PRSAM











PRAWO SAMORZąDU TERYTORIALNEGO
POJĘCIE I ISTOTA SAMORZąDU TERYTORIALNEGO
1. Samorząd -
- w znaczeniu politycznym - honorowe uczestnictwo osób fizycznych w
wykonywaniu okrelonych zadań państwowych
- w znaczeniu prawnym-

- ma zawsze charakter korporacji (związek osób fizycznych)
- korporacja osób fizycznych działająca na zasadzie decentralizacji,
wykonująca zadania ze sfery administracji publicznej
- wykonywanie zadań adm. publ. w sposób zdecydowany i na własną
odpowiedzialnoć przez okrelone w stosunku do państwa podmioty, które w zakresie
wykonywania swoich zadań nie są poddane żadnej ingerencji
państwowej.
2. porednia administracja państwowa:
- administracja nie jest pełniona przez bezporednie organy państwowe, lecz
przez samodzielne, tzn. zdolne do działań prawnych podmioty, administrujące
zadaniami państwowymi]
- administracja taka jest zdecentralizowana
- stoi poza ciągiem instancyjnym bezporednich organów państwowych
3. wiatowa Deklaracja Samorządu Lokalnego - uchwalona na 27 wiatowym
Kongresie Międzynarodowego Związku Władz Lokalnych, w dnia 22-26 wrzenia 1985
r. w Rio de Janeiro - stanowi zbiór zasad, w/g których ma działać samorząd
terytorialny.
4. Europejska Karta Samorządu Terytorialnego - uchwalona 15
października 1985 r. w Strasburgu - Polska ratyfikowała tę umowę
międzynarodową.
5. Elementy definiujące samorząd terytorialny:
- podmiot
- przedmiot
- zadania
- nadzór
"co jest państwowe nie może być samorządowe, a to co jest samorządowe nie
może być państwowe" - zasada kardynalna
PODMIOT SAMORZąDU
I podmiot samorządu - tworzy społecznoć lokalna zamieszkała na danym
terenie, zorganizowana w terytorialny związek samorządowy (związek mieszkańców
danego obszaru)
- każdy członek jest członkiem samorządu terytorialnego w miejscu jego
zamieszkania stałego z mocą samego prawa (nie zależy od aktywnoci człowieka)
- aktywnoć członka we wspólnocie jest dobrowolna.
- upodmiotowienie dokonywane jest przez państwo w celu realizacji jego
zadań
II interes lokalny -
- uznanie odrębnoci prawnej interesu lokalnego i przyznanie swobody
realizacji i ochrony tego interesu

- społecznoć lokalna (wspólnota) - gmina, powiat
- społecznoć regionalna (wspólnota) - województwo
III Decentralizacji:
- prawne zapewnienie organom niższego stopnia w strukturze organizacyjnej
względnej samodzielnoci w stosunku do organów wyższych
- nadzór nad organami zdecentralizowanymi odbywa się przy użyciu rodków
wyraźnie okrelonych przez ustawę i dozwolonych w danej, konkretnej sytuacji,
- samodzielnoć jest bezwzględna tylko w ramach prawa i do granic tym prawem
okrelonych
IV Organizacja:
- cechą konstytutywną sam. teryt. powoływanie w drodze wyborców organów
kolegialnych, które w sposób bezporedni, wykonują zadania nałożone na
związek
V Osobowoć prawna samorządu:
- publicznoprawna -

- możliwoć rozwiązywania stosunków prawnych z organami państwa
- możliwoć stosowania władztwa administracyjnego,
- prywatnoprawna

- swobody dysponowania mieniem we własnym imieniu
- uczestnictwo w obrocie gospodarczym jak inne podmioty gospodarcze
- posiadanie własnego majątku, samodzielny zarząd nim, zaciąganie
zobowiązań
- może pozywać i może być pozywany
VI podmiot sam. teryt. - jednostka o charakterze korporacyjnym, wyposażona w
osobowoć prawną o charakterze publicznym i prywatnym, wypełniająca poprzez
wyłonione w drodze wyborów organy zadania administr.
PRZEDMIOT SAMORZąDU TERYTORIALNEGO
- przed sam. -wykonywanie admi. publicznej w wyznaczonym zakresie
I Zasada subsydiarnoci:
- zasada podziału władzy od dołu do góry
-nigdy nie należy powierzać jednostce większej tego, co może zrobić również
wydz. jednostka mniejsza
- zasada prakseologiczna - oparta o kryterium efektywnoci działania.

ZADANIA SAMORZąDU TERYTORIALNEGO
1. Zadania własne:

- wykonywanie samodzielnie, bez możliwoci nieograniczonej (merytorycznej)
ingerencji organów państwowych
- ingerencja dopuszczalna jedynie w formie nadzoru okrelonego normatywnie,
polegająca na korygowaniu działań niezgodnych z prawem
2. Zadania zlecone:

- polegają merytorycznej ingerencji za porednictwem wytycznych org.
państwowych.
NADZÓR NAD SAMORZąDEM TERYTORIALNYM
1. nadzór prawny:

- ograniczony do zadań własnych samorządu
- celem ustalenie, czy działalnoć gminy odpowiada normom prawa
pozytywnego
2. nadzór celowociowy:

- dotyczy zadań zleconych
- badanie aspektów celowoci zachowań samorządu (także zgodnoci z
wytycznymi)
w/g Konstytucji (akt 171) powinien być stosowany jedynie nadzór prawny nad
samorządem)
SAMORZąD A AUTONOMIA
- samorząd nie jest i nie może być organizacją autonomiczną

- wykonując adm. państwową na zasadzie decentralizacji jego powiązania z
państwem są bardzo silne
-państwo za porednictwem swoich organów może wpływać na działalnoć samorządu
(chociaż tylko w zakresie cile okrelonym prawem)
- instrumenty oddziaływania o charakterze finansowym - subwencji, pożyczki
rządowe dotacje celowe
KSZTAŁT ORAZ FUNKCJONOWANIE POLSKIEJ ADMINISTRACJI TERENOWEJ W
LATACH 1918-1939
ORGANY ADMINISTRACJI RZąDOWEJ O KOMPETENCJACH OGÓLNYCH
1918 - odzyskanie niepodległoci
- cieranie się koncepcji prawicowych i lewicowych

- koncepcja kompromisowa - adm. terenowa powierzona organom adm. rządowej
o kompetencjach ogólnych (tj. wojewodom i starostom), powołując jednoczenie
system organów samorządu terytorialnego
1918-1928 - unifikacja ustawodawstwa (ujednolicenie)
1919 - rozporządzenie z dnia 28 sierpnia 1919 r. o tymczasowej organizacji
powiatowych władz adminsitracyjnych I instancji na obszarze byłego zaboru
rosyjskiego
- powołanie starosty - przyznano mu władzę administracyjną I instancji

- funkcje koordynacyjne nad org. adm. wojskowej, sądowej, kolejowej,
pocztowo-telegraficznej, skarbowej, szkolnej oraz urzędów
ziemskich.
1919 - ustawa tymczasowa z dnia 2 sierpnia 1919 r. o organizacji władz admin.
II instancji
- tworzenie województw i powołanie wojewodów
1921 - Konstytucja Marcowa z dnia 17 marca 1921
1928 - rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 19 stycznia 1928 r. o organizacji
i zakresie działania władz administracji ogólnej:
Władze administracji ogólnej:
- wojewodowie i komisarz rządu na m. st. Warszawę
- starostowie powiatowi i grodzcy
- organy związków sam. teryt. wykonujące zadania adm. ogólnej w zakresie
okrelonym przez obowiązujące przepisy prawne
Wojewoda:
- stał na czele województwa
- mianowany przez Prezydenta RP na wniosek Rady Ministrów przedstawiony jej
przez MSW
-pod względem osobowym podlegał MSW, służbom (zależnie od sprawy) -
Premierowi, wł. ministrom
- 2 funkcje: przedstawiciel rządu i szef administracji ogólnej
(zespolonej)
2. Organy kolegialne:
- zgodnie z Konstytucją Marcową z 1921 r. na wszystkich stopniach powinny być
powołane organy samorządowe czyli kolegialne organy społeczne, jednakże do
wybuchu II Wojny wiatowej nie powołano samorządu wojewódzkiego jedynie
kolegialne organy powołane przy wojewodzie, Rada Wojewódzka oraz Wydział
Wojewódzki
a) Rada Wojewódzka:

- skład tworzyli członkowie wybrani przez rady powiatowe i miejskie nie
wydzielonych z państwowych związków samorządowych
- posiedzenia zwoływane przynajmniej raz w roku
- pracom rady przewodniczył wojewoda
b) Wydział Wojewódzki:

- skład: wojewoda jako przewodniczący, 2 urzędnicy powoływani przez MSW,
3 członkowie wybrani przez radę wojewódzką
- były to organy opiniodawcze-doradcze
- nie były to organy sam. teryt. - MSW mógł w każdej chwili je
rozwiązać
4. Województwa: poznańskie i pomorskie:
- nie utworzono rad wydziałów wojewódzkich - szczątki samorz.
prowincjonalne
- sejmik wojewódzki - wykonywał kompetencje rad wojewódzkich
- izby wojewódzkie - wykonywały kompetencje wydziałów
wojewódzkich.
5. Województwo ląskie:
- statut organiczny z dnia 15 lipca 1920 r. - ląsk był
województwem autonom. z własnym sejmem - na tym terenie nie obowiązywało
rozporządzenia z 1928 r.
6. Warszawa:
- Rozporządzenie z 1928 r. odmienne (tymczasowe) zachowało tutaj organizację
administr.
- organami adm. ogólnej byli: komisarz rządu m. s. Warszawy oraz
starostowie grodzcy
- ich aparatem wykonawczym był magistrat m. st. Warszawy
- brak kolegialnych organów doradczych i orzekających
7. Starosta powiatowy:
- organ administracji ogólnej na czele powiatu
mianowany przez MSW
- podlegał pod względem osobowym: MSW lub wojewodzie, służbowym -
wojewodzie
- 2 funkcje: przedstawiciel rządu i szef adm. ogólnej w powiecie
- te same prawa i obowiązki co wojewoda tylko ograniczone do powiatu
- Starostwo: aparat wykonawczy
- organy kolegialne - opiniodawczo-doradcze: sejmik i wydział państwa
8. Starosta grodzki
- miasta liczące ponad 75000 mieszkańców stanowiące odrębny powiat
miejski
- organy kolegialne - pomocnicze:

