Wpływ tańca na rozwój psychoruchowy dziecka w wieku

przedszkolnym.

Taniec towarzyszył człowiekowi od najdawniejszych czasów i był jedną

z najbardziej naturalnych form jego działania we wszystkich społecznościach

i kulturach świata. Był on i nadal jest elementem obrzędów, rytuałów, obyczajów

i ceremonii związanych z wierzeniami, magią czy tradycjami narodowymi

i regionalnymi, a także środkiem komunikacji międzyludzkiej oraz specyficznym

rodzajem aktywności człowieka.

Walory ruchów tanecznych i ich wpływ na rozwój psychofizyczny człowieka

zostały dostrzeżone przez twórców koncepcji wychowania. Taniec był uwzględniany

w różnych programach i systemach edukacyjnych jako forma przygotowania do życia

towarzyskiego, jako element nauczania ogłady i elegancji ruchu, jako forma zabawy

i rozrywki, a przede wszystkim jako czynnik wychowania fizycznego. W dawnych

koncepcjach wychowania fizycznego stosowano taniec głównie w celu wzmacniania

i kształtowania ciała, nadawania jego ruchom płynności, zręczności, wdzięku i piękna.

Dzieci bardzo lubią tańczyć, a wiele zabaw połączonych z ruchem i tańcem

podejmują spontanicznie, dlatego te reakcje należy rozwijać już od pierwszych lat

życia. Taniec jest naturalnym zjawiskiem podnoszącym poziom endorfin czyli

„związków przyjemności” we krwi, a przyjemność czerpana z ruchu w takt muzyki

zwiększa naturalną radość dziecka. Już obcowanie z muzyką stwarza nastrój

zadowolenia, a taniec przy muzyce jeszcze tę radość potęguje. Nawet całkiem małe

dziecko, które jeszcze nie opanowało dobrze chodzenia, gdy usłyszy muzykę,

spontanicznie zaczyna poruszać swoim ciałem, kołysać się, obracać, przytupywać.

Możemy powiedzieć, że tańczy, kierując się „naturalnym wyczuciem istoty tańca”.

Program umuzykalnienia w przedszkolu przewiduje wprowadzanie tańców

dopiero w grupie dzieci sześcioletnich. W grupie pięciolatków prowadzone są zabawy

taneczne, które są formą przygotowującą do tańca. Zabawy te opierają się na

piosenkach o charakterystycznych rytmach tańców i przewijają się w nich niektóre

elementy tańca, jednak dozwolone są różne uproszczenia i zmiany ułatwiające

dzieciom tańczenie. W grupie dzieci trzy i czteroletnich prowadzi się zabawy

rytmiczne, które usprawniają i przygotowują dzieci do prawidłowego biegu, skoku,

zapoznają je z różnymi rodzajami ustawień, chodzenia, trzymania się. Zasadniczym

zadaniem zabaw rytmicznych jest kształcenie spostrzegania sygnałów muzycznych

i reakcji na te sygnały.

Mimo, że program podaje, iż w przedszkolu należy stosować proste formy taneczne,

uwzględniające głównie polskie tańce ludowe, nie sposób pominąć innych tańców,

które mogą i powinny znaleźć się w repertuarze dzieci np. tańce integracyjne,

ekspresyjne. Tańce integracyjne to proste układy ruchowe i gesty wykonywane w rytm

muzyki. Określone kroki taneczne wykonywane są przez całą grupę, czasami

w parach, gdzie nie ma podziału na role żeńskie i męskie. Każde z dzieci może

przybrać dowolną rolę, a częste zmiany partnerów w tańcu służą nawiązaniu

kontaktów z innymi tańczącymi.

Zabawy ruchowe i taniec w rytm muzyki sprzyjają rozwojowi wszechstronnej

sprawności ruchowej u dzieci w każdym wieku. Tego właśnie potrzeba dzieciom

w okresie przedszkolnym, kiedy intensywnie zaczynają rosnąć, a poziom energii

i zadziwiające tempo regeneracji sił każą być wciąż czymś zajętym. Niezaspokojenie

potrzeby ruchu u dzieci w tym wieku może doprowadzić do powstawania

niepożądanych napięć w ich ciele, a w konsekwencji do zaburzeń emocjonalnych lub

w sferze osobowości. Aby do tego nie dopuścić należy stosować zabawy i ćwiczenia,

które miałyby wartość profilaktyczną i terapeutyczną w zakresie integracji ciała,

umysłu i emocji. Taką właśnie funkcję pełni swobodny improwizowany ruch przy

muzyce, który może mieć charakter tańca ekspresyjnego czy twórczego. Atmosfera

swobody i niewymuszonej dyscypliny podczas tańca ekspresyjnego sprzyja

odprężeniu psychicznemu i likwiduje źródła frustracji, a także umożliwia pełne

przeżycie radości, zadowolenia i satysfakcji z własnej aktywności i ze współdziałania

z partnerem. Dzieci wyzbywają się kompleksów, zahamowań, otwierają się na świat,

są spontaniczne i odnajdują swoje miejsce w grupie rówieśniczej. Duże

zaangażowanie emocjonalne w taniec uwalnia większy potencjał możliwości i sił

ruchowych dziecka.

