Kwestionariusze obserwacyjne rozwoju dziecka autorstwa Anny Franczyk oraz Katarzyny Krajewskiej zamieszczone w książce Program psychostymulacji dzieci w wieku przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju.

Kwestionariusze są bardzo pomocne w prowadzeniu zajęć z małymi dziećmi. Kwestionariusze są cztery.

Przewidziano w nich miejsce na trzy obserwacje. Pierwsza przewidziana na początek działań terapeutycznych czyli wstępnej obserwacji.

Druga będąca sprawdzianem zarówno celowości, trafności dobranych ćwiczeń, jak i osiągniętych umiejętności przez dziecko na wskazanym poziomie.

Trzecia

obserwacja

jest

końcowym

sprawdzianem

aktualnego

poziomu

rozwoju

psychoruchowego.

Prowadzenie pisemnej obserwacji pozwala usystematyzować wiedzę o dziecku, dzięki temu pisać właściwe programy terapeutyczne, prowadzić ćwiczenia wg znajomości psychologii rozwojowej dziecka1.

Gdy chcemy skorzystać z ww. kwestionariuszy w pracy z dzieckiem, podczas zajęć lub po ich zakończeniu zaznaczamy, które umiejętności z danego poziomu dziecko osiągnęło i na jakim stopniu zaawansowania je wykonuje czy samodzielnie czy z pomocą. Zbierając informacje z kwestionariusza mamy obraz dziecka i jego umiejętności, w pewnym stopniu też określa się nam sfera najbliższego rozwoju dziecka. Co z kolei wytycza nam tok pracy z dzieckiem.

Warto jest zaopatrzyć się w książkę autorek tych kwestionariuszy ponieważ znajdują się w niej propozycje licznych i bardzo ciekawych ćwiczeń na dane etapy rozwojowe. Ułatwia to bardzo prowadzenia zajęć z dziećmi ponieważ p nasze działania.

I.

Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym Nazwisko i imię dziecka..........................................................................Wiek..................

Kwestionariusz jest narzędziem diagnostycznym, mającym na celu określenie obecnego poziomu umiejętności dziecka oraz ukierunkowanie dalszej drogi rozwoju. Każda obserwacja jest wytyczną do wspierania rozwoju.

Oceny dokonuje się stosując następującą punktację:

0 – w ogóle nie wykonuje czynności

1 – wykazuje zainteresowanie czynnością

2 – wykonuje czynność z pomocą

3 – wykonuje czynność samodzielnie

1 Por. A. Franczyk, K. Krajewskiej, Program psychostymulacji dzieci w wieku przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju. Oficyna wydawnicza Impuls, Kraków 2002.

Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 1

Wskaźniki rozwojowe

Pierwsza obserwacja

Druga obserwacja

Trzecia obserwacja

Data ....................

Data ...................

Data ...................

1

2

3

4

1. - reaguje na swoje imię,

- potrafi wymówić swoje imię

- potrafi krótko się przedstawić

2. - pokazuje (na palcach) ile ma lat

- mówi ile ma lat

3. - rozpoznaje znane mu osoby,

- wskazuje znane mu osoby

- nazywa znane mu osoby

4. Rozpoznaje swoje miejsce (w sali), przy

stole, w szatni (znaczek)

5. – reaguje na smaki, zapachy

- określa smak

- dobiera smak, zapach do przedmiotu lub

obrazka)

6. W zakresie czynności samoobsługowych:

a) naśladuje czynności samoobsługowe

- bawi się, naśladując czynności

wykonywane podczas jedzenia

b) potrafi:

- gryzie pokarmy

- połyka pokarmy

- potrafi utrzymać łyżkę

- potrafi nabierać na łyżkę pokarmy

- trafia łyżką do buzi,

- pije z butelki przy użyciu smoczka

- pije z kubka

- myje się (bawi się, naśladując

czynności podczas mycia)

Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 2

- potrafi użyć mydła,

- myje ręce,

- wyciera ręce,

- potrafi odkręcić i zakręcić kurki od

wody - kran)

- ubiera się (naśladuje czynności

wykonywane przy ubieraniu się,

wkładaniu odzieży, zdejmowaniu jej

elementów)

potrzeby fizjologiczne:

-

kontroluje,

-

nie kontroluje,

-

kontroluje i sygnalizuje przy użyciu

komunikatu,

-

wymaga pomocy w ubikacji

7. Rozpoznaje, wskazuje części swojego ciała

8. - nazywa części ciała,

- pokazuje części ciała na sobie,

- pokazuje części ciała na drugiej osobie

9. Wyraża swoje emocje, uczucia:

- nieadekwatnie do przyczyny,

- adekwatnie do przyczyny

10. Reaguje na emocje innych (w jaki sposób)

11. Kontakt z otoczeniem:

- nie nawiązuje kontaktu,

- nawiązuje kontakt,

- reaguje na sygnały z otoczenia

12. Wykonuje proste polecenia słowne: wkłada,

wyjmuje, chowa, podaje (połóż na...,

schowaj pod...)

13. Mowa dziecka jest na etapie:

14. Stan aparatu artykulacyjnego

15. Skupia uwagę: na krótki czas na ulubionych

czynnościach

16. Naśladuje czynności: podczas zabaw

w grupie, indywidualnych

17. Wyciąga rękę po wskazany przedmiot

Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 3

18. Wskazuje przedmioty znane mu:

- w otoczeniu,

- na obrazku

19. Wskazuje przedmioty na planszy

zgromadzonej przed sobą na podstawie

nazwy

20. Rozpoznaje i grupuje przedmioty:

- o takim samym kształcie,

- o takiej samej fakturze

21. Rozpoznaje przedmioty po dotyku (ukryte

przedmioty znane dziecku)

- nazywa je

22. Określa nazwę przedmiotu - co to jest, co

robi, do czego służy (zna przeznaczenie

przedmiotów),

- bawi się, naśladując sposób ich

wykorzystania

23. Naśladuje różne czynności i sposoby

posługiwania się przedmiotami z otoczenia

24. Chwyta duże, drobne przedmioty

i manipuluje nimi: (wkłada, przekłada,

podaje, zbiera, ściska)

25. Bawi się wodą, substancjami do

przesypywania, przelewania

26. Klocki:

- wyjmuje klocki z pudełka

- wkłada klocki do pudełka

27. Wkłada klocki do pudełek według kształtu

28. Wkłada drobne przedmioty do pudełka,

z małym otworem

29. Nawleka na sznurek; nakłada klocki na

kołek lub patyk

30. Piętrzy z klocków (wieżę z. . .).

Szereguje, ustawiając pociąg (z. . .)

31. Dobiera dwa takie same przedmioty

i obrazki

Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 4

32. Odgaduje, czego brakuje spośród 2-3

przedmiotów

Odgaduje, czego brakuje spośród 2-3

obrazków

33. Składa obrazki z dwóch lub więcej części

34. Ogląda książki, przewraca kartki

35. Posługuje się samorzutnie kredką,

ołówkiem, znając jej przeznaczenie

36. Rysuje:

-

bazgroły,

-

pogrubia linie,

-

rysuje kreski bez zachowania

kierunku,

-

naśladuje rysowanie kresek

37. Wysłuchuje i rozpoznaje dźwięki:

- naturalne, dochodzące z otoczenia,

- celowo wytwarzane, (jakie i w jaki

sposób)

38. Naśladuje słyszane dźwięki

39. Wykonuje proste ćwiczenia ruchowe

(sposób poruszania się, zabawy

z przyborami (jakimi). . . .

Osoba prowadząca obserwacje............................................................................

III

Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie poznawczym Nazwisko i imię dziecka..........................................................................Wiek...................

Kwestionariusz jest narzędziem diagnostycznym, mającym na celu określenie obecnego poziomu umiejętności dziecka oraz ukierunkowanie dalszej drogi rozwoju. Każda obserwacja jest wytyczną do wspierania rozwoju.

Oceny dokonuje się stosując następującą punktację:

0 – w ogóle nie wykonuje czynności

1 – wykazuje zainteresowanie czynnością

2 – wykonuje czynność z pomocą

3 – wykonuje czynność samodzielnie

Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 5

lub opisowo

Wskaźniki rozwojowe

Pierwsza obserwacja

Druga obserwacja

Trzecia obserwacja

Data ..................

