BUDOWA

I ZASADY DZIAŁANIA BRONI

Zebrał na podstawie źródeł internetowych: Piotr Mingielewicz

Działanie, przeznaczenie i charakterystyki techniczne

Broń palna jest rodzajem broni, w której do wyrzucenia pocisku z lufy wykorzystywa-na jest energia gazów powstałych w wyniku wybuchowego spalania się prochu w łusce.

Do broni palnej krótkiej zalicza się broń osobistą o małych wymiarach, przystosowaną do strzelania z jednej lub obu rąk na krótkie odległości (maksymalnie do 50 m).

Ze względu na konstrukcję, broń palną krótką dzieli się na pistolety i rewolwery Z obu rodzajów broni strzela się ogniem pojedynczym.

Pistolet P- 64 (P- 83)

Pistolet P-64 (polski) składa się z następujących podzespołów:

— szkielet z lufą. Lufa jest połączona ze szkieletem w sposób trwały w tylnej swojej części i nie ma możliwości przemieszczania się wzglę-dem szkieletu. Komora nabojowa lufy ma kształt prawie cylindryczny odpowiadający nabojom 9 mm Makarowa. Szkielet jest zespołem łączącym pozostałe części pistoletu, a dolna jego część stanowi chwyt z gniazdem magazynka. W szkielecie osadzona jest większość elementów mechanizmu spustowo-uderzeniowego oraz wyrzutnik łusek. Połączony ob-rotowo ze szkieletem kabłąk (osłona) języka spustowego wykorzysty-wany jest do-datkowo do ograniczenia ruchu zamka oraz rozdzielenia obu zespołów przy rozkła-daniu pistoletu;

— zamek. Przednia część zamka osłania lufę od góry i z boków. W tylnej jego części umieszczona jest iglica ze sprężyną, nastawny bezpiecznik skrzydełkowy, wskaźnik obecności naboju oraz wyciąg łusek. Na górnej powierzchni zamka osadzone są przyrządy celownicze (muszka i szczerbinka). Prowadnice łączą zamek ze szkieletem w sposób umożliwiają-cy wzajemne przemieszczanie się obu zespołów

do tyłu i do przodu. Ruch zamka do tyłu ogranicza występ kabłąka, a ruch do przodu wlot lufy;

— sprężyna powrotna;

— magazynek (P— 64 6 naboi; P— 83 8 naboi).

Pistolet P-64 (P-83) jest krótką bronią samopowtarzalną, której działanie oparte jest na wykorzystaniu energii odrzutu zamka swobodnego. Występujące po strzale zjawisko odrzutu wykorzystane jest do przeładowania broni, tj. wyrzucenia na ze-wnątrz łuski i wprowadzenia do komory nabojowej kolejnego naboju. Przedwcze-snemu otwarciu zamka zapobiega odpowiednio dobrana twardość sprężyny powrotnej i ciężar zamka. Magazynek o pojemności 6 (8) naboi znajduje się w chwycie pistoletu i jest wymienialny w czasie strzelania. Mechanizm spustowy podwójnego działania (z samonapinaniem). Mechanizm uderzeniowy z kurkiem obrotowym odkry-tym.

Strzelanie rozpoczynamy wprowadzając pierwszy nabój do komory nabojowej poprzez przeładowanie pistoletu (cofnięcie zamka do tyłu i swobodne puszczenie go —

ruch zamka do przodu wymuszony jest przez sprężynę powrotną). Dla oddania kolejnego strzału wystarczy zwolnić spust i ponownie nacisnąć na język spustowy (samo-powtarzalność). Po wystrzeleniu ostatniego naboju zamek zostaje zatrzymany w tylnym położeniu na wyrzutniku (w P-64), a w przypadku P-83 — na dźwigni zaczepu zamka znajdującej się po lewej stronie pistoletu. Po wymianie magazynka należy w P-64 pociągnąć zamek do tyłu i puścić go swobod-nie, a w P- 83, nacisnąć dźwignię zaczepu zamka.

UWAGA!

P-64 wzorowany jest na Walterze PPK — dobra jakość wykonania (technika skrawa-niem) oraz małe gabaryty, powodują, że jest trwały w użytkowaniu i łatwy do ukrycia.

Do jego wad zaliczyć można małą pojemność magazynka i zbyt duży nacisk na język spustowy potrzebny przy strzelaniu z samonapinania.

W pistolecie P.-83 obniżono koszty produkcji poprzez zastąpienie tech-niki skrawania gięciem, zgrzewaniem i spawaniem. Mimo wprowadze-nia pewnych ulepszeń (większa pojemność magazynka, lżejszy nacisk na spust przy samonapinaniu) pistolet jest niebezpieczny dla użytkow-nika (częste zacięcia, możliwość powstania okaleczeń przez ostre krawędzie, itp.). Istnieje możliwość przeładowania obu typów pistoletów przy włączonym bezpieczniku zewnętrznym. Jednak funkcja bezpiecznika uniemoż-liwia napięcie kurka i tym samym oddanie strzału, ponieważ kurek pistoletu nie pozostaje na zaczepie. W celu oddania strzału należy przestawić skrzydełko bezpiecznika i napiąć kurek — bez powtórnego przeładownia pistoletu.

Wymienione wyżej pistolety strzelają amunicją (9 mm Makarowa), której energia wylotowa nie przekracza 350 Juli, co pozwala na uproszczenie ich konstrukcji (lufa po-

łączona na stałe ze szkieletem) i zasto-sowanie zasady swobodnego odrzutu zamka.

Przy strzelaniu amunicją, której energia wylotowa przekracza 350 Juli, stosuje się zasadę krótkiego odrzutu lufy

Pistolety działające na zasadzie wykorzystania energii krótkiego od-rzutu lufy mają bardziej skomplikowaną budowę, szkielet i lufa są rozdzielne. Do pistoletów takich zalicza się m.in. polski MAG- 95, czeski CZ—75, austriacki GLOCK-17 i wiele innych strzelających nabojem 9 mm Luger (Para).

CZ-75

Skonstruowany został w latach siedemdziesiątych w wyniku zapotrzebowania na nowoczesny pistolet strzelający nabojami 9 mm Luger Projekt pistoletu opracowali bra-

cia Josef i Franciszek Kouchy Jest on w całości wykonany ze stali (z wyjątkiem okła-dek chwytu), metodą odlewu wysokociśnieniowego, lufa kuta na zimno.

Zasada działania pistoletu opiera się na wykorzystaniu energii krót-kiego odrzutu lufy Ryglowany jest przez przekoszenie lufy które wy-muszone jest współdziałaniem osi zaczepu zamka i nerkowatego wycięcia w brodzie lufy (tylna cześć lufy pod komora nabojową). Do połączenia lufy z zamkiem służą dwa półokrągłe występy na lufie, wchodzące w odpowiadające im kształtem wycięcia w zamku.