- zamiast sejmiku - kolegium złożone z członków rady miejskiej
- zamiast wydziału - kolegium złożone z członków magistrat
SAMORZąD TERYTORIALNY W POLSCE W LATACH 1918-1939
Unifikacja rozwiązań normatywnych na ziemiach byłych zaborów
-1933 - ustawa z dnia 23 marca 1933 r. o częciowej zmianie ustroju sam
teryt. (tzw. ustawa scaleniowa).
- struktura sam. teryt. oparta na sam. gminnych oraz powiatowych
- sam. wojewódzki występował tylko w woj. poznańskim w woj. poznańskim i
pomorskim na podst. dotychczasowych przepisów
- regulacją nie objęto województwo ląskie- miało własny stan prawny.
Samorząd gminny:
- gmina podstawową jednostką
-2 typy gmin: miejska i wiejska
- wielkoć gminy powinna być taka duża by mogła samodzielnie działać oraz by
zachowana była więź lokalna
- organy gminy:

-rady gminne i miejskie - organ stanowiący i kontrolujący
- zarząd gminny i miejski - organ zarządzający i wykonawczy (2
postacie):
kolegialny - skład: przełożony gminy (wójt, burmistrz, prezydent)), jego
zastępcy i ławników wybranych przez radnych
- jednoosobowy - przełożony gminy (wójt, burmistrz, prezydent)
kompetencja (?) generalna (kompet.)
- komisje stałe, czasowe, doraźne - organy pomocnicze i
opiniodawcze
- rodki nadzorcze:
Gromada:
- w przypadku utworzenia gminy zbiorczej, składającej się z więcej niż jednej
miejscowoci, z reguły każda z tych miejscowoci tworzyła mniejszą jednostkę -
gromadę
-organ uchwalający: (w zakresie od wielkoci gromady):

- rada gromadzka - sołtys, podsołtys i 12-30 radnych gromadzkich
- zebranie gromadzkie - prawo uczestnictwa wszystkich mieszkańców o praw.
wyborczych
- organ wykonawczy:

- sołtys i podsołtys (wybór na 3 lata przez radnych lub zebranie
gromadzkie)
Samorząd powiatowy:
- miasta liczące ponad 25000 mieszkańców stanowiły samodzielne powiaty
- organy samorządu powiatowego:

- rada powiatowa - organ stanowiący i kontrolny
- wydział powiatowy - organ zarządzający i wykonawczy
- starosta powiatowy - przewodniczący rady i wydziału powiatowego (duża
samodzielnoć)
4. Samorząd wojewódzki:
- aż do wojny nie powołano nowego samorządu lecz utrzymano stary
- funkcjonował jedynie w województwach poznańskim i pomorskim
- województwo traktowane jako związek powiatów
- organy:

- sejmik wojewódzki:
- organ uchwalający i kontrolujący
- skład: delegaci wybierani na 4 lata przez sejmiki powiatowe
- przewodniczący sejmiku - przewodniczył obradom
- wojewoda: z upow. MSW prawo zwoływania, odraczania i zamykania sejm.
- wydział wojewódzki:
-organ zarządzający i wykonawczy
- skład: przewodniczący wydziału, zastępca, starosta krajowy, członków
sejmików
starosta krajowy:
- zarządzanie bieżącymi sprawami samorządu, reprezentowanie, nadzór
- wybierany przez sejmik województwa na 6-12 lat
5.Warszawa:
- ustawa z dnia 16 sierpnia 1938 r. o samorządzie gminy m. st. Warszawa
- Warszawa jednostką samorządu gminnego, powiatowego i wojewódzkiego
- nadzór: MSW oraz w pewnych kwestiach Rada Ministrów.
SAMORZąD TERYTORIALNY W POLSKICH KONSTYTUCJACH
OKRES: 1918 - 1939
1. Okres demokracji burżuazyjnej - od 1918 do 1926 (przewrót majowy)

- Konstytucja Marcowa z dnia 17 marca 1921 r.
- oparcie na zasadzie (?) sam. teryt. i zawodowego a adm. państwową na
zasadzie decentralizacji przy uwzględnieniu czynnika obywatelskiego powoływanego
w drodze wyborów
- ostatnie deklaracja prawna dotycząca rozbudowy samorządu - od tego czasu
umocniono pozycję organów adm. rządowej a ograniczono rolę czynnika społecznego
w administracji
2. 1926 - silna władza wykonawcze:

- ciężar kierowania państwem przeniesiony z organów kolegialnych tworzonych w
drodze wyborów na mianowane organy monokratyczne
-dominacja organów adm. rządowej nad organami sam. teryt.
- 1933 - ustawa samorządowa - liczne rodki nadzoru organów rządowych
(wojewoda) nad sam. teryt.
3. 1935 r. - Konstytucja Kwietniowa z dnia 23 kwietnia 1935 r.

- znaczna centralizacja ustroju państwowego
- admin. państw. sprawowały: adm. rządowa, sam. teryt., sam. gospodarczy
- mimo utrzymania sam. terytor. decydującą rolę w adm. terenowej odgrywały
tzw. władza adm. ogólnej (wojewodowie i starostowie)
OKRES: 1944 - 1950
- okres przejciowy - okres kształtowania się zasadniczej koncepcji,
modelu adm. terenowej
1. 22 lipca 1944 - manifest PKWN (Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego)

- do czasu zwołania Sejmu ustawodawczego i uchwalenia konstytucji uznaje się
zobowiązujące podstawowe założenia Konstytucji Marcowej z 1921 r.
- władzę w terenie KRN i PKWN wykonują przez: wojewódzkie, powiatowe,
miejskie i gminne rady narodowe oraz swych upełnomocnionych
przedstawicieli
2. 21 sierpnia 1944 - dekret PKWN o trybie powoływania władz adm. ogólnej I i
II instancji

- reaktywowanie wojewodów i starostów w roli organów ogólnej adm.
rządowej
3. 23 listopada 1944 - dekret PKWUN o organizacji i zakresie działania sam.
terytor.

- przywrócenie organów sam.-teryt. opierając się na przepisach ustawy
samorz. z 1933 r.
4. 11 wrzenia 1944 - o organizacji i zakresie działania rad narodowych

- dualistyczny model adm. terenowej uzupełniony o system rad
narodowych
5 23 listopada 1944 -

- powołanie samorządu wojewódzkiego na terenie całej Polski (wczeniej:
ląsk, pomorskie i poznań.)
- przekazanie funkcji starosty grodzkiego prezydentowi miasta
m. st. Warszawa i Łódź - powiaty grodzkie stały się odrębnymi gminami
miejskimi
- likwidacja stanowisk komisarzy rządowych dla m. st. Warszawie i
Gdyni
- rady narodowe - funkcje org. stanowiących sam. teryt. (oprócz innych
kompetencji) oraz nadzór
6. 20 marca 1950 r. - ustawa o terenowych organach jednolitej władzy
państwowej

- wprowadzenie zasad z wzorca radzieckiego
- likwidacja dotychczasowych pionów adm. rządowej (wojewodów i starostów) i
samorządowej
- rady narodowe oraz ich organy przyjęły dotychczasowy zakres właciwoci
zniesionych organów właciwego stopnia
OKRES: 1990 - 1997
1. 27 maja 1990 - nowela do Konstytucji z 1952 r.

- wprowadzenie dualistycznego modelu adm. lokalnej - gwarancja udziału
samorządu terytorialnego w sprawowaniu władzy (decentralizacja
władzy)
2. 17 października 1992 - Ustawa Konstytucyjna ("Mała Konstytucja")

- ukształtowanie idei sam. teryt. i w zarysie normuje jego pozycję
prawną.
KONSTYTUCJA RP z 2 KWIETNIA 1997 r.
- zasada samorz. teryt. i decentralizacji wł. publ. uzyskały rangę naczelnej
zasady
I Podmiot samorządu
1. Samorząd - korporacja terenowa

- tworzy go społecznoć lokalna zamieszkała na danym terenie, zorganizowana w
terytorialny związek samorządowy (województwo, powiat, gmina)
2. Koncentrowanie interesów życiowych

- związek mieszkańca z gminą oparty jest na stałym zamieszkaniu w
gminie
3. Osobowoć prawna samorządu:

- jedn. sam. są podmiotami praw zarówno prywatnych jak i
publicznych
II Przedmiot samorządu
- sam. teryt. wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję
lub ustaw dla organów innych władz publicznych (art. 163 konstytucji).
- wybory do organów stanowiących są powszechne, równe bezporednie i odbywają
się w głosowaniu tajnym (art. 163 art. 2 konstytucji)
- wyłącznym źródłem władzy publicznej sam. teryt. jest prawo stanowione przez
państwo.
- zasada decentralizacji władzy publicznej (art. 15 ust. 1
konstytucji)
- zasada wykonywania przez sam. teryt. istotnej częci zadań publicznych w
interesie własnym i na własną odpowiedzialnoć (art. 16 ust. 2)
- zasada subsydiarnoci (pomocniczoci) (preambuła konstytucji)
- samodzielnoć jednostek sam. teryt. (art. 16 ust. 2) - nie ma
jednakże (?) bezwzgl.

- samodzielnoć kształtowania ustroju wewnętrznego jednostek samorządu
- samodzielnoć finansowa
- samodzielnoć podatkowa - prawo ustalania wysokoci podatków i opłaty
lokalnych
- samodzielnoć majątkowa - osobowoć prawna, prawo własnoci i inne prawa
- samodzielnoć publicznoprawna - samodzielne wykonywanie zadań
publicznych
III Zadania samorządu
1. Zadania własne - wykonywane przez jedn. sam. teryt. zadania publiczne
służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej.
2. Zadania zlecone - wykonywanie zadań służących zaspokajaniu potrzeb
zorganizowane w państwo społeczeństwa, jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb
państwa
IV Nadzór nad samorządem:
- działalnoć sam. teryt. podlega nadzorowi z punktu widzenia legalnoci
nadzór prawny (art. 171 ust. 1)
- organy nadzoru:

a) Sejm upoważniony do rozwiązania organu stanowiącego sam. teryt.
na wniosek Prezesa Rady Ministrów, jeżeli organ ten rażąco narusza konstytucję
lub ustawy
b) Premier i wojewodowie - generalna kompetencja do wykonywania zada
nadzorczych
c) regionalne izby obrachunkowe - nadzór w zakresie spraw
finansowych
- wątpliwoci - art. 85 ustawy o sam. gminnym

