Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje... Page 1 of 4

pszczoły.pl->Dwumiesięcznik Pasieka

Szukaj

W MOJEJ PASIECE ABECADŁO NAUKA W PASIECE CHOROBY W PASIECE PRODUKTY PASIECZNE ARCHIWUM

W MOJEJ PASIECE

Poddawanie matek sztucznie unasiennionych bez sprawdzonego czerwienia –

problem wciąż aktualny

Wykonywanie

zbyt

częstych,

niepotrzebnych przeglądów pasieki nie

opłaca się, odbija się bowiem ujemnie na

poziomie produkcji. Każde otwarcie ula i

rozebranie

gniazda

destabilizuje

ten

układ i niepokoi pszczoły.

W numerze

Jakkolwiek każdy z nas w pracy przy

pszczołach

znajduje

przede

wszystkim

Wydarzenia

przyjemność, to zdarzają się sytuacje, kiedy

Jubileusz profesora

wykonywanie pewnych zabiegów należałoby

Jerzego Woyke

przyspieszyć. Na obsługę pasieki mamy fot. R. Krawczyk

przecież czas tylko przez parę miesięcy w

Apimondia 2009

Zastosowanie folii zamiast beleczek dostepo-

roku.

Paradoksalnie

dla

prac wych pozwala na natychmiastową ocenę siły

Kamiańskie klimaty

przygotowawczych

dysponujemy

całą rodziny.

jesienią, zimą, początkiem wiosny i końcówką

W mojej pasiece

lata. Wielu robót związanych z przygotowaniem sprzętu nie musimy wykonywać,

wszystko bowiem można obecnie kupić. Często zakup określonego sprzętu nawet

Zimowa pasieka

bardziej się opłaci niż próba jego własnoręcznej produkcji. Takie prace jak odsklepianie

Drzewa i krzewy dla

i wirowanie plastrów, wtapianie węzy oraz postępowanie z odebranym miodem można

naszej pasieki

zmechanizować. Może je wykonać osoba nie będąca pszczelarzem: pracownik,

Ul leżak dla hobbysty,

pomocnik lub domownik. Jedynie czynności związane z bezpośrednią obsługą rodzin

cz. 1.

pszczelich wymagają osobistego zaangażowania pszczelarza i nie dają się

zmechanizować. Ale i tutaj można wprowadzić usprawnienia pozwalające przyspieszyć

Moja metoda

obsługę pasieki.

zintegrowanej walki z

Varroa destructor

Zasadniczo są dwie drogi prowadzące do zmniejszenia czasochłonności pracy przy

Pozyskujmy pierzgę

pszczołach. Pierwsza z nich to zrezygnowanie z niektórych zabiegów. Jest wiele takich

prac, które wykonujemy z przyzwyczajenia lub by w danym momencie zaspokoić naszą

Kalejdoskop

ciekawość, a które pszczołom mogą zaszkodzić. Druga droga to wykonywanie

określonych prac pasiecznych sposobami najprostszymi i jednocześnie najbardziej

Miody pitne, sycone

uniwersalnymi, to znaczy umożliwiającymi w czasie jednego przeglądu wykonanie kilku

czy niesycone?

zabiegów i poczynienie wielokierunkowych obserwacji.

Z Pasieką w świat

Zazwyczaj przy omawianiu metod gospodarki pasiecznej różnicuje się je w zależności

4 000 000 kilo miodu

od wielkości pasieki. Pszczelarzom amatorom zaleca się dokładną znajomość aktualnej

w 6 tygodni

sytuacji w każdej rodzinie pszczelej. Służyć temu mogą częste przeglądy, w czasie

których aktualizujemy wiedzę o rozwoju rodziny, lokalizacji i jakości matki czy poziomie

Międzynarodowe

zapasów. Wszystko to skrzętnie notujemy. Natomiast dla dużych pasiek zaleca się

Kongresy

pobieżne przeglądanie rodzin czy nawet wnioskowanie z zachowania pszczół lotnych.

Pszczelarskie

Skrajnym podejściem jest traktowanie całej kilkudziesięciopniowej pasieki ustawionej

Apimondii

na jednym stanowisku jako jednostki produkcyjnej, w której we wszystkich rodzinach

Nauka w pasiece

należy wykonywać te same lub podobne zabiegi.