Mechanizm spustowy podwójnego działania pozwala na strzelanie zarówno z wcze-

śniej napiętego kurka, jak również z samonapinania. Mechanizm uderzeniowy (z kurkiem zewnętrznym) posiada iglicę przerzutową (inercyjną), co pozwala na bezpieczne przenoszenie naboju w komorze nabojowej, z opuszczonym kurkiem. Bezpiecznik zewnętrzny włącza się tylko przy napiętym kurku. Można również zabezpieczyć pistolet przez ustawienie kurka w położeniu pośrednim. Zaczep zamka, bezpiecznik i zatrzask magazynka znajdują się po lewej stronie pistoletu, mają ergonomiczny kształt i są łatwo dostępne, lecz tylko dla strzelców praworęcznych. Na bazie CZ-75 produ-kowany jest model CZ-85, który jest przystosowany dla strzelców leworęcznych, posiada zdublowane (z prawej strony pistoletu) dźwignie operacyjne — zaczep zamka i bezpiecznik — bez zatrzasku magazynka. Celownik stały oferowany jest w wersji z plamkami ułatwiającymi celowanie w warunkach złej widoczności.

Pistolet zasilany jest z dwurzędowego magazynka o pojemności 15 nabojów. Jako wyposażenie dodatkowe produkowane są magazynki o pojemności 20 i 25 sztuk.

UWAGA!

Ze względu na uproszczoną obróbkę, pistolet tani i niezawodny — do-skonały pod względem technicznym. Konstrukcja zespołu kurkowo — uderzeniowego traktowana

jako wzorcowa do porównywania innych rozwią-zań konstrukcyjnych. Ze względu na brak ochrony patentowej do 1990 r. chętnie kopiowany przez inne firmy, m. in. Tan-foglio (Włochy), Springfield (USA), ITM i Sphinx (Szwajcaria).

DANE TECHNICZNE: długość pistoletu — 206 mm; wysokość — 138 mm; szerokość

— 33 mm; długość linii celowniczej 1610 mm; lufa o długości 120 mm ma 6 bruzd prawoskrętnych; skok gwintu 250 mm; waga pistoletu z pustym magazynkiem — 1

000 gram; prędkość począt-kowa pocisku — 360 m/sek; energia wylotowa pocisku —

500 J.

Glock 17

Skonstruowany został przez Gastona Glocka w 1980 r. —innowacją było zastosowa-nie do produkcji materiałów polimerowych. Szkielet pistoletu jest wykonany z polime-ru, natomiast zamek i inne elementy ze stali. Lufa stalowa kuta na zimno.

Działa na zasadzie krótkiego odrzutu lufy, ryglowany jest przez przekoszenie lufy w płaszczyźnie pionowej, które wymuszone jest współdziałaniem ukośnego występu na lufie z blokiem ryglującym. Mechanizm uderzeniowy, nie ma kurka, jest tylko iglica z własną sprężyną wewnętrzną. Napinanie sprężyny iglicy jest dwustopniowe, czę-

ściowe napięcie sprężyny odbywa się przy każdym przeładowaniu broni, napięcie do końca oraz zwolnienie iglicy następuje podczas ściągania spustu. Dzięki częściowe-mu napinaniu sprężyny iglicy przez odrzucany po strzale zamek, siła nacisku po-trzebna do ściągnięcia spustu jest niewielka.

Pistolet ma trzy bezpieczniki tworzące system „Safe-Action”. Są to: bezpiecznik spustowy w postaci małego „języczka” w spuście oraz dwa bezpieczniki wewnętrzne — przednia i tylna blokada iglicy. Bezpieczniki te wyłączają się w czasie ściągania spustu przez strzelającego i włączają się, gdy tylko zdejmie palec ze spustu. Ponadto, zwolnienie spustu powoduje zwolnienie napięcia iglicy — pozwala to na bezpieczne prze-noszenie pistoletu z nabojem w komorze nabojowej. Pistolet

przeznaczony do użytkowania przez strzelców praworęcznych — tylko dźwignia ry-glowania zamka jest zdublowana z prawej strony Obsługa dźwigni ope-racyjnych jest utrudniona z powodu ich małych rozmiarów — uniemożliwia to strzelanie w rękawicz-kach. Rozwiązanie to miało na celu zmniejszenie oporów podczas wyjmowania broni z kabury, spod marynarki, itp

Przyrządy celownicze stałe, z obwódką na szczerbince i plamką na muszce, ułatwiającymi celowanie w warunkach złej widoczności. Magazynek dwurzędowy o pojemności 17 naboi, zatrzask magazynka jest dostępny po obu stronach pistoletu. Produkowane są również magazynki o większej pojemności.

UWAGA!

Pistolet bardzo wrażliwy na zanieczyszczenia oraz zmiany rodzaju amunicji (produ-centów amunicji), co skutkuje częstymi zacięciami podczas strzelania. Należy sprawdzić zakupiony egzemplarz broni, strzelając amunicją pochodzącą od różnych produ-centów i stosować ten rodzaj, na którym najrzadziej się zacina. Przy strzelaniu amunicją Sellier~Bellot (bardzo dobrą -produkcji czeskiej) zdarza się 70-80% zacięć. Ta sama amunicja użytkowana w innych rodzajach pistoletów nie sprawia żadnych pro-blemów.

DANE TECHNICZNE: długość pistoletu — 186 mm; wysokość — 136 mm; szerokość

— 33 mm; długość linii celowania — 165 mm; długość lufy— 114 mm; lufa poligonal-na (heksagonalna prawoskrętna); waga pisto-letu z pustym magazynkiem — ok. 700

gram; prędkość początkowa pocisku — 360 misek; energia wylotowa pocisku — 500

J.

Rewolwer

Jest rodzajem broni palnej krótkiej z funkcją ręcznego przeładowania (powtarzalną), zasilaną z obrotowego bębna o różnej pojemności. W odróżnieniu od pistoletu sa-mopowtarzalnego, rewolwer jest bronią powtarzalną napędową. Jej konstrukcja umożliwia oddanie kil-ku strzałów (najczęściej 6) po jednokrotnym jej załadowaniu.

Każda z komór bębna spełnia jednocześnie funkcję komory nabojowej, obrót bębna wymuszany jest siłą mięśni strzelca poprzez naciskanie na kurek lub spust rewolweru.

Ze względu na konstrukcję mechanizmu spustowego — podobnie jak w pistoletach

— rozróżniamy trzy grupy rewolwerów:

• Single Action (S.A.) — najstarsze konstrukcje, w których przeładowa-nie (obrót bębna) dokonywane jest przez ręczne napięcie kurka przed każdym strzałem — w chwili obecnej produkowane rzadko, najczęściej są to rewolwery do strzelań sporto-wych,

• Double Action (DA) — najczęściej spotykane konstrukcje, pozwalające na oddanie strzału w dwojaki sposób; poprzez napięcie kurka ręcznie i naciśnięcie na spust, lub napinanie kurka i oddanie strzału tylko poprzez naciskanie na spust (samonapinanie) — ta grupa rewolwerów ma największy udział w produkcji i w obiegu handlowym,

• Double Action Only (DAO) — napinanie kurka i oddanie strzału jest możliwe tylko poprzez naciskanie na spust (samonapinanie) — udział tego typu rewolwerów w produkcji jest niewielki, dotyczy z reguły rewolwerów bez kurka zewnętrznego, skonstru-owanych w celu ułatwie-nia wyjmowania ich spod wierzchnich okryć i szybkiego oddania pierwszego strzału na bliskie odległości.

Rewolwer składa się z następujących podzespołów:

1. szkieletu z lufą; pełni on funkcje podobne, jak w pistoletach, łączy w całość pozostałe zespoły broni i jest zaopatrzony w chwyt. W szkielecie osadzone są mechanizmy odpowiedzialne za funkcjonowanie broni: spust z szyną spustową, zaczep

kurka, kurek, mechanizm obrotu bębna, zatrzask bębna i zabezpieczenie przed od-daniem przypadkowego strzału.

