Kwestionariusze obserwacyjne rozwoju dziecka autorstwa Anny Franczyk oraz Katarzyny Krajewskiej zamieszczone w ksiąŜce Program psychostymulacji dzieci w wieku przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju.
Kwestionariusze są bardzo pomocne w prowadzeniu zajęć z małymi dziećmi. Kwestionariusze są cztery.
Przewidziano w nich miejsce na trzy obserwacje. Pierwsza przewidziana na początek działań terapeutycznych czyli wstępnej obserwacji.
Druga będąca sprawdzianem zarówno celowości, trafności dobranych ćwiczeń, jak i osiągniętych umiejętności przez dziecko na wskazanym poziomie.
Trzecia
obserwacja
jest
końcowym
sprawdzianem
aktualnego
poziomu
rozwoju
psychoruchowego.
Prowadzenie pisemnej obserwacji pozwala usystematyzować wiedzę o dziecku, dzięki temu pisać właściwe programy terapeutyczne, prowadzić ćwiczenia wg znajomości psychologii rozwojowej dziecka1.
Gdy chcemy skorzystać z ww. kwestionariuszy w pracy z dzieckiem, podczas zajęć lub po ich zakończeniu zaznaczamy, które umiejętności z danego poziomu dziecko osiągnęło i na jakim stopniu zaawansowania je wykonuje czy samodzielnie czy z pomocą. Zbierając informacje z kwestionariusza mamy obraz dziecka i jego umiejętności, w pewnym stopniu teŜ określa się nam sfera najbliŜszego rozwoju dziecka. Co z kolei wytycza nam tok pracy z dzieckiem.
Warto jest zaopatrzyć się w ksiąŜkę autorek tych kwestionariuszy poniewaŜ znajdują się w niej propozycje licznych i bardzo ciekawych ćwiczeń na dane etapy rozwojowe. Ułatwia to bardzo prowadzenia zajęć z dziećmi poniewaŜ p nasze działania.
I.
Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym Nazwisko i imię dziecka..........................................................................Wiek..................
Kwestionariusz jest narzędziem diagnostycznym, mającym na celu określenie obecnego poziomu umiejętności dziecka oraz ukierunkowanie dalszej drogi rozwoju. KaŜda obserwacja jest wytyczną do wspierania rozwoju.
Oceny dokonuje się stosując następującą punktację:
0 – w ogóle nie wykonuje czynności
1 – wykazuje zainteresowanie czynnością
2 – wykonuje czynność z pomocą
3 – wykonuje czynność samodzielnie
1 Por. A. Franczyk, K. Krajewskiej, Program psychostymulacji dzieci w wieku przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju. Oficyna wydawnicza Impuls, Kraków 2002.
Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 1
Wskaźniki rozwojowe
Pierwsza obserwacja
Druga obserwacja
Trzecia obserwacja
Data ....................
Data ...................
Data ...................
1
2
3
4
1. - reaguje na swoje imię,
- potrafi wymówić swoje imię
- potrafi krótko się przedstawić
2. - pokazuje (na palcach) ile ma lat
- mówi ile ma lat
3. - rozpoznaje znane mu osoby,
- wskazuje znane mu osoby
- nazywa znane mu osoby
4. Rozpoznaje swoje miejsce (w sali), przy
stole, w szatni (znaczek)
5. – reaguje na smaki, zapachy
- określa smak
- dobiera smak, zapach do przedmiotu lub
obrazka)
6. W zakresie czynności samoobsługowych:
a) naśladuje czynności samoobsługowe
- bawi się, naśladując czynności
wykonywane podczas jedzenia
b) potrafi:
- gryzie pokarmy
- połyka pokarmy
- potrafi utrzymać łyŜkę
- potrafi nabierać na łyŜkę pokarmy
- trafia łyŜką do buzi,
- pije z butelki przy uŜyciu smoczka
- pije z kubka
- myje się (bawi się, naśladując
czynności podczas mycia)
Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 2
- potrafi uŜyć mydła,
- myje ręce,
- wyciera ręce,
- potrafi odkręcić i zakręcić kurki od
wody - kran)
- ubiera się (naśladuje czynności
wykonywane przy ubieraniu się,
wkładaniu odzieŜy, zdejmowaniu jej
elementów)
potrzeby fizjologiczne:
-
kontroluje,
-
nie kontroluje,
-
kontroluje i sygnalizuje przy uŜyciu
komunikatu,
-
wymaga pomocy w ubikacji
7. Rozpoznaje, wskazuje części swojego ciała
8. - nazywa części ciała,
- pokazuje części ciała na sobie,
- pokazuje części ciała na drugiej osobie
9. WyraŜa swoje emocje, uczucia:
- nieadekwatnie do przyczyny,
- adekwatnie do przyczyny
10. Reaguje na emocje innych (w jaki sposób)
11. Kontakt z otoczeniem:
- nie nawiązuje kontaktu,
- nawiązuje kontakt,
- reaguje na sygnały z otoczenia
12. Wykonuje proste polecenia słowne: wkłada,
wyjmuje, chowa, podaje (połóŜ na...,
schowaj pod...)
