Site: SASANA.PL at http://sasana.wikidot.com

Source page: Litera E at http://sasana.wikidot.com/e

Litera E

Tytuł: Przewodnik po Buddyzmie od

źródło

A do Z

drukuj

O autorze: Bhante Shravasti

Dhammika

Wersja scribd:

Wersja pdf:

,POWRÓT DO SPISU TREŚCI,

LITERA E

EINSTEIN, ALBERT

(EINSTEIN, ALBERT)

Albert Einstein (1879 – 1955) - słynny amerykański fizyk niemieckiego pochodzenia,

powszechnie uważany za jeden z największych i najbardziej wpływowych umysłów w

dziejach historii. Pomimo, że urodzony w żydowskiej rodzinie, Einstein okazywał

niewielkie zainteresowanie konwencjonalną religią, przez całe życie nie był związany z

żadną z nich. Bez względu na to, był bardzo uduchowionym człowiekiem, zgłębiającym

istotę ludzkiej natury, przeznaczenia. Wśród różnych doktryn religijnych, buddyzm jawił

sie Einsteinowi jako wyjątkowy. W jednym ze swych esei pisał: "jednostka odczuwa

nicość, jeśli chodzi o ludzkie pragnienia oraz cele, z drugiej strony zaś majestat,

cudowny porządek, objawiające się zarówno w naturze, jak i w świecie myśli. Jednostka

ludzka spogląda na swą egzystencję jak na rodzaj więzienia, chcąc przy tym

doświadczyć wszechświata jako spójnej znaczeniowo całości. Początki kosmicznej

religinjości pojawiają się we wczesnych etapach rozwoju – na przykład w licznych

Psalmach Dawida a także niektórych Proroków. Buddyzm… szczególnie zawiera

wyraźne tego elementy”. W swych późniejszych, bardziej szczegółowych uwagach na

temat religii, Einstein ponownie nawiązywał do nauk Buddhy: “religia przyszłości będzie

kosmiczną religią. Powinna ona przekroczyć osobowego Boga oraz unikać teologii i

dogmatów. Zawierając w sobie zarówno to, co naturalne, jak i to, co duchowe, powinna

oprzeć się na poczuciu religijności wyrastającym z doświadczania wszelkich rzeczy

naturalnych i duchowych jako pełnej znaczenia jedności. Buddyzm odpowiada takiemu

opisowi. (…) Jeżeli istnieje w ogóle religia, która może sprostać wymaganiom

współczesnej nauki, to jest nią buddyzm.”

ELASTYCZNOŚĆ

(FLEXIBILITY )

Elastyczność (muduta) w znaczeniu psychologicznym, to umiejętność zobaczenia zmian

i niuansów w sytuacji lub zasadzie i odpowiedniego dostosowania się do nich. W Metta

Sutcie Buddha zaleca elastyczność, wraz z kilkoma innymi cnotami, które są ważne,

choć rzadko się o nich mówi: „Człowiek powinien być pojętny, bezpośredni, bardzo

bezpośredni, elastyczny i skromny, a przemawianie do niego powinno być łatwe

(Sn.143). W Jatakach mówi on: „Naginaj się jak łuk i bądź tak giętki jak bambus, a wtedy

nie będziesz z nikim w niezgodzie” (Ja.VI,295). Elastyczność Buddhy jest najbardziej

widoczna w jego podejściu do zasad. Tworzył zasady dla mnichów i mniszek, aby

odnieść się do określonych problemów i oczekiwał od wszystkich wzięcia ich na

poważnie i stosowania się do nich. Jednak był na tyle mądry, iż rozumiał, że żadna

zasada nie może objąć wszystkich możliwych sytuacji, że sytuacje zmieniają się, dlatego

też zasady powinny być w miarę potrzeby zmieniane. W Vinayi widzimy, jak zasady były

dostosowywane i modyfikowane, a tuż przed swoim odejściem, Buddha powiedział

uczniom, że gdy pojawi się taka potrzeba, mogą zmieniać pomniejsze zasady (D.II,154).