Lufa jest osadzona najczęściej na stałe w szkielecie — w niektórych wersjach (bardzo rzadko) jest wymienna. Skonstruowana odmiennie niż lufy pistoletowe, ponieważ jej wlot (od strony bębna) nie ma komory nabojowej — funkcję tę spełniają komory bębna. Zamiast komory nabojowej posiada tzw. stożek wlotowy, który służy do usta-wienia pocisku dokładnie w osi lufy. Mimo zatrzasku bębna, ustawiającego komory bębna naprzeciw przewodu lufy, rzadko kiedy są one ustawiane dokładnie w osi lufy

— jedynie w rewolwerach najwyższej klasy, np. firmy Korth. Minimalne przesunięcia wynikające z tolerancji wykonawczych eliminowane są przez stożek wlotowy —

przewód lufy za stożkiem jest taki sam jak w pistoletach.

Przyrządy celownicze składają się z muszki osadzonej na lufie i typowej szczerbinki osadzonej na szkielecie nad bębnem, lub (w prostszych wersjach rewolwerów) szczerbiny wyprofilowanej (wyciętej) w części szkieletu nad bębnem.

2. Bęben — jest pozostałością pierwotnej formy broni, tzw. rewolweru wiązkowe-go (z wieloma lufami). Po pozostawieniu tylko jednej lufy, nazywany jest bębnem na-bojowym. Zawiera najczęściej 5-6 komór nabojowych. Z tyłu bębna jest zębaty wie-niec pozwalający na jego obrót za pośrednictwem popychacza, wysuwającego się z części oporowej szkieletu. Na zewnętrznej powierzchni (w tylnej części) znajdują się wycięcia służące do stabilizacji bębna (komora naprzeciwko otworu lufy) przed strza-

łem za pośrednictwem zatrzasku bębna.

W osi bębna znajduje się wyrzutnik łusek, uruchamiany ręcznie, po wychyleniu bęb-na w boczne położenie (poza szkielet rewolweru).

Mimo braku bezpieczników zewnętrznych (montowane są w wyjąt-kowych przypad-kach), rewolwery posiadają bardzo dobre zabezpieczenia wewnętrzne uniemożliwiające oddanie przypadkowego strzału. Należą do nich:

• blokada kurka — stosowana w rewolwerach z iglicą osadzoną w główce kurka (Smith ~ Wesson), odpycha spuszczony kurek od amunicji znajdującej się w bębnie;

przy całkowitym ściągnięciu spustu blokada usuwa się w dół pozwalając na zbicie spłonki przez iglicę,

• dźwignia pośrednicząca — stosowana w rewolwerach z iglicą umieszczoną w szkielecie (nie na kurku) i kurku, który jest odpychany od iglicy przez sprężynę spustową (gdy spust nie jest ściągnięty); roz-wiązanie to nie pozwala na bezpośrednie uderzenie kurka w iglicę —dopiero w ostatniej fazie ściągania spustu między kurek a iglicę wchodzi element pośredniczący, który przekazuje energię uderzenia kurka na iglicę powodując zbicie spłonki, W niektórych konstrukcjach stosowane są modyfika-cje obu tych systemów.

W starszych rewolwerach tzw. „bramkowych”, odchylenie części pokrywy bębna (bramki), w celu ładowania amunicji do bębna powodowa-ło rozłączenie mechanizmu spustu i kurka.

Technika strzelania z najczęściej spotykanych rewolwerów (ze spustem podwójnego działania — DA) jest bardzo prosta. Możliwe jest natychmiastowe oddanie strzału z samonapinania, poprzez naciśnięcie na spust (jeżeli sytuacja tego wymaga), lub na-ciśnięcie na spust po uprzednim napięciu kurka. Wcześniejsze napięcie kurka ułatwia oddanie precyzyjnego strzału, ponieważ powoduje, że skok spustu jest krótki a wysi-

łek konieczny do jego naciśnięcia — niewielki. Oddanie kolejnego strzału wymaga zwolnienia spustu i powtórzenia tych samych czynności — napięcia kurka lub naci-

śnięcia na spust w przypadku samonapinania.

Po wystrzeleniu amunicji znajdującej się w bębnie (przeciętnie 6 sztuk), należy bęben przesunąć w położenie boczne (poza szkielet), a następnie usunąć z niego łuski przy pomocy wyrzutnika łusek. Powtórne ładowanie może odbywać się metodą pojedynczego wypełniania komór bębna lub jednoczesnego ich wypełnienia za pośrednictwem urządzenia do szybkiego ładowania (Dade, Speed Loader).

UWAGA!

Rewolwery są niezawodne i proste w obsłudze — ze względu na małą pojemność bębna (przeciętnie 6 sztuk) nie powinny być użytkowane w sytuacjach związanych ze szczególnym zagrożeniem, np. w transportach wartości pieniężnych. Wskazane do ochrony osobistej — polecane dla strzelców o małym doświadczeniu, ze względu na bezpieczeństwo ich użytkowania oraz brak zacięć. W przypadku wystąpienia niewypału, wystarczy nacisnąć ponownie na spust lub napiąć kurek, aby bęben obrócił się dosyłając kolejny nabój.

Do najczęściej występujących na naszym rynku zaliczyć można rewolwery następu-jących firm: Smith 8i Wesson (USA), Taurus (Brazylia), Rossi (Włochy). Produkowane są w różnych wersjach. Najczęściej spotykane kalibry to .38 Special i .357 Magnum. W przypadku posiadania rewolweru o kalibrze .357 Magnum, można z niego strzelać pociskami kalibru .38 Special, — nigdy odwrotnie — ponieważ średnica lufy jest taka sama, natomiast nabój Magnum ma łuskę dłuższą o ok. 3 mm i nie mieści się w bębnie rewolweru kal. .38 Special.

Pistolet maszynowy wz. 1963 r. (PM—63)

Pistolet maszynowy wz. 1963 r. (PM—63), kal. 9 mm Makarowa, składa się z nastę-

pujących elementów:

1. szkielet — z chwytem typu pistoletowego, rozkładanym uchwytem przednim oraz składaną (wysuwaną) kolbą metalową. Wewnątrz w środkowej części szkieletu zamontowany jest mechanizm z językiem spustowym osłonięty kabłąkiem. W chwycie pistoletowym znajduje się gniazdo magazynka. Za chwytem osadzony jest bezpiecznik ze skrzydełkiem nastawczym z lewej strony,

2. lufa — osadzona jest w szkielecie rozłącznie, ale bez możliwości przemieszczania się, zamek — służy do dosyłania naboju do komory nabojowej, zamykania przewodu lufy i wyciągania łuski (naboju) z komory nabojowej. W jego wnętrzu

umieszczono sprężynowy opóźniacz bezwładnościowy, zmniejszający szybkostrzel-ność broni. Wyciąg sprężynujący znajduje się w zamku, a wyrzutnikiem jest występ bocznej ścianki magazynka. Mechanizm uderzeniowy igliczny z iglicą stałą, osadzoną w zamku. Mechanizm spustowy, bez przełącznika rodzaju ognia, umożliwia prowadzenie ognia pojedynczego po krótkim ściągnięciu spustu i ognia ciągłego przy długim ściągnięciu spustu. Na górnej powierzchni zamka umieszczone są przyrządy celownicze — z przodu muszka, a z tyłu celownik przerzutowy z nastawami na 75 i 150 m.