Data ..................

Data ..................

1

2

3

4

1. - podaje swoje imię

- podaje swoje nazwisko,

- pokazuje, ile ma lat

- mówi, ile ma lat

2. Potrafi powiedzieć, gdzie mieszka

3. Wskazuje i nazywa części ciała (w jaki

sposób?)

4. Zna przeznaczenie przedmiotów

codziennego użytku

5. – rozpoznaje (wskazuje) wybrane owoce

i warzywa

- nazywa wybrane owoce i warzywa

6. - rozpoznaje (wskazuje) wybrane zwierzęta

- nazywa wybrane zwierzęta

7. - rozpoznaje (wskazuje) podstawowe

kolory (jakie?)

- nazywa podstawowe kolory (jakie?)

8. Rozróżnia aktualną porę roku

9. Zna cechy pór roku (potrafi

przyporządkować do wybranej pory

ilustrację)

10. Wyodrębnia przedmioty według cech

jakościowych, porządkuje, klasyfikuje

według

-

jednej cechy

-

więcej cech

11. Zlicza przedmioty, obrazki w zakresie. . .

12. Porównuje liczebność zbiorów: dużo, mało

13. Dobiera pary jednakowych:

-

obrazków

-

przedmiotów / figur

Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 6

14. - obserwuje i dostrzega przedmioty,

sytuacje w najbliższym otoczeniu,

- rozpoznaje i określa je

15. Rozróżnia i wskazuje figury geometryczne

(jakie?) - do pary:

-

według wzoru,

-

bez wzoru,

-

na podstawie nazwy

16. Wyszukuje przedmioty, figury:

-

w najbliższym otoczeniu,

-

na obrazku

17. Układa przedmioty, obrazki, figury według

poleceń nauczyciela

18. Układa proste ciągi rytmiczne (rozumie ich

stałość) według zaproponowanego

schematu ( dwa elementy, więcej. . . )

19. Układa proste budowle z klocków, figur

(pociąg, wieża), konstrukcje przestrzenne

20. Układa proste historyjki, (co najpierw, co

potem):

-

dwa obrazki,

-

więcej... (ile?)

21. Łączy proste czynności i ich skutki

(elementy z życia codziennego)

22. Dostrzega istotne różnice między

przedmiotami, obrazkami (wskazuje,

poprawia)

23. Dostrzega zmiany zachodzące w otoczeniu,

w przedmiotach, obrazkach

24. Porządkuje, grupuje na podstawie. . .

25. Składa obrazki z... (bez wzoru, na wzorze )

26. Potrafi wyodrębniać przedmioty do

przeliczania, przelicza w zakresie. . .

(liczenie na konkretach)

27. Kreśli, rysuje linie proste:

-

samodzielnie,

-

po wzorze

28. Rysunek dowolny na etapie: . . .,

posługiwanie się ręką ... (chwyt narzędzia)

Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 7

29. Rozróżnia dźwięki (jakie?), rozpoznaje,

różnicuje

30. Naśladuje słyszane dźwięki

31. Odtwarza, rozpoznaje prosty układ

rytmiczny

32. Rozumie polecenia słowne (wykonuje

polecenia słowne)

33. Mowa dziecka, aparat artykulacyjny,

sposób porozumiewania się z otoczeniem

34. Sprawność fizyczna (ruchowa) (sposób

poruszania się, rodzaj wykonywanych

ćwiczeń)

35. Prace manualne wykonuje wolno - szybko;

dokładnie- niedbale

36. Prace plastyczne są:

na etapie ...

korzysta z narzędzi plastycznych:

(jakich, chwyt)

37. Manipuluje zabawkami, tworzywem

(piętrzy, szereguje, wkłada, wyjmuje,

wykleja, lepi...)

38. Rozumie, stosuje określenia dotyczące

położenia przedmiotów w przestrzeni

(jakie?)

