

ych

onomiczn

w latach 2000

ych w latach 2000--2009 (w

2009 (w %).

Koszty

Dotacje

Wydatki obsługi Rozliczen

Środki Wydatki

Wyszczeg Wydatki

ki

do zadań

bieżące

długu

ia z

własne

majątko

ólnienie

socjalne

gospodar

jednostek publiczne bankami

UE

we

czych

go

2000

40,8

44,2

6,3

0,8

0,9

-

6,9

2001

38,8

46,4

6,7

0,6

0,9

-

6,6

2002

40,9

44,0

7,4

0,6

0,9

-

6,2

2003

39,6

45,8

7,0

0,4

0,7

-

6,6

2004

38,7

44,3

6,2

0,3

0,7

1,5

8,2

2005

41,7

39,8

6,4

0,2

0,7

2,4

8,7

2006

41,1

40,2

6,6

0,2

0,7

2,2

9,0

2007

38,8

41,5

6,0

0,2

0,8

2,2

10,4

2008

38,1

42,7

5,0

0,0

1,0

2,3

11,0

37 9

41 3

5 8

0 0

1 0

2 3

11 8

2009

37,9

41,3

5,8

0,0

1,0

2,3

11,

PLANOW

PLANO ANIE WYD

W

A

ANIE WYD TKÓW

A

Wyróżnia się następujące metody

planowania wydatków publicznych:

y planowanie, programowanie,

budżetowanie,

y metoda oparta na wyborze celów, okre

okr ślana jak

ś

o

lana jak ZBB,

ZBB

y metoda historyczna,

y metoda

zad i

an owa.

ZARZĄDZANIE WYDA

DZANIE WYD TKAMI

A

PUBLICZNYMI W POLSCE

W Pol

sce wyk

t

orzys uje si

ę głó

ł wni

e

dwie metody kształtowania

wydatków publicznych:

y historyczną

yczn ,

ą

y zadaniową.

KLUCZOWE ELEMENTY

KLUCZO

BUD

BU Ż

D ETO

ET W

O ANIA ZAD

W

A

ANIA ZAD NIOW

NIO EGO

W

Kluczowymi elementami budżetowania zadaniow

zadanio eg

w o s

eg

ą

o s :

y ustalenie celów i priorytetów,

y ustalenie odpowiedzialno

ustalenie odpo

ś

wiedzialno ci za re

ci za r alizację

alizacj celów

ogólnych i szczegółowych,

y ustalenie systemu ocen i e

ustalenie system

waluacji

u ocen i e

osią

osi gany

gan ch

wyników

Budżet zadaniowy

y po

p winien być

y opar

p ty na takich

dokumentach planistycznych, jak:

y założeniach do wieloletniego

g plano

p

wania

zadaniowego;

y trzyletniej zadaniowej projekcji wydatków; y rocznych budżetach oraz planach działań

USTA

UST W

A O

W WE REGULA

O

CJE B

WE REGULA

U

CJE B D

U ŻET

Ż

O

ET W

O ANIA

W

ZADA

ZAD NIO

A

W

NIO EGO

Obejmują one:

y obow

obo i

w ą

i zek umieszczania

z

w

ek umieszczania uzasadnieniu do ustawy uzasadnieniu do usta

budżetowej wydatków w układzie zadaniowym zgodnie z metodologią zawartą w wyżej wymienionej ustawie; y zadaniowy sposób prezentacji w ustawie budżetowej programów wieloletnich i inwestycji; y wpro

wpr wadz

o

enie jednolitych zasad dotycz

wadz

ą

enie jednolitych zasad dotycz cych systemu cych system

sprawozdawczego w zakresie budżetu zadaniowego; y obowiązek planowania zadaniowego nie tylko w odniesieniu do budżetu, ale i planów finansowych agencji wykonawczych, funduszy celowych i państwowych osób pra

p wnych (w

( tym także w odniesieniu do instytucji j

gospodarki budżetowej);

y przyjęto również nową, trzystopniową strukturę planow

plano ania wydatków

w