Elastyczność intelektualna (cittamuduta) jest równie ważna (Dhs.45). Posiadanie

poglądów i opinii, ale bez pedantyczności, dogmatyzmu i sztywności wobec nich, jest

ważnym aspektem oddzielenia. Zob. Umiejętne Środki.

EPITET

(EPITHET)

Epitet (pariyāya or vevacana) jest wyrazem bądź wyrażeniem, który dokładnie opisuje

charakter lub istotę czegoś. Są cztery wersy, o których można mówić, że są epitetami

nauk Buddy. Są to: “unikaj zła, podtrzymuj dobro, oczyszczaj swój umysł – oto nauka

Buddów” (Dhp.183) “Unikanie pogardy, unikanie krzywdzenia innych, powściągliwość

zgodna z zasadami dyscypliny klasztornej, umiarkowanie w jedzeniu, życie w

samotności, poświęcenie się medytacji – oto nauka Buddów” (Dhp.185) “ Spostrzegać

konflikt jako zagrożenie, a równowagę jako spokój, trwać w jedności i życzliwości – oto

są nauki Buddów” (Cp.3,15,13). “Miłość powinna być rozwijana wobec innych jak i siebie

samego, miłość powinna przenikać wszystko – oto są nauki Buddów” (Mil.394).

Dwie rzeczy są widoczne w sposób natychmiastowy w tych epitetach. Po pierwsze to, że

buddyzm nie mówi o naturze twoich wierzeń, lecz jakości twego serca. Drugą rzeczą jest

to, że buddyzm przywiązuje wagę do oczyszczania umysłu oraz okazywania miłości w

szerokim znaczeniu. Buddystą nie jest ten, kto “wierzy” w Buddhę. Jest to natomiast ten,

kto jest życzliwy ( sakhila), kto działa na rzecz jedności ( samagga) oraz zgody (avivāda)

w swym społeczeństwie, ten który rozwija miłość w swoim sercu ( mettabhāvanā) jak i

obdarowuje tą miłością wszystkich, włącznie z sobą samymi (mettacittena pharitabbaṃ).

EUTANAZJA

(EUTHANASIA)

Eutanazja – rodzaj intencjonalnego działania, mającego na celu uśmiercenie pacjęta,

poprzez wstrzymanie bądź przeprowadzenie odpowiednich czynności medycznych.

Eutanazję dzielimy na czynną, np. podanie śmiertelnego zastrzyku oraz bierną, np.

zaprzestanie podawania pokarmu pacjentowi, będącemu w stanie nieświadmoności.

Istnieje jeszcze inny podział - i tak eutanazja może być: dobrowolna (wypływająca

bezpośrednio z prośby pacjenta) oraz niedobrowolna (na przykład w sytuacji, gdy

pacjent jest całkowicie nieświadomy, a decyzję podejmuje za niego jego opiekun

prawny). A zatem istnieją cztery rodzaje eutanazji: czynna dobrowolna (ang. AVE –

active voluntary), bierna dobrowolna (ang. PVE – passive voluntary), czynna

niedobrowolna (ang. ANE – active non-voluntary) oraz bierna niedobrowolna (ang. PNE

– passive non-voluntary). Buddyzm kładzie bardzo silny nacisk na szacunk dla życia, z

podkreśleniem, że śmierć jest integralną częścią życia, przez co jej także należy się

szacunek. Jednym ze sposobów na okazanie szacunku wobec życia jest pogodzenie się

z tym, że życie stało się tak przepełnione bólem i brak w nim godności, że jednostka,

bądź bliscy uznają, że nadszedł czas by to ukrócić. Szacunek wobec śmierci oznacza

wdzięczność za to, że jej czas już nadszedł, zgodę na dopełnienie naturalnej kolejności

rzeczy. Eutanazja bierna w swych dwóch postaciach (PVE i PNE) – jest zatem zgodna z

buddyjskim nauczaniem, nie przeciwstawia się pierwszemu wskazaniu, a wręcz

przeciwnie – można to nawet traktować jako akt współczucia.