39. Opanowanie czynności samoobsługowych

(jakich?) wymienić

40. Reaguje na polecenia nauczyciela...

41. Stosunek do innych dzieci: ...

42. Zabawy z dziećmi (zachowanie dziecka

podczas zabaw inspirowanych przez

nauczyciela, zabaw samorzutnych)

43. Mocne strony dziecka podczas zajęć

indywidualnych, grupowych (co dziecko

lubi robić, jakie zabawy, ćwiczenia

wykonuje najchętniej)

Osoba prowadząca obserwacje............................................................................

Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 8

IV

ARKUSZ OBSERWACYJNY ROZWOJU DZIECKA – NA POZIOMIE

ODKRYWCZO - BADAWCZYM

Nazwisko i imię dziecka:………………………………………………………………………

Wiek:……………………………………………………………………………………….......

Klasa:…………………………………………………………………………………………..

Pierwsza

Druga

Trzecia

Wskaźniki rozwojowe

obserwacja

obserwacja

obserwacja

1. Przedstawia się, podaje adres domowy

2. Nazywa członków swojej rodziny

3. Rozpoznaje i nazywa czynności wykonywane w

różnych zawodach

4. Odtwarza z pamięci uprzednio zaobserwowane

czynności (zabawy odtwórcze, naśladowcze)

5. Wskazuje i nazywa części ciała (na sobie, drugiej

osobie)

6. Nazywa i rozróżnia podstawowe kolory (jakie?)

7. Nazywa pory roku (aktualna, wszystkie),

dostrzega zmiany

8. Nazywa dni tygodnia (aktualny, kolejne)

9. Wyszukuje i nazywa figury geometryczne

(jakie?)

10. Określa położenie przedmiotów przy użyciu

określeń: np. na lewo, na prawo, naprzeciw, na

górze, na dole, z boku

11. Klasyfikuje, porządkuje przedmioty mające cechy

wspólne (dwie takie same, mające kilka cech lub

jedną wspólną)

12. Odwzorowuje proste układy: zabawek, figur,

symboli

13. Przelicza na konkretach w zakresie…, posługując

się liczebnikami (głównymi, porządkowymi)

14. Określa wielkość przedmiotów (porównuje) i

segreguje według wielkości wzrastającej i

malejącej

15. Porównuje liczbę elementów w zbiorze:

- potrafi określić, gdzie więcej, gdzie mniej i o ile,

- dorysowuje brakujące elementy

16. Wyszukuje wskazywane elementy na obrazkach

(dostrzega różnice między obrazkami,

elementami

17. Rozpoznaje zmiany ilościowe i jakościowe w

układach:

- do 3 elementów, powyżej ……….

- odtwarza układy elementów (jakie?)

18. Składa obrazek, figury z części (ilu?)

- według wzoru, bez wzoru

20. Układa proste ciągi, szlaki według podanego

schematu

Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 9

21. Potrafi łączyć przyczynę ze skutkiem (określa ciągłość zdarzeń), układa proste historyjki

obrazkowe, dostrzega elementy akcji

22. Dorysowuje dalsze elementy ciągu według

schematu (dorysowuje dalsze elementy z

zachowaniem stałości) – małe formy

23. Odwzorowuje kształty (rysuje, wykleja, lepi,

wydziera):

- na wzorze,

- obok wzoru

24. Wypełnia kontury z zachowaniem linii:

- kreskując

- zamalowując ruchem kolistym

25. Wysłuchuje i różnicuje dźwięki dochodzące z

otoczenia (naturalne, celowo wytwarzane)

26. Rozpoznaje dźwięki wydawane przez instrumenty

muzyczne: wysokość, natężenie, barwę

27. Potrafi odtworzyć, wyszukać łatwy rytm, dobrać

obraz graficzny

28. Chętnie uczy się na pamięć wierszy, piosenek,

rymowanek

29. Budowa narządów artykulacyjnych i poprawność

wymowy:

- prawidłowa, nieprawidłowa

30. Porozumiewa się z otoczeniem :

- przy pomocy gestów, pojedynczych słów, zdań,

- poprawność wypowiedzi dziecka (samorzutnie,

na temat)

31. Chętnie uczestniczy w rozmowach

- opowiada o swoich przeżyciach (w jaki sposób)

32. Koncentruje się przez dłuższy czas na ulubionych

czynnościach i zabawach (indywidualnych,

grupowych)