- obok nadzoru prawnego pozostawił nadzór celowociowy w sprawach
zleconych sprawowany na podstawie kryteriów i celowoci, rzetelnoci i
gospodarnoci.
GMINA - STRUKTURA ORGANIZACYJNA
KONCEPCJA GMINY SAMORZąDOWEJ
- gmina jest podstawową jednostką sam. teryt.
- mieszkańcy gminy tworzą z mocy prawa wspólnotę samorządową - przynależnoć
nie zależy od aktywnoci lub biernoci mieszkańców
- posiada osobowoć prawną i gwarancję sądowej ochrony samodzielnoci
- gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własna
odpowiedzialnoć
- do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu
lokalnym
- możliwoć stosowania władztwa administracyjnego (podmiotowoć
publicznoprawna)
- charakter lokalny spraw publicznych: w granicach terenu gminy i ludnoci ją
zamieszkującej
I Osobowoć prawna gminy:
- osobowoć prawno-publiczna
- osobowoć prywatno-prawna - zdolnoć prawna, własny majątek i samodzielne
rozporządzenie nim, zaciąganie zobowiązań i zdolnoć sądowa (pozywanie i bycie
pozywanym)
II Zadania gminy:
- klauzula generalna - domniemanie kompetencji na rzecz gminy w
zakresie spraw publicznych o znaczeniu lokalnym, nie zastrzeżonych ustawami na
rzecz innych podmiotów
- zadania własne i zadania zlecone
III Nadzór
- nadzór prawny - kryterium legalnoci (przy zadaniach własnych)
- kryterium: legalnoci, celowoci, rzetelnoci i gospodarnoci (przy
zadaniach zleconych)
IV Typy gmin:
- gmina miejska i gmina wiejska
- rozróżnienie to ma charakter formalny (nie wynika z ustawy)
- wpływa na nazewnictwo organów gminy i jedn. pomocniczych (np. rada miejska
i
FORMY DEMOKRACJI BEZPOREDNIEJ
- w gminie rządzą organy gminy i mieszkańcy w postaci instytucji demokracji
bezporedniej
- formy demokracji bezporedniej:

- konstytucje z mieszkańcami
- referendum gminne
- wybory
- zebranie wiejskie (ogólne zebranie mieszkańców osiedla - w
miastach)
I Konstytucje:
- mogą mieć charakter obligatoryjny i fakultatywny
1. obligatoryjne:

- w przypadkach przewidzianych ustawą
- proces tworzenia, łączenia, podziałów i znoszenia gmin
- ustalanie granic gmin i nazw, siedzib władz przed wydaniem rozporządzenia
Rady
- zmiana granic miasta
- przed podjęciem przez radę gminy uchwały o utworzeniu jednostki
pomocniczej
- ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym z 7 lipca 1994 r. - opinia o planie
zagospodarowania przestrzennego (forma protestów i zarzutów)
2. fakultatywne:

- w innych sprawach ważnych dla gminy - okrela to w zasadzie rada
gminy, która powinna okrelić zasady i tryb konsultacji w drodze uchwały,
- formy przeprowadzania: ankiety, mas media
- konsultacje do forma zasięgania opinii mieszkańców - wyniki nie są
wiążące
- jednakże gdy warunkiem działania rady (lub innego organu) jest
przeprowadzenia konstytucji to jej brak powoduje nieważnoć podjętego
aktu.
II Referendum:
- podstawa: art. 170 Konstytucji R.P., ustawa o sam. gminnym i ustawa o
referendum
- sposób rozstrzygania w drodze głosowania o istotnych sprawach zbiorowoci
lokalnej przez ogół zainteresowanych obywateli
- cechy: bezporedni udział obywateli w wypowiadaniu się posiadanie 1
głosów,
REFERENDUM
OBLIGATORYJNE (art. 12 ust. 1) FAKULTATYWNE (art. 12 ust. 2)
(w 2 sytuacjach)
a) samoopodatkowanie mieszkańców - zakres przedmiotowy nie jest
ograniczony
na cele publiczne - może dotyczyć każdej ważnej sprawy dla gminy

- wyjątek od reguły, że ustawodawca - o ważnoci sprawy decyduje inicjator
wyznacza podatki referendum
- stosowane rzadko, szczególnie przy
pojawianiu się jakich potrzeb lokalnych,
np. zakładanie kanalizacji
- przedmiot głosowania: przedmiot,
podmioty i wysokoć opod.
- wskazanie wyraźnego celu
przeznaczenia rod. finansowych
b) odwołanie rady gminy przed
upływem kadencji

- występuje częciej
- radę można odwołać tylko w drodze
referendum obligatoryjnego ( nie
można odwołać 1 radnego)
- przeprowadzane wyłącznie na
wniosek mieszkańców, ale dopiero
po 1 roku działania i nie częciej
niż 1 raz w roku
- nie przeprowadza się gdy do upływu
kadencji zostało 6 miesięcy,
- odwołanie rady oznacza równoczesne
odwołanie zarządu gminy
- referendum przeprowadzane w obwodach - nad wynikami pracują komisje
obwodowe
- przeprowadzane z inicjatywy:

- rady gminy
- na wniosek 1/10 mieszkańców uprawnionych do głosowania
- prawo udziału: mieszkańcy stale zamieszkujący na terenie gminy i
posiadający czynne prawo wyboru
- referendum jest ważne jeżeli uczestniczyło w nim conajmniej 30%
uprawnionych do głosowania
- koszty związane z referendum ponosi gmina
- wyniki podlegają publicznemu ogłoszeniu
- w ciągu 7 dni możliwoć wniesienia protestu, jeżeli naruszono przepisy
ustawy i miało to istotny wpływ na wynik
- rozstrzygnięcie ma charakter wiążący, normatywny - jest prawo miejscowe;
rada gminy jest w tym przypadku wyjątkowo zobowiązana do rozstrzygnięcia,
- uczestników referendum gminnego należy uznać organ gminy.
ORGANY GMINY
- jedn. sam. teryt. wykonują zadania za porednictwem organów stanowiących i
wykonawczych
RADY GMINY
- organ stanowiący, kontrolny (uchwałodawczy, kolegialny)
- może rozstrzygać o wszystkich sprawach pozostających w zakresie działania
gminy, a nie zastrzeżonych dla referendum
- kadenacja trwa 4 lata od dnia wyborów
I Radni
1. Liczba radnych ustalana odpowiednio do liczebnoci mieszkańców gminy

- gminy do 4000 mieszkańców - 15 radnych najmniejsza)
- gminy do 200000 mieszkańców 45 radnych
- każde dalsze 100000 po 5 radnych (jednak nie więcej niż 100
radnych)
2. pozycja prawna radnego

- nie jest organem gminnej tylko członkom organu kolegialnego
3. Obowiązki - podstawowe grupy

- okrela je rota lubowania
- reprezentowanie wyborców, utrzymywanie stałej więzi z mieszkańcami i ich
organizacjami, branie udziału w pracach rady gminy i jej organów, praca dla
dobra i pomylnoci gminy
4. składanie interpelacji i wniosków - do organów państwowych lub
instytucji gminnych

- stosowanie na podstawie ż 49 "Instrukcji kancelaryjnej samorządowej z
2.VII.1994 r." (tzw. zasad obiegu dokumentacji) - przewiduje ona możliwoć
założenia na okres kadencji rady rejestru interpelacji i wniosków radnych
(niepublikowanie i zbędne)
- na podstawie art. 237 ż 2 KPA - radni którzy wnieli skargę lub wniosek
innej osoby powinni zostać powiadomieni o sposobie ich załatwienia.
5. Kluby radnych - (instytucja która powinna być przewidziana w
statucie)

- jest to instytucja fakultatywna - radni mogą tworzyć kluby
- przynależnoć jest dobrowolna - min. 3 osoby
- służy jedynie jako forma wypracowania linii postępowania
6. Przywileje radnego:

- obowiązek pracodawcy zwolnienia radnego w celu uczestnictwa w obradach
rady
- roszczenia o zwrot kosztów podróży
- diety - ryczałtowa lub za każde posiedzenie, komisje itp. (w/g uznania
gminy tzw. władztwo finansowe)
7. Ochrona prawna radnego:

- radny nie posiada imunitetu ale:

- ochrona osoby radnego - korzysta z ochrony prawnej
przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych
- ochrona stosunku pracy radnego - rozwiązanie z radnym stosunku pracy
wymaga uprzedniej zgody rady gminy, której jest członkiem
8. Zakazy

- nie może prowadzić działalnoci gospodarczej na własny rachunek z
wykorzystaniem mienia państwowego i komunalnego, a także nie może być zastępcą
lub przedstawicielem w prowadzeniu takiej działalnoci
-nie może być członkiem zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych
spółek prawa handlowego z udziałem Skarbu Państwa, innych państwowych osób
prawnych, gmin lub związków międzygminnych albo podległych im jednostek
organizacyjnych
9. Przyczyny wyganięcia mandatu radnego:

- gdy rozwiązaniu lub zwołaniu, ulega rada gminy
- mierć
- zrzeczenie się mandatu
- utrata prawa wybieralnoci lub brak tego prawa w dniu wyborów
- prawomocny wyrok sądu orzeczony za przestępstwo umylne
- zmiany w podziale terytorialnym państwa,
II Organizacja wewnętrzna rady gminy:
- 1 przewodniczący i 1-3 w-ce przewodniczących wybieranych z grona rady w
głosowaniu tajnym

- zakaz łączenia funkcji tej z funkcją: członka zarządu, prezydenta,
burmistrza, wójta
- brak Prezydium Rady Gminy - nie przewiduje go ustawa
II Przewodniczący rady:
- organizuje pracę rady i prowadzi jej obrady
- nie jest organem gminy
- w przypadku nieobecnoci zadania mu powierzone wykonuje zastępca
- funkcja reprezentacyjna, przydzielona, organizacyjna
- nie można oddelegować przewodniczącego do pracy na etacie (funkcje
społeczne)
- wybór z poród członków rady w głosowaniu tajnym, bezwzględną większocią
głosów w obecnoci conajmniej połowy ustawowego składu rady.
IV Statut gminy:
- każda gmina musi mieć statut. - uchwala go Rada Gminy
- na poziomie gminy nie występuje statut wzorcowy tak jak w powiecie czy
też województwie gdzie wydawany jest on w formie rozporządzenia (z lukami?) i
stanowi in cogen przepis bezwzględnie obowiązujący (forma ubezwłasnowolnienia
samorządu powiatu i województwa)
- statut powinien zawierać regulacje dotyczące: okrelenia struktury
wewnętrznej organów gminy, sposób głosowania, okrelenie jednostki powołanej do
obsługi rady i innych organów, wykaz komisji stałych, podział gminy na sołectwa,
dzielnice lub osiedla, zasady zarządu mieniem gminy.
V Sesje rady:
- rada działa na sesjach