3. sprężyna powrotno-uderzeniowa — znajduje się pomiędzy zamkiem i szkieletem. Jednym końcem opiera się ona o szkielet, a drugim o dno przednie gniazda zamka.

4. magazynek krótki o pojemności 15 naboi i długi 25-nabojowy.

Pistolet maszynowy działa na zasadzie otwartego zamka, to znaczy, że pierwszy strzał nastąpi po odciągnięciu zamka do tylnego położenia i naciśnięciu spustu. PM-63 ma umieszczony w zamku opóźniacz bez-władnościowy, działający wzdłuż osi zamka, oraz osłabiacz podrzutu, który ułatwia obsługę pistoletu bez udziału drugiej ręki poprzez oparcie łyżki osłabiacza podrzutu o dowolny przedmiot (ścianę, samo-chód, itp.) i przesunięcie zamka w tylne położenie. Pistolet maszynowy jest bronią o samoczynnym ładowaniu. Jego przeładowanie jest oparte na wykorzystaniu energii gazów prochowych odrzucających zamek poprzez łuskę do tyłu. W trakcie ruchu zamka do tyłu następuje ściśnięcie sprężyny powrotnej, wyciągnięcie łuski z komory nabojowej i wyrzucenie jej na zewnątrz. Pod działaniem sprężyny powrotnej, zamek wraca do położenia przedniego dosyłając kolejny nabój z magazynka do komo-ry nabojowej i zamyka przewód lufy Jeżeli język spustowy jest ściągnięty do położenia pośredniego, to zamek zatrzyma się po jednym strzale na zaczepie zamka. Jeżeli język spustowy jest ściągnięty do oporu, to ogień trwa aż do zwolnienia języka spustowego. Po przerwaniu ognia zamek zatrzymuje się w tylnym położeniu. W celu kontynuowania strzelania należy jedynie ponownie nacisnąć język spustowy.

Pistolet PM—63 skonstruowany został dla wojskowych służb technicznych i pomoc-niczych oraz służb policyjnych. Dzięki swym właściwościom, a szczególnie małej ma-

sie (1,6 kg bez magazynka) i niewielkiej długości (33 cm ze złożoną kolbą) był używany również przez Straż Przemysło-wą, a zwłaszcza konwojentów. Ze względu na trudności wynikające z obsługi (strzelanie ogniem ciągłym przy niedokładnym naci-

śnięciu spustu, urazy twarzy spowodowane uderzeniem zamka przy strzelaniu bez rozłożonej kolby), oraz częste wypadki niekontrolowanego oddania strzału, wycofany z wojska, a obecnie wycofywany z Policji. Pewna ilość nadal jest użytkowana przez Straż Przemysłową.

Wysokie koszty obróbki i trudności eksploatacyjne zdecydowały o konieczności pod-jęcia prac konstrukcyjnych nad nowym pistoletem maszynowym — tańszym w produkcji i lepszym pod względem technicznym. W związku z powyższym Ośrodek Ba-dawczo -Rozwojowy w Radomiu, na przełomie lat 70/80 opracował nowoczesny pistolet maszynowy PM-84 (Glauberyt), strzelający nabojem 9 mm Makarowa, oraz wersję strzelającą nabojem 9 mm Luger.

PM — 84 (GLAUBERYT)

Działa na zasadzie odrzutu zamka swobodnego. Zastosowano tzw. zamek telesko-powy, który w położeniu przednim obejmuje znaczną część lufy „ co pozwoliło na za-chowanie długiej lufy przy znacznym skróceniu długości broni . Glauberyt strzela z zamka zamkniętego — po naciśnięciu na spust, zwolniony z zaczepu kurek (napięty zamkiem podczas przeładowania broni) uderza w tył zamontowanej swobodnie w zamku iglicy, powodując odpalenie pocisku. Dzięki zastosowaniu tego rozwiązania (mechanizm kurkowy i zamknięty zamek) możliwe jest precyzyjne strzelanie ogniem pojedynczym oraz celny pierwszy strzał — przy strzelaniu seriami. Pistolet jest bardziej celny niż konstrukcje strzelające z zamka otwartego, np. PM-63, UZI, itp.

Do napinania zamka służą dwa występy zlokalizowane po obu jego stronach, co umożliwia jego napinanie dowolna ręką — rozwiązanie zapożyczone z czeskiego Skorpiona. Bezpiecznik skrzydełkowy (blokujący zamek i kurek) umieszczony jest z lewej strony nad chwytem —spełnia jednocześnie rolę przełącznika rodzaju ognia, w górnym położeniu „Z” — pistolet jest zabezpieczony, w położeniu środkowym „ P” —

pistolet strzela ogniem pojedynczym, w dolnym położeniu „ C” — pistolet strzela seriami. Nie posiada ogranicznika długości serii.

Przyrządy celownicze umieszczone są nieruchomo na szkielecie — składają się z muszki oraz celownika przerzutowego otwartego lub przeziernikowego o nastawach

— 75 i 150 m. Wyposażony jest w wysuwaną kolbę, składającą się z dwóch metalo-wych prętów i stopki. Przed kabłąkiem spustowym znajduje się dodatkowy (składany) chwyt dla podtrzymywania pistoletu druga ręką. Przed nim znajduje się specjalny występ zabez-pieczający przed przypadkowym przesunięciem dłoni w stronę wylotu lufy

UWAGA!

Dobry pod względem konstrukcyjnym pistolet pozwalający na bezpieczne posługiwa-nie się nim oraz prowadzenie celnego ognia. Prostota obsługi oraz niezawodność działania powoduje, że może być użytkowany również przez specjalistyczne formacje ochronne.

Strzelby gładkolufowe

Wojsko, Policja oraz służby ochrony mienia na całym świecie, od wielu lat użytkują strzelby myśliwskie (bardzo popularne wśród amerykańskich myśliwych) z magazynkiem o dużej pojemności (od 5 do 8 szt. amunicji) repetowane ruchomym czółenkiem. Ze względu na system repetowania (posuwisto — zwrotny) nazwane „Pump Action”. Pozwalają one na strzelanie różnymi rodzajami amunicji, m. in. amunicją śrutową, plastikową, gumową oraz kulami o specjalnej konstrukcji typu „Brenneke” (Breneka). Możliwość oddania szybkiego i precyzyjnego strzału, jak również możliwość strzelania różnymi pociskami, w tym bezpiecznymi dla otoczenia (gumowymi) lub o

niewielkim zasięgu „ jak np. śrutem, który jest mało skuteczny na odległości powyżej 50 m., spowodowała, że strzelby te weszły w skład wyposażenia Policji, służb anty-terrorystycznych oraz służb ochrony mienia.

Od kilku lat wprowadzono je na wyposażenie naszych sił policyjnych

— do najczęściej spotykanych należą: „Imperator” (prod. niemieckiej) i „Mossberg”

(prod. amerykańskiej). Składają się z następujących zespołów: 1. Zespół lufy (lufa, łącznik rury magazynka). Lufa nadaje pociskowi kierunek lotu.