33. W zakresie czynności samoobsługowych potrafi:

34. W zakresie sprawności fizycznej potrafi:

35. Prace manualne wykonuje: wolno – szybko,

dokładnie – niedbale, bogate - ubogie

36. Rysuje i maluje na etapie: (chwyt, etap pracy)

37. Posługuje się nożyczkami, wycina proste kształty

(chwyt, cięcie o linii prostej)

38. Manipuluje tworzywem i zabawkami (duże, małe)

(piętrzy, szereguje, wkłada, wyjmuje, nawleka,

przesypuje, lepi)

39. W codziennych czynnościach posługuje się:

- ręka, nogą (prawą, lewą, obiema,

naprzemiennie),

- okiem dominującym jest oko:

40. Reaguje na polecenia nauczyciela i wykonuje je

41. Rozpoznaje różne stany emocjonalne (potrafi je

identyfikować, nazywać, reagować)

42. Kontakty społeczno – emocjonalne z innymi

dziećmi: (podczas zabaw inspirowanych przez

nauczyciela, samorzutnych, samo inicjuje zabawę)

43. W zajęciach terapeutycznych jest: (aktywny,

niechętnie uczestniczy w ćwiczeniach,

samodzielnie i spontanicznie naśladuje czynności)

Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 10

Osoba prowadząca badania……………………………

ARKUSZ OBSERWACYJNY ROZWOJU DZIECKA – NA POZIOMIE

ABSTRAKCYJNO – SYMBOLICZNYM

Nazwisko i imię dziecka:………………………………………………………………………

Wiek:……………………………………………………………………………………………

Klasa:…………………………………………………………………………………………...

Pierwsza

Druga

Trzecia

Wskaźniki rozwojowe

obserwacja

obserwacja

obserwacja

1. Potrafi się przedstawić podając:

-

imię, nazwisko, płeć, wiek

-

adres zamieszkania

-

adres, nazwa szkoły (przedszkola)

2. Potrafi przedstawić członków swojej rodziny

- wymienia imiona, nazwiska, zawód, miejsce pracy

3. Wskazuje i nazywa części ciała

- ogólnie, ze szczegółami

4. Rozróżnia i nazywa pory roku:

- aktualna, wybrana, wszystkie

- określa cechy charakterystyczne (zjawiska

towarzyszące)

- dostrzega różnice między nimi

5. Posługuje się nazwami:

- pory dnia

- dni tygodnia

- miesięcy

6. Zna przeznaczenie przedmiotów codziennego użytku

- potrafi je właściwie interpretować

- określa zależność: przedmiot – czynność - zawód

7. Mowa i sposób porozumiewania się z otoczeniem jest:

(wyrazistość mowy, budowa narządów

artykulacyjnych, zasób słów, sposób wypowiadania

się)

8. Poprawnie stosuje formy fleksyjne w wypowiedziach

samorzutnych i na określony temat

9. Rozpoznaje i nazywa wybrane rośliny

10. Rozpoznaje i nazywa wybrane zwierzęta – domowe,

egzotyczne

11. Rozpoznaje i nazywa kolory podstawowe i pochodne

- zna sposoby łączenia kolorów

12. Rozróżnia i nazywa figury geometryczne

13. Potrafi określić wielkość i ciężar przedmiotów:

duży – mały, wąski – szeroki,

gruby – cienki, wysoki – niski,

długi – krótki, lekki – ciężki

14. Zna i rozumie pojęcia czasowe:

rano, południe, wieczór, noc, wczoraj, dzisiaj, jutro,

długo – krótko; teraz – potem; wcześniej – później;

szybko - wolno

Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 11

15. Zna pojęcia przestrzenne, posługuje się pojęciami dotyczącymi położenia przedmiotów w stosunku do

innych przedmiotów

16. Klasyfikuje przedmioty według cech jakościowych

(jednej lub wielu), np.: wielkość, kształt, kolor,

przeznaczenie

17. Porównuje liczebność zbiorów, klasyfikuje zbiory

przedmiotów wg ich liczebności

18. Posługuje się liczebnikami:

głównymi, porządkowymi, w zakresie…….