Monitorowanie

I tak na ogół jest. Pszczelarz amator swojej niewielkiej pasiece poświęca dużo czasu,

mikroklimatu rodziny

przeglądy wykonywane są często i trwają długo. Dzięki temu dokładnie wie, co dzieje

pszczelej

się w każdym ulu i gdy sytuacja zaczyna zmierzać w niepożądanym kierunku, może

system WMA, cz. 1.

natychmiast reagować. W dużej pasiece wiedza taka jest bardziej ogólna, a obsługa

pasieki sprowadza się do zapewnienia pożytku i miejsca w ulach na magazynowanie

Wszystko, co o

miodu. Na efekt tych różnic nie trzeba długo czekać. Okazuje się, że rodziny w

plastrze i wosku

pasiekach pszczelarzy zawodowych są wydajniejsze niż w amatorskich. Według danych

pszczelim wiedzieć

PZP średnia produkcja miodu z rodziny była w latach 1999-2003 prawie dwukrotnie

należy, cz. 4.

wyższa w pasiekach dużych niż w hobbystycznych. Co prawda wpływ na te różnice ma

Pasieka poleca

w pierwszej kolejności dostępność bazy pożytkowej, bowiem pasieki zawodowe albo

wędrują, albo korzystają z obfitych pożytków w miejscu stacjonowania. Natomiast

Miód i produkty

pasieka amatorska stoi najczęściej tam, gdzie mieszka pszczelarz, a nie zawsze jest to

pszczele dla zdrowia,

teren wymarzony dla pszczół. Jednak rodzaj prac wykonywanych przez pszczelarza i ich

urody i podniebienia

terminowość też wpływa na wielkość zbiorów miodu.

Z pasieki do kuchni

Pszczoły, jak wszystkie zwierzęta, bardzo

cenią sobie spokój. By normalnie pracować

Ptysie, sernik z pianką

nie mogą czuć się zagrożone. Nie może być

Historia

naruszona

specyficzna

homeostaza

charakterystyczna dla atmosfery gniazda

Saga rodu Kurpielów

pszczelego, porównywalna z zależnościami

http://www.pasieka.pszczoly.pl/index.php?s=vjufile&grkat=w_mojej_pasiece&artpli...

2010-01-13

Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje... Page 2 of 4

panującymi w organizmie zwierzęcia wyżej

Kącik dla dziadków

zorganizowanego. Każde otwarcie ula i

i wnuczków

rozebranie gniazda destabilizuje ten układ i

niepokoi pszczoły. Niepewność ta trwa wiele

O pszczole, kociczce

godzin i nie pozwala wszystkim osobnikom

Kundzi i kocurku

podjąć normalnej pracy. Dlatego każda

Tetroniuszu

ingerencja w spokój rodziny pszczelej musi

mieć swój cel, a najlepiej kilka celów.

Kącik kolekcjonera

Wykonywanie zbyt częstych, niepotrzebnych

Rzeźby i figurki z

przeglądów pasieki po prostu się nie opłaci,

motywami

odbija się bowiem ujemnie na poziomie

pszczelarskimi

produkcji. Zawsze więc, zanim chwycimy za fot. J. Pudełko

podkurzacz i dłuto, zastanówmy się, czy tego

akurat dnia zaglądanie do uli jest naprawdę potrzebne. Po chwili przemyślenia możemy

dojść do wniosku, że doskonale wiemy, co w którym ulu się dzieje, a chcemy tylko

sprawdzić, czy pszczoły na pewno noszą miód, ciągną węzę, matka zaczerwia poddane

wczoraj plastry itd. Zaglądanie nic nie pomoże, pszczoły dzięki niemu miodu więcej nie

przyniosą, zwolnią tylko tempo pracy. Węzę odbudują później, ponieważ przeglądem

schłodzimy gniazdo i rozpędzimy woszczarki. Matkę natomiast w trakcie sprawdzania,

czy dobrze wypełnia swoje obowiązki, możemy zagnieść lub uszkodzić. A więc może

odłóżmy przegląd na tydzień, kiedy przy okazji zabierzemy miód, zrobimy odkład,

dodamy węzę i wymienimy beleczki, by je oskrobać z propolisu.

