Kroeber, Istota kultury, 362-369
L. Kroeber, Istota kultury, str: 362-396, Kultura
cywilizację (nauka i technologia)
rzeczywistoś ci i kultura wartoś ci
Proces naukowo-technologiczny polega na
Opracował: qba
akumulacji – następny wynalazek opiera się na
poprzednich
Podsumowanie
kulturę (filozofia, religia, sztuka)
Tekst analizuje zaleŜność pomiędzy kulturą a
− Merton wprowadza rozróŜnienie:
społeczeństwem. Autor zestawia dwa podejścia:
kultura cywilizacyjna – ma charakt. obiektywny
antropologiczne i socjologiczne. Z punktu widzenia
kultura „kulturowa” – ma charakt. subiektywny
antropologii społeczeństwo jest częścią kultury. Dla
− MacIver rozróŜnia:
socjologów kultura jest wytworem społeczeństwa.
cywilizacja:
sfera
środków
działania
Socjologia analizuje te aspekty kultury, które są
społecznego
przejawem działań społecznych, natomiast inne
kultura: sfera celów społecznych
aspekty
kultury
pozostają
poza
obszarem
Istnieją trzy podstawowe dziedziny bytu: fizyczna,
zainteresowań.
organiczna i świadoma. W obrębie dziedziny bytu
świadomego wyróŜnia trzy porządki:
Kultura
w
definicji
Koebera
to
historycznie
kulturowy (religia, filozofia, wiara, sposób
zróŜnicowany i zmienny zespół zwyczajowych
Ŝycia)
sposobów funkcjonowania społeczeństw ludzkich.
technologiczny (równoznaczny z cywilizacją,
Podstawowe składniki to :
kultura
rzeczywistości:
wyraŜa
się
w
− ‘kultura rzeczywistości’ (nauka i technologia)
wytworach
mających
umoŜliwiających
− ‘kultura wartości’ (filozofia, religia, sztuka).
osiągnięcie celu); ten porządek nie obejmuje
− ‘kultura społeczna’ (struktura, zachowania
nauki
społeczne polityczne i ekonomiczne)
społeczny (formy połączeń wyraŜające się w
− opcjonalnie język
tworzeniu grup i stowarzyszeń)
Kultura wg Kroebera
Rys historyczny
− Kultura w definicji Koebera to historycznie
− Postęp ludzkości jest ideą postępu w zakresie
zróŜnicowany i zmienny zespół zwyczajowych
warunków społecznych
sposobów funkcjonowania społeczeństw ludzkich.
− Koncepcje rasistowskie raczej hamują rozwój
Podstawowe składniki to :
− Zmiany społeczne nie zachodzą w obrębie natury
‘kultura rzeczywistości’ (nauka i technologia)
ludzkiej, ale w sztucznym środowisku zasad i reguł,
‘kultura wartości’ (filozofia, religia, sztuka).
które człowiek stale dla siebie tworzy, w obrębie
‘kultura społeczna’ (struktura, zachowania
zwyczajów, którymi się otacza
społeczne, polityczne i ekonomiczne)
− Idea postępu: narodziła się w XVIII w Europie
opcjonalnie język
(Oświecenie), zakładała, Ŝe ludzkość podlega
Uwaga: elementy wzajemnie się przenikają, nie ma
nieustannemu rozwojowi
między nimi ścisłej granicy.
−
−
Pod koniec XIX w antropologia odrzuciła ideę
nauka dąŜy do zrozumienia, a technologia do
ewolucjonizmu
rozumianego
jako
stały,
kontrolowania i wykorzystania natury
jednokierunkowy rozwój
− rodzaj działalności naukowej jest funkcją kultury
− Wprowadzono zasadę relatywizmu: kultura musi do której naleŜy (zaleŜy od kontekstu kult.)
by
−
ć analizowana w oparciu o swoje fundamenty
odkrycie naukowe musi dojrzeć, doczekać swojego
(kontekst kulturowy)
czasu (np. teoria Darwina do akceptacji wymagała
− Równocześnie
zaczęto
budować
model
zmiany sposobów prowadzenia badań)
porównawczej morfologiii kultur. Punktem wyj
−
ścia
nauki nie da się całkowicie usunąć ze strefy
w tym modelu są trzy przesłanki empiryczne:
wartości (filozofia)
dyfuzja materiałów kulturowych (czyli wymiana
− ciąg przejścia od kult. rzeczywistości do kult.
doświadczeń)
wartości: technologia – nauka – filozofia – religia –
kontekst historyczny
sztuka
tzw.
‘obiektywny
system
wartości
Antropologia versus socjologia
subiektywnych’, nazywany ‘etosem’, ‘duchem’,
− antropologia i socjologia mają inne spojrzenie na
‘wzorem podstawowym’, ‘superstylem’.
kulturę
W tym kontekście róŜnica pomiędzy cywilizacją a
− na początku antropologowie badali kulturę małych
kulturą polega na tym, Ŝe cywilizacja oznacza
społeczności,
którymi
nie
zajmowali
się
wielkie
‘kultury’,
natomiast
społeczeństwa
socjologowie
(niezaleŜnie od rozmiaru) posiadają jakąś kulturę.
− definicja kultury wg antropologów: całokształt
− Trójpodział zjawisk społeczno-kulturowych. Wg
ludzkich wytworów i zwyczajowych sposobów
Alfreda Webera zjawiska społeczno kulturowe
zachowania.
dzielą się na:
− dla socjologii kultura jest mniejszym fragmentem,
społeczeństwo (zjawiska i procesy społeczne
pochodną działalności społecznej
ekonomiczne i polityczne)
(qba)
1
Kroeber, Istota kultury, 362-369
− dla antropologów kultura to szersza całość
zawierająca w sobie społeczeństwo i wew. relacje
− oba podejścia są równoprawne: dla kaŜdej kultury
społeczeństwo jest warunkiem wstępnym, kaŜdej
grupie społecznej towarzyszy kultura
Kultura a społeczeństwo
− obszar stosunków międzyludzkich moŜe być
ujmowany zarówno z socjologicznego jak i
kulturowego punktu widzenia
− socjologowie zajmują się aspektami społecznymi,
natomiast antropologowie aspektami kulturowymi
tych samych zjawisk
− pojęcie ‘kultura’ pojawiła się później niŜ pojęcie
‘społeczeństwo’
− wewnątrz kultury moŜna wyróŜnić wiele
zazębiających się segmentów: kult społeczna, kult.
materialna, ekonomia, sztuka, religia, język itd.
− trzy porządki: społeczny, kulturowy, cywilizacyjny
dają nam podział zjawisk na trzy obszary: jeden
obszar społeczny i dwa obszary kulturowe
− socjologia pozostawia antropologii te aspekty
kultury, które nie są zawarte w działaniu
społecznym
− zatem zjawiska społeczne mają dwojaki aspekt: dla
antropologów są częścią kultury, dla socjologów
tyczą się kultury, ale zarazem usuwają ją poza
zakres zainteresowań
(qba)
2