Buddhism and Bioethics, Damien Keown, 1995.

EWOLUCJA

(EVOLUTION)

Ewolucja – naukowa koncepcja, mówiąca o tym, że życie stopniowo przystosowuje się

do zmian zachodzących w środowisku poprzez mutacje, selekcje naturalną oraz walkę o

przetrwanie. Po raz pierwszy opisana przez Karola Darwina w 1859, obecnie uważana

za najbardziej fundamentalne prawo stosowane w naukach o życiu. W Tipitace nie jest

tak dokładnie wyjaśniona niemniej jednak, idea ewolucji jest zadziwiająco zgodna z

naukami Buddhy na temat żądzy życia (bhava tanhà), zmienności wszystkiego (anicca) i

naturalnych przyczynach, aniżeli boskiego stworzenia. W sutcie Aggańńa Buddha mówi,

że gdy Ziemia powstała, była cała pokryta wodą a pierwsze formy życia dryfowały po

powierzchni, tam się odżywiały oraz stopniowo przeistaczały sie w coraz to bardziej

złożone formy. Trwało to bardzo długi okres czasu (D.III,84-88). Pomysł, że człowiek

mógł wyewoluować z niższych stworzeń, jest dla teistycznych religii sprzeczny z ich

naukami. Mówią one, że człowiek jest wyjątkową istotą, stworzoną przez Boga, różną od

zwierząt. Buddyści od zawsze wierzyli, że zwierzętom należy się miłość i szacunkek, są

oni pozytywnie nastawieni wobec idei ewolucji.

EZOTERYZM

(ESOTERICISM)

Ezoteryzm - idea mówiącą, że pewne nauki duchowe powinny być utrzymywane w

tajemnicy, a wykładane tylko nielicznym. Upaniszady, teksty tworzone w czasach

Buddhy, zawierały tajemne nauki dostępne tylko i wyłącznie wysokiej kaście ludzi, którzy

uroczyście przysięgli całkowite oddanie wobec nauczyciela. Nawet w buddyzmie

tybetańskim czy wadżrajanie niektóre nauki są dostępne tylko tym, którzy zostali

wtajemniczeni. Pomysł by Dhamma została ograniczona i zmonopolizowana przez

zamknięte grono ludzi, był niezgodny z filozofią Buddhy. Spostrzegał on prawdę, którą

nauczał, jako zrozumiałą dla wszystkich, tak samo ważną dla wszystkich, a także

odpowiednią dla wszystkich. Przy pewnej okazji powiedział: “Trzy rzeczy lśnią otwarcie

dla wszystkich, a nie w sekrecie. Jakie trzy? Księżyc, słońce oraz Dhamma wraz z

zasadami, nauczana przez Tathàgatę” (A.I,283). Przypomniał o tym także na krótko

przed śmiercią mówiąc: “Głoszę Dhamme bez dzielenia na ukrytą i ogólnie dostępną

naukę. Nie trzymam zaciśniętej dłoni jak nauczyciel, który ma coś do ukrycia.”D.II,100).

,POWRÓT DO SPISU TREŚCI,

Chcąc wykorzystać część lub całość tego dzieła, należy używać licencji GFDL:

Udziela się zgody na kopiowanie, dystrybucję lub/i modyfikację tego

tekstu na warunkach licencji GNU Free Documentation License w wersji

1.2 lub nowszej, opublikowanej przez Free Software Foundation.

Można także użyć następującej licencji Creative Commons:

Uznaniem autorstwa może być przypis wskazujący na adres strony internetowej

odwołujący się do tego dzieła.

Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 3.0

Oryginał można znaleźć na tej stronie: http://buddhismatoz.com/about.html

Źródło: przepisane od autora.

Redakcja portalu tłumaczeń buddyjskich: http://SASANA.PL/

Tłumaczenie i redakcja polska: Portal Sasana.pl (Paweł Ł., Anna G., Maudgalyayana)

page revision: 7, last edited:

Jeśli nie zaznaczono inaczej, Zawartość tej strony dostępna jest na licencji Creative Commons

Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 License