Część wlotową przewodu lufy stanowi gładka i odpowiadająca kształtowi łuski komora nabojowa. Z częścią cylindryczną przewodu lufy łączy komorę nabojową stożek przejściowy W tylnej części lufa ma przedłużenie mieszczące zaporę ryglową. W

części wylotowej lufy (lub pośrodku, w zależności od wersji) umocowany jest łącznik rury magazynka. Na łączniku zamocowany jest uchwyt pasa nośnego. Wylot lufy posiada tzw. wiercenie cylindryczne, bez przewężenia (czoku), stosowanego w celu koncentracji (zagęszczenia) wiązki śrutu.

2. Zespół przesuwny — zamek kompletny, ramka suwadła, komplet rękojeści przeładowania (czółenko) z listwami . Zamek dosyła nabój do komory nabojowej, zamyka i rygluje przewód lufy podczas strzału, umożliwia wyciągnięcie łuski z komory nabojowej. Trzon zamka łączy wszystkie jego części. Suwadło składa się z ramki przymocowanej do niej przegubem sprężystym tulei rękojeści przeładowania (czó-

łenka) z listwami. Na ramce suwadła znajdują się powierzchnie sterujące włączaniem i wyłączaniem rozdzielacza i ustalacza położenia naboju oraz ruchem podajnika i ryglem zamka.

3. Mechanizm spustowo-uderzeniowy — ramka mechanizmu z kabłąkiem, kurek ze sprężyną, zaczep kurka, zatrzask suwadła, bezpiecznik i język spustowy). Napi-nany jest za pomocą występu ramki suwadła w trakcie jego przemieszczania się w tylne położenie. Zatrzask suwadła, uruchamiany z zewnątrz (przed ładowaniem lub rozładowa-niem broni) pozwala na odblokowanie suwadła z przedniego położe-nia,

wyjście rygla zamka z zapory ryglowej lufy, umożliwiając tym samym ruch zespołu czółenka do tyłu w celu przeładowania lub wyrzucenia łuski. Zatrzask suwadła w strzelbie „Imperator” mieści się w przedniej części kabłąka, z jego lewej strony. W

strzelbie „Mossberg” przycisk zatrzasku suwadła umieszczony jest w tylnej części kabłąka spustu, z jego lewej strony Bezpiecznik blokuje język spustowy Przycisk bezpiecznika w strzelbie „Imperator” mieści się w tylnej części kabłąka (w prawo —

„zabezpieczony”) — w strzelbie „Mossberg” bezpiecznik przesuwny znajduje się na górze komory zamkowej, w jej tylnej części. Mechanizm spustowy może być uru-chomiony tylko wtedy, gdy bezpiecznik jest ustawiony w położeniu „odbezpie-czony”. Jeżeli kurek jest ustawiony na zaczepie spustu (mechanizm uderzeniowy jest napięty) i strzelba jest załadowana, bez naciśnięcia na przycisk zatrzasku suwadła, niemożliwy jest ruch ze-społu przesuwnego do tyłu, co zabezpiecza przed przypadkowym roz-ładowaniem, tj. wyrzuceniem naboju z komory nabojowej.

4. Mechanizm zasilania składa się z: rury magazynka umieszczonej pod lufą, sprężyny i podajnika (donośnika). Magazynki rurowe strzelb „Mossberg” i „Imperator”- w zależności od wersji — mieszczą od 5 do 8 sztuk nabojów. Jeden koniec rury magazynka wkręcony jest do komory zamkowej, drugi połączony jest z lufą za pomocą łącznika i zakończony jest nakrętką umożliwiającą wyjęcie sprężyny i donośnika.

Wewnątrz rury znajduje się sprężyna i donośnik. Naboje w magazynku ułożone są szeregowo. Zasilaniem broni steruje suwa-dło podczas ruchów do tyłu i do przodu, zapewniając prawidłowe wyjście kolejnych nabojów z magazynka. Ustalacz położenia naboju i rozdzielacz nabojów umieszczone są w komorze zamkowej. Zadaniem ustalacza jest ustawienie w stałej pozycji naboju wysuniętego z rury magazynka, po czym przemieszczenie go na podajnik naboju. Rozdzielacz zabezpiecza przed wysunięciem się z rury magazynka (podczas ładowania), więcej niż jednego naboju.

5. Zespół komory zamkowej i kolby Komora zamkowa (baskila) łączy wszystkie zespoły i mechanizmy strzelby Wewnątrz komory zamkowej umieszczone są obroto-wo rozdzielacz i ustalacz naboju. W przedniej części komory zamkowej znajduje się gniazdo lufy, w tylnej otwór do mocowania kolby W dolnej ściance komory zamkowej znajduje się okno załadowcze, przez które jest ładowany magazynek rurowy W prawej ściance bocznej wykonane jest okno wyrzutnika łusek. Komora zamkowa połą-

czona jest z mechanizmem spustowo — uderzeniowym za pomocą sworznia. Kolba

z trzewikiem gumowym (w zależności od wersji) łagodzącym odrzut broni, przykręco-na jest śrubą do komory zamkowej. Do kolby wkręcony jest uchwyt pasa nośnego.

Kolby i czó-łenka w/wym. strzelb — w zależności od wersji — produkowane są z two-rzywa sztucznego (polimerów) lub drewna orzechowego.

UWAGA!

Na naszym rynku „Imperator” występuje jedynie w 1 wersji — model SDASS, kal.

12/76 Magnum. Kaliber ten ma dłuższą o 6 mm łuskę niż tradycyjnie produkowane u nas naboje (70 mm), co powoduje, że amunicja, która ma krótszą niż 70 mm łuskę (zawinięta w gwiazdkę — prostuje się po strzale), zacina się na podajniku zamka i uniemoźliwia strze-lanie. Usunięcie tego zacięcia jest bardzo trudne. Jedynym wyj-

ściem jest strzelanie z oryginalnej amunicji Magnum (nie produkowanej w Polsce).

„Mossberg” jest konstrukcyjnie przystosowany do strzelania amuni-cją o kalibrze 12/70 i 12/76 Magnum, toteż bez względu na długość łuski nie występują zacięcia (nawet przy zakończeniu łuski naboju w formie gwiazdki).

Cykl strzału w strzelbach.

Po napełnieniu magazynka nabojami, odbezpieczeniu i naciśnięciu na zatrzask suwadła, należy przesunąć do tyłu rękojeść przeładowania

(czółenko). Suwadło naciskając na ramię ustalacza uwolni nabój z magazynka. Nabój przesunie się na podajnik, a następnie zostanie podaj-nikiem uniesiony do góry układając się w osi lufy Pod naciskiem su-wadła zostanie jednocześnie napięty kurek.

Przesuwając suwadło w przednie położenie, nabój z podajnika zostaje czółkiem

zamka wprowadzony do komory nabojowej. Rygiel zamka wchodzi za oporę ryglową lufy Broń jest gotowa do strzału.

Po naciśnięciu na język spustowy, kurek zostaje zwolniony z zacze-pu i pod działaniem własnej sprężyny (napiętej w trakcie ładowania broni) uderza w iglicę, która powoduje zbicie spłonki i strzał. W celu oddania kolejnego strzału należy czółenko przemieścić do tyłu. Wystrzelona łuska zostaje usunięta z komory nabojowej przez pazur wyciągu, a po zetknięciu się z wyrzutnikiem, zostaje wyrzucona na zewnątrz komory zamkowej (baskili). Z magazynka zostaje uwolniony kolejny nabój, który przesuwa się na podajnik. Po przesunięciu suwadła do przodu, cykl się powtarza.