opanował umiejętność rozróżnienia błędnego liczenia

od prawidłowego

19. Potrafi dodawać i odejmować

- na konkretach przez manipulowanie przedmiotami

- przez rachowanie na palcach i innych zbiorach

-przez pamięciowe wyznaczanie sumy i różnicy

20. Układa i rozwiązuje zadania z treścią, zapisuje

czynności matematyczne

21. Potrafi określić przyczynę i skutek

- składanie obrazków, układanie historyjek,

przewidywanie

22. Dostrzega i opisuje różnice, podobieństwa między

przedmiotami, zauważa nieprawidłowości, wyszukuje

wskazane elementy, poprawia błędy

23. Odtwarza z pamięci układy elementów, symboli,

figur, liter, z ilu elementów, jakie?

24. Odwzorowuje kształty, symbole (proste, trudne) na

wzorze, obok wzoru, bez wzoru

25. Zna symbole graficzne: litery, cyfry, znaki

matematyczne (odczytuje, różnicuje, dobiera sylaby,

wyrazy, zdania, odwzorowuje elementy graficzne: bez

liniatury, w liniaturze)

26. Układa wyrazy z rozsypanki sylabowej, literowej, zdania z rozsypanki wyrazowej, dobiera podpisy do

obrazków

27. Wysłuchuje, różnicuje i porównuje, dobiera:

głoski, litery, wyrazy, zdania

28. Słucha, czyta – ze zrozumieniem, zapamiętuje

poznane treści, układa proste zdania

29. Różnicuje sylaby, wyrazy o podobnym brzmieniu,

potrafi zmienić wyrazy poprzez zmianę głoski

30. Chętnie uczy się wierszyków, piosenek, rymowanek

31. Czas koncentracji uwagi

32. Samodzielnie wykonuje czynności samoobsługowe,

jakie:

33. W zakresie motoryki dużej potrafi:

34. Prace manualne wykonuje:

(w jaki sposób?)

35. Rysuje, maluje: na etapie, posługując się ręką

36. Prawidłowo posługuje się kredką, ołówkiem (chwyt,

rysunek po śladzie, odtwarzanie wg wzoru,

zamalowywanie przestrzeni ograniczonej konturem,

odwzorowywanie symboli)

37. Wycina złożone kształty

38. Manipuluje swobodnie tworzywem i masami

plastycznymi

39. Reaguje na polecenia nauczyciela i wykonuje je

(obdarza uwagę i porozumiewa się z nauczycielem w

Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 12

sposób dla niego zrozumiały)

40. Uczy się, poznaje i bierze udział w nowych

doświadczeniach:

(indywidualnie, zespołowo, w grupie)

- aktywnie/biernie

- niechętnie uczestniczy

- samodzielnie i spontanicznie naśladuje czynności

41. Stosunek do innych dzieci: obojętny, agresywny,

poprawny, opiekuje się innymi

42. Chętnie bawi się z innymi dziećmi: podczas zabaw

inspirowanych przez nauczyciela zabaw samorzutnych

43. Zna i podporządkowuje się zasadom zachowania

ogólnie panującym, zna zasady postępowania

warunkujące bezpieczeństwo (dostrzega sytuacje

bezpieczne i niebezpieczne)

44. Ma poczucie odpowiedzialności poprzez samodzielne,

dokładne i rzetelne wywiązywanie się z

podejmowanych zadań szacunku do pracy swojej i

innych

45. Podejmuje próby radzenia sobie z problemami,

trudnościami (w jaki sposób reaguje na sytuacje

konfliktowe, trudne), zdaje sobie sprawę z

konsekwencji wyborów, doprowadza czynności do

końca

46. Potrafi odróżnić i identyfikować różne stany

emocjonalne (smutek, radość, gniew, złość)

47. Umie cieszyć się z własnych osiągnięć i odczuwać

satysfakcje z wykonywanego zadania (samoocena

dziecka), umie znieść porażkę i skorygować swoje

zachowanie

48. Zna i przestrzega swoje prawa i obowiązki

Osoba prowadząca badania…………………………….

Arkusz obserwacyjny rozwoju dziecka - na poziomie zmysłowym 13