- zwyczajne - conajmniej raz na kwartał (co 3 miesiące), ale
opracowuje się plan pracy, tzw. sesje planowane, wymagane jest kworum
- nadzwyczajne - ad hoc w razie potrzeby, zwoływane przez
przewodniczącego na wniosek zarządu lub co najmniej 1/2 ustawowego składu
rady gminy. Sesja taka musi być zwołana w ciągu 7 dni od daty złożenia
wniosku.
VI Sposób głosowania:
- uchwały organów gminy zapadają zwykłą większocią głosów w obecnoci
conajmniej połowy składu organu, chyba, że przepis szczególny stanowi
inaczej,
- w przypadku różnej liczby głosów rozstrzyga głos
przewodniczącego,
- głosów wstrzymujących się nie bierze się pod uwagę,
- oprócz iloci głosów ważne jest także kworum.
VII Komisje
- są to organy wewnętrzne rady gminy - o charakterze
pomocniczym
- nie ruszą być powoływane - o celowoci ich powołania decyduje rada
- powinny być organami fachowymi - mają służyć pomocą radzie w wykonywaniu
jej zadań,
- podlegają radzie gminy przedkładają jej plan pracy oraz sprawozdania z
działalnoci
- rodzaje z

- komisje stałe - działają przez całą kadencję (wymienione w
statucie)
- komisje doraźne - powoływane do rozwiązania okrelonego problemu w
razie potrzeby
- komisja rewizyjna - obligatoryjna (obowiązkowa)

- skład: radni (z wyłączeniem przewodniczącego, w-ce przewo., członków
zarządu)
kontroluje działalnoć zarządu i gminnych jednostek organizacyjnych
- opiniuje wykonanie budżetu i występuje z wnioskiem do rady w sprawie
uchwalenia lub nieudzielenia absolutorium zarządowi.
ZARZąD GMINY
- kolegialny organ wykonawczy gminy
I Wybór Zarządu:
- wszyscy członkowie zarządu powoływani są przez rady z grona rady lub
spoza składu rady
- najpierw wybór przewodniczącego - (wójt, burmistrz, prezydent)
bezwzględną większocią głosów w głosowaniu tajnym
- kandydatów na zastępców oraz pozostałych członków przedstawia wójt
(burmistrz, prezes)

- wybierani zwykłą większocią głosów w obecnoci przynajmniej połowy
składu rady
- iloć członków: od 3-7 osób - o iloci decyduje statut
- zarząd powinien zostać wybrany do 6 miesięcy od głoszenia wyborów,
niedokonanie wyboru w tym terminie powoduje rozwiązanie rady gminy z mocy
prawa,
- przeprowadza się wybory przedterminowe w ciągu 3 miesięcy od dnia
rozwiązania rady do czasu wyboru zarządu przez nową radę Premier wyznacza
osobę, pełniącą funkcje organów gminy
- jeżeli nowa rada nie wybierze zarządu w ciągu 6 miesięcy ulega
rozwiązaniu, nie przeprowadza ponownych wyborów przedterminowych, do czasu
wyboru rady gminy na kolejną kadencję zarząd organów gminy przejmuje zarząd
komisaryczny ustanowiony przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek
MSWiA.
II Instytucja absolutorium:
- podjęcie przez radę gminy uchwały w sprawie nieudzielenia zarządowi
absolutorium jest równoznaczne ze złożeniem wniosku odwołanie zarządu (wszczęcie
procedury)
- wszczęcie procedury ® II opinia komisji
rewizyjnej ® II opinia Regionalnej Izby Obrachunkowej
® wysłuchanie wyjanień zarządu
- rada gminy odwołują zarząd bezwzględną większocią głosów ustawowego składu
ruchu, w głosowaniu tajnym, nie wczeniej niż po upływie 14 dni od podjęcia
uchwały w sprawie nie udzielenia zarządzeń absolutorium
- odwoływanie z innych przyczyn: wyjanienie na wniosek 1/4
ustawowego składu rady, wniosek złożony na pimie w uzasadnieniem, a przed
rozpoznaniem podlega zaopiniowaniu przez właciwą komisję i komisję rewizyjną
® wyjanienia zarządu
- po bezskutecznym odwołaniu kolejny wniosek po upływie 6 miesięcy (powiat
3)
III Odwołanie z funkcji:
- burmistrza i wójta -

2/3 głosów ustawowego składu rady, głosowanie tajne, zaopiniowanie przez
komisję, wysłuchanie burmistrza,
- odwołanie burmistrza jest równoznaczne z odwołaniem zarządu
- po bezskutecznym odwołaniu kolejny wniosek dopiero po upływie 6
miesięcy
- poszczególnych członków zarządu:

- rada zwykła większocią głosów, 50 % ustawowego składu rady, głosowanie
tajne
- na uzasadniony wniosek wójta lub burmistrza lub 1/4 składu
rady
- rezygnacja członka zarządu

- rada musi w ciągu 1 miesiąca podjąć uchwałę o zwolnieniu z pełnienia
obowiązków, charakter deklaratoryjny). Nie przyjęcie takiej uchwały w terminie
jest równoznaczne z przyjęciem rezygnacji do ostatniego dnia
miesiąca.
IV Kompetencje zarządu:
- wykonuje uchwały rady gminy

- przygotowuje projekty uchwał, okrela sposoby ich wykonywania
- wykonuje inne zadania okrelone przepisami prawa:

- gospodaruje mieniem komunalnym, wykonuje budżet, wykonuje zadania zlecone
adm. rządowej
V Przewodniczący zarządu:
- wójt lub burmistrz - prezydent w miastach ponad 100 tys.
mieszkańców,
- zadania jako przewodniczący zarządu

- organizuje prace zarządu
- kieruje bieżącymi sprawami gminy
- reprezentuje gminę na zewnątrz
- własne kompetencje:

- wydawanie decyzji administracyjnych w indywidualnych sprawach
- rodki prewencji - w sprawach nie czerpiących zwłoki związanych z
zagrożeniem bezporednim (?)
SEKRETARZ I SKARBNIK GMINY
- powoływani przez radę gminy na wniosek wójta lub burmistrza
- nie są członkami zarządu - uczestniczą w jego pracach bez prawa
głosowania
I Sekretarz gminy:
- w zakresie ustalonym przez zarząd wójt lub burmistrz może powierzyć
prowadzenie spraw gminy w (?) sekretarzowi gminy
- w praktyce często sekretarz pełni funkcję kierownika urzędu
gminy
- dopuszczalne także łącznie stanowiska sekretarza z zastępcą
burmistrza
II Skarbnik gminy:
- główny księgowy budżetu
- kontrasygnata Skarbnika - do skutecznoci czynnoci prawnej, która może
spowodować (?) zobowiązań pieniężnych
- ponosi odpowiedzialnoć karną w/g przepisów dotyczących głównych
księgowych
URZąD GMINY
- aparat pomocniczy zarządu - zespół rodków materialnych i osobowych
służących do wykonywania kompetencji i zadań organów
- regulamin organizacyjny - uchwalany przez gminy na wniosek zarządu,
zawiera strukturę organizacyjną i zasady funkcjonowania urzędu
- kierownikiem urzędu jest wójt (burmistrz lub prezydent) z mocy
ustawy
- Urząd Stanu Cywilnego:

- jednostka organizacyjna Urzędu Gminy
- kierownikiem USC jest wójt (burmistrz, prezydent) ale rada gminy może
powołać innego kierownika
JEDNOSTKI POMOCNICZE GMIN
- gmina może tworzyć jednostki pomocnicze:

- sołectwa - na wsi
- dzielnice
- osiedla
- miasta - na terenie gminy
- zakres działania okrela statut: sołectwa, dzielnicy, osiedla, miasta
- jedn. pomocnicze mogą dzielić się na mniejsze częci, np. przysiółek
SOŁECTWO
- posiada zdolnoć sądową z mocy ustawy lub statutu narodowego przez gminę
- sołectwo powołuje rada gminy w swoim statucie po przeprowadzeniu
komutacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy
- rada gminy w drodze uchwały okrela organizację i zakres działania sołectwa
odrębnym statutem
I Organy sołectwa:
1. Zebranie wiejskie:

- kompetencje uchwałodawcze
- (?) właciwoci - właciwy we wszystkich sprawach nie zaskarżonych dla
sołtysa i rady sołeckiej
2. Sołtys

- organ wykonawczy w zakresie uchwałodawczej kompetencji zebrania
wiejskiego
- wybierany w głosowaniu tajnym, bezporednim, sporód nieograniczonej liczby
kandydatów, przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania
- samodzielny organ wykonawczy w sprawach, w których przepisy prawa
powszechnie obowiązującego lub statut sołectwa powierzają mu wyłączną
kompetencję
- możliwoć upoważnienia sołtysa do załatwienia w drodze decyzji
administracyjnych indywidualnych spraw z zakresu administracji
publicznej.
3. Rada sołecka:

- organ doradczy i opiniodawczy sołtysa (obligatoryjnie powoływany).
- nie jest organem jedn. prawniczej wyposażonym w uprawnienia do
samodzielnego działania
DZIELNICE I OSIEDLA
- organizacja wewnętrzna dzielnicy podobna jest do organizacji gminy
1. Organy:

- rada dzielnicy (osiedla) - organ uchwałodawczy (lub ogólne zebranie
mieszka.)
- zarząd dzielnicy (osiedla) - organ wykonawczy

- na czele zarządu przewodniczący - korzysta z ochrony funkcjonariuszy
publicznych
- może uczestniczy w pracach rady gminy bez prawa
głosowania
2. Zadania i kompetencje:

- okrela rada gminy w statucie
- rada gminy może upoważnić organ wykonawczy jedn. pomocniczej do załatwienia
indywidualnych spraw z zakresu adm. prod. w drodze decyzji administracyjnej,
- zarządza mieniem komunalnym i korzysta z niego oraz rozporządza dochodami z
tego źródła w zakresie okrelonym w statucie.
KLASYFIKACJA ZADAŃ RADY GMINY (GMINY)
- rada gminy organem uprawnionym do realizowania i podejmowania wszystkich
spraw dot. (?) omówienia zadań rady gminy porednio powoduje omówienie zadań
samej gminy.
1. Kompetencje ustrojowe i organizacyjne:

- uchwalanie statutu gminy
- wybór i odwoływanie zarządu - stanowienie o kierunkach jego działania i
przyjmowanie
- powoływanie i odwoływania skarbnika i sekretarza
- powoływanie stałych i doraźnych komisji
- uchwalanie regulaminu organizacyjnego rady gminy
-uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego - ustalenie
zakresu działania sołectw i dzielnic
2. Kompetencje gospodarczo-majątkowe:

- uchwalenie programów gospodarczych
- podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych gminy, przekraczających zakres
zwykłego zarządu (zwykły zarząd należy do zarządu gminy), np.:

- nabycie, zbycie i obciążenie nieruchomoci gruntowych
- zaciąganie długoterminowych pożyczek i kredytów
- tworzenie, likwidacja i reorganizacja przedsiębiorstw, zakładów i innych
gminnych jedn. organ.
3. Kompetencje finansowe:

- uchwalenie budżetu gminy, przyjmowanie sprawozdań i udzielenie absolutorium
zarządu
- podejmowanie uchwał w sprawach podatku i opłat w granicach okrelonych w
ustawach
4. Kompetencje administracyjne:

- uchwały w sprawie przyjęcia zadań z zakresu adm. rządowej.
5.Kompetencje lokalno-porządkowe:

- uchwały w sprawach: herbu gminy, nazw ulic, wznoszenia
pomników
6. Nadawanie honorowego obywatelstwa gminy
7. Stanowienie przepisów gminnych

a) wydawane na podstawie upoważnień ustawowych
b) przepisy porządkowe - w zakresie nie uregulowanym w odrębnych
ustawach, jeżeli jest to konieczne dla ochrony życia obywateli lub dla
zapewnienia porządku, społecz. i bezpieczeństwa publicznego.
8. Kompetencje kontrolne i nadzorcze

- kontrola nad działalnocią zarządu i podporządkowanych mu jednostek:

- kontrolę stałą sprawuje komisja rewizyjna (bo rada działa periodycznie, na
sesjach)
- nadzór nad działalnocią zarządu
9. Kompetencje procesowe:

a) czynne - możliwoć wniesienia skargi do właciwego sądu na wszelkie
naruszenia sfery samodzielnoci wykonywania spraw publicznych:

- stwierdzenie nieważnoci uchwały budżetowej
- rozstrzygnięcie organu nadzorczego dotyczące gminy
b) bierne - możliwoć zaskarżenia do NSA uchwały podjętej przez organ
gminy w sprawie z zakresu adm. pub. przez każdego, czyj interes prawny lub
uprawnienia zostały ta uchwałą naruszone
POWIAT - STRUKTURA ORGANIZACYJNA
KONCEPCJA POWIATU SAMORZąDOWEGO
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym
powiat - lokalna wspólnota samorządowa oraz odpowiednie terytorium
1. Osobowoć prawna:

- osobowoć publiczno i prywatno prawna (jak gmina)
2. Typy powiatów: powiat ziemski (graniczące ze sobą gminy) i powiat
grodzki (miasto na gr, powiatu)
3. Zadania powiatu:

- mają charakter ponadgminny
- zakres zadań i funkcje powiatu mają charakter uzupełniający i wyrównawczy w
stosunku do funkcji gminy
- powiat nie ma żadnych uprawnień kierowniczych czy nadzorczych w stosunku do
gminy
- zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gmin
4. Elementy definiujące powiat:
- wspólnota samorządowa - mieszkańcy powiatu z mocy prawa
- odpowiednie kryterium:

- obejmuje całe obszary graniczących ze sobą gmin albo cały obszar miasta na
prawach powiatu
- przy tworzeniu, łączeniu, podziale, znoszeniu powiatów i ustaleniu ich
granic należy dążyć do tego, aby powiat obejmował obszar możliwie jednorodny ze
względu na układ osadniczy i przestrzenny oraz więzi społeczne, gospodarcze,
zapewniające zdolnoć wykonywania zadań publicznych
- Rada Ministrów o drodze rozporządzenia tworzy, łączy, dzieli, znosi
powiaty, po zasięgnięciu opinii zainteresowanych rad gmin od powiatów i sejmików
województw.
FORMY DEMOKRACJI BEZPOREDNIEJ
- władzami powiatu są mieszkańcy powiatu podejmujący rozstrzygnięcia

- w głosowaniu powszechnym - poprzez wybory i referendum (demokracja
bezporednia)
- lub za porednictwem organów powiatu demokracja
przedstawicielska)
I Wybory
- w drodze wyborów bezporednich powoływana jest jedynie rada powiatu
- wybory do rad powiatu są: powszechne, równe, bezporednie i odbywają się w
głosowaniu tajnym
- prawo wyborcze: ukończone 18 lat i stałe zamieszkanie w powiecie
- o wyborze radnego powiatowego rozstrzyga liczba ważnie oddanych głosów na
poszczególne listy kandydatów
II Referendum powiatu
obligatoryjne fakultatywne
a) odwoływanie rady powiatu przed a) każda sprawa z zakresu właciwoci
upływem kadencji powiatu
- referendum przeprowadza się na wniosek rady powiatu lub co najmniej 10%
uprawnionych do głosowania
- uznanie referendum za różne - przynajmniej 30% uprawnionych brało udział w
głosowaniu
ORGANY POWIATU
RADA POWIATU
- organ stanowiący i kontrolny powiatu
- uchwałodawstwo - prawne wiąże: mieszkańców powiatu, organy bądź inne
podmioty powiatu
I Zadania rady powiatu (wyłączna właciwoć rady)

- stanowienie aktów prawa miejscowego, w tym statutu powiatu
- wybór i odwoływanie zarządu
- powoływanie i odwoływania Skarbnika i sekretarza (na wniosek Starosty)
- stanowienie o kierunkach działania zarządu oraz rozpatrywanie sprawozdań z
działalnoci zarządu
- uchwalenie budżetu powiatu
- rozpatrywanie sprawozdań z wykonania budżetu i podejmowanie uchwał w
sprawie absolutorium
- podejmowanie uchwał w sprawach wysokoci podatków i opłat (granice
ustawy)
- podejmowanie uchwał w sprawach niemajątkowych powiatu
- podejmowanie uchwał w innych sprawach
- zastrzeżonych do kompetencji rady powiatu
- kontrola zarządu oraz państwowych jednostek organizacyjnych
- podejmowanie uchwał zwykłą większocią głosów
- kadencja trwa 4 lata od dnia wyborów
II Radni
1. Liczba:
- 20 radnych - powiat do 40000 mieszkańców
- po 5 radnych - na każde rozpoczęte 20000 mieszkańców
- ale nie więcej niż 60 radnych
2. Pozycja prawna radnego:
- radny nie jest organem lecz członkiem organu kolegialnego
3. Podstawowe obowiązki:
- obowiązany jest kierować się dobrem powiatowej wspólnoty samorządowej jako
całoci
- nie jest związany instrukcjami wyborców
4. Zasada wolnego mandatu
5. Kluby radnych

- dominują tutaj kryteria polityczne tworzenia i przynależnoci do klubów
- ustawa nie okrela sposobu organizacji - tylko statut
- pozycja prawna radnego w dużej mierze pokrywa się z pozycją prawną radnego
gminy
III Organizacja wewnętrzna rady powiatu:
- 1 przewodniczący i 1-2 w-ce przewodniczących wybieranych z grona
radny bezwzględną większocią głosu
- funkcji nie można łączyć z członkostwem w zarządzie powiatu
IV Przewodniczący rady powiatu:
- organizowanie prac rady, zwoływanie sesji przewodniczenia im
- nie ma prawa reprezentowania powiatu na zewnątrz (gdyż nie jest organem
powiatu)
- odwoływanie przed wpływem kadencji na wniosek conajmniej 1/4 składu
rady, w jakoć bezwzględną
V Statut powiatu:
- okrela: organizację wewnętrzna, tryb pracy rady i komisji,
- statut wzorcowy - okrelany w drodze rozporządzenia przez Ministra
d/s adm. publ.
VI Sesje: - sesyjny tryb prac:
- zwyczajne - w miarę potrzeby ale conajmniej 1 raz na kwartał
- nadzwyczajne - ad hoc w razie potrzeby, na wniosek co najmniej 1/4
składu rady, zarządu lub starosty w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku, po
upływie tego terminu sesję zwołuje starosta w ciągu 14 dni od dnia złożenia
wniosku
VII Komisje rady powiatu
- organy wewnętrzne rady powiatu
- rodzaje:

- komisja rewizyjna obligatoryjna, w składzie wyłącznie radni

- kontroluje w imieniu rady działalnoć zarządu i powiatowych jedn. org. i
opiniuje
- stałe - działające przez cały okres kadencji rady
- doraźne - do okrelonych zadań, wykraczających poza zakres działań
komisji stałych
ZARZąD POWIATU
- kolegialny organ wykonawczy powiatu.
I Skład:
- starosta jako przewodniczący, wicestarosta i pozostali
członkowie
- członkowstww w zarządzie nie można łączyć z: członkostwem w org. sam. gminy
i województwa mandatem posła lub senatora oraz z zatrudnienie w adm.
rządowej.
II Wybór Zarządu:
- rada powiatu wybiera starostę oraz na jego wniosek pozostałych
członków w liczbie - 3 osób w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia
wyników wyborów
- wybór bezwzględną większocią, głosowanie tajne
- najmniejszy skład 4, największy 6
- kandydatów na członków zarządu zgłasza wyłącznie starosta
- jeżeli rada nie dokona wyboru w terminie to ulega rozwiązaniu z mocy prawa
ogłoszenia do wiadomoci i w dzienniku urzędowym następnie w terminie 3
miesięcy wojewoda zarządza przeprowadzenie wyborów przedterminowych.
- w przypadku dwukrotnego niedokonania wyboru zarządu w terminie,
Prezes Rady Minsitrów na wniosek wojewody ustanawia komisanta rządowego,
który przejmuje kompetencje rady i zarządu.
III Odwołanie zarządu
- nieudzielenie absolutorium , II opinia komisji rewizyjnej, II opinia RIO,
uchwała
- wniosek o odesłanie większocią 2/5 głosów składu rady - wymagana
opinia komisji rewizyjnej
- odwołanie większocią 3/5 głosów składu rady
IV Starosta
- organizuje pracę zarządu powiatu, kieruje bieżącymi sprawami (?)
- jest kierownictwem Starostwa Powiatowego
- w sprawach niecierpiących zwłoki
- nie ma kompetencji do składania jednoosobowych owiadczeń woli i imieniu
gromad w prawach wezwania art. 4
SEKRETARZ I SKARBNIK
- sekretarza i skarbnika powołuje rada powiatu na wniosek starosty
- uczestniczą w pracach zarządu i mogą uczestniczyć w obradach rady z głosem
doradczym
I Sekretarz powiatu:
- w imieniu starosty sprawuje nadzór nad wykonywaniem bieżących zadań przez
komórki organizacyjne starostwa i w szczególnoci nad: terminowym i prawidłowym
załatwianiem spraw, przestrzeganiem regulaminu starostwa i instrukcji
kancelaryjnej
- zapewnia merytoryczną i techniczno-organizacyjną obsługę posiedzeń organów
kolegialnych
- wykonuje inne zadania w ramach upoważnień zarządu i starosty
II Skarbnik powiatu:
- główny księgowy budżetu powiatu
- kontrasygnata jeżeli czynnoć prawna może spowodować powstanie
zobowiązań majątkowych
STAROSTWO POWIATOWE
- zarząd wykonuje zadania powiatu przy pomocy starostwa powiatowego
- organizację i zasady funkcjonowania okrela regulamin organizacyjny
uchwalony przez radę na wniosek zarządu
- Starosta jest kierownikiem starostwa powiatowego.
JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE POWIATU, POWIATOWE SŁUŻBY, INSPEKCJE
STRAŻE
- powiatowa administracja zespolona - starostwa powiatowe, kierownicy
powiatowych służb inspekcji i straży, jednostki organizacyjne powiatów
- elementami najistotniejszymi tworzącymi konstrukcję zespolenia są:
zespolenie osobowe i kompetencyjne (nie jest konieczne zespolenie
finansowe).
I Zespolenie osobowe:
- uzyskanie przez starostę stanowczego upływa na obsadę
najważniejszych stanowisk w wojewódzkiej i powiatowej administracji zespolonej
poprzez powoływanie kierowników powiatowych służb, inspekcji lub straży
albo uzgodnienie tych decyzji, jeżeli podmiotem powołującym jest organ
wojewódzki.
II Zespolenie kompetencyjne:
- słabsze kompetencje starosty albowiem kierownicy powiatowych służb i
inspekcji działają we własnym imieniu
- przysługują mu natomiast uprawnienia: zakładania programów działania,
uzgodnienie wspólnych działań i kierowanie nimi w sytuacjach szczególnych,
zlecanie przeprowadzania kontroli.
III Jednostki organizacyjne:
- powiatowe centrum pomocy rodzinie
- domy pomocy społecznej
- zakłady opieki zdrowotnej
- szkoły ponadpodstawowe i placówki owiatowe
- instytucje kultury, w tym biblioteki publiczne
- powiatowy orodek dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej
- i inne
- Jedn. org. powiatu tworzy, przeszkolenia i likwiduje oraz wyposaża w
majątek rada powiatu
IV Powiatowe służby, i inspekcje, straże]
- komenda powiatowa Policji
- komenda powiatowa Straży Pożarnej
- powiatowa stacja sanitarno-epidemiologiczna
- powiatowy inspektorat weterynaryjny
- powiatowy inspektorat nadzoru budowlanego
V Instrukcja kancelaryjna:
- poprzez okrelenie trybu i zasad wykonywania czynnoci kancelaryjnych
zapewnia jednolity sposób tworzenia, ewidencjonowania i przechowywania oraz
ochronę przed uszkodzeniem bądź utratą dokumentów w starostwach
powiatowych
MIASTA NA PRAWACH POWIATU
- miasto liczące więcej niż 100 tys. mieszkańców
- miasto, które przestało być siedzibą wojewody z dniem 31 grudnia
1998 r.
1. Organy powiatu:

- rada miasta i zarząd miasta
STRUKTURA ORGANIZACYJNA WOJEWÓDZTWA SAMORZąDOWEGO
KONCEPCJA WOJEWÓDZTWA SAMORZąDOWEGO
- dualistyczny model zarządzania - adm. sam. z marszałkiem i rządowa z
wojewodą
- mieszkańcy województwa tworzą z mocy prawa regionalną wspólnotę
samorządową
- osobowoć prawna: publicznoprawna i prywatnoprawna
FORMY DEMOKRACJI BEZPOREDNIEJ
- wybory
- referendum

- obligatoryjne - odwołanie sejmiku województwa przed upływem
kadencji
- fakultatywne - w każdej ważnej dla województwa sprawie mieszczącej
się w zakresie jego zadań
- referendum na wniosek 1/10 mieszkańców uprawnionych do głosowania
lub z inicjatywy sejmiku woj.
- referendum ważne - wzięło udział co najmniej 30% uprawnionych
- niedopuszczalne referendum w sprawie utworzenia, zrzeszenia lub zmiany
granicy województwa
ORGANY WOJEWÓDZTWA
SEJMIK WOJEWÓDZTWA
- organ stanowiący i kontrolny
- kadencja 4 lata
- skład: 45 radnych - woj. do 2 000 000 mieszkańców po 5 na każde
rozpoczęte 500 000 mieszkańców.
I Zadania sejmiku województwa:
- stanowienie aktów prawa miejscowego (statutu, zasad gospodarowania mieniem
komunalnym)
- uchwalanie strategii rozwoju województwa oraz wieloletnich organów
wojewódzkich
- uchwalenie planu zagospodarowania przestrzennego
- podejmowanie uchwał w sprawie trybu prac nad projektem uchwały
budżetowej
- uchwalenie budżetu województwa
- rozpatrywanie sprawozdań i wykonanie budżetu
- podejmowanie uchwał w sprawie z wykonania budżetu
- podejmowanie uchwał w sprawie absolutorium dla zarządu
- uchwalenie przepisów dotyczących podatków i opłat (w granicach okrelonych
prawem)
- uchwalenie projektów współpracy zagranicznej województwa
- powoływanie i odwoływanie na wniosek marszałka - skarbnika województwa
- podejmowanie uchwał w sprawach majątkowych województwa
- uchwalanie przepisów dot. organizacji wew. oraz (?) pracy organów sam.
teryt.
II Tryb podejmowania uchwał:
- zwykła większoć głosów
głosom: przynajmniej połowa składu
- głosowanie jawne lub jawne imiennie
- w przypadku różnej liczby głosów rozstrzyga głos przewodniczącego.
III Organizacja wewnętrzna sejmiku województwa
- z grona wybierani: przewodniczący i 103 w-ce przewodniczących -
bezwzględną ilocią głosów, w głosowaniu tajnym.
IV Przewodniczący sejmiku:
- może powierzyć wykonywanie swoich zadań jednemu z wice-przewodniczących
- nie można łączyć funkcji z członkostwem w zarządzie województwa
V Komisje:
- stałe -
- doraźne - char. fakultatywny i organy pomocnicze,
opiniodawczo-doradcze
- komisja rewizyjna - charakter obligatoryjny

- skład: radni (w tym przedstawiciele wszystkich klubów
- zadania:

- kontrolowanie działalnoci zarządu i jednostek organizacyjnych
- opiniowanie wykonania budżetu
- występowanie z wnioskiem dot. absolutorium
IV Kluby radnych - dominacja kryteriów politycznych
VII Pozycja prawna radnego:
- nie może z nim być zawiązany stosunek pracy w urzędzie marszałkowskim
- nie może zajmować stanowiska kierownika wojewódzkiej samorządowej jednostki
organizacyjnej
- wolny mandat - brak związania instrukcjami wyborów
- obowiązany kierować się interesem państwa i wojewódzkiej wspólnoty
samorządowej.
ZARZąD WOJEWÓDZTWA
- organ wykonawczy województwa
- skład 5 osób: marszałek jako przewodniczący, wiceprzewodniczący,
pozostali członkowie
- wybór dokonuje sejmik sporód swojego grona bezwzględną większocią
głosów
- pozostałych - na wniosek marszałka
- w przypadku nie powołania zarządu w terminie 3 miesięcy zadania
przejmuje wojewoda
I Zadania zarządu województwa:
- zadania nie zastrzeżone na rzecz sejmika woj. sam. jedn. terytorialnych

- wykonywanie uchwał Sejmiku województwa
- gospodarowanie mieniem województwa
- przygotowywanie projektów i wykonanie budżetu
- przygotowanie projektów strategii rozwoju województwa (plan
zagospodarowania przestrzennego)
- prowadzenie bieżącej polityki i zawieranie umów w zakresie współpracy
międzynarodowej ze strukturami samorządu regionalnego w innych krajach
- kierowanie, koordynowanie i kontrolowanie działalnoci woj. sam.
organizacyjnych w tym powoływanie i odwoływaniu ich warunków
- uchwalenie regulaminu organizacyjnego urzędu marszałkowskiego
- zarząd wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędu marszałkowskiego i
wojewódzkich sam. jednostek lub wojewódzkich nie można odesłać z
adnotacją
II Marszałek województwa:
- ustawa nie nazywa go organem (chociaż powinna)
- zadania

- organizacja pracy zarządu i urzędu marszałkowskiego
- kierowanie bieżącymi sprawami województwa
- reprezentowanie województwa na zewnątrz
- podejmowanie niezbędnych czynnoci należących do zarządu w sprawach nie
cierpiących zwłoki, związanych z bezporednim zagrożeniem interesu publicznego,
zagrażających bezporednio zdrowiu i życiu oraz w sprawach mogących spowodować
znaczne straty materialne
- prawo wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu adm.
publ.
III Skarbnik województwa:
- powoływany i odwoływany przez sejmik województwa na wniosek
marszałka
- bezwzględna większoć głosów, głosowanie tajne, połowa składu
- uczestniczy w pracach zarządu i obradach sejmiku z głosem doradczym
- główny księgowy województwa
- kontrasygnaty - czynnoci prawne, z których wynika zobowiązanie
pieniężne
- brak sekretarza województwa!
ADMINISTRACJA ZESPOLONA WOJEWÓDZTWA
- zespolenie adm. sam. w województwie w jednym urzędzie i pod jednym
zwierzchnikiem
- zespolenie organizacyjne - włączenie organizacyjne całego aparatu
adm. do jednego urzędu administracji samorządowej lub rządowej
- zespolenie finansowe - wyłącznie budżetu danej służby czy inspekcji
do budżetu org. adm.
- zespolenie osobowe - uzyskanie przez dany organ adm. rządowej lub sam.
stanowi(?) wpływu na obsadę najważniejszych stanowisk w organach służb,
inspekcji i straży
- zespolenie kompetencyjne - org, adm. zespolonej posiada wyłączne
upoważnienie do podejmowania czynnoci władczych we własnym imieniu.
FORMY WSPÓŁDZIAŁANIA JEDNOSTEK SAMORZąDU TERYTORIALNEGO
ZWIąZKI MIĘDZYGMINNE, POWIATÓW I WOJEWÓDZTW
- w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki
międzygminne (te same regulacje w powiecie i województwie)
- utworzenie związku w wyniku podjęcia uchwał przez
zainteresowanych gmin (powiatów)
- wczeniej negocjacje w sprawie urządzenia wszystkich elementów,
zakresu i sposobu działania
- gmina ma obowiązek poinformowania wojewody o zamiarze
przystąpienia do związku (nie mają takiego obowiązku powiaty)
I Porozumienie komunalne: (administracyjne)
- możliwoć rozszerzenia terytorialnego zakresu działania związku komunalnego
na obszarze gmin sąsiadujących z gminami tworzącymi związek bez koniecznoci
przystępowania tych gmin do związków.
- jest to możliwoć zawarcia umowy o charakterze adm., której przedmiotem
będzie wiadczenie przez związek usług (np. komunikacyjnych) na rzecz danej gminy
w zamian za udział tej gminy w kosztach realizacji zadania o formie rzeczowej
lub finansowej.
II Obowiązek posiadania statutu związku (elementy):
- nazwa i siedziba związku
- uczestnicy i czas trwania związku
- zadania związku
- organy związku i ich struktura, zakres i tryb działania
- zasady korzystania z obiektów i urządzeń związku
- zasady udziału w kosztach wspólnej działalnoci, zyskach i pokrywaniu
strat
- zasady przystępowania i występowania członków oraz rozliczeń
majątkowych
- zasady likwidacji związku
- inne zasady okrelające współdziałanie
- tryb wprowadzania zmian w statucie
III Rejestr związków:
- związek nabywa osobowoć prawną po zarejestrowaniu, z dniem
ogłoszenia statutu
- rejest. związków gmin prowadzi Prezes RM, powiatów - MSWiA
- gminy i powiaty zgłaszają utworzenie do rejestru za porednictwem
wojewody
- do zgłoszenia załącza się:

-uchwały rady gmin/powiatów o utworzeniu związku
- uchwały rad gmin/powiatu o przyjęciu statutu
- statut związku
- wyciągi z protokołów posiedzeń rad gmin/powiatów dotyczących
trybu.
IV Ogłoszenie statutu:
- o rejestracji organ zawiadamia gminy/powiaty i wojewodę
- wojewoda zarządza ogłoszenie statutu w wojewódzkim dzienniku urzędowym
- dzień wydania dziennika urzędowego jest dniem ogłoszenia statutu, od
którego związek nabywa osobowoć prawną.
V Organizacja związku:
1. Zgromadzenie związku
- organ stanowiący i kontrolny
- skład: gminy - burmistrzowie i wójtowie, powiaty - po 2 reprezentantów
powiatów
- uchwały podejmowane bezwzględną większocią głosów
2. Komisje:
- zgromadzenie może powoływać w drodze uchwały komisje - org.
opiniodawczo-doradcze
- komisja rewizyjna - fakultatywna!

- kontrola działalnoci zarządu i podporządkowanych mu jednostek
3. Zarząd związku:

- organ wykonawczy związku
- powoływany i odwoływany przez zgromadzenie sporód swoich członków na okres
kadencji
- stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wójta i burmistrza
VI Kompetencje organów związku:
1. Zgromadzenie - wykonuje kompetencje przysługujące radzie gminy
2. Zarząd - organ wykonawczy (kompetencje jak zarząd gminy)
3. Przewodniczący zarządu - (kompetencje jak wójt lub burmistrz)
4. Biuro Zarządu - organ pomocniczy zarządu
VII Mienie związku
- może powstać poprzez:

- uchylenie niektórych składników majątkowych z gmin (członków związku) i
przekraczanie ich na rzecz związku
- w drodze przekazania przez wojewodę mienia niepodzielnego
- z dochodów z majątku i działalnoci związku
- z darowizny, zapisów, innych źródeł okrelonych ustawowo
- należy ustalić w statucie związku zasady proporcjonalnego udziału w
kosztach, zyskach, stratach
- związek powinien otrzymać od swych członków wyłącznie dodacje, będą
formą zapłaty za wykonywanie usługi na swym terenie
- może otrzymywać dotacje z budżetu państwa związane z realizacją zadań
zleconych
- w momencie przekraczania mienia związkowi staje się on jego własnocią i
żaden z członków nie może żądać jego zwrotów
- w przypadku występowania członka ze związku:

nie podlegają zwrotowi wykładniki mienia wniesienia przez członka, jeżeli ich
brak mienia prawidłową realizację zadań związku, wówczas związek dokonuje spłaty
tego mienia w/g aktualnej wartoci
- zwrócone zostają podzielne składniki mienia wniesione przez ustępującego
członka, pod warunkiem spłaty przez niego nakładów ulepszające te składniki,
poniesione przez związek.
STOWARZYSZENIA GMIN I POWIATÓW
- w celu usprawnienia idei sam. teryt. oraz obrony wspólnych interesów
- mogą tworzyć gminny, powiaty oraz powiaty z gminami
- stosuje się ustawę prawo o stowarzyszeniach
- stowarzyszenia mogą utworzyć gminy lub powiaty w liczbie co najmniej
3
I Tryb zakładania stowarzyszenia:
- rady gmin/powiatów uchwalają statut i wybierają komitet
założycielski
- komitet założycielski składa do sądu rejestrowego wniosek o rejestrację
wraz ze statutem listą założycieli, protokół wyboru komitetu
założycielskiego i informację o adresie siedziby
- osobowoć prawną uzyskuje po uprawomocnieniu się postanowienia o
zarejestrowaniu
II Nadzór:
- na podstawie ustawy o stowarzyszeniach
- Regionalne Izby Obrachunkowe - sprawy finansowe (RIO)
ZADANIA SAMORZąDU TERYTORIALNEGO
1. Podział zadań samorządu:
1. własne - wszystkie sprawy wspólnoty terenowej, które w drodze ustawy
nie zostały po(?) innym podmiotom, państwo nie ma tutaj prawa ingerencji
celowociowych
2 zlecone - ustawa przekazuje gminom ich wykonanie, ingerencja państwa w
drodze wykazu
II Zadania własne:
- wykonywane samodzielnie i na własną odpowiedzialnoć
1. Zadania lokalne (miejscowe)
- związane z terenem i mieszkańcami jednej korporacji terenowej
a) zadania lokalno-integralne - zadania publiczne dotyczące potrzeb
żyjącego na terenie gminy społeczeństwa jako grupy socjalnej, np. tereny
zielone, owietlenie dróg
b) zadania lokalne zsumowane - sprawy publiczne powstające poprzez
zsumowanie indywidualnych potrzeb ludzi mieszkających na danym terenie, o ile
potrzeby te nie wykraczają swoim zakresem lub z innych powodów poza zdolnoci
adm. sam. teryt., np. dostarczanie wody, gazu, utrzymanie dróg, szpitali
Zadania ponadlokalne - zadania, które wywołują korporacje sam. utworzone
ze wspólnot lokalnych
a) zadania ponadgminne (zintegrowane ponadlokalne) - służą zaspokojeniu
potrzeb ludzi mieszkających na terenie korporacji ponadgminnej, uporanie się z
nim wykracza poza teren jednej gminy, a także ich wykonanie w obrębie jednej
gminy jest niemożliwe np. drogowe i krajowe drogi, przesyłanie gazu,
ponadlokalna gospodarcza wodna
b) zadania uzupełniające (ponadlokalnie zsumowane) - zadania wynikające
ze zsumowania indywidualnych potrzeb mieszkańców danego terenu, które nie mogą
być wykonane na niższym szczeblu - z powodu swego znaczenia, zakresu, objętoci
lub z innych powodów, np. szpitale okręgowe, szkoły rednie i zawodowe
c) zadania wyrównujące - sprawy publiczne wynikające z potrzeb
pojedynczego, mało sprawnego lokalnego działu adm. (gminy), gdy jego własne siły
nie wystarczają do wykonania zadań obowiązkowych, podlegają na finansowym i
organizacyjnym wyrównaniu obciążeń wszystkich członków korporacji ponadlokalnej,
w celu okazania pomocy słabszemu członkowi związku
d)zadania wspólne - zadania, które zaspakajają potrzeby wszystkich
podporządkowanych podmiotów adm. i które obciążają wszystkich członków związku,
mogą być wykonywane jedynie wspólne lub ich wspólne uzyskanie jest uzasadnione
gospodarczo, np. szkoły dla inwalidów, akademie administracyjne.
Zasada monizmu zadaniowego
- tzw. projek wienheimskiego - zakłada zamiast podziału spraw na zadania
państwowe i gminne, przyjęcia podziału zadań publicznych (w zasadzie które
powinny należeć do gminy)
- podział wewnętrzny

- zadania dobrowolne
- zadania obowiązkowe
- zadania podlegające (?)
IV Zadania o charakterze lokalnym:
- wykonywane na 2 poziomach: gminnym i powiatowym
- powiat realizuje zadania o charakterze lokalnym, które przekraczają
możliwoci realizacyjne gminy
- do zakresu działania powiatu należy także wykonanie zadań powiatowych
służb, inspekcji i straży
V Klasyfikacja zadań powiatu:
- zadania własne o charakterze rządowym - działalnoć inspekcji, służb i
straży
- zadania rządowe zlecona na umowy ustawy szczególnej
- zadania poruszone na mocy porozumienia z organami adm. rządowej
- zadania własne o charakterze samorządowym
VI Zadania powiatowych służb, inspekcji i straży:
- organami podejmującymi we własnym imieniu decyzje w sprawach z tego zakresu
są (?) tych służb, inspekcji i straży, nie będących organami adm. powiatu i
służbowo nie podlegających organom powiatu,
- odwołania od tych decyzji rozpatrywane są przez wojewódzkich komendantów
czy inspektorów
- służby te finansowane są z budżetu państwa, a ich jedn. org. nie są częcią
struktury (?) powiatowego
NADZÓR NAD SAMORZąDEM TERYTORIALNYM
CELE, FUNKCJE I KRYTERIA NADZORU
I Cele nadzoru
- samodzielnoć podmiotów nadzorowanych
- koniecznoć utrzymania jednolitoci działania wszystkich elementów adm.
pub.
- ochrona jedn. sam. przed błędami, zaniedbaniami i nadużyciami (?) tych
jednostek
- ochrona państwa i poszczególnych jednostek przed działaniami organów
zdecentralizowane
II Funkcje nadzoru
1. funkcja strzeżenia prawa
- strzeżenie legalnoci postępowania organów gmin
- nadzór ten nie powinien ograniczać samorządnoci gminnej
2. funkcja ochronna i wspierająca (nadzór prewerencyjny)
- obowiązek doradzania i opiekowania się gminami w trakcie wykonywania zadań
publicznych nałożonych na organy nadzoru państwowego
- doradztwo i wspieranie gmin powinno zapobiegać represyjnym ingerencjom
organów nadzoru
- ochrona gmin przez organy nadzorcze przed nieuzasadnionymi żądaniami
organów nadzoru specjalnego (fachowego) oraz osób trzecich
III Kryteria nadzoru:
1. celowoć - tylko w sprawach z zadań zleconych
2. legalnoć - zgodnoć z prawem (własne i zlecone)
Na podstawie Konstytucji RP (art. 171) dopuszczalne jest wyłączne stosowanie
kryterium legalnoci, tak w zadaniach własnych jak i zleconych.
W znowelizowanej ustawie o sam. gminnym (art. 87) utrzymano sprawowanie
nadzoru w sprawach zleconych na podstawie kryteriów: celowoci, rzetelnoci i
gospodarnoci (przepis sprzeczny z Konstytucją).
ORGANY NADZORCZE
STRUKTURA ORGANÓW NADZORCZYCH W POLSCE MIĘDZYWOJENNEJ
I 1918-1933
- Kompetencje organów nadzorczych opierały się o przepisy dzielnicowe
- system nadzoru korzystał do 1933 z niejednolitych przepisów
- podział kompetencji nadzorczych między organy rządowej adm. ogólnej i
org. sam. różnego szczebla - wydziały
- na cele struktury organów nadzorczych stał MSW
II Konstytucja marcowa
- wydziały sam. wyższego stopnia i częciowo sądownictwo administracji
III Unifikacja organów sam. teryt. w 1933 r. - do II WS:
- nadzór wykonywany przez: organ adm. ogólnej i org. sam. wyższych
stopni
-nadzór nad gminami wiejskimi i miastami nie uszczelnionymi z powiatów
sprawowali starostwie i wydziały powiatowe
- nad org. sam. powiatowego i miast wydzielonych z powiatowych związków
samorządowych wojewodowie i wydziały wojewódzkie
- nad samorządem miejskim w Warszawie - MSW
- woj. poznańskie, pomorskie - nadzór nad wojewódzkimi związkami sam.
wojewoda, a instancją odwoławczy był MSW
- rodki nadzorcze:

- zatwierdzanie uchwał zarządu gminy w sprawie oddania w dzierżawę (najmu)
nieruchomoci, zakładów i przedsiębiorstw (I instancja wojewoda przy współudziale
wydziału wojewódzkiego
- zawieszanie uchwał nieważnych z mocy prawa (przełożony gminy) lub
niewykonalnych albo sprzeczny z interesem gminy (zarząd gminy, przełożony)
- orzekanie o ważnoci uchwał org.-sam. w przypadkach zawieszania ich jako
sprawnych z prawem (wojewoda)
- inspekcje w urzędach, instytucjach, zakładach i przedsiębiorstwach sam.
(wojewoda)
- stosowane rodki nadzoru dyscyplinarnego (starosta, wojewoda, MSW)
- rozwiązywanie organów stanowiących i zarządzających samorządu w sprawach,
gdy organy te w wyniku przekroczenia lub innego nanoszenia przepisów narażały na
szkodę interes społeczny, na skutek bezczynnoci, nieudolnoci lub niedbalstwa
narażały gospodarkę gminną na straty, dopuszczały lub tolerowały wród swych
członków wystąpienie uwłaszczające (?) org. sam. (wojewoda MSW).
WSPÓŁCZESNA POLSKA STRUKTURA NADZORU
- art. 171 Konstytucji RP
"organami nadzoru rad działalnocią jednostek sam. teryt. są Prezes Rady
Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby
obrachunkowe".
inne organy "nadzorcze" (choć nie wymienione w art. 171)
I Sejm:
- na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może rozwiązać organ stanowiący sam.
teryt. jeżeli organ ten rażąco narusza Konstytucję lub ustawy,
- podjęcie przez sejm uchwały o rozwiązaniu organu stanowiącego gminy,
powiatu lub wojewódzką jest równoznaczne z rozwiązaniem wszystkich organów sam.
danego szczebla
- Prezes Rady Ministrów (w gminach MSWiA) do czasu wyboru nowych organów
wyznacza osobę, która pełni ich funkcje - to w powiecie i gminie
- w województwie funkcję tę pełni wojewoda.
II Naczelny Sąd Administracyjny:
- sądowa kontrola wykonywania adm. publ.
- rozpoznawanie skarg na uchwały, działania lub zaniechania
organów
III Organy nadzoru o znaczeniu funkcjonalnym
- przepis prawa może uzależniać ważnoć rozstrzygnięcia organu od jego
zatwierdzenia uzgodnienia lub zaopiniowania przez inny organ.
RODKI NADZORU
RODKI INFORMACYJNO-DORADCZE
I Żądanie niezbędnych informacji:
- doradztwo
- prawo żądania niezbędnych informacji i danych dotyczących organizacji i
funkcjonowania gminy i województwa przez organy nadzoru
- wizytacje
II Nakaz przedłożenia wszelkich uchwał rad (czy sejmiku) w ciągu 7 dni od ich
przyjęcia - wojewodowie
- dotyczy: wójta, burmistrza, starostę, marszałka
III Przesyłanie projektu budżetu gminy wraz z informacją o stanie mienia
komunalnego i objanieniami regionalnej izby obrachunkowej
RODKI KORYGUJąCE:
ZATWIERDZENIE, UZGODNIENIE, ZAOPINIOWANIE
- możliwoć w przepisach szczególnych wymogu zatwierdzenia, uzgodnienia lub
zaopiniowania rozstrzygnięć organu gminy przez inny organ jako warunku sine gva
non dla ważnoci takiego rozstrzygnięcia
- zatwierdzenie i zaopiniowanie w fazie wstępnej; zatwierdzenie wydawane jest
ex post
- ich brak powoduje nieważnoć rozstrzygnięcia
- nie zalicza się do tego decyzji indywidualnych: (?) jest nadzór sam. kol.
odr. i adm.rządowa
- wpływ terminu powoduje domniemanie przyjęcia rozstrzygnięcia
WSTRZYMANIE WYKONANIA UCHWAŁY
I Fakultatywne wstrzymanie:
- w przypadku wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenie jej
nieważnoci
- organ nadzoru może w momencie wszczęcia postępowania zarządzić wstrzymanie
wykonania uchwały
- utrzymanie może być dokonane wyłącznie z urzędu
II Obligatoryjne wstrzymanie
- występuje wyłącznie w gminie i dotyczy uchwały budżetowej, co do
której w wyniku przeprowadzonego przez RIO postępowania w sprawie stwierdzenia
nieważnoci orzeczono nieważnoć jej całoci lub częci.
STWIERDZENIE NIEWAŻNOCI
- uchwała organu gminy, powiatu, województwa sprzeczna z prawem jest
nieważna
- o nieważnoci orzeka właciwy organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30
dni od daty doręczenia uchwały
- jest to podstawowy rodek nadzoru
- postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważnoci wynika z urzędu organ
nadzoru
- ocenie organu nadzorczego podlegają: warunki formalne powstania i treć
materialna uchwały
- organ może orzec o nieważnoci uchwały w całoci lub częci, a w przypadku
nieistotnego naruszenia prawa wskazać jedynie, że także naruszenie miało
miejsce
- elementy orzeczenia nadzorczego: uzasadnienie faktyczne i prawne, (?) o
wniesienie skargi do NSA
- orzeczenie wydawane w formie: deklaracyjnego aktu adm. "rozstrzygnięcia
nadzorcze"
- jeżeli organ nadzorczy w terminie 30 dni od doręczenia mu uchwały nie
stwierdził we własnym zakresie jego nieważnoci, może tego dokonać jedynie NSA na
skutek (?) przez ten organ
- jeżeli od podjęcia uchwały upływa 1 rok to nie można stwierdzić jej
nieważnoci.
RODKI PERSONALNE
- ingerencja nadzorcza nie dotyczy bezporednio rozstrzygnięć organów sam.,
tylko samych organów
- podział na: wewnętrzne i zewnętrzne ze względu na (?) organu, które je
stosuje
I Wewnętrzne:
- odwołanie zarządu przez radę gminy, powiatu lub sejmik
województwa
II Zewnętrzne:
1. Wezwanie rady gminy, powiatu lub sejmiku województwa do zastosowania
niezbędnych wobec zarządu w razie powtarzającego się przez zarząd naruszania
Konstytucji lub ustaw
- przysługuje wojewodzie
2. Wniosek wojewody do Prezesa RM o rozwiązanie zarządu:
- gdy rada lub sejmik nie zastosowały się do uznawania wojewody lub
zastosowane przez niego rodki nie odnosiły pożądanego skutku w postaci działania
organu wykonawczego zgodnie z prawem
3. Ustanowienie Zarządu komisarycznego przez Prezesa RM:
- przedłużający się brak skutecznoci w wykonywaniu zadań publ. przez organy
sam.
- ustanowienie zarządu komisarycznego a zawieszenie pracy organów sam.
- zawieszenie na czas okrelony: 2 lata ale nie dłużej niż do wyboru zarządu
(?)
- ustanowienie zarządu komisarycznego musi być poprzedzone przeprowadzeniem
procedury sanacyjnej - 3 etapy;

- przedstawienie zarzutów organom sam.
- wezwanie do niezwłocznego przedstawienia programu poprawy
- wysłuchanie opinii sejmiku województwa
- ustanowienie komisarza rządowego przez Prezesa RM na wniosek
wojewody
4. Rozwiązanie organu uchwałodawczego przez Sejm na wniosek Prezesa
RM
- przyczyną: powtarzające się naruszenie Konstytucji lub ustaw w stopniu
rażącym.
NADZÓR NAD WYKONYWANIEM ZADAŃ ZLECONYCH
- kryterium: legalnoci, celowoci, rzetelnoci i gospodarnoci
I Wstrzymanie wykonania uchwały:
- stosowny przez wojewodę wobec uchwał organów gminy: rady i zarządu
- wstrzymanie wykonanie uchwały, która zdaniem organu nadzorczego jest
sprzeczna z prawem, lub niecelowa i przekraczanie jej do prawnego
rozpatrzenia w terminie okrelonym przez organ
- ustalanie uchybień
II Uchylenie uchwały i wydanie zarządzenia zastępczego
- gdy uchwała organu gminy, wydana w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy,
nie uwzględniała wskazówek wojewody
- uprawnienie wojewody do jej uchylenia i wydania zarządzenia zastępczego
- zawiadomienia o tym zarządzeniu właciwego ministra
- minister może w przedmiotowej sprawie wydać inne rozstrzygnięcie przed
uprawomocnieniem się zarządzenia zastępczego wojewody
- zarządzenie zastępcze wchodzi w życie 30 dni od jego wydania.