13. Mowa dziecka jest na etapie:
14. Stan aparatu artykulacyjnego
15. Skupia uwagę: na krótki czas na ulubionych
czynnościach
16. Naśladuje czynności: podczas zabaw
w grupie, indywidualnych
17. Wyciąga rękę po wskazany przedmiot
Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 3
18. Wskazuje przedmioty znane mu:
- w otoczeniu,
- na obrazku
19. Wskazuje przedmioty na planszy
zgromadzonej przed sobą na podstawie
nazwy
20. Rozpoznaje i grupuje przedmioty:
- o takim samym kształcie,
- o takiej samej fakturze
21. Rozpoznaje przedmioty po dotyku (ukryte
przedmioty znane dziecku)
- nazywa je
22. Określa nazwę przedmiotu - co to jest, co
robi, do czego słuŜy (zna przeznaczenie
przedmiotów),
- bawi się, naśladując sposób ich
wykorzystania
23. Naśladuje róŜne czynności i sposoby
posługiwania się przedmiotami z otoczenia
24. Chwyta duŜe, drobne przedmioty
i manipuluje nimi: (wkłada, przekłada,
podaje, zbiera, ściska)
25. Bawi się wodą, substancjami do
przesypywania, przelewania
26. Klocki:
- wyjmuje klocki z pudełka
- wkłada klocki do pudełka
27. Wkłada klocki do pudełek według kształtu
28. Wkłada drobne przedmioty do pudełka,
z małym otworem
29. Nawleka na sznurek; nakłada klocki na
kołek lub patyk
30. Piętrzy z klocków (wieŜę z. . .).
Szereguje, ustawiając pociąg (z. . .)
31. Dobiera dwa takie same przedmioty
i obrazki
Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 4
32. Odgaduje, czego brakuje spośród 2-3
przedmiotów
Odgaduje, czego brakuje spośród 2-3
obrazków
33. Składa obrazki z dwóch lub więcej części
34. Ogląda ksiąŜki, przewraca kartki
35. Posługuje się samorzutnie kredką,
ołówkiem, znając jej przeznaczenie
36. Rysuje:
-
bazgroły,
-
pogrubia linie,
-
rysuje kreski bez zachowania
kierunku,
-
naśladuje rysowanie kresek
37. Wysłuchuje i rozpoznaje dźwięki:
- naturalne, dochodzące z otoczenia,
- celowo wytwarzane, (jakie i w jaki
sposób)
38. Naśladuje słyszane dźwięki
39. Wykonuje proste ćwiczenia ruchowe
(sposób poruszania się, zabawy
z przyborami (jakimi). . . .
Osoba prowadząca obserwacje............................................................................
III
Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie poznawczym Nazwisko i imię dziecka..........................................................................Wiek...................
Kwestionariusz jest narzędziem diagnostycznym, mającym na celu określenie obecnego poziomu umiejętności dziecka oraz ukierunkowanie dalszej drogi rozwoju. KaŜda obserwacja jest wytyczną do wspierania rozwoju.
Oceny dokonuje się stosując następującą punktację:
0 – w ogóle nie wykonuje czynności
1 – wykazuje zainteresowanie czynnością
2 – wykonuje czynność z pomocą
3 – wykonuje czynność samodzielnie
Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 5
Wskaźniki rozwojowe
Pierwsza obserwacja
Druga obserwacja
Trzecia obserwacja
Data ..................