Ładowanie broni

Należy starać się, aby podczas przenoszenia broni i czynności obsługowych (z wy-jątkiem rozbierania broni), trzymać prawą ręką za szyjkę kolby a wylot lufy kierować w górę lub w dół. Przekładanie broni — w celu załadowania — do drugiej ręki, jest stratą czasu i kształtuje złe nawyki. Najprostszym sposobem ładowania broni, pozwalającym w każdej chwili na jego przerwanie i dalsze strzelanie — jest wykonanie na-stępujących czynności:

· trzymając broń prawą ręką za szyjkę kolby, oprzeć trzewikiem kolby o prawe udo,

· lufę skierować do góry, a czółenko przesunąć w położenie przednie,

· broń przekręcić zgodnie z ruchem wskazówek zegara o 90 O (okienko wyrzutnika skierowane w dół),

· naboje wyjmować z ładownicy, kieszeni lub specjalnego pasa lewą ręką,

· trzymając naboje za kryzę łuski, wsuwać je kciukiem do rury, do momentu za-blokowania ich przez ustalacz położenia naboju,

· strzelcy leworęczni trzymają broń lewą ręką, czynności obsługowe wykonują prawą,

W czasie ładowania magazynka naboje układają się w rzędzie — jeden za drugim —

zwiększając opór sprężyny, aż do jej maksymalnego ściśnięcia przy załadowaniu pełnego magazynka. Ustalacz położenia naboju przeciwdziała wypchnięciu ich przez ściskana sprężynę magazynka.

Podstawy celnego strzelania

Sposoby strzelania.

Ze strzelby można prowadzić ogień w postawie stojącej, klęczącej, siedzącej i leżą-

cej, zarówno z tzw. wolnej ręki, jak i z podpórką. Pomijając treningi na strzelnicy, na-sza postawa strzelecka uzależniona będzie od sytuacji taktycznej w jakiej się znaj-dziemy — jeżeli jest możliwe ukrycie się za przeszkody terenowe (pojazdy, budynki, itp.), należy je wykorzystać jako osłonę. Wszystkie czynności związane z zajęciem stanowiska i prowadzeniem ognia należy wykonywać szybko, nie przerywając ob-serwacji napastnika (napastników). Strzelanie taktyczne (w warunkach bojowych) nie daje nam czasu na przyjęcie postawy strzeleckiej i wy-musza przyjęcie myśliwskiej techniki szybkiego strzelania — sprawdzonej i stosowanej powszechnie od dziesię-

cioleci. W związku z powyższym należy prowadzić treningi składania się do strzału według następującego schematu:

Broń trzymamy prawa ręką obejmując ją dłonią za szyjkę kolby —palec wskazujący wyprostowany, ułożony wzdłuż komory zamkowej (baskili) lub kabłąka spustowego.

Kolba uniesiona nad biodro i lekko przyciśnięta łokciem prawej ręki do boku. Lewa ręka ugięta, dłoń przyłożona do czółenka (rękojeści przeładowania) w środku ciężko-

ści broni. Broń uniesiona do góry, wylot lufy na poziomie oczu strzelca.

W chwili pojawienia się (zauważenia) uzbrojonego napastnika, strzelający składa się do strzału, podnosząc prawą ręką kolbę broni do ramienia, przesuwając ją płynnie wzdłuż tułowia. Jednocześnie łokieć prawej ręki powinien być odchylany od tułowia, aż do poziomu barku, tak aby utworzył kąt prosty w stosunku do tułowia. W ten sposób w ramieniu (na poziomie obojczyka) tworzy się tzw. „dołek strzelecki”, w którym

umieszczamy kolbę broni (trzewik) i zdecydowanie przyciskamy ją prawą ręką do ciała. W wyniku wysokiego ułożenia łokcia (na poziomie barku) staw ramieniowy i obojczyk chronione są przez warstwę napiętych mięśni. Broń powinna być podnie-siona na taką wysokość, żeby policzek strzelającego przylegał ściśle do kolby a oko znajdowało się na poziomie górnej części baskili (komory zamkowej). Niewłaściwe przyłożenie kolby do ramienia, w sytuacji kiedy broń nie ma trzewika wykonanego z miękkiej gumy (amortyzującego), spowodować może kontuzje stawu barkowego i obojczyka, jak również uszkodzenie kości policzka lub wybicie zębów.

W tym samym czasie, kiedy prawa ręka wykonuje opisane powyżej czynności, lewa ręka wyrównuje położenie broni do poziomu oka strzelca, tak aby mógł on celować wzdłuż płasko ułożonej szyny znajdującej się na komorze zamkowej (w niektórych wersjach także na lufie strzelby). Muszka znajdująca się przy wylocie lufy powinna być ustawiona pośrodku szerokości szyny i minimalnie wystawać nad płaszczyznę szyny.

Lewa ręka podpiera broń, która spoczywa na środku dłoni, palce lekko wsparte na czółenku w środku ciężkości broni. Oprócz spełniania roli podpórki, lewa ręka jest również wskazującą (celującą), ponieważ naprowadza broń na cel, lub też prowadzi lufy (przesuwa) w przypadku celu ruchomego. W związku z tym nie może być usztywniona ani też kurczowo zaciśnięta na czółenku, ponieważ wystąpią błędy w celowaniu. Po oddaniu strzału, lewa ręka wykonuje ruch czółenkiem — w tył i w przód — co powoduje przeładowanie broni (bez odrywania jej od prawego ramienia), następnie wyszukujemy kolejny cel, lub strzelamy do tego samego, jeżeli pierwszy strzał był chybiony

W przypadku strzelców leworęcznych funkcje rąk ulegają zamianie.

UWAGA!

Broń myśliwska charakteryzuje się dużym odrzutem (od 20-35 Juli) w wyniku czego ramię strzelającego ulega dużym przeciążeniom mogącym powodować liczne kontuzje. Ponadto efektem strzału jest znaczny podrzut broni (przemieszczenie lufy do góry), co wymaga natychmiastowego ściągnięcia broni na punkt celowania (skory-gowania). W związku z powyższym konieczne są (przynajmniej w fazie wstępnej szkolenia) częste strzelania i treningi na sucho.

Strzelanie treningowe na strzelnicy polega na wykonaniu następujących czynności:

• przygotowanie do strzelania (przyjęcie postawy i załadowanie broni),

• oddanie strzału (wycelowanie i naciśnięcie na język spustowy),

• przeładowanie i powtórne oddanie strzału,

• przerwanie ognia (zwolnienie spustu, zabezpieczenie broni, rozładowanie broni).

Do strzelania ze strzelby można używać następujących rodzajów amunicji:

. nabój z pociskiem kulowym typu „Brenneke” (Breneka),

. nabój z pociskiem gumowym „Rój”,

. nabój z pociskiem gumowym „Bąk”,

. nabój z pociskiem gumowym „Chrabąszcz 20, 30, 50,,,

. nabój z pociskiem akustycznym „Grom”,

. nabój zawierający śrut (o różnej mocy).

UWAGA!

