Astronomiczne jednostki długości

Jednostki stosowane w astronomii służą do wyrażania bardzo dużych odległości jak na warunki

ziemskie. Najmniejszą z nich jest jednostka astronomiczna oznaczana symbolem AU (Astronomic

Unit). Jest ona równa średniej odległości Ziemi od Słońca, czyli:

1 AU ≈ 149 600 000 km

Wydaje się że to dużo — prawie 4 000 razy więcej niż długość ziemskiego równika, ale w skali ko-

smicznej, to na tyle mało, że jednostkę tę stosuje się tylko do wyrażania odległości w Układzie Sło-

necznym. Odległości wyrażane za pomocą tej jednostki interpretujemy w ten sposób, że jeśli śred-

nia odległość np. od Plutona do Słońca wynosi 40 AU, to Pluton jest 40-stokrotnie bardziej oddalo-

ny od Słońca niż Ziemia.

Do określania większych odległości, jednostka astronomiczna jest już zbyt mała, aby posługiwanie

się nią było użyteczne. Trzeba zastosować większą jednostkę. Nie zastosowanie jej byłoby porów-

nywalne z wyrażaniem odległości między miastami w centymetrach czy milimetrach — czyli bez

sensu.

Jednostką większą niż AU jest tzw. rok świetlny. Oznacza się go symbolem ly (light year) i jest on

równy odległości jaką pokonuje światło w próżni w ciągu jednego roku, czyli w ciągu jednego okrą-

żenia Ziemi wokół Słońca. Odległość ta jest już imponująca i wynosi w przybliżeniu 9 bilionów ki-

lometrów, czyli mniej więcej 236 milionów razy więcej niż długość ziemskiego równika. Dokładniej

rzecz ujmując,

1 lr ≈ 9 460 730 472 580,8 km

czyli mniej więcej 63 240 AU.

Uwaga! Odległość do najdalej obserwowanych obiektów we wszechświecie, czyli do tzw. horyzon-

tu, wynosi ponad 20 miliardów lat świetlnych.

Jednostką za pomocą której wygodnie jest określać rozmiar galaktyk oraz odległości między nimi

jest parsek. Oznaczany symbolem pc (dawniej ps).

1 pc ≈ 30 857 000 000 000 km

1 pc ≈ 206 000 AU

1 pc ≈ 3,26 ly

Nie mniej jednak, często zamiast parseka stosuje się inne, jeszcze większe jednostki: kiloparsek

(kpc) lub megaparsek (Mpc).

1 kpc = 1 000 pc

1 Mpc = 1 000 000 pc

Przykładowo, chcąc określić rozmiar np. naszej galaktyki tj. Drogi Mlecznej, najwygodniej będzie

posłużyć się kiloparsekiem. I tak średnica Drogi Mlecznej to około 30 kpc (100 000 lat świetlnych)

http://matematyka.strefa.pl/ciekawostki.html

Jednostki długości stosowane w astronomii. Opracowanie pdf napisane jest z myślą o uczniach szkół podstawowych i gimnazjum. Rozszerza temat o jednostkach długości na jednostki pozaziemskie.

a jej grubość to ok. 5 kpc (17 000 lat świetlnych). Słońce zaś, znajduje się w odległości ok. 8 kpc od

środka Drogi Mlecznej i ok. 15 pc nad płaszczyzną galaktyki.

Lokalny układ galaktyk zawierający ok. 20 różnych galaktyk m.in. Drogę Mleczną ma rozmiar

ok. 500 kpc, zaś odległość od tej grupy do najbliższej galaktyki spoza tej grupy to ok. 1 500 kpc

(4 900 000 lat świetlnych).

Obłoki Magellana, czyli dwie najbliższe galaktyki krążące wokół naszej, są widoczne gołym okiem

z południowej półkuli Ziemi i znajdują się w odległości ok. 50 — 60 kpc. Ich średnice to ok. 25 i 10

kpc.

Przykładowe teksty z jakimi można się spotkać czytając artykuły dotyczące astronomii:

— Wielki Obłok Magellana (LMC) znajduje się w odległości ok. 160 000 lat świetlnych, nato-

miast jego mniejszy brat (SMC) 200 000 lat świetlnych od Ziemi.

— Galaktyka Herkules znajduje się 430 000 lat świetlnych od Drogi Mlecznej, co w skali ko-

smicznej nie jest dużą odległością.

— Amerykańscy astronomowie odkryli dziwny obiekt o masie planetarnej obiegający pulsa-

ra. Obserwowany obiekt jest widoczny w gwiazdozbiorze Strzelca i znajduje się w odległo-

ści prawie 25 000 lat świetlnych od Słońca.

http://matematyka.strefa.pl/ciekawostki.html

Jednostki długości stosowane w astronomii. Opracowanie pdf napisane jest z myślą o uczniach szkół podstawowych i gimnazjum. Rozszerza temat o jednostkach długości na jednostki pozaziemskie.