Data ..................
Data ..................
1
2
3
4
1. - podaje swoje imię
- podaje swoje nazwisko,
- pokazuje, ile ma lat
- mówi, ile ma lat
2. Potrafi powiedzieć, gdzie mieszka
3. Wskazuje i nazywa części ciała (w jaki
sposób?)
4. Zna przeznaczenie przedmiotów
codziennego uŜytku
5. – rozpoznaje (wskazuje) wybrane owoce
i warzywa
- nazywa wybrane owoce i warzywa
6. - rozpoznaje (wskazuje) wybrane zwierzęta
- nazywa wybrane zwierzęta
7. - rozpoznaje (wskazuje) podstawowe
kolory (jakie?)
- nazywa podstawowe kolory (jakie?)
8. RozróŜnia aktualną porę roku
9. Zna cechy pór roku (potrafi
przyporządkować do wybranej pory
ilustrację)
10. Wyodrębnia przedmioty według cech
jakościowych, porządkuje, klasyfikuje
według
-
jednej cechy
-
więcej cech
11. Zlicza przedmioty, obrazki w zakresie. . .
12. Porównuje liczebność zbiorów: duŜo, mało
13. Dobiera pary jednakowych:
-
obrazków
-
przedmiotów / figur
Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 6
14. - obserwuje i dostrzega przedmioty,
sytuacje w najbliŜszym otoczeniu,
- rozpoznaje i określa je
15. RozróŜnia i wskazuje figury geometryczne
(jakie?) - do pary:
-
według wzoru,
-
bez wzoru,
-
na podstawie nazwy
16. Wyszukuje przedmioty, figury:
-
w najbliŜszym otoczeniu,
-
na obrazku
17. Układa przedmioty, obrazki, figury według
poleceń nauczyciela
18. Układa proste ciągi rytmiczne (rozumie ich
stałość) według zaproponowanego
schematu ( dwa elementy, więcej. . . )
19. Układa proste budowle z klocków, figur
(pociąg, wieŜa), konstrukcje przestrzenne
20. Układa proste historyjki, (co najpierw, co
potem):
-
dwa obrazki,
-
więcej... (ile?)
21. Łączy proste czynności i ich skutki
(elementy z Ŝycia codziennego)
22. Dostrzega istotne róŜnice między
przedmiotami, obrazkami (wskazuje,
poprawia)
23. Dostrzega zmiany zachodzące w otoczeniu,
w przedmiotach, obrazkach
24. Porządkuje, grupuje na podstawie. . .
25. Składa obrazki z... (bez wzoru, na wzorze )
26. Potrafi wyodrębniać przedmioty do
przeliczania, przelicza w zakresie. . .
(liczenie na konkretach)
27. Kreśli, rysuje linie proste:
-
samodzielnie,
-
po wzorze
28. Rysunek dowolny na etapie: . . .,
posługiwanie się ręką ... (chwyt narzędzia)
Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 7
29. RozróŜnia dźwięki (jakie?), rozpoznaje,
róŜnicuje
30. Naśladuje słyszane dźwięki
31. Odtwarza, rozpoznaje prosty układ
rytmiczny
32. Rozumie polecenia słowne (wykonuje
polecenia słowne)
33. Mowa dziecka, aparat artykulacyjny,
sposób porozumiewania się z otoczeniem
34. Sprawność fizyczna (ruchowa) (sposób
poruszania się, rodzaj wykonywanych
ćwiczeń)
35. Prace manualne wykonuje wolno - szybko;
dokładnie- niedbale
36. Prace plastyczne są:
na etapie ...
korzysta z narzędzi plastycznych:
(jakich, chwyt)
37. Manipuluje zabawkami, tworzywem
(piętrzy, szereguje, wkłada, wyjmuje,
wykleja, lepi...)
38. Rozumie, stosuje określenia dotyczące
połoŜenia przedmiotów w przestrzeni
(jakie?)