Ołowiany pocisk typu Breneka używany do strzelb myśliwskich charakteryzuje się dużą energią wylotową i jest bardzo podatny na rykoszety (miękki ołów). Pocisk o kalibrze 12/70 posiada energię wylotową około 2900 Juli, która nawet po 100 m. wynosi nie mniej niż 1190 Juli.

W przypadku naboju Magnum — 12/76 — energia ta wynosi odpowiednio: E początkowa (wylotowa) = 4120 Juli; E po 100 metrach = 1640 Juli.

W związku z powyższym należy stwierdzić, ze jest to bardzo niebezpieczny rodzaj naboju, stanowiący duże zagrożenie dla życia i zdrowia człowieka, w tym również dla życia i zdrowia osób postronnych, ze względu na duży zasięg i łatwość rykoszetowa-nia.

O wiele bardziej bezpieczne są naboje śrutowe, nawet te zawierające gruby śrut (około 8,38 mm średnicy) jakimi posługuje się Policja amerykańska. Skuteczność rażenia amunicji śrutowej po 50 m. jest bardzo mała, a rozrzut wynosi ponad 1,5 m., co powoduje, że osoba może być trafiona 2-3 śrucinami, z 9 znajdujących się w naboju, które nie mają łącznej energii mogącej zagrozić życiu człowieka.

Rozkładanie i składanie broni na wybranych przykładach

Pistolet P—64

1. Wyjąć magazynek z chwytu a następnie upewnić się, czy w pistolecie nie ma naboju (sprawdzić komorę nabojową) — nigdy nie postępować w odwrotnej kolejności.

2. Odbezpieczyć pistolet (jeżeli był zabezpieczony) i odłączyć zamek od szkieletu, postępując w następujący sposób:

. odciągnąć do dołu kabłąk języka spustowego i przechylając jego przednią część nieco w bok oprzeć ją o szkielet.

. następnie odciągnąć do tyłu zamek (aż do oporu), i unieść jego tył do góry, jednocześnie zsuwając go do przodu,

3. Zdjąć sprężynę powrotną z lufy.

Składanie pistoletu przeprowadza się w odwrotnej kolejności.

Pistolet maszynowy wz. 1963 r. (PM—63)

1. Odłączyć magazynek i upewnić się, że wewnątrz pistoletu nie ma naboju — obecność naboju można stwierdzić zaglądając przez okno wylotowe łusek po częściowym odciągnięciu zamka — nigdy nie postępować w odwrotnej kolejności.

2. Odłączyć zamek od szkieletu.

. należy odciągnąć zamek na tyle do tyłu, aby rysa ustawcza na szkielecie znalazła się między odpowiednimi znakami na zamku oraz zabezpieczyć pistolet w tym poło-

żeniu przez poziome ustawienie skrzydełka bezpiecznika.

. następnie obraca się lufę w prawo do oporu i odbezpiecza pistolet. Wykonanie tych czynności umożliwia zsunięcie do przodu zamku wraz z lufą oraz wyjęcie sprężyny powrotnej z żerdzią,

3. Wyjąć zamek z lufą oraz opóźniacz ze sprężyną. Do wyjęcia opozniacza niezbęd-ne jest użycie wkrętaka znajdującego się na wyciorze, wchodzącym w skład wyposa-

żenia pistoletu.

Składanie pistoletu przeprowadza się w odwrotnej kolejności.

Strzelba „Imperator”

1. Sprawdzić czy broń nie jest załadowana (ewentualnie rozładować).

2. Odkręcić nakrętkę rury magazynka,

3. Wysunąć lufę do przodu i oddzielić od komory zamkowej (baskili),

4. Wysunąć układ przesuwny (czółenko) do przodu i odłączyć od broni, 5. Rozłożyć zamek.

Składanie odbywa się w odwrotnej kolejności.

Strzelba „Mossberg”

1. Sprawdzić czy broń nie jest załadowana (ewentualnie rozładować), 2. Odkręcić nakrętkę rury magazynka znajdującą się przy łączniku.

3. Wysunąć lufę do przodu i oddzielić od komory zamkowej (baskili).

4. Rozebrać baskilę (komorę zamkową) w następujący sposób:

. wybić sworzeń łączący i oddzielić od komory zamkowej mechanizm uderzeniowo-spustowy,

. wyjąć z komory zamkowej ustalacz, rozdzielacz i ramkę suwadła,

. wyjąć zamek przez okno osadzenia lufy,

. odłączyć rękojeść przeładowania z listwami i podajnik,

. rozłożyć zamek, wybić oś rygla, oddzielić iglicę, sprężynę iglicy, podkładkę i rygiel.

Składanie strzelby Mossberg przeprowadzać w odwrotnej kolejności.

Najczęściej występujące przyczyny i objawy zacięcia broni oraz sposoby skuteczne-go ich usuwania

Zacięcie broni to niesprawność, którą może usunąć samodzielnie użytkownik. Przyczyny powtarzających się zacięć, może usunąć tylko rusznikarz.

Do najczęściej występujących zacięć w pistolecie P—64 należą:

• Niedomknięcie komory.

Objawy:

a) jałowy ruch naciskanego spustu,

b) zamek minimalnie (kilka milimetrów) cofnięty do tylu,

c) lufa minimalnie wystaje poza obrys zamka.

Przyczyny:

a) zacięcie spowodowane najczęściej nieprawidłową obsługą zamka podczas wpro-wadzania naboju do komory nabojowej, tj. niepotrzebnym, asekuracyjnym prowadzeniem zamka w przednie położenie, ręką wspomagającą, co powoduje zakłócenie pracy sprężyny powrotnej,

b) zanieczyszczona komora nabojowa lub prowadnica zamka,

c) zanieczyszczone ruchome części pistoletu lub magazynek, d) zgięte szczęki pudełka magazynka.

Sposoby usunięcia usterki:

a) uderzeniem nasady dłoni wspomagającej w tył zamka dosłać zamek w prawidłowe położenie (przednie),

b) oczyścić pistolet (magazynek),

c) wymienić niesprawny magazynek.

Uwaga!

Próba przeładowania pistoletu z w/w zacięciem z reguły powoduje zablokowanie broni.

• Utknięcie naboju.

Objawy:

a) jałowy ruch naciskanego spustu,

b) zamek znacznie (o kilkanaście milimetrów) cofnięty do tyłu, c) w niedomkniętym oknie zamka widoczny nabój, zwykle skośnie zablokowany po-między górną krawędzią komory nabojowej i szczękami magazynka, e) lufa znacznie wystaje poza obrys zamka.

Przyczyny:

a) niesprawny zatrzask magazynka (magazynek obniżony),

b) wadliwie działająca sprężyna magazynka,

c) zgięte szczęki pudełka magazynka,

d) zanieczyszczony magazynek lub wślizg lufy,

e) magazynek z niewłaściwym dla pistoletu wycięciem w górnej części pudełka.

Sposoby usunięcia usterki:

a) ręką wspomagającą cofnąć minimalnie zamek (odblokować nabój) a następnie energicznym pchnięciem zamka wprowadzić nabój do komory nabojowej, b) odłączyć magazynek, spowodować wypadnięcie naboju przez gniazdo magazynka lub okno zamka.

Uwaga!

Próba przeładowania pistoletu z w/w zacięciem zawsze powoduje zablokowanie broni.

• Niewypał.