To także najprostszy przykład ułatwienia sobie obsługi pasieki. Oczywiście w ciągu tego

tygodnia oczekiwania niepokój nasz sięgnie zenitu. Naprawdę trudno będzie

powstrzymać się przed zajrzeniem do chociaż jednego ula. Ale gdy już zajrzymy i

stwierdzimy, że wszystko jest w porządku, to cóż nam szkodzi przejrzeć następny i

kolejne? Jest na to rada. Musimy czymś wypełnić czas, a najlepszym na to sposobem

będzie powiększenie pasieki. Wtedy zamiast zaglądać w kółko do tych samych uli,

przeglądać będziemy kolejne i te przeglądy będą naprawdę konieczne.

Skoro mowa o powiększaniu pasieki, dobrze byłoby wykorzystać takie możliwości,

ponieważ kraj nasz jest słabo napszczelony. Jest mnóstwo terenów o pożytkach

pozwalających osiągnąć zadawalający poziom produkcji pasiecznej, na których pszczół

jest niewiele lub nawet nie ma ich wcale. Jest więc gdzie pszczoły ustawiać i niejeden

pszczelarz rozbudowałby swoją pasiekę, jednak obawia się, że nie zdoła jej

samodzielnie obsłużyć. Można oczywiście zatrudnić kogoś do pomocy. Przy naszym

bezrobociu to bardzo szlachetna idea. Ale to kolejne koszty, zresztą musiałby to być

fachowiec, uczciwy i pracowity, a znalezienie kogoś takiego nie jest obecnie łatwe

nawet w naszym szlachetnym zawodzie. Dlatego warto się zastanowić, czy nie da się

zwiększyć wydajności naszej pracy, modyfikując nieco sposób obsługi pasieki.

A jest to możliwe, są bowiem pasieki i w Polsce, i w innych krajach, gdzie jedna osoba

obsługuje 300-500 rodzin pszczelich. Przy takiej wydajności produkcja pasieki

wystarczy na zaspokojenie potrzeb życiowych jej właściciela nawet w obecnych

trudnych czasach.

By kilkakrotnie zwiększyć naszą wydajność, należy wprowadzić kilka zmian. Po

pierwsze, trzeba poprawić jakość pogłowia pszczół w pasiece. Musimy mieć pszczoły

dobrze zimujące, o wczesnym rozwoju, mało rojliwe, łagodne, spokojne i pracowite.

Matki muszą być młode i w bardzo dobrej kondycji. Wtedy można zazimować bardzo

silne rodziny. Po przezimowaniu nie trzeba ich podmiatać, usuną bowiem osyp zimowy

same w trakcie pierwszego oblotu. Nie ma też na ogół potrzeby wymieniania

zapleśniałych zatworów i innych elementów wyposażenia uli. Pszczoły o genetycznie

uwarunkowanym intensywnym rozwoju wcześnie podejmują pracę i niepotrzebne jest

wiosenne podkarmianie, ścieśnianie gniazd i zasilanie słabych rodzin. Jeżeli nasze

pszczoły będą z natury nierojliwe, a matki młode na drugi plan schodzi walka z

nastrojem rojowym, nierzadko angażująca wszystkie siły pszczelarza już od początku

maja. Praca przy pszczołach łagodnych, spokojnych i dobrze trzymających się plastrów

jest samą przyjemnością, a wszelkie przeglądy, nie wyłączając wyszukiwania matki,

trwają krótko. Oczywiście matki muszą być oznakowane wypukłymi opalitkami w

jasnych kolorach.

To tylko niektóre korzyści wynikające z

utrzymywania

w

pasiece

wartościowych

matek. Oszczędności czasu z tego tytułu będą

ogromne. Z niektórych prac zrezygnujemy

zupełnie (podmiatanie, podkarmianie, walka z

rójką), inne zajmą nam kilkakrotnie mniej

czasu, ponieważ przy spokojnych, łagodnych

pszczołach pracuje się szybko.