39. Opanowanie czynności samoobsługowych
(jakich?) wymienić
40. Reaguje na polecenia nauczyciela...
41. Stosunek do innych dzieci: ...
42. Zabawy z dziećmi (zachowanie dziecka
podczas zabaw inspirowanych przez
nauczyciela, zabaw samorzutnych)
43. Mocne strony dziecka podczas zajęć
indywidualnych, grupowych (co dziecko
lubi robić, jakie zabawy, ćwiczenia
wykonuje najchętniej)
Osoba prowadząca obserwacje............................................................................
Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 8
ARKUSZ OBSERWACYJNY ROZWOJU DZIECKA – NA POZIOMIE
ODKRYWCZO - BADAWCZYM
Nazwisko i imię dziecka:………………………………………………………………………
Wiek:……………………………………………………………………………………….......
Klasa:…………………………………………………………………………………………..
Pierwsza
Druga
Trzecia
Wskaźniki rozwojowe
obserwacja
obserwacja
obserwacja
1. Przedstawia się, podaje adres domowy
2. Nazywa członków swojej rodziny
3. Rozpoznaje i nazywa czynności wykonywane w
róŜnych zawodach
4. Odtwarza z pamięci uprzednio zaobserwowane
czynności (zabawy odtwórcze, naśladowcze)
5. Wskazuje i nazywa części ciała (na sobie, drugiej
osobie)
6. Nazywa i rozróŜnia podstawowe kolory (jakie?)
7. Nazywa pory roku (aktualna, wszystkie),
dostrzega zmiany
8. Nazywa dni tygodnia (aktualny, kolejne)
9. Wyszukuje i nazywa figury geometryczne
(jakie?)
10. Określa połoŜenie przedmiotów przy uŜyciu
określeń: np. na lewo, na prawo, naprzeciw, na
górze, na dole, z boku
11. Klasyfikuje, porządkuje przedmioty mające cechy
wspólne (dwie takie same, mające kilka cech lub
jedną wspólną)
12. Odwzorowuje proste układy: zabawek, figur,
symboli
13. Przelicza na konkretach w zakresie…, posługując
się liczebnikami (głównymi, porządkowymi)
14. Określa wielkość przedmiotów (porównuje) i
segreguje według wielkości wzrastającej i
malejącej
15. Porównuje liczbę elementów w zbiorze:
- potrafi określić, gdzie więcej, gdzie mniej i o ile,
- dorysowuje brakujące elementy
16. Wyszukuje wskazywane elementy na obrazkach
(dostrzega róŜnice między obrazkami,
elementami
17. Rozpoznaje zmiany ilościowe i jakościowe w
układach:
- do 3 elementów, powyŜej ……….
- odtwarza układy elementów (jakie?)
18. Składa obrazek, figury z części (ilu?)
- według wzoru, bez wzoru
20. Układa proste ciągi, szlaki według podanego
schematu
Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 9
21. Potrafi łączyć przyczynę ze skutkiem (określa ciągłość zdarzeń), układa proste historyjki
obrazkowe, dostrzega elementy akcji
22. Dorysowuje dalsze elementy ciągu według
schematu (dorysowuje dalsze elementy z
zachowaniem stałości) – małe formy
23. Odwzorowuje kształty (rysuje, wykleja, lepi,
wydziera):
- na wzorze,
- obok wzoru
24. Wypełnia kontury z zachowaniem linii:
- kreskując
- zamalowując ruchem kolistym
25. Wysłuchuje i róŜnicuje dźwięki dochodzące z
otoczenia (naturalne, celowo wytwarzane)
26. Rozpoznaje dźwięki wydawane przez instrumenty
muzyczne: wysokość, natęŜenie, barwę
27. Potrafi odtworzyć, wyszukać łatwy rytm, dobrać
obraz graficzny
28. Chętnie uczy się na pamięć wierszy, piosenek,
rymowanek
29. Budowa narządów artykulacyjnych i poprawność
wymowy:
- prawidłowa, nieprawidłowa
30. Porozumiewa się z otoczeniem :
- przy pomocy gestów, pojedynczych słów, zdań,
- poprawność wypowiedzi dziecka (samorzutnie,
na temat)
31. Chętnie uczestniczy w rozmowach