Taniec kształtuje dodatnie cechy charakteru takie jak: cierpliwość, wytrwałość,

odwaga, odporność na trud i zmęczenie. Dziecko nabywa umiejętności współdziałania

w grupie, akceptacji samego siebie i innych, poszukiwania i pokonywania barier

swoich możliwości. Ponadto taniec rozwija pamięć, myślenie, spostrzegawczość,

uwagę, orientację, wyobraźnię i inteligencję twórczą. Zabawy taneczne i tańce ćwiczą

także i usprawniają spostrzegawczość, refleks, koordynację wzrokowo-ruchową,

orientację i wyobraźnię przestrzenną, kształtują świadomy ruch, oddech, uczą

podejmowania decyzji, wdrażają do ładu i porządku.

Wiele małych dzieci często jest zamkniętych w sobie, boryka się z pierwszymi

kompleksami, które uniemożliwiają im swobodne zachowanie w grupie. Taniec

stwarza możliwość przełamania tych barier, pomaga nawiązać i utrzymać kontakty

niewerbalne i werbalne między dziećmi oraz wyzbycia się niepotrzebnych stresów

związanych z własnym wyobrażeniem siebie. Stosując muzykę spokojną, o łagodnej

linii melodycznej taniec pełni funkcję relaksacyjną, uspokajającą co jest szczególnie

ważne wobec silnych bodźców dostarczanych przez środowisko zewnętrzne. Taniec

sprzyja także lepszemu poznaniu uczestników, rozumieniu i budowaniu wspólnego

zaufania, dzięki czemu dzieci podchodzą do siebie bez żadnych uprzedzeń czy lęków,

odnoszą się do siebie otwarcie, życzliwie i radośnie.

W tańcu dziecko spontanicznie reaguje na elementy muzyki ruchem, w postaci

różnych kroków i figur, a obecność podkładu muzycznego niweluje skutki fizycznego

zmęczenia. Taniec kształtuje precyzje ruchów oraz doskonali ich koordynację, ruchom

dziecka nadaje lekkości, sprężystości, gibkości, płynności i skoczności. Pozytywnym

zmianom ulega postawa ciała dziecka, gdyż dbając o estetykę i elegancję ruchów

wymaga się od niego „prostych” pleców, ściągnięcia łopatek i podniesienia głowy.

Taniec zapobiega wadom postawy oraz ma pozytywny wpływ na ich korygowanie.

Taniec to także pewien styl bycia, sposób zachowania się – to zasady

grzecznościowe, których trzeba przestrzegać: nie wypada trzymać rąk w kieszeniach,

trzeba umieć pięknie się ukłonić, grzecznie podziękować za taniec. Ma więc taniec

niewątpliwie aspekt wychowawczy. Umiejętności taneczne dzieci i stosowanie przez

nich zasad kultury bycia prezentowane podczas uroczystości przedszkolnych,

spotykają się z dużym zainteresowaniem i pełną akceptacją ze strony rodziców

i zaproszonych gości. Przygotowując tańce trzeba pamiętać, że nie należy wprowadzać

trudnych kroków, a jedynie proste elementy i łatwe figury, na których opanowanie

wystarczy kilka zajęć. Ćwiczeniom tym powinny towarzyszyć pozytywne przeżycia

takie jak: uśmiech, radość, przyjemność, zadowolenie, spełnienie.

Należy zawsze pamiętać, że taniec musi być zabawą bowiem tylko w klimacie

zabawy taniec może pomóc każdemu dziecku w kształtowaniu psychicznej harmonii

w zgodzie z własnym ciałem, wrażliwością, zaufaniem do siebie i poczuciem własnej

wartości.

Jolanta Wlazły

nauczycielka wychowania przedszkolnego

BIBLIOGRAFIA

1. Ławrowska R.: Muzyka i Ruch, WSiP, Warszawa 1988

2. Marszałek C.: Rola tańca w rozwoju dziecka, Wychowanie w Przedszkolu nr

2/1999

3. Przybylska K.: Wychowanie muzyczne w przedszkolu, WSiP, Warszawa 1977

4. Gęca L. :Tańce integracyjne w pracy z grupą, cz.I, Wydawnictwo KLANZA,

Lublin 2002

5. Wieczysty M.: Tańczyć może każdy, PWN, Kraków 1974