Wprowadzenie do nauki socjologii prawa

Wykład 7

18.IV.2007

Najszerszy zakres proces uspołeczniania się norm ustalania się norm utrwalania się

norm.

Proces ustalania się norm kształtowanie się świadomości normatywnej.

Ustalania się treści i przekonania, że obowiązuje.

Utrwalanie normy dotyczy rzeczywistego/realnego porządku społecznego.

W porządku społecznym istotny jest kognitywizm (wiedza)

- zakres podmiotowy (czyli kto?-> znacząca część zbiorowości)

- zakres przedmiotowy (czyli co?-> zakres normy)

- sposób nasycenia tej wiedzy

- porównanie relacji między poziomem wiedzy w społeczeństwie a wiedzą rzeczywistą

Im bardziej norma jest dyrektywą/imperatywem, tym bardziej możemy liczyć na jej literalną

znajomość.

Znajomość esencjalna-> znajomość ogólna takich norm, bez odwoływania się do szczegółów.

Znajomość podstawowych reguł danej normy, aby jej nie naruszać.

Jaka jest wystarczająca ilość wiedzy, aby normy funkcjonowały?

- F. Studnicki model optymalnego nasycenia wiedzą (informacją normatywną)->

skonstruowany z punktu widzenia członka jakiegoś porządku społecznego-> musi

mieć wiadomości podstawowe o tym porządku społecznym, w którym żyje

(wyznaczają ogólną orientację normatywną); druga grupa informacji to te wynikające

z ról społecznych (wiadomości rolowe lub wiadomości potrzebne do spełniania danej

roli; zwykle znane dobrze) i trzecia grupa informacji-> informacje okolicznościowe-> jak załatwiać sprawy bieżące. Te trzy grupy informacji tworzą razem optymalny

model normatywnej wiedzy danego podmiotu.

W relacji wiedzy rzeczywistej do wiedzy o tych normach (pozornej) nawet model

optymalnego nasycenia wiedzą nie musi być wiedzą rzeczywistą. Trzeba zbadać relacje

treściowe między tym, co ludzie sądzą, a np. kodeksem.

Treść normatywna reguł prawnych może wynikać nawet z prawidłowej interpretacji tych

norm.

Wiedza normatywna nie ma nigdy charakteru obojętnego z punktu widzenia wartościowania,

ponieważ zwykle ta wiedza nas dotyczy.

Czy oceny mają charakter własny czy zapożyczony?

- oceny własne są sformułowane w wyniku własnego wartościowania, mniej podatne na

zmiany.

- Oceny zapożyczone są sformułowane na podstawie czyichś ocen, łatwo je zmieniać.

Czy dana ocena jest stabilna (silna) czy wabilna (słaba, chwiejna)?

- oceny silne zwykle mają charakter ocen własnych.

- Oceny słabe zwykle mają charakter ocen zapożyczonych.

Oceny bardzo silne, wiążące się z częścią esencjalną mogą tworzyć stereotypy normatywne

(pozytywne/negatywne).

Oceny przedmiotowe, gdy zajmujemy się treścią rzeczywistą danej normy.

Oceny przeniesione, gdy nie zajmujemy się treścią rzeczywistą.

Oceny zasadnicze-> oceny nie do uzasadnienia, po prostu są, nie są wrażliwe na sankcje.

Oceny instrumentalne-> można je uzasadnić, wrażliwe na sankcje.

Te podziały nie są rozłączne, ponieważ ocena treści danej normy może być w jakichś

stopniach wspólna. Nie są też oparte na alternatywnie rozłącznej (albo, albo).

^^ to jest typologia ocen.

Czasami wymogi normy nie mają możliwości oceny pozytywnej/negatywnej gradacyjnej,

tylko samą oceną pozytywną/negatywną.

Zjawisko odrzucenia-> odrzucenie możliwości zastosowania się do danej normy-> skrajny rodzaj negacji danej normy.

Negatywne oceny są podstawą do kreowania postulatów zmiany istniejącej treści

normatywnej.

Oceny są czynnikiem najsilniej determinującym nasze postępowanie (gł. Oceny

pozytywne/negatywne.)

Motywacje-> stopnie w jakich jesteśmy w stanie spełnić/nie spełnić danej normy.

Możemy je analitycznie typologizować.

Motywacje bezinteresowne/interesowne:

- motywacja interesowna związana jest z troską o własne interesy/dobro.

- Motywacja bezinteresowna-> spełniania/niespełnianie danych norm jest dobre dla

innych (mogą to być inni, których znamy albo dla innych w sensie „wszyscy”)

Typologizowana ze względu na efekty postępowania.

Typologizacja ze względu na treść norm:

- motywacja emotywne-> reakcja, gdzie nie zastanawiamy się głębiej nad normą, tylko

taki „odruch serca”, taka miłość od pierwszego wejrzenia.

- Motywacja zracjonalizowana-> zastanowienie się nad treścią, wymogami, skutkami

danej normy przed jej zastosowaniem.

Motywacje interesowne są z reguły zracjonalizowane, a emotywne bezinteresowne.

PROCES UTRWALANIA SIĘ NORMY

- materializacja normy

- kształtowanie się postaw i wzorów postępowania

Postawy normatywne

- trójelementowa-> element kognitywny, behawioralny, ocenny

Sytuacja interakcji deklaratywnej-> zadeklarowanie w stosunku do kogoś, co byśmy zrobili gdyby... Zaczyna to uruchamiać procesy realnego świata. To manifestacja, ujawnienie

naszych poglądów jest elementem behawioralnym. Jeśli nasza manifestacja jest silna, to

zapewne tak postąpimy.

Postawy są pewnego rodzaju pomostem pomiędzy naszym postępowaniem, a poglądem jak

możemy postąpić. Też mogą być generalne/okazjonalne.

Norma utrwala się w formie postawy (wynikającej z przekonania).

Typologia postaw:

- pronormatywne-> dobra wiedza m.in.-> ktoś trwale i stale akcentuje, że będzie

postępował zgodnie z normami porządku społecznego. Taka postawa jest prawie

normą społeczną.

- Antynormatywna-> przeciwna do pronormatywnej-> zachowanie niezgodne z treścią

normy. Obie dynamizują procesy zmiany norm. Też mogą być wskaźnikiem

uspołecznienia się normy (wskaźnik negatywny)