Kolejne usprawnienie to wnioskowanie o

stanie rodziny bez rozbierania całego gniazda.

Najprostsza

jest

obserwacja

pszczół

wylatujących z ula. Już pierwszy oblot fot. J. Jóźwik

wiosenny dostarczyć może wielu informacji o Ramka pracy szybko dostarcza nam informacji

stanie rodziny. Jeżeli przebiega dynamicznie, o stanie rodziny.

nie trzeba zaglądać do uli. Dopiero za miesiąc

przyjdziemy z suszem lub węzą i rozpoczniemy poszerzanie gniazd (jeżeli przez ten

miesiąc było ciepło). Później, wiosną i latem zachowanie pszczół na wylotku

doświadczonemu pszczelarzowi dostarczy tylu informacji, że przeglądy sprawdzające

nie będą potrzebne. Intensywne loty po nektar świadczą o nastroju roboczym.

http://www.pasieka.pszczoly.pl/index.php?s=vjufile&grkat=w_mojej_pasiece&artpli...

2010-01-13

Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje... Page 3 of 4

Wentylowanie gniazd wieczorem i w ciepłe czerwcowe noce oznacza zagęszczanie

przyniesionego wziątku. Świadczy to o tym, że praca wre. Wieczorne śpiewanie matek

w ulach to znak, że jutro będziemy mieli rójki, a więc coś wcześniej zaniedbaliśmy.

Natomiast przynoszenie przez zbieraczki dużych ilości pyłku, mimo że cieszy

pszczelarza, nie zawsze świadczy o tym, że w rodzinie wszystko jest dobrze. Pszczoły

bowiem przynoszą go, gdy jest dobry pożytek pyłkowy, a zapasy pierzgi w ulu kończą

się. Pyłek mogą więc przynosić nawet rodziny bezmateczne lub z trutówkami, dlatego

ten wskaźnik nie jest w pełni miarodajny.

Doskonałą i w 100 procentach pewną metoda oceny nastroju w rodzinie jest

obserwacja budowy na ramce pracy. Tam gdzie jej stosowanie jest utrudnione ze

względu

na

konstrukcję

ula,

można

o

nim

wnioskować

na

podstawie

zagospodarowywania węzy. Jeden rzut oka na węzę dodaną w nadstawce wystarczy, by

stwierdzić, czy rodzina jest w nastroju roboczym. Jeśli węza jest odbudowywana równo

i szybko zalewana miodem (lub zaczerwiana jeżeli jest w gnieździe), to wszystko jest w

porządku. Jeśli pszczoły węzy nie odbudowują, to albo nie ma pożytku, albo gniazdo

jest zbyt obszerne, albo rodzina jest już w zaawansowanym nastroju rojowym. Jeśli

węza jest dziurawiona i zgryzana, to nie ma matki i spieszmy rodzinę ratować,

ponieważ mogą zalęgnąć się trutówki, o ile już ich nie ma!

Ramka pracy dostarcza nam bardziej szczegółowych informacji o rozwoju rodziny, ale

przeglądanie jej może być bardziej pracochłonne. Powinna być ona umieszczona przy

czerwiu, a więc w gnieździe i dostanie się do niej może wymagać zdjęcia nadstawki.

By stwierdzić obecność matki w rodzinie, wystarczy niewielki wgląd do gniazda i

sprawdzenie, czy w plastrach są jajeczka. Jeśli tak, to znaczy, że wszystko jest w

porządku i nastrój rojowy na razie nam nie grozi. Jakość matki ocenimy na podstawie

zwartości czerwienia.

Ilość miodu w nadstawce określamy, wyjmując po jednej skrajnej ramce. Jeżeli miód w

nich jest zasklepiony to znaczy, że pozostałe też są pełne i śmiało można przystępować

do miodobrania. Samo strzepywanie i omiatanie pszczół przebiega sprawnie, gdy są

one łagodne i jest jeszcze umiarkowany pożytek. Wtedy nie dochodzi do rabunku.

Wszelkie prace pasieczne wykonywać będziemy o wiele szybciej, gdy zamiast

pracochłonnych beleczek odstępnikowych zastosujemy płótno powałkowe lub folię, albo

pojedynczą powałkę z płyty pilśniowej czy utwardzonego styropianu.

Doskonałym sposobem dającym bardzo duże

oszczędności robocizny i zwielokrotniającym

produkcję miodu jest zastosowanie metody

izolatorowej. Polega ona na ograniczeniu

czerwienia

matki

na

2-3

plastrach

umieszczonych

w

izolatorze

z

kraty

odgrodowej. Powinien on znajdować się w

środku

gniazda,

by

możliwy

był

jak

największy kontakt całej rodziny z matką.

Zamykamy w nim matkę w czasie wiosennego

apogeum rozwoju rodziny, najczęściej po

rzepaku. W zależności od potrzeb czerwienie fot. J. Pudełko

matki

(wychów

pszczół)

zwiększamy,

wymieniając zaczerwione plastry w izolatorze na susz lub węzę, lub utrzymujemy je na

stałym, niewielkim poziomie. Metoda ta zapobiega wyrojeniu się rodziny oraz pozawala

uzyskać duże ilości miodu, szczególnie na terenach o niezbyt obfitych pożytkach. Jest

najbardziej godna polecenia wszystkim pszczelarzom polskim prowadzącym pasieki

stacjonarne.

Jedyną bardziej skomplikowana i czasochłonną pracą wykonywaną przy tej metodzie

jest wyszukanie matki w celu umieszczenia jej w izolatorze. Czynność ta nie jest

trudna, gdy pszczoły są łagodne, a matka jest oznakowana. Za to później nie tracimy

czasu na zwalczanie nastroju rojowego i chwytanie rojów, a koszt zbudowania lub

zakupu izolatorów zrekompensuje już pierwsze miodobranie.

Zauważmy, że wszystkie wymienione dotychczas usprawnienia dadzą się zastosować w

każdej pasiece bez względu na typ ula. Jeszcze lepsze efekty wydajności naszej pracy

uzyskamy, stosując nowoczesne, całkowicie rozbieralne ule wielokorpusowe zbudowane

z lekkich materiałów. Wtedy zamiast operować przy wykonywaniu określonych zbiegów

(poszerzanie gniazd, miodobranie) pojedynczą ramką przestawiamy, dostawiamy,

ujmujemy lub wymieniamy całe korpusy. Miodobranie możemy usprawnić, usuwając

pszczoły z kondygnacji z miodem przy pomocy przegonek. Siłę rodziny określamy,

sprawdzając, jak dużo pszczół obsiada najwyższy korpus magazynowy i najniższy

gniazdowy. Jeżeli jest nastrój rojowy, to na dolnym skraju plastrów w gnieździe widać

miseczki matecznikowe lub mateczniki. Wtedy jeden korpus z czerwiem, matką i

pszczołami zabieramy jako odkład, a do pozostałej części rodziny poddajemy matkę

nieunasiennioną lub zostawiamy jeden matecznik. Jeżeli jest pożytek, zabieg taki

wystarczy, by nastrój rojowy zaniknął.

Taka modyfikacja prac pasiecznych pozwala wydatnie zwiększyć wydajność pracy

pszczelarza. To z kolei droga do powiększenia i utowarowienia pasieki, skąd już tylko

krok do pełnego zawodowstwa. A pszczelarstwo jako zawód to bardzo odpowiedzialna

praca, z tym że odpowiadamy przed pszczołami i przed sobą. Oprócz tego oznacza

także spokój i w miarę pewny coroczny dochód – we współczesnym świecie jedną z

najbardziej poszukiwanych wartości.

Sławomir Trzybiński

http://www.pasieka.pszczoly.pl/index.php?s=vjufile&grkat=w_mojej_pasiece&artpli...

2010-01-13

Czasopismo pszczelarskie PASIEKA - pszczelarstwo, pszczoły, ule, miód, informacje... Page 4 of 4

Pasieka nr 3/2005

«« powrót

©2003-2010 Dwumiesięcznik "PASIEKA" - portal www.pszczoly.pl

http://www.pasieka.pszczoly.pl/index.php?s=vjufile&grkat=w_mojej_pasiece&artpli...

2010-01-13