Objawy:

a) brak strzału po wprowadzeniu naboju do komory nabojowej i zwolnieniu kurka spustem (zamek w prawidłowym, przednim położeniu, wskaźnik naboju wskazuje obecność naboju w komorze nabojowej).

Przyczyny:

a) z reguły niesprawna spłonka naboju.

Sposób usunięcia:

a) przeładować pistolet wykonując jednocześnie ręką trzymającą chwyt broni energiczny ćwierćobrót — powodując wyrzucenie naboju.

Uwaga!

Należy obejrzeć spłonkę niesprawnego naboju i określić prawidłowość głębokości nakłucia iglicą. Płytkie nakłucie może oznaczać niesprawność iglicy.

• Nie wyrzucanie łuski.

Objawy:

a) zamek pozostaje w tylnym położeniu,

b) przez okno wyrzutnika widać łuskę w komorze nabojowej,

c) kolejny nabój utknął pociskiem w dnie łuski.

Przyczyny:

a) niesprawność pazura wyciągu,

b) zanieczyszczone naboje lub komora nabojowa.

Sposób usunięcia:

a) wysunąć (obniżyć) magazynek, nie wyjmując go,

b) zwolnić zamek, następnie go odciągnąć, pazur wyciągu powinien wyrzucić łuskę, c) przeładować.

• Łuska pozostała w oknie wyrzutnika.

Objawy:

a) jałowy ruch naciskanego spustu,

b) zamek lekko cofnięty do tyłu,

c) z okna zamka wystaje przytrzaśnięta łuska.

Przyczyny:

a) zanieczyszczenie ruchomych części pistoletu,

b) niesprawność wyrzutnika lub jego sprężyny,

c) niewłaściwe działanie sprężyny powrotnej (odkształcenie lub zużycie), d) użycie amunicji z wadliwym ładunkiem prochowym.

Sposoby usunięcia:

a) obrócić broń wyrzutnikiem w dół,

b) odciągnąć zamek w skrajne położenie — łuska wypadnie,

c) puścić zamek — broń zostanie przeładowana.

Do najczęściej występujących zacięć w pistolecie PM—83 należą:

• Magazynek nie podał naboju.

Objawy:

a) zamek w przednim położeniu — strzał nie nastąpił,

b) brak naboju w komorze nabojowej. J Przyczyny:

a) zanieczyszczony lub niesprawny magazynek,

b) osłabiona sprężyna donośnika,

c) nadmierny luz pionowy magazynka w uchwycie tylnym pistoletu.

Sposoby usunięcia:

a) przeładować pistolet,

b) w razie ponownego zacięcia, wymienić magazynek.

• Nabój nie wszedł całkowicie do komory nabojowej.

Objawy:

a) pocisk utknął na tylnym ścięciu lufy,

b) zamek zatrzymał się w środkowym położeniu, oparty o łuskę naboju.

Przyczyny:

a) pogięte szczęki pudełka magazynka,

b) osłabiona sprężyna donośnika magazynka,

c) nadmierny luz magazynka w uchwycie tylnym pistoletu.

Sposoby usunięcia:

a) przytrzymując zamek usunąć utknięty nabój,

b) w razie ponownego zacięcia, wymienić magazynek.

• Niewypał.

Objawy:

a) brak strzału po wprowadzeniu naboju do komory nabojowej i zwolnieniu kurka spustem (zamek w prawidłowym, przednim położeniu).

Przyczyny:

a) z reguły niesprawna spłonka naboju,

b) niesprawna iglica,

c) osłabiona lub uszkodzona sprężyna powrotna, c) pistolet jest zanieczyszczony lub zgęszczony smar

Sposób usunięcia:

Bezwzględnie odczekać minimum 30 sekund z lufą skierowaną do kulochwytu i pal-cem na kabłąku (z różnych powodów może nastąpić opóźnienie zapłonu), a następnie:

a) przeładować pistolet,

b) jeżeli niewypały powtarzają się, sprawdzić (oczyścić) iglicę, c) oczyścić pistolet, usuwając zgęstniały smar z prowadnic zamka „chwytu.

Uwaga!

Należy obejrzeć spłonkę niesprawnego naboju i określić prawidłowość głębokości nakłucia iglicą. Płytkie nakłucie może oznaczać niesprawność iglicy.

• Niecałkowite dojście zamka do przodu.

Objawy:

a) zamek zatrzymał się nie dochodząc do przodu,

b) kolejny nabój w komorze nabojowej,

c) ząb wyciągu nie zaskoczył na kryzę łuski.

Przyczyny:

a) zanieczyszczone prowadnice zamka i chwytu,

b) osłabiona lub uszkodzona sprężyna powrotna.

Sposoby usunięcia:

a) oczyścić prowadnice zamka i chwytu,

b) w razie uszkodzenia sprężyny powrotnej przekazać pistolet rusznikarzowi.

• Nie wyciągnięcie łuski.

Objawy:

a) zamek zatrzymał się w środkowym położeniu,

b) łuska pozostała w komorze nabojowej,

c) kolejny nabój utknął pociskiem w dnie łuski.

Przyczyny:

a) niesprawny wyciąg,

b) zanieczyszczone naboje lub komora nabojowa.

Sposób usunięcia:

a) odciągnąć zamek, wyjąć łuskę i utknięty nabój,

b) oczyścić naboje i komorę nabojową,

c) sprawdzić wyciąg (w razie uszkodzenia przekazać pistolet rusznikarzowi).

• Nie wyrzucenie łuski.

Objawy:

łuska nie została wyrzucona z komory zamkowej, zaklinowała się między zamkiem a tylnym ścięciem lufy albo została wprowadzona ponownie do komory nabojowej.

Przyczyny:

a) niesprawny wyrzutnik na magazynku,

b) zanieczyszczone części pistoletu.

Sposób usunięcia:

a) odciągnąć zamek do tyłu i wyrzucić zaklinowaną łuskę,

b) w razie powtarzania zacięć, oczyścić pistolet,

c) przy niesprawności wyrzutnika — przekazać pistolet rusznikarzowi.

Strzelby gładkolufowe „Imperator” i „Mossberg”

Przyczyny zacięć:

a) niewłaściwe obchodzenie się ze strzelbą,

b) zanieczyszczenie zespołów,

c) zużycie części,

d) stosowanie niesprawnych lub innych niż zalecane nabojów.

W celu uniknięcia zacięć należy:

a) stale utrzymywać broń w całkowitej sprawności technicznej, b) regularnie przeglądać, czyścić i smarować strzelbę, w szczególności zwracać uwagę na części ruchome i przewód lufy,

c) przed strzelaniem sprawdzać przewód lufy, oczyścić go, a powierzchnie trące czę-

ści zamka i suwadła lekko nasmarować płynem PKB,

d) podczas przenoszenia i przewożenia chronić strzelbę przed uderzeniami i zanie-czyszczeniem,

e) unikać pozostawiania nadmiernej ilości smaru na częściach broni, szczególnie w lufie,

f) przed strzelaniem bezwzględnie usunąć nadmiar smaru z lufy, ponieważ grozi to rozdęciem lufy

W razie zacięcia w czasie strzelania, należy spróbować usunąć je przez przeładowanie broni. Jeżeli po przeładowaniu broni zacięcie nie zostało usunięte lub po usunię-

ciu powtarza się, to należy broń rozładować, zabezpieczyć i przekazać rusznikarzowi