- opowiada o swoich przeŜyciach (w jaki sposób)
32. Koncentruje się przez dłuŜszy czas na ulubionych
czynnościach i zabawach (indywidualnych,
grupowych)
33. W zakresie czynności samoobsługowych potrafi:
34. W zakresie sprawności fizycznej potrafi:
35. Prace manualne wykonuje: wolno – szybko,
dokładnie – niedbale, bogate - ubogie
36. Rysuje i maluje na etapie: (chwyt, etap pracy)
37. Posługuje się noŜyczkami, wycina proste kształty
(chwyt, cięcie o linii prostej)
38. Manipuluje tworzywem i zabawkami (duŜe, małe)
(piętrzy, szereguje, wkłada, wyjmuje, nawleka,
przesypuje, lepi)
39. W codziennych czynnościach posługuje się:
- ręka, nogą (prawą, lewą, obiema,
naprzemiennie),
- okiem dominującym jest oko:
40. Reaguje na polecenia nauczyciela i wykonuje je
41. Rozpoznaje róŜne stany emocjonalne (potrafi je
identyfikować, nazywać, reagować)
42. Kontakty społeczno – emocjonalne z innymi
dziećmi: (podczas zabaw inspirowanych przez
nauczyciela, samorzutnych, samo inicjuje zabawę)
43. W zajęciach terapeutycznych jest: (aktywny,
niechętnie uczestniczy w ćwiczeniach,
samodzielnie i spontanicznie naśladuje czynności)
Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 10
Osoba prowadząca badania……………………………
ARKUSZ OBSERWACYJNY ROZWOJU DZIECKA – NA POZIOMIE
ABSTRAKCYJNO – SYMBOLICZNYM
Nazwisko i imię dziecka:………………………………………………………………………
Wiek:……………………………………………………………………………………………
Klasa:…………………………………………………………………………………………...
Pierwsza
Druga
Trzecia
Wskaźniki rozwojowe
obserwacja
obserwacja
obserwacja
1. Potrafi się przedstawić podając:
-
imię, nazwisko, płeć, wiek
-
adres zamieszkania
-
adres, nazwa szkoły (przedszkola)
2. Potrafi przedstawić członków swojej rodziny
- wymienia imiona, nazwiska, zawód, miejsce pracy
3. Wskazuje i nazywa części ciała
- ogólnie, ze szczegółami
4. RozróŜnia i nazywa pory roku:
- aktualna, wybrana, wszystkie
- określa cechy charakterystyczne (zjawiska
towarzyszące)
- dostrzega róŜnice między nimi
5. Posługuje się nazwami:
- pory dnia
- dni tygodnia
- miesięcy
6. Zna przeznaczenie przedmiotów codziennego uŜytku
- potrafi je właściwie interpretować
- określa zaleŜność: przedmiot – czynność - zawód
7. Mowa i sposób porozumiewania się z otoczeniem jest:
(wyrazistość mowy, budowa narządów
artykulacyjnych, zasób słów, sposób wypowiadania
się)
8. Poprawnie stosuje formy fleksyjne w wypowiedziach
samorzutnych i na określony temat
9. Rozpoznaje i nazywa wybrane rośliny
10. Rozpoznaje i nazywa wybrane zwierzęta – domowe,
egzotyczne
11. Rozpoznaje i nazywa kolory podstawowe i pochodne
- zna sposoby łączenia kolorów
12. RozróŜnia i nazywa figury geometryczne
13. Potrafi określić wielkość i cięŜar przedmiotów:
duŜy – mały, wąski – szeroki,
gruby – cienki, wysoki – niski,
długi – krótki, lekki – cięŜki
14. Zna i rozumie pojęcia czasowe:
rano, południe, wieczór, noc, wczoraj, dzisiaj, jutro,
długo – krótko; teraz – potem; wcześniej – później;
szybko - wolno
Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 11
15. Zna pojęcia przestrzenne, posługuje się pojęciami dotyczącymi połoŜenia przedmiotów w stosunku do
innych przedmiotów
16. Klasyfikuje przedmioty według cech jakościowych
(jednej lub wielu), np.: wielkość, kształt, kolor,
przeznaczenie
17. Porównuje liczebność zbiorów, klasyfikuje zbiory
przedmiotów wg ich liczebności
18. Posługuje się liczebnikami:
głównymi, porządkowymi, w zakresie…….
opanował umiejętność rozróŜnienia błędnego liczenia
od prawidłowego
19. Potrafi dodawać i odejmować
- na konkretach przez manipulowanie przedmiotami
- przez rachowanie na palcach i innych zbiorach
-przez pamięciowe wyznaczanie sumy i róŜnicy
20. Układa i rozwiązuje zadania z treścią, zapisuje
czynności matematyczne
21. Potrafi określić przyczynę i skutek
- składanie obrazków, układanie historyjek,
przewidywanie
22. Dostrzega i opisuje róŜnice, podobieństwa między
przedmiotami, zauwaŜa nieprawidłowości, wyszukuje
wskazane elementy, poprawia błędy
23. Odtwarza z pamięci układy elementów, symboli,
figur, liter, z ilu elementów, jakie?
24. Odwzorowuje kształty, symbole (proste, trudne) na
wzorze, obok wzoru, bez wzoru
25. Zna symbole graficzne: litery, cyfry, znaki
matematyczne (odczytuje, róŜnicuje, dobiera sylaby,
wyrazy, zdania, odwzorowuje elementy graficzne: bez
liniatury, w liniaturze)
26. Układa wyrazy z rozsypanki sylabowej, literowej, zdania z rozsypanki wyrazowej, dobiera podpisy do
obrazków
27. Wysłuchuje, róŜnicuje i porównuje, dobiera:
głoski, litery, wyrazy, zdania
28. Słucha, czyta – ze zrozumieniem, zapamiętuje
poznane treści, układa proste zdania
29. RóŜnicuje sylaby, wyrazy o podobnym brzmieniu,
potrafi zmienić wyrazy poprzez zmianę głoski
30. Chętnie uczy się wierszyków, piosenek, rymowanek
31. Czas koncentracji uwagi
32. Samodzielnie wykonuje czynności samoobsługowe,
jakie:
33. W zakresie motoryki duŜej potrafi:
34. Prace manualne wykonuje:
(w jaki sposób?)
35. Rysuje, maluje: na etapie, posługując się ręką
36. Prawidłowo posługuje się kredką, ołówkiem (chwyt,
rysunek po śladzie, odtwarzanie wg wzoru,
zamalowywanie przestrzeni ograniczonej konturem,
odwzorowywanie symboli)
37. Wycina złoŜone kształty
38. Manipuluje swobodnie tworzywem i masami
plastycznymi
39. Reaguje na polecenia nauczyciela i wykonuje je
(obdarza uwagę i porozumiewa się z nauczycielem w
Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 12
40. Uczy się, poznaje i bierze udział w nowych
doświadczeniach:
(indywidualnie, zespołowo, w grupie)
- aktywnie/biernie
- niechętnie uczestniczy
- samodzielnie i spontanicznie naśladuje czynności
41. Stosunek do innych dzieci: obojętny, agresywny,
poprawny, opiekuje się innymi
42. Chętnie bawi się z innymi dziećmi: podczas zabaw
inspirowanych przez nauczyciela zabaw samorzutnych
43. Zna i podporządkowuje się zasadom zachowania
ogólnie panującym, zna zasady postępowania
warunkujące bezpieczeństwo (dostrzega sytuacje
bezpieczne i niebezpieczne)
44. Ma poczucie odpowiedzialności poprzez samodzielne,
dokładne i rzetelne wywiązywanie się z
podejmowanych zadań szacunku do pracy swojej i
innych
45. Podejmuje próby radzenia sobie z problemami,
trudnościami (w jaki sposób reaguje na sytuacje
konfliktowe, trudne), zdaje sobie sprawę z
konsekwencji wyborów, doprowadza czynności do
końca
46. Potrafi odróŜnić i identyfikować róŜne stany
emocjonalne (smutek, radość, gniew, złość)
47. Umie cieszyć się z własnych osiągnięć i odczuwać
satysfakcje z wykonywanego zadania (samoocena
dziecka), umie znieść poraŜkę i skorygować swoje
zachowanie
48. Zna i przestrzega swoje prawa i obowiązki
Osoba prowadząca badania…